Kanganaya emyatsi eyirimo

Ebiblia Yibughire Yitiki oko Mwatsi w’Erilembera Ababuti Abakekeluhire?

Ebiblia Yibughire Yitiki oko Mwatsi w’Erilembera Ababuti Abakekeluhire?

Erisubirya ry’eBiblia

Abana abakulire bawite olusunzo lw’erilembera ababuti babo bo ndeke. EBiblia yikabugha yiti litolere abana abakulire “batsuke erirembera abʼenyumba yabo nʼeriswawatikya ababuti babo. . . , kusangwa eki kikasimawa n’oMungu.” (1 Timoteo 5:4) Omughulu abana bakayikasa erilangira ababuti babo nga banemulemberwa ndeke aho bakabya ibamasikya ekyalayiro ky’eBiblia ky’erikenga ababuti babo.​—Abanya Efeso 6:2, 3.

EBiblia siyirimo ebyalayiro ebikakanganaya ndeke-ndeke ngoko ababuti abakekeluhire batolere erilemberwa. Aliwe, yikakanaya oko balume n’abakali ab’obwikirirya abalembera ababuti babo abakekeluhire. Kandi yikateka amahano w’amenge awangawatikya abakalembera ababuti abakekeluhire.

 Kera, abandu balebe mubalembera bati ababuti babo abakekeluhire?

Mubalemberabo omo nzira mbiriri-mbiriri erikwamana n’emibere eyo babyamo.

  • Yosefu abya ikire hali oko tata wiwe oyukekeluhire ye Yakobo. Omughulu kyatokekana, Yosefu mwaleta tata wiwe yo hakuhi naye. Neryo Yosefu mwaha tata wiwe y’ah’erikala, akalyo, n’erimuteya.​—Enzuko 45:9-11; 47:11, 12.

  • Ruta mwahumira omo kihugho kya nyinyi-byala wiwe kandi mwakola kutsibu erimuwatikya.​—Ruta 1:16; 2:2, 17, 18, 23.

  • Yesu, biro bike embere ahole, mwasombola omundu w’eritsunga mama wiwe yo Maria, oyo alinga abya mukwirwa oko mughulu oyo.​—Yoane 19:26, 27. *

 Ni mahano wahi w’amenge awali omo Biblia awangawatikya abakalembera ababuti abakekeluhire?

EBiblia yirimo esyokanuni esyangawatikya abakalembera ababuti abakekeluhire erilwa n’emyatsi eyikaghalaya kinya-mubiri n’omo mutima busana n’erilembera ababuti abakekeluhire.

  • Ukenge ababuti baghu.

    Ekyo eBiblia yikabugha: “Ukenge tata wagu na koyo wagu.”​—Eriluayo 20:12.

    Akanuni kano kangakolesibwa kati?: Ukenge ababuti baghu omwibalekera obwiranda bw’erikola emyatsi milebe erikwamana n’obutoki bwabo. Kyamatokekana, uleke bayisombolere ibibene-bene emyatsi milebe eyilebirye erilemberwa lyabo. Kandi ubakanganaye erisikya omwikola ebyo wangatoka eribawatikya.

  • Uyikase eriminya emibere eyo balimo kandi ubye mughanyiri.

    Ekyo eBiblia yikabugha: “Amenge w’eriyisunako ly’omundu akaleka inyatahitana luba, kandi ni lukengererwa lwiwe eribuyira erilolo.”—Emisyo 19:11.

    Akanuni kano kangakolesibwa kati?: Omubuti oyukekeluhire amabibugha mwatsi mulebe owate w’amenge kutse awakalangirika nga syatolere, iwayibulya uti, ‘Ko ningye nilue omo mibere ng’eyo nangayowire niti?’ Wamabiyikasa eriminya ndeke emibere eyo balimo n’eribya mughanyiri, ekyo ikikendikuwatikya eritendiyira olubanza luke mo lunene.

  • Usabe obuwatikya bw’abandi.

    Ekyo eBiblia yikabugha: “Ahate amahano, eriyisunza likakwa bulige [likatalukana]; Nikwa omo bungi bwʼabahani akahanganĩbawa”—Emisyo 15:22.

    Akanuni kano kangakolesibwa kati?: Ukwese-kwese emyatsi eyangakuwatikya eriminya ngoko wangawatikya ababuti baghu oko makoni awakabakenderaya. Uyikase eriminya ebiteghekanibwe ewenyu eriwatikya abakekeluhire. Ubye ukakania n’abandi ababirilembera ababuti abakekeluhire. Wamabya ighunawite abatunga, teghekanaya omuhindano owo mukendikaniryamo oko myatsi eyo ababuti benyu balaghireko, ngoko bangalemberwa kandi nga mwangabya mukawatikania muti.

    Langira nga wanganakola omuhindano n’abatunga mukanaye ngoko mwangalembera ababuti benyu abakekeluhire

  • Ubye n’olulengo.

    Ekyo eBiblia yikabugha: “Amenge ali haghuma n’abakayolobeka.”—Emisyo 11:2.

    Akanuni kano kangakolesibwa kati?: Uyiminye lulengo. Eky’erileberyako, obuli mundu akanabula endambi n’akaghala k’erikola ebyosi ebyanzire. Emyatsi eyo yanganaleka iwataluka erikola emyatsi milebe eyo wanzire erikolera ababuti baghu. Kyamabikukalako erilembera ababuti baghu abakekeluhire, iwasaba obuwatikya bw’abandi batunga kutse obw’abandi bandu.

  • Uyisulubirire.

    Ekyo eBiblia yikabugha: “Sihali mundu oyukakwa omubiri wuwe w’obusu nikwa akahago akalyo n’erisughago.”—Abanya Efeso 5:29.

    Akanuni kano kangakolesibwa kati?: N’omo unawite olisunzo lw’erilembera ababuti baghu, litolere iwayironderya ebyo ulaghireko haghuma n’ekihanda kyaghu wamabya iwabiritahya. Ulaghire oko kalyo akuwene. Ulaghire oko tughotseri n’eriluhuka ndeke. (Omugambuli 4:6) Kyamatokekana iwanaluhukya obwenge. Wamabikola emyatsi eyo ighukendiyowa ndeke kinya-mubiri, omo mutima n’omo bwenge.

 EBiblia yinakanganirye aho ababuti abakekeluhire batolere erilembererwa?

EBiblia siyirimo ebyalayiro ebibughire burora-rora biti litolere abana ibalemberera ababuti babo b’eka. Ebihanda bilebe bikayisogha erilemberera ababuti abakekeluhire b’eka oko mughulu muli ngoko bangatoka. Oko sindi ndambi, banganalangira bati eriyabalemberera omo manyumba w’erilembereramo abakekeluhire kyo kitolere. Litolere ekihanda ikikala erilangira abosi nga banamalighirana.​—Abanya Galatia 6:4, 5.

^ par. 12 Erikwamana n’omwatsi oyo, ekitabu kighuma ekikakanaya oko myatsi y’eBibila kikabugha kiti: “Kitokekene habya ihabirilaba emyaka mingyi ye Yosefu [iba wa Maria] inyabirihola, mughala wiwe Yesu yo wabya akamuwatikya, neryo kundi Yesu abya inyakasondihola nindi yo wangasighere akalembera mama wiwe? . . . Hano Yesu abya akakangirirya abana erisulubirira ababuti babo.”​—The NIV Matthew Henry Commentary in One Volume, pages 428-429.