Nabutirawa e Bufarasa omo muyi munene we Paris oko mwaka 1941. Sitwabya bateke. Nabya ingatsemera erigha, neryo terilengekania nga mokyanibuna mutima kungahi omughulu nakwa ekikuba kinene inyiwite emyaka ikumi n’erileka akalasi! Omunganga mwambwira ati isinabya ngalua omo ngyingo busana n’erilwalwira omo syofukufuku. Neryo omo misi mingyi, monalabya endambi ngasoma ediksionere nguma n’erihulikirira esyongulu sye RadioSorbonne erilabira e Université ye Paris. Omunganga waghe abere ambwira ati nabirilama kandi ati nanganasuba ekalasi, monatsema kundu. Monayibwira nyiti, ‘Ekyo abanganga bakakola ni kibuya kundu!’ Erilua ekiro ekyo, monabya n’omuradi ow’erisyabya ngalamya amakoni w’abandu. Baba inyakabya ambulya nga ngasyakolaki omo ngebe, obuli ngendo ingasubiraya nyiti, “ngasyabya munganga.” Neryo erisyabya munganga mokyabya kindu ky’omughaso munene kutsibu omw’ibyaho ryaghe.

Omo kihanda kyetu, twabya Bakatoliki. Aliwe nabya isinasi byahi oko Mungu, kandi nabya n’amabulyo mangyi awatawite bisubiryo. W’on’omughulu natsuka erisoma ekinganga oko Université mo nikiriraya ngoko engebe yahangyikawa.

Ngibuka omughulu nalangira ery’erimbere echembe y’omuti omo mikroskope. Monasweka erilangira ngoko echembe yikayiteghaya oko kihuhania n’oko mbeho. Monalangira ne cytoplasm (akandu akakabya omo chembe) yikayimuma yabihirwa ahali omunyu kandi yikayikakaya yabihirwa omo maghetse aw’erire. Busana n’obutoki obo n’obundi okw’aho, ebindu bike-bike ebiwite engebe byanganayibegherya omo myanya mbiriri-mbiriri. Nabere nalangira ngoko obuli chembe yikolirwe omo nzira y’eriswekya, monalangira ngoko engebe siyayibutukira.

 Oma mwaka waghe w’akabiri w’erisoma akalasi k’ekinganga, monayilangirira eyindi myatsi eyikakanganaya ngoko oMungu ane. Twabere twasoma omubiri w’omundu, motwigha ngoko ekitsuko ekiri eritsuka oko ngokola erihika oko byala kikatutokesaya erilinga n’erilingola eminwe yetu. Ngoko emiki yibohere oko makuha n’ebyosi erikola haghuma kikaswekaya. Ng’eky’erileberyako, monigha ngoko hane omuliki owakamatanaya omughuma w’oko miki y’ekitsuko ky’erilua oko ngokola n’ebyala oko rikuha ry’akabiri ry’omunwe. Omuliki oyo aghabene mw’ibiri eyikolire ekilalo ekikatokesaya oghundi muki owalolere oko mutwe-mutwe w’omunwe eritendera ahikwa kugho. Emiliki eyo yiri hakuhi n’amakuha w’omunwe. Eminwe yetu ko yitakolawa yitya, ehiliki ehimataniryeyo hyendikalabasa n’eminwe yetu siyangabere yikakola ndeke. Monalangira ndeke-ndeke ngoko oyo wahangyika omubiri w’omundu awite obwenge bunene kutsibu.

Monaswatsemera oMuhangyiki yo kutsibu omughulu nigha ngoko omwana akatsuka erihumula abibutwa. Monigha ngoko omughulu omwana akine omonda syalaghire okw’ihumula kundi akabana omuka owuwene erilua oko mama wiwe. Busana n’ekyo, akumba kake k’omuka akali omo fukufuku yiwe kakabya isikalikatsuka eryusulibwa m’omuka. Aliwe endambi y’eributwa yikasond’ihika oluli nga lughetsi-ghetsi lukaswika obuli kumba. Neryo olumekeke lukabya lwabutwa n’eritsuka erihumula, hakabya omwatsi mulebe w’eriswekya. Omuhwa mughuma w’omo mutima w’olumekeke akayiliba, ekyo kikakuna omusasi erisendera omo syofukufuku. Busana n’oluli nga lughetsi-ghetsi olo, omuka akalunyusula omo syofukufuku. Olumekeke lukalulwatoka erihumula ilolwene-lwene.

Monanza eriminya oyo wahangyika ebindu by’eriswekya ng’ebyo, neryo munatsuka erisoma eBiblia yo kutsibu. Monaswekera ebyalayiro by’obuyonzo ebyo oMungu aha Abaisraeli habirilaba emyaka eyilabire oko 3 000. OMungu mwahana Abaisraeli eritakulira omutsafu wabo n’erikuningiragho, erinaba kangyi-kangyi omo maghetsi, n’erihighula omundu oyo wamakangya ebiminyikalo by’obukoni obukasighalirana. (Law. 13:50; 15:11; Ebi. 23:13) EBiblia moyakania oko myatsi eyo, aliwe abandu b’esiyase mobasalire baminya ngoko obukoni bukayitsatsanga omo myaka 150 eyalaba. N’ebyalayiro by’obuyonzo bw’ebitsuko by’obusoni ebiri omo kitabu ky’Abalawi mobyawatikya ekihanda kyosi kye Israeli eribya ikine n’obunyaghasa obuwene. (Law. 12:1-6; 15:16-24) Monalangira ngoko oMungu mwaha Abaisraeli b’emighambo eyo busana n’eribateya kandi ngoko mwatsumula ababya bakasikya ebyalayiro biwe. Monikirirya ngoko oMungu yo wateghekanaya eBiblia​—oMungu oyo nabya isinasi rina oko mughulu oyo.

Inyikinasoma nitoke eribya munganga, motwasungana n’omumbesa mughuma oyo wabya akahulwa mo Lydie, motwanzana naye. Motwalunga omo mwaka 1965 inamahikirya akalasi kaghe k’omo kati. Omo mwaka 1971, ingye na Lydie twabya itwabiributa abasatu b’oko bana betu ndatu. Lydie akangwatikaya kutsibu, omo mubiri waghe w’ekinganga n’omo nyumba.

Monakolera omo lupitali lunene omo myaka isatu embere sy’erikingule e dispasere. Katambi kake enyuma syaho, omukali n’iba, abakoni abakanibweko oko nzuko y’omukania ono, mobasa oko  bubalya. Nabya ngasonda erihandikira omulume ye ordonase omughulu omukali abugha ati: “Munganga, kisi, isihabya omusasi omo bubalya.” Omw’isweka, monabulya nyiti: “Kwenene? Busanaki?” Mwaswabugha ati: “Tuli Bimiri ba Yehova.” Nabya isindinatowa Abimiri ba Yehova kutse amakangirirya wabo awalebirye omusasi. Omukali mwimya eBiblia yiwe n’erinyikangya Amasako awo eriyisogha ryabo ry’erighana omusasi riseghemereko. (Emib. 15:28, 29) Neryo iye haghuma n’iba wiwe mobanyikangya ebyo oBwami bw’oMungu bwasyakola; bwasyabughaho eryaghalwa, amakoni, n’oluholo. (Erib. 21:3, 4) Monasisimuka nyiti: “Mukanikaniraya omwatsi owo nabya ngalengekaniako kutsibu erilua omo bwana! Monabya munganga busana n’eribugha h’amaghali.” Monatsemesibwa kutsibu erihika oko kika omukania amabugha esaha nguma n’enusu. Abatahenie abo babighenda, omo mutima waghe ingabya isinikiri Mukatoliki, kandi monigha ngoko omuhangyiki oyo nabya nyitsemere kundu anawite erina​—ni bughambu Yehova!

Motwasungana kasatu n’abatahenie abo omo dispasere yaghe, n’obuli ngendo itukakanaya omo ndambi eyilabire oko saha nguma. Monabakokya eka waghe tutoke eribya n’endambi nene y’erikania oko Biblia. Nomo Lydie analigha eryasa oko funzo y’eBiblia, mwataligha ngoko amakangirirya malebe w’ekisomo kye Kikatoliki awo babya bakatukangirirya syabya w’ekwenene. Na kandi, monakokya omupe y’eka wetu. Motwakania oko makangirirya w’ebisomo omo kiro, tukakolesya eBiblia nyisa. Omukania oyo mwalighisya Lydie ngoko Abimiri ba Yehova babya bakakangirirya ekwenene. Enyuma syaho, olwanzo lwetu oko Yehova molwakula oko kika twamabatisibwa itwe babiri bosi oko mwaka 1974.

Ebyo n’igha okw’isonda ry’oMungu oko bandu mobyaleka ekindi kindu ikyabya ky’omughaso munene kutsibu omw’ibyaho ryaghe. Okw’ingye na Lydie, erikolera Yehova mwabya mwatsi w’erimbere omw’ibyaho ryetu. Twabya tuyisoghire kundu erikulya abana betu erikwamana n’esyokanuni sy’eBiblia. Motwakangirirya abana betu eryanza Yehova n’abalikyetu. Ekyo mokyaleka ekihanda kyetu ikyabya omo bughuma.​—Mat. 22:37-39.

Omughulu tukataswalengekania kukyo, ingye haghuma na Lydie tukaseka erilangira amalengekania awo abana betu bakabya nagho bakalangira ngoko tukabya babuti, tukalighirana mughulu wosi omw’iyisogha. Mobaminya ngoko ekyalayiro kya Yesu ky’erileka ‘eribugha lyenyu ‘ega’ libye ega, kutse ‘iyihi,’ iyihi’ kyabya kighenderwako omwetu. (Mat. 5:37) Ng’eky’erileberyako, omughuma w’oko bambesa betu abere ayira emyaka 17, Lydie mwamughanira  erilendera n’ekikumula ky’abandi balwana n’abambesa. Abambesa balebe mobabwira mwali wetu bati: “Koyo waghu amabikughanira, iwasaba oruhusa lo baba waghu!” Aliwe mwali wetu mwabasubirya ati: “Ekyo sikyangabindula mwatsi. Bakalighirana mughulu wosi.” Kwenene, abana betu ndatu (6) mobalangira ngoko tukakola omo bughuma tukakolesya esyokanuni sy’eBiblia. Tukasima Yehova yo kutsibu kundi lino abatunga betu bangyi ni baramya ba Yehova.

Ekwenene nomo yanabiribindula omwatsi w’omughaso munene kutsibu omwibyaho ryaghe, monanza erikolesya ebyo n’igha omo kinganga eriwatikya abandu b’oMungu. Neryo, ingayiherera eriyakola nga munganga oko Beteli ye Paris n’enyuma syaho oko bwikalo buhya-buhya bw’eBeteli omo muyi we Louviers. Nabiribya ngaya oko Beteli omo myaka hakuhi 50. Omo hyanya hino, nabiritsukisya obwira obunokire n’ab’omo kihanda ky’eBeteli balebe, abaghuma ba kubo lino bali omo lubwa lw’emyaka 90. Monaswatsemera omwatsi mughuma owo ndabya nyilindirire omughulu nahindana mughala wetu muhya-muhya oko Beteli. Monigha ngoko n’ingye munganga oyo wabutisaya mama wiwe omughulu amubuta emyaka 20 embere!

Omo myaka mingyi, olwanzo lwaghe oko Yehova lwabirikula ngalangira ngoko akasondola n’eriteya abandu biwe omo ndondeka yiwe. Oko nzuko y’emyaka 1980, Ekyaghanda Ekikasondola mokyahira h’endegheka y’eriwatikya abanganga n’abakakola oko syonyupitali eriminya ndeke eriyisogha ry’abakoni Bimiri ba Yehova ery’erighana omusasi.

Neryo omo mwaka 1988, Ekyaghanda Ekikasondola mokyahiraho akatunga kahya-kahya oko Beteli akahulawamo Hospital Information Services. Oko nzuko, akatunga aka ikakalebaya e Hitunga ehikalebaya abakoni (CLH) akatsukisibawa e Amerika eriwatikya abakoni Bimiri ba Yehova eribana abanganga abasikirye eriyisogha ryetu ry’erighana omusasi. Omughulu endegheka eyi yatsuka erihanganibwa omo kihugho kyosi, e CLH moyahirwa e Bufarasa. Ngatsema kutsibu erilangira ngoko endondeka ya Yehova yikawatikaya abaghala n’abali betu abalwere oko mughulu balaghire oko buwatikya!

Ekinganga kyo kindu ekyo nabya nanzire kutsibu. Aliwe ngalengekania oko myatsi y’omughaso munene kutsibu omw’ibyaho ryaghe, monalangira ngoko eky’omughaso munene kutsibu ry’eriwatikya abandu eriminya Yehova Mungu enzuko y’engebe n’erimukolera kulenga eribawatikya erilamya amakoni wabo. Omo myaka yaghe eno y’eriluhukira omubiri, ingye na Lydie tukalabaya endambi nene obuli mwisi tukatulira engulu mbuya y’oBwami bw’oMungu itune bapainia b’omughulu wosi. Tukinakola ekyosi twangatoka omo mubiri ono owakasabula esyongebe.

Nikinayikasa eriwatikya abandu abalwere. Aliwe ngalangira ngoko nibya n’omunganga mubuya syangatoka erilamya amakoni wosi kutse erikakirya oluholo. Neryo ngalindirira omughulu amaghali, amakoni, n’oluholo sibyendisyaswabya. Omo kihugho kihya-kihya ekyo ekiri hakuhi kutsibu, ngasyabya n’akanya k’erigha kera na kera oko bihangyikwa by’oMungu, erihirako n’enzira y’eriswekera eyahangyikamo omubiri w’omundu. Kwenene, enzoli yaghe y’erilua omo bwana yabiribererera kitswe. Nyikirirye ngoko eribererera eryuwene rikisigha iryabya!