1-3. Ni myatsi yahi milebe eyangaleka itwalira?

WALIRA engendo y’omwiso mughulu wahi? Hakanayira endambi itwatoghongya emisonia busana n’obutseme. Aliwe kangyi-kangyi, tukalira busana tukwire obulighe. Eky’erileberyako, twanganalira omughulu omundu oyo twanzire amahola. Mwali wetu Lorilei oyuli e Amerika, mwahandika ati: “Emighulu milebe ingayowa omo bulighe bunene busana n’oluholo lw’omwali waghe erihika oko kika inayowa nga sihali omwatsi wosi-wosi owanganyikirania. Omo mighulu eyo, ingalengekanaya nga sinangasyatoka eriyiyinia omo bulighe bwaghe.” *

² Twanganalira busana n’eyindi myatsi. Hiromi, omupainia we Japani mwabugha ati: “Ihakanayira inayowa omo bulighe busana n’abandu abo nabya ngatulira kundi isibalitsomana eryowa ebiri omo Biblia. Habya ihakanayira emisonia iyinemutoghonga omo meso, inasaba nyiti Yehova angwatikaye eribana omundu mulebe oyo wanzire eriminya ekwenene.”

³ Hakanayira iwayowa ng’abali betu abo? Abangyi b’omwitwe banganayowa batya. (1 Pet. 5:9) Twanzire “eriramya Yehova n’eriyisyandira,” aliwe twanganamukolera emisonia iyinemutoghonga omo meso yetu busana n’obulighe, eribunika mutima, kutse itunemulaba omo maligho awakaleka ikyakala okwitwe erisighala bataleghula oko Mungu. (Esy. 6:6; 100:2) Twangakolaki omughulu twamayowa tutya?

4. Tukendighaki omo mwatsi ono?

⁴ Eky’erileberyako kya Yesu kyanganatwighisya myatsi mingyi. Omughulu mulebe, naye mwalaba omo myatsi eyaleka ‘inialira.’ (Yoa. 11:35; Luka 19:41; 22:44; Ebr. 5:7) Muleke tukanaye oko myatsi eyo. Tukendibya tukakaniakuyo itunemulebya esyosomo esyo twangigha. Kutya, tukendilangira ebyo twangakola omughulu twamahindana n’amaligho awangaleka itwalira.

5. Omwatsi owakanibweko omo Yoane 11:32-36 akatwighisaya oko Yesu koki?

⁵ Oko mwaka wa 32 M.W., omwira oyuwene wa Yesu yo Lazaro mwalwala n’erihola. (Yoa. 11:3, 14) Lazaro abya n’abali babo babiri, habya Maria na Marata, kandi Yesu abya anzire ekihanda eki kyo kutsibu. Abakali abo mobabya omo bulighe bunene busana n’oluholo lwa mughala wabo mwanzwa. Lazaro abere abihola,Yesu mwaghenda oko mulongo w’eBetania, eyo Maria na Marata babya bikere. Omughulu Marata owa ngoko Yesu anemwasa, mwalua iniaghenda luba eriyahindana naye. Terilengekania nga mwabya omo bulighe bungahi omughulu abugha ati: “Mukama, kumbe wabya hano, mughala wetu nga syalitahola.” (Yoane 11:21) Yesu abere alangira Maria n’abandi bakalira, naye “mwalira.”​—Soma Yoane 11:32-36.

6. Busanaki Yesu mwalira omughulu Lazaro ahola?

⁶ Ekyaleka Yesu inialira oko ndambi eyo niki? Ekitabu Étude perspicace des Écritures kikasubiraya kiti: “Oluholo l’omwira wiwe Lazaro n’erilangira abali babo oyulyahola ibane omo bulighe mokyaleka Yesu ‘iniaghalwa omo mutima n’erilira.’” * Yesu anganabya imwalengekania oko bulumi obo omwira wiwe Lazaro abya akowa omughulu abya alwere n’erilengekania ngoko omulume oyu ayowa omughulu aminya ngoko hakisiya hake iniahola. Kwenene Yesu mwalira busana n’erilangira ngoko Maria na Marata babiribya omo bulighe bunene busana n’oluholo lwa mughala wabo. Wamabya iwabiriholerwa n’omwira kutse omutunga, butsira eritika-tika, naghu wabiriyowa utya. Tulebaye emyatsi isatu eyo twangigha.

7. Emisonia eyo Yesu atoghongaya busana n’abira biwe, yamatwighisyaki oko Yehova?

⁷ Yehova anasi ngoko ukayowa. Yesu “akakakangabasanaya olukengerwa” lwa Tata wiwe. (Ebr. 1:3) Omughulu Yesu alira, mwakangania ngoko Tata wiwe akayowa. (Yoa. 14:9) Wamabya iwabiriholerwa n’omwanze waghu,  wanganikirirya ngoko Yehova syalilangira obulighe bwaghu lisa, aliwe kandi akakukwira n’obulighe. Anzire erilamya omutima waghu owabunangikire.​—Esy. 34:18; 147:3.

8. Busanaki twanganikirirya ngoko Yesu akasyalubukaya abanze betu ababirihola?

⁸ Yesu anzire erilubukya abanze baghu ababirihola. Katambi kake embere Yesu alire, mwabwira Marata yo ndeke-ndeke ati: “Mughala wenyu asyalubuka.” Marata mwikirirya Yesu. (Yoa. 11:23-27) Kundi Marata abya muramya wa Yehova mutaleghula, abya inianasi ngoko omuminyereri Eliya na Elisa mobalubukya abandu bo kera. (1 Bam. 17:17-24; 2 Bam. 4:32-37) Kandi alinga abya iniabiryowa oko mwatsi w’ebitiko-tiko ebyo Yesu akola. (Luka 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Naghu kutya wanganikirirya ngoko ukandisyalola oko banze baghu ababirihola. Yesu eritoghongya emisonia akakirania abira biwe ababya omo bulighe, kikakanganaya ngoko ali n’engumbu nene yerilubukya abandu ababirihola!

9. Nga Yesu wangawatikya wuti abakwire obulighe? Leta eky’erileberyako.

⁹ Wanganawatikya abakwire obulighe. Yesu mwatalira haghuma na Marata na Maria lisa, aliwe mwahulikirirabo n’eribakirania. Netu twanganakolera tutya abakwire obulighe. Dan, omusyakulu w’endeko oyo wikere e Ostralia akabugha ati: “Mukali waghe abere ahola, monalagha oko buwatikya. Abatahenie bangyi, kangyi-kangyi babya ibanayiteghekire erinyihulikirira omwitungyi n’omo kiro. Babya ibakanyisighira akanya k’erikania oko bulumi bwaghe. Kandi ingabya nalira isibaliyowa muhanda. Kandi ibakanyiwatikaya oko mibírí ng’eryerya omutoka waghe, erighula akalyo, n’erihukako omughulu nabya isinangatoka eriyikolera nyitya. Kandi ibakasaba naghe kangyi-kangyi. Mobakangania ngoko ni bira b’ekwenene kandi ngoko ni baghala betu ‘ababutawa busana n’obulighe.’”​—Emi. 17:17.

10. Kanaya oko mwatsi owali omo Luka 19:36-40.

¹⁰ Yesu mwahika e Yerusalema omo kiro 9 Nisani 33 M.W. Abere akasonda erihika omo muyi, ekikumula ky’abandu mokyahindana n’erisesa esyongyimba syabo sy’omo nzira erikangania ngoko bamulighire mo mwami wabo. Kwenene, oyo abya mughulu w’obutseme. (Soma Luka 19:36-40.) Neryo abigha biwe banganabya isibabya bayilindirire oko myatsi eyahuluka enyuma syaho. “Neryo abere ahika hakuhi n’omuyi, mwalangirabo n’erilirira kubo.” Emisonia iyine omo meso wiwe, Yesu mwakania oko mwatsi owakalire owangahikire abikalani be Yerusalema.​—Luka 19:41-44.

11. Busanaki Yesu mwalira abilangira abandu ababya bikere eYerusalema?

¹¹ Yesu mwakwa obulighe kundi abya inianasi ndeke ngoko nomo banamukokaya n’obutseme, abayahudi bangyi sibendyangirira ndeke omulaghe w’oBwami. Busana n’ekyo, eYerusalema moyatsandibwa n’obuli muyahudi oyo wabala okwitsandibwa ly’omuyi mwahekwa n’eriya omo bukobe. (Luka 21:20-24) Eky’obulighe, ngoko Yesu anabugha embere, abandu bangyi mobamughana. Eyo wikere, abandu bangyi bakangirira bati omulaghe w’oBwami? Abandu bake bamabya ibo bakahulikirira ukayikasa eribakangirirya ekwenene, emisonia ya Yesu yanganakwighisyaki? Tulebaye eyindi myatsi isatu eyo twangigha.

12. Ekiriro ekyo Yesu alira busana n’abahimbani biwe kyangatwighisyaki oko Yehova?

¹² Yehova atsomene abandu. Emisonia ya Yesu yikatwibukaya ngoko Yehova atsomene abandu bo kutsibu. “Syanzire omundu n’omughuma akahera nikwa anzire abandu bosi ibabindula emitima yabo n’erileka ebibi.”  (2 Pet. 3:9) Munabwire tukakanganaya ngoko twanzire abandu abo tukatulira omwisonda eribawatikya ngendo nyingyi bighe engulu mbuya y’oBwami.​—Mat. 22:39. *

13-14. Yesu mwakangania ati ngoko akakwira abandi b’obulighe, netu twangakangania tuti omubere oyo?

¹³ Yesu mwakola omubírí w’eritulira n’omuhwa. Mwakangania olwanzo lwiwe l’oko bandu omwilola embere eribakangirirya oko buli kanya akabana. (Luka 19:47, 48) Niki kyo kyamukuna erikola atya? Yesu mwabakwira obulighe. Neryo ihakanabya omughulu abandu bangyi ibanza eryowa ebinywa bya Yesu erihika oko kika iye n’abigha biwe “ibabula endambi y’erirya.” (Mar. 3:20) Kandi omughulu omulume mughuma anza erikania na Yesu omo kiro, Yesu mwanza erihindana naye oko ndambi eyo. (Yoa. 3:1, 2) Abandu bangyi abahulikirira Yesu oko nzuko mobatabya bigha biwe, aliwe abosi abamuhulikirira mobayowira omwatsi wosi. Munabwire twanzire eriha obuli mundu wosi y’akanya k’erihulikirira engulu mbuya. (Emib. 10:42) Eriberererya ekyo tutolere itwabindula enzira eyo tukakolesaya omwitulira.

¹⁴ Ubye tayari erikola esyombinduka esitolere. Twamabya tukatulira oko ndambi ngumerera, twanganabula erihindana abandu balebe abangaligha engulu mbuya. Omupania oyukahulawamo Matilda akabugha ati: “Ingye n’omulume waghe tukasonda eritulira abandu oko ndambi esisighene. Omo tututu tukatulira aho abandu bakakolera eby’ekomerse. Omwitungyi abandu bangyi bakalaba omo syondaki, tukakolesaya e prezantware. Omwigholo, tukalangira ngoko kyuwene erilenderera abandu b’eka wabo.” Omo mwanya w’erimakirira oko ndegheka y’eritulira eyuwene okwitwe, tutolere itwatsemera eribindula endegheka y’eritulira tutoke erihindana n’abandu. Twamabikola tutya, tuminye ngoko Yehova akenditsema.

15. Ni mwatsi wahi owakoleka omo kiro embere sy’oluholo lwa Yesu, ngoko kisakirwe omo Luka 22:39-44?

¹⁵ Enyuma sy’eritungyi ry’eNisani 14, 33 M.W., Yesu mwaghenda omo ririma lye  Getesemane. Eyo, mwabwira Yehova ebyosi ebyabya oko mutima wiwe. (Soma Luka 22:39-44.) Omo mughulu owakalire oyo, Yesu ‘mwasaba n’erilemba-lemba . . . N’erilakiririra n’emisonia.’ (Ebr. 5:7) Yesu mwasaba busana n’omwatsi wahi omo kiro ekyo embere sy’oluholo lwiwe? Mwasaba akaghala atoke erisighala mutaleghula oko Yehova n’erikola erisonda liwe. Yehova mwowa omusabe owakalwa oko mutima wa mughala wiwe neryo mwatuma omumalaika erimuha akaghala.

16. Busanaki Yesu abya omo bulighe omughulu abya akasaba omo lirima lye Getesemane?

¹⁶ Kwenene Yesu mwalira akasaba omo lirima lye Getesemane, akahangya-hangya kundi abandu mobamulangira nga mundu oyutesikaya erina ly’oMungu. Yesu mwaminya ngoko kyabya ky’omughaso okw’iye erisighala mutaleghula​—n’eryerya erina lya Tata wiwe. Erilira lya Yesu, lyanganakuwatikya liti wamabya iwukalwa n’omwatsi owakalire owakalenga oko butaleghula bwaghu oko Yehova. Tulangire eyindi myatsi isatu eyo twangigha.

17. Tukighaki oko Yehova twabilangira ngoko asubiraya oko misabe ya Yesu eyikalua oko mutima?

¹⁷ Yehova akowa emisabe yaghu y’erilemba-lemba. Yehova mwahulikirira emisabe ya Yesu eyikalwa oko mutima. Busanaki? Kundi omwatsi owabya w’omughaso munene oko Yesu abya erisighala mutaleghula oko Tata wiwe n’eryerya erina liwe. Omwatsi w’omughaso okwitwe amabya erisighala bataleghula oko Yehova n’eryerya erina liwe, iniakendisubirya oko misabe yetu y’erimusaba obuwatikya.​—Esy. 145:18, 19.

18. Omo nzira syahi mo Yesu ali ng’omwira oyukakira obulighe?

¹⁸ Yesu anasi ndeke ngoko ukayowa. Omughulu tuli n’erihangya-hangya, tukatsema eribya n’omwira oyo wasi ngoko tukayowa, kutsibu-tsibu oyo wabirilaba omo maligho awasosire awetu. Yesu ni mwira oyuli atya. Anasi omundu eriyowa ati amoloba kutse amalagha oko buwatikya nga ni bughambuki. Anasi ndeke obolo bwetu kandi akabya inianasi ndeke ndeke ngoko hane obuwatikya obo tulaghireko “oko mughulu w’obwagha.” (Ebr. 4:15, 16) Ngoko Yesu aligha obuwatikya b’omumalaika omughulu abya omw’irima lye Getesemani, netu kutya tutolere itwaligha obuwatikya obo Yehova akatuha nomo bwangasira  omo kitabu, omukania, evideo, kutse erilendererwa erikasikaya omutima ly’omusyakulu w’endeko kutse ery’oMukristo oyukulire omo bwikirirya.

19. Wangabana wuti akaghala omughulu ukalwa n’obuligho obukalenga oko butaleghula bwaghu oko Mungu? Ulete eky’erileberyako.

¹⁹ Yehova akasyakuha “obuholo b’oMungu.” Yehova akatuha akaghala kw’ati? Omughulu tukasaba, tukabana “obuholo b’oMungu obulabire amenge ghosi.” (Flp. 4:6, 7) Obuholo obo Yehova akatuha bukaleka itwatekana omo mutima n’erilengekania ndeke. Tulebaye ngoko ekyo kyabya kwenene oko mwali wetu Luz. Akabugha ati: “Ngayowa omo mbwera. Hakanayira endambi eriyowa nyitya iryaleka inalengekania nyiti Yehova syanyanzire. Aliwe omughulu ekyo kikabya, ngalua inabwira Yehova ngoko ngayowa. Omusabe akanyiwatikaya eriyowa ndeke.” Ngoko eky’erileberyako kiwe kikakanganaya, twanganabana obuholo omo musabe.

20. Eririra lya Yesu lyamakwighisya myatsi yahi?

²⁰ Erilira lya Yesu lyamatwighisya emyatsi mingyi y’omughaso n’ey’erisikya mutima! Tukibukibawa eriwatikya abira betu abali omo malighe n’eriyiketera ngoko Yehova na Yesu bakasyatuwatikaya omughulu omundu oyo twanzire amahola. Ekikatukuna erikwira obulighe abandu abo tukatulira n’erikangirirya, ni busana Yehova Mungu na Yesu Kristo bakakanganaya omubere mubuya oyo. Kandi tukakiranibawa omwiminya ngoko Yehova n’omughala wiwe Yesu banasi obulema bwetu kandi banzire erituwatikya eriyiyinia. Tulole embere erikolesya ebyo twamabigha erihika ekiro ekyo Yehova akasyaberereraya omulaghe wiwe owuwene ‘ow’erisangula emisonia oko meso [wetu]’!​—Erib. 21:4.