1. Yesu mwaha abigha biwe b’ekyalayiro kyahi ekilangirikire ndeke? (Lebaya epitsa eyiri oko kijalada.)

EKIRO ekyatangirira oluholo lwiwe, omo kiro, Yesu mwaha abigha biwe ekyalayiro ekilangirikire ndeke. Mwabwirabo ati: “Ngoko nabiribanza n’enyu mwanzane mutya.” Kandi mwabugha ati: “Mwamabya n’olwanzo, omughuma busana n’oghundi, abandu bosi basyaminya ko muli bigha baghe.”​—Yoa. 13:34, 35.

2. Busanaki ni ky’omughaso erikangania olwanzo omughuma oko ghundi?

² Yesu mwabugha ati abigha biwe b’ekwenene bangalangirikire ndeke-ndeke bamakangania abandi b’olwanzo oluli ng’olo abakanganaya. Omwatsi oyo abya atolere oko mughulu w’abakwenda, na lino akinatolere. Busana n’ekyo ni ky’omughaso munene erikangania olwanzo omughuma oko ghundi nibya n’omughulu kikalire!

3. Tukendikania okuki omo mwatsi ono?

³ Itwe bosi situhikahikene, ekyo kikaleka ikyatukalako erianzana kutsibu. Aliwe litolere itwayikasa erigha Kristo. Omo mwatsi ono tukendilangira olwanzo nga lukatuwatikaya luti eriyikasa eribya omo buholo n’abandi, eritendibya n’akasololo, n’eribya abandu abakakokaya abagheni. Ukigha omwatsi ono, yibulaye: ‘N’angighaki oko baghala n’abali betu abakayikasa erikangania olwanzo omughuma oko ghundi nibya n’omughulu kikalire?’

4. Ngoko kiri omo Matayo 5:23, 24, busanaki litolere erikola obuholo haghuma n’omughala wetu oyuwite olubanza okw’itwe?

⁴ Yesu mwatukangania ngoko ni ky’omughaso erikola obuholo haghuma n’omundu oyuwite olubanza okw’itwe. (Soma Matayo 5:23, 24.) Mwakangania ngoko twamanza eritsemesya oMungu litolere itwayikasa eribya n’obwira obuwene haghuma  n’abandi. Yehova akatsema omughulu tukayikasa erikola obuholo n’abaghala betu. Syangaligha eriramya lyetu twamabibika ekinigha oko mulikyetu n’erighana erikola obuholo haghuma naye.​—1 Yoa. 4:20.

5. Ekyaleka ikyakala oko mughala wetu mulebe erikola obuholo niki?

⁵ Kyanganatukalako erikola obuholo. Busanaki? Tulebaye ekyahikira Mark. * Mwayowa muhanda omughulu omughala wetu mulebe amubughako muhanda omo ndeko. Mark mwakolaki? “Mundatoka eriyikakirya, munabugha naye muhanda omo buhitane”. Abere alengekania ndeke, Mark mwayibandya b’omo busana n’eky’alyakola, mwayasaba mughala wetu oyo y’obughanyiri n’eriyikasa erihiraho obuholo haghuma naye. Aliwe mughala wetu oyo mwaghana erighanyira Mark. Oko nzuko, Mark mwalengekania ati, ‘Ngayikenderaya busanaki erisondekania obuholo n’omundu oyutanzire erinighanyira?’ Aliwe, omulebererya w’omutimbo mwamubwira ati isyaluha. Mark mwayira ati?

6. (a) Mark mwalola embere erisondekania erikola obuholo ati? (b) Mark mwakolesya ati erisako ly’ Abanya Kolosayi 3:13, 14?

⁶ Mark abere abiyiteghererya ebiri omo mutima wiwe, mwalangira ngoko, hakanabya endambi inyayilangiramo mundu mubuya kulenga abandi. Mwalangira ngoko atolere eribindula amalengekania wiwe. (Kol. 3:8, 9, 12) Mwasuba eyiri mughala wetu oyo, n’omwiyikehya mwamusaba obughanyiri. Kandi Mark mwahandikira mughala wetu oyo esyobaruha; mwamubwira ngoko omwatsi oyo abirimukenderya kutsibu, kandi ngoko anzire ibatasyasubira obwira bwabo. Mark mwanamuha n’ehihembo hilebe ehyo abyasi ngoko akenditsemera. Eky’obulighe, kandi omughala wetu oyo mwaghana erimughanyira. N’omo byanabya bitya, Mark mwataleka erikwama ekyalayiro kya Yesu eky’eryanza abandi n’erighanyirabo. (Soma Abanya Kolosai 3:13, 14.) Nikwa, n’omo abandi bangaghana eritughanyira,  olwanzo lw’ekwenene olw’eKikristo lukendituwatikya erilola embere eribaghanyira n’erisaba tutoke eritasyabya omo buholo haghuma nabo.​—Mat. 18:21, 22; Gal. 6:9.

7. (a) Yesu mwatubwiraki? (b) Mwali wetu mughuma mwalola oko mwatsi wahi owakalire?

⁷ Yesu mwatubwira ati tubye tukakolera abandi ngoko twanzire ibatukolera. Mwabugha ati situtolere eryanza abatwanzire basa. (Luka 6:31-33) N’omo sikibeghere eribya, wangayira wuti omundu mulebe omo ndeko amayihighula okw’iwe n’eribya akaghana eribugha nawe? Ekyo kyo kyahikira Lara. Akabugha ati: “Mwali wetu mulebe mwabya akaghana eribugha naghe, kandi munitaminya nga ni busanaki. Ekyo mukyanihangya-hangya, neryo munaherya obutseme bwaghe bw’eriya oko mihindano.” Oko nzuko, Lara mwalengekania ati: ‘Sinitamukolera ekibi n’ekighuma. Kandi abandi omo ndeko banasi ngoko mwali wetu oyo akalire.’

8. Lara mwakolaki atoke erikola obuholo, kandi ekyo kyangatw’ighisyaki?

⁸ Lara mwakola mwatsi mulebe atoke erihiraho obuholo. Mwasaba Yehova n’eriyakania n’omwali wetu oyo. Mubakania oko mwatsi oyo, bamahana esyo yambi, n’erihiraho obuholo. Emyatsi yosi muyabya nga yamahwa ndeke. Lara akabugha ati: “Aliwe, enyuma syaho, kandi mwali wetu oyo mwakangania emibere mighumerere eyo okw’ingye. Ekyo mukyanibuna mutima.” Oko nzuko, Lara mwalengekania ati angabere n’obutseme oghundi mwali wetu oyo ng’abindula emibere yiwe. Aliwe, oko nduli Lara mwalangira ngoko ekindu ky’omughaso ekyo angakola ry’erilola embere erikangania omwali wetu oyo y’olwanzo ‘n’erimubughira’ kutse erimughanyira. (Efe. 4:32–5:2) Lara mw’ibuka ngoko olwanzo lw’ekwenene olw’eKikristo “silulibikirira ebibi. Siluliluha, omo myatsi yosi lukikiriraya, lukabya n’amaha, lukayiyinaya.” (1 Kor. 13:5, 7) Lara mwatasyahangya-hangya busana n’omwatsi oyo. Habere halaba ebiro, oghundi mwali wetu oyo mwatsuka eritsomana Lara. Wamabiyitsinga erikola obuholo n’abaghala n’abali benyu n’erilola embere eryanzabo, uminye ngoko ‘oMungu w’olwanzo n’ow’obuholo asyabya naghu.’​—2 Kor. 13:11.

9. Ngoko kiri omo Emibiri 10:34, 35, busanaki situtolere eribya n’akasololo?

⁹ Yehova sy’awite akasololo. (Soma Emibiri 10:34, 35.) Twamatendibya n’akasololo, ekyo kikakanganaya ngoko tuli bana biwe. Tukakwama ekyalayiro eky’eryanza omulikyetu ngoko tuyanzire, kandi tukayikasa eribya omo buholo haghuma n’abaghala n’abali betu.​—Rom. 12:9, 10; Yak. 2:8, 9.

10-11. Mwali wetu mughuma mwakinda amalengekania wiwe awatuwene w’ati?

¹⁰ Eritendibya n’akasololo kyanganakala oko bandi. Tulebaye ekyahikira mwali wetu mughuma oyukahulawamo Ruth. Omughulu abya mulere, mwabya n’olubanza n’omundu mulebe ow’omo kindi kihugho. Ekyo mukyaleka iniayowa ati? Ruth akabugha ati: “Munapona obuli kindu eky’omo kihugho ekyo. Munalengekania niti obuli mundu w’omo kihugho ekyo kwali atya, nibya n’abaghala n’abali betu.” Ruth mwakinda ati amalengekania wiwe awatuwene ayo?

¹¹ Ruth mwalangira ngoko atolere inyayikasa kutsibu atoke eriyihighula kw’amalengekania ayo. Mwasoma omo kitabu ky’omwaka emyatsi eyabirilolwako ey’omo kihugho ekyo. Akabugha ati: “Munayikasa eribya n’amalengekania awuwene oko bandu b’omo kihugho ekyo. Munatsuka erilangira ngoko abaghala n’abali betu babya n’omuhwa oko Yehova. Munatsuka erilangira ngoko nabo ni b’omo kihanda kyetu ky’obunya-kirimu ky’omo kihugho kyosi.” Lyolo-lyolo, Ruth mwalangira ngoko atolere erianza omwali wetu oyo. Ruth ati: “Omughulu nabya ngahindana n’abaghala n’abali betu b’omo kihugho ekyo, ingayikasa erisikyabo. Munabya ngakania nabo ndeke neryo munatoka eribaminya ndeke.” Ekyo mukyasiramo ebighuma byahi? Ruth akabugha ati: “Endambi muyahika, amalengekania waghe awatuwene amahwa.”

12. Mwali wetu Sarah abya awite omubere mubi wahi?

¹² Abandu balebe banganabya mw’akasololo isibasi. Eky’erileberyako, Sarah abya iniakalengekania ati syali mw’akasololo kundi syalitswera abandi erikwamana n’erangyi y’engobi y’omubiri wabo, obuteke bwabo, kutse edaraka eyo bawite omo ndondeko ya Yehova. Aliwe akabugha ati: “Munatsuka erilangira ngoko oko kwenene niri mw’akasololo.” Omo nzira yahi? Sarah abya w’omo kihanda eky’abasomire neryo inyakanza erikola obwira n’abandu b’omo bihanda ebiri ng’ekyabo. Nibya kiro kighuma mwabwira mughala wetu mughuma ati: “Ingye ng’abegherana n’abalikyetu abali omo bihanda ebisomire. Abate omo bihanda ng’ebyo ngayihighula kubo.” Kwenene, kyabya kitolere Sarah iniabindula amalengekania wukuwiwe. Ati?

13. Ekyo Sarah akola eribindula amalengekania wiwe kikatwighisayaki?

¹³ Omulebererya mughuma w’omutimbo mwawatikya Sarah eribindula amalengekania wiwe. Sarah akabugha ati: “Mwanisima busana n’obutaleghula bwaghe omo mubírí w’eritulira, erisubirya ndeke oko mihindano kandi busana n’eriminya Amasako. Neryo mwanibwira ati omughulu eriminya lyetu likakula, akabya mwatsi mubuya eribya n’emibere y’eKikristo ng’eriyikehya, eriyiminya lulengo, n’erikwira abandi b’obulighe.”  Sarah mwakolesya ebyo omuleberya w’omutimbo amubwira. Akabugha ati: “Munalangira ngoko, kundi tunemutsomana abandi n’erianzabo, ekyo kye ky’omughaso munene.” Ekyo mukyaleka inyatsuka eribindula amalengekania wiwe oko baghala n’abali babo. Akabugha ati: “Munayikasa erilangira emibere yabo eyuwene eyikaleka ibabya b’obughuli oko Yehova.” Ikwa netu? Sitwanganza n’ahake eriyilangiramo b’omughaso kulenga abandi busana n’akalasi ako tusomire! ‘Twamabyanza kutsibu aBakristo balikyetu b’omo kihugho kyosi,’ isitwendibya n’akasololo.​—1 Pet. 2:17.

14. Ngoko kiri omo Abaebrania 13:16, Yehova akayowa ati omughulu tukakokaya abagheni?

¹⁴ Yehova akatsema omughulu tukakokaya abagheni. (Soma Abaebrania 13:16.) Embere siwe ni nzira nguma y’eriramya lyetu, kutsibu-tsibu, omughulu tukawatikaya abalaghire oko buwatikya. (Yak. 1:27; 2:14-17) Okw’ekyo, Amasako akatuhana ati “mukokaye abagheni.” (Rom. 12:13) Omughulu tukakokaya abagheni, tukakanganaya ngoko tubatsomene, tubanzire kandi twanzire itwabya bira babo. Yehova akatsema omughulu tukaha abandi b’eky’erirya, eky’erinywa, kutse erilabya endambi yo haghuma nabo. (1 Pet. 4:8-10) Aliwe, hane emyatsi milebe eyangaleka ikyatukalako erikokya abagheni.

15-16. (a) Ekyangaleka abandu balebe ibayikakirya erikokya abagheni niki? (b) Ekyawatikaya Edit eribya akakokya abagheni niki?

¹⁵ Twanganayikakirya erikokya abagheni busana n’emibere eyo tulimo. Tulebaye eky’erileberyako ky’omukali mughuma mukwirwa oyukahulawamo Edit. Embere abye Mwimiri wa Yehova, abya isyalianza eribegherana n’abandu bo kutsibu. Edit iniakalengekanaya ati abandi bo bangakokya abagheni bo ndeke kumulenga.

¹⁶ Abere abibya Mwimiri wa Yehova, Edit mwabindula amalengekania wiwe. Mwatsuka erikokya abagheni. Akakanaya ati: “Omughulu Ekisenge kyetu ky’oBwami kihya-kihya kyabya kikahimbwa, omusyakulu mughuma mwanibwira ati mughala wetu mughuma na mukali wiwe bane omo nzira bakasyawatikaya oko buhimbe, kandi mwanibulya nga nanganakokyabo eka waghe omo mayenga abiri. Mun’ibuka ngoko Yehova atsumula omukwakali w’eZerefati.” (1 Abam 17:12-16) Edit mwaligha erikokya abalikyetu abo. Mwanatsumulwa kwehi? Akabugha ati: “Mubatabugha oho waghe h’amayenga abiri masa, aliwe emisi ibiri. Omo misi ibiri eyo mutwabya bira kutsibu.” Kandi Edit mwatsumulwa eribana abandi bira kundu omo ndeko. Lino ni mupainia kandi akatsemera erikokya eka wiwe abaghala n’abali betu abo akakola  nabo omo mubírí w’eritulira. Akabugha ati: “Eribya ngakokya abagheni kikaleka inayowa ndeke! Kandi, ngabana emiyisa mingyi.”​—Ebr. 13:1, 2.

17. Abere abilengekania buli oko mubere wabo w’erikokya abagheni, Luke na mukali wiwe mubalangiraki?

¹⁷ Twanganabya itwabiritsuka erikokya abagheni, nikwa twanganatasyuwania omubere oyo. Eky’erileberyako, ye Luke n’omukali wiwe bakatsemera erikokya abagheni. Babya ibabeghere erikokya eka wabo ababuti babo, abandu b’oko kihanda kyabo, abira babo, n’omulebererya w’omutimbo haghuma n’omukali wiwe. Aliwe, Luke akabugha ati, “Mutwalangira ngoko tubeghere erikokya abo tubeghereko basa.” Luke n’omukali wiwe mubakolaki batoke eryuwania omubere wabo w’erikokya abagheni?

18. Luke n’omukali wiwe mubakolaki batoke eryuwania omubere wabo w’erikokya abagheni?

¹⁸ Luke n’omukali wiwe mubabindula amalengania wabo omughulu balengekanaya oko binywa bya Yesu bino: “Mwamanza ababanzire basa, mwasyahemberwaki kwehi?” (Mat. 5:45-47) Mubalangira ngoko batolere erigha Yehova, oyukahitaya oko bandu bosi. Neryo mubayisogha erikokya abaghala n’abali betu abo batebatakokya. Luke akabugha ati: “Lino itwe bosi tukatsemera kutsibu esyondambi esyo tukalabaya haghuma. Obuli mundu akayowa inyamahimbwa bunya-kirimu n’erisubibwa mutima omonda.”

19. Tukakanganaya tuti ngoko tuli bigha ba Yesu, naghu uyisoghire kundu erikolaki?

¹⁹ Twamabilangira ngoko eryanzana kutsibu kyanganatuwatikya eribya abakakola obuholo, eritendibya n’akasololo n’eribya bandu abakakokaya abagheni. Litolere itwakinda amalengekania wosi awatuwene n’eryanza abaghala n’abali betu bo kutsibu erilua oko mutima. Twamabikola ekyo, itukenditsema n’erikangania ngoko tuli bigha ba Yesu ab’ekwenene.​—Yoa. 13:17, 35.