1. Adamu na Eva babere banabikola erilolo, Yehova mwalw’iniakolaki? (Enzuko 3:15)

 ADAMU na Eva babere banabikola erilolo, Yehova mwalw’iniaha olubuto lwiwe lw’amaha erilabira obuminyereri b’omughaso munene. Ebyo abugha biri omo Enzuko 3:15.​—Soma.

2. Busanaki obuminyereri obu ni bw’omughaso?

² Obuminyereri obo buli omo kitabu ky’erimbere ky’eBiblia. Aliwe omo nzira mbiriri-mbiriri, ebindi bitabu byosi by’eBiblia bihambene n’obuminyereri obo. Ngoko omughongo w’ekitabu akamatanaya ehibabi hyosi hyo haghuma, ebinywa ebiri omo Enzuko 3:15 nabyo bikamatanaya ebikanibweko omo bitabu byosi by’eBiblia by’omo ngulu nguma eyiri omo bughuma, eyikakanaya ngoko oMungu angatumire omulamya eritoghotya Sitani n’abosi abakamukwama. * Oyo akasyabya muyisa oko bosi abanzire Yehova!

3. Omo mwatsi ono tukendikania okuki?

³ Omo mwatsi ono tukendisubirya oko mabulyo awakwamire awalebirye obuminyereri obuli omo Enzuko 3:15: Ni bahi bo bakanibweko omo buminyereri obo? Obuminyereri obo bukabererera buti? Kandi bukatuletera ndundi yahi?

4. “Enzoka,” nindi, kandi tukaminya ekyo kyo tuti?

⁴ Enzuko 3:14, 15 yikanirye oko: “enzoka,” “olubuto” lw’enzoka,  “omukali,” n’“olubuto” lw’omukali. EBiblia yikatuwatikaya eriminya obuli mughuma w’oko bakanibweko. * Tutsuke oko “nzoka.” Enzoka-nzoka siyangowire ebyo Yehova abugha omo lirima lye Edeni. Neryo oyo Yehova abya akatswera atolere iniabya ekihangyikwa ekiwite obwenge. Neryo nindi? Ekitabu ky’Eribisulirwa 12:9 kikakanganaya ndeke-ndeke enzoka nga nindi. Erisako eryo likabugha liti “ekiyoka kya kera” ni Sitani Diabolo. Nikwa ekihanda kutse olubuto lw’enzoka nindi?

5. Olubuto lw’enzoka l’olwahi?

⁵ Esindi ngendo eBiblia yikakolesaya ekinywa olubuto yikasonda erikania oko bandu abakagherereraya emibere y’omundu mulebe, neryo iniabya nga ni tata wabo. Neryo olubuto lw’enzoka b’abamalaika bahuni n’abandu abakaghana Yehova Mungu n’erilwa n’abandu biwe, nga Sitani. Omo bamalaika bahuni abo muli abamalaika abasighanaya emyanya yabo y’omo lubula oko mughulu wa Noa n’abandu babi abakayighendaya nga tata wabo Sitani Diabolo.​—Enz. 6:1, 2; Yoa. 8:44; 1 Yoa. 5:19; Yuda 6.

6. Busanaki Eva syangabya iyo “mukali” oyukanibweko omo buminyereri?

⁶ Hatya tuminye n’“omukali” nga nindi. Omukali oyo syangabya Eva. Busanaki? Tulebaye omwatsi mughuma owakaleka. Obuminyereri bukabugha buti olubuto lw’omukali ‘lwasya[hinongola]’ omutwe w’enzoka. Ngoko tulyakanaya, enzoka ni Sitani, ekihangyikwa ky’obunya-kirimu, kandi sihali omundu oyutahika-hikenene w’omo lubuto lwa Eva oyo wangabya n’obutoki bw’erimutoghotya. Neryo Sitani akasyatoghotibawa ati?

7. Ngoko kikanganibwe omo Eribisulirwa 12:1, 2, 5, 10, omukali oyukanibweko omo Enzuko 3:15 nindi?

⁷ Ekitabu ky’omwiso ky’eBiblia kikatubwira  omukali oyukanibweko omo Enzuko 3:15 nga nindi. (Soma Eribisulirwa 12:1, 2, 5, 10.) Si mukali w’omubiri n’omusasi! Omughenda ali oko bisando biwe, n’oko mutwe wiwe kuli embita y’esyongununu 12. Akabuta omwana oyute ng’abandi bana​—oBwami bw’oMungu. Kundi oBwami ni bw’elubula, litolere omukali naye iniabya w’elubula. Akasosekanaya ekitswe ky’endondeka ya Yehova eky’elubula ekiri mw’abamalaika biwe bataleghula.​—Gal. 4:26.

8. Nindi yo kitswe ky’erimbere ky’olubuto lw’omukali, kandi mwabya kitswe kikulu mughulu wahi? (Enzuko 22:15-18)

⁸ Kandi eKinywa ky’oMungu kikatuwatikaya eriminya nga nindi yo w’erimbere omo lubuto lw’omukali. Lyabya litolere iniabya mwitsikulu ghere-ghere wa Abrahamu. (Soma Enzuko 22:15-18.) Ngoko kyanakanganibawa omo buminyereri, Yesu abya mwitsikulu ghere-ghere w’omusyakulu mutaleghula oyo. (Luka 3:23, 34) Aliwe, lyabya litolere omwana oyo iniayira obutoki obulengire obw’omundu kundi abya n’omubírí w’eritoghotya Sitani. Neryo Yesu abere ayira emyaka 30, mwahirwa kw’amaghuta erilabira ekirimu kibuyirire n’eribya Mughala w’oMungu oyubutirwe omo nzira y’ekirimu. Yesu abere ahirwa kw’amaghuta, mwabya kitswe kikulu ky’olubuto lw’omukali. (Gal. 3:16) Enyuma sy’oluholo n’erilubuka lya Yesu, oMungu ‘mwamusingya omo lukengerwa n’erisikya’ n’erimuha “ehamuli yosi . . . omo lubula n’omo kihugo,” erihirako n’ehamuli “y’eriherya emibírí ya Sitani.”​—Ebr. 2:7; Mat. 28:18; 1 Yoa. 3:8.

9-10. (a) Ni bandi bahi abali omo lubuto lw’omukali, kandi bakingira mulo mo mughulu wahi? (b) Tukasonda erikania okuki?

⁹ Aliwe hangabere n’ekitswe ky’akabiri ky’olubuto olo. Omukwenda Paulo mwaminyikalya ekitswe ekyo omughulu abwira aBakristo abahirirwe kw’amaghuta aBayahudi n’abate Bayahudi ati: ‘Mwamabya muli ba Kristo, muli bana ba Abrahamu, mwasyabana ebyosi oMungu alaga.’ (Gal. 3:28, 29) Yehova akabya ahira oko Mukristo kw’amaghuta erilabira ekirimu kiwe kibuyirire, oMukristo oyo akabya w’oko lubuto lw’omukali. Neryo omo olubuto olo muli Yesu Kristo haghuma n’abandu 144 000 abakasyatabala haghuma naye. (Erib. 14:1) Abosi abo bakayikasa erilengekania n’erikola nga Tata wabo, Yehova Mungu.

¹⁰ Kundi twamabiminya abakanibweko omo Enzuko 3:15, muleke tulebaye omo kikuhi Yehova ng’abirighenda akaberererya ati obuminyereri obo, netu nga bunemutuletera buti endundi munabwire.

11. Olubuto lw’omukali molwahutalibwa luti “oko kasinziro”?

¹¹ Erikwamana n’obuminyereri obuli omo Enzuko 3:15, enzoka yangahutalirye “akasinziro” k’olubuto lw’omukali. Ekyo mokyabya omughulu Sitani akuna aBayahudi n’aBaroma er’ita oMughala w’oMungu. (Luka 23:13, 20-24) Ngoko ekironda ky’oko kasinziro kikanaleka omundu iniataluka erighenda omo biro bilebe, oluholo lwa Yesu molwaleka iniabya isyangakola ekyosi-kyosi omughulu abya omw’isinda mo biro bisatu.​—Mat. 16:21.

12. Omutwe w’enzoka akasyahinongolawa ati kandi mughulu wahi?

¹² Obuminyereri obuli omo Enzuko 3:15 bukakanganaya ngoko Yesu syangasighere omw’isinda. Busanaki? Kundi erikwamana n’obuminyereri, olubuto lw’omukali lwangahinongwere omutwe w’enzoka. Busana n’ekyo lyabya litolere ekironda kya Yesu ky’oko kasinziro ikyalama. Na kwenene mokyalama! Habere hakya biro bisatu enyuma sy’oluholo lwiwe, Yesu mwalubukibwa mo kihangyikwa  ky’ekirimu ekiwite obutahola. Oko ndambi ey’oMungu abirilengerera, Yesu akasyahonongola Sitani yolosi. (Ebr. 2:14) Abakasyatabala haghuma na Kristo bakendisyakola haghuma naye omubírí w’eritoghotya esyonzighu sy’oMungu​—ni bughambu olubuto lw’enzoka.​—Erib. 17:14; 20:4, 10. *

13. Eribererera ly’obuminyereri obu linemutuletera endundi yo liti?

¹³ Wamabya iwuli mughombe w’oMungu, unemubana endundi omw’ibererera ly’obuminyereri obu. Yesu mwasa oko kihugho mw’omundu. Mwakangania emibere ya Tata wiwe yo ndeke-ndeke. (Yoa. 14:9) Neryo erilabira iye twabiriminya Yehova Mungu n’erimwanza. Kandi twabiribana endundi omo makangirirya wa Yesu n’emisondolere yiwe y’endeko y’eKikristo munabwire. Abiritukangirirya ngoko twangayighendya tutoke eritsemesya Yehova. Kandi itwe bosi tukabana endundi omw’ihutalibwa lya Yesu oko kasinziro​—ni bughambu oluholo lwiwe. Tukabana yo tuti? Yesu abere alubuka mwateka obughuli b’omusasi wiwe embere sya Yehova mo buhere ‘obukatweraya kw’ebibi byosi.’​—1 Yoa. 1:7.

14. Tukaminya tuti ngoko obuminyereri obo Yehova aleta omo lirima lye Edeni sibwangabererere aho n’aho? Kanaya.

¹⁴ Ebinywa ebyo Yehova abugha omo lirima lye Edeni bikakanganaya ngoko hangalabire mughulu mulebe embere obuminyereri bwosi bubererere. Lyangasabire endambi oko mukali erihulukya olubuto olwalaghawa, oko Diabolo erihindania abandu biwe, n’obuyighu (kutse, erikwana obusu) eribyaho omo kati-kati k’ebikuto bibiri ebyo. Eriminya obuminyereri obu likatuletera endundi kundi kikaleka itwaminya ngoko ekihugho ekikasondolawa na Sitani kyasyapona abaramya ba Yehova. Yesu naye enyuma waho mwabwira abigha biwe ngoko bakasyaponawa. (Mar. 13:13; Yoa. 17:14) Kwenene twabiriyilangirira eribererera ly’obuminyereri obo, kutsibu-tsibu omo myaka 100 eyalaba. Tuti?

15. Busanaki lino ekihugho kiponire olubuto lw’omukali lo kutsibu, aliwe busanaki sihali ekyangaleka itwasagha Sitani?

¹⁵ Yesu abere anabiyirwa mo Mwami Masiya omo mwaka 1914, Sitani mwatibitwako elubula. Lino abirikingirwa oko kihugho akalindirira eritoghotibwa liwe. (Erib. 12:9, 12) Aliwe omw’ilindirira syikere buyira. Sitani ahitene kutsibu kandi akalwa n’abandu b’oMungu. (Erib. 12:13, 17) Ekyo kyo kikaleka ekihugho ikyapona abandu b’oMungu bo kutsibu. Nikwa sihali ekyangaleka itwasagha Sitani n’abandu biwe. Aliwe, twanganabya n’eriyiketera eriri ng’ery’omukwenda Paulo oyo wahandika ati: “OMungu amabya ali oko luhande lwetu, nindi yo wangaswalwa netu kwehi?” (Rom. 8:31) Twanganayiketera Yehova yo kundu, kusangwa, ngoko twabirilangira ekihande kinene ky’obuminyereri obuli omo Enzuko 3:15 kyabiribererera.

16-18. Curtis, Ursula, na Jessica babiribana ndundi yahi busana n’eriminya ndeke ebiri omo Enzuko 3:15?

¹⁶ Omulaghe wa Yehova owali omo Enzuko 3:15 anganatuwatikya eriyiyinia oko buligho bosi-bosi obwangatuhikira. Mwali wetu Curtis, omumisionere oyukakolera omo Guam, akabugha ati: “Nganahikirawa n’emyatsi eyikaleka ikyanyikalako erisighala mutaleghula oko Yehova. Aliwe erilengekania buli oko buminyereri obuli omo Enzuko 3:15, lyabiringwatikya eriyiketera Tata waghe w’elubula.” Curtis akalindirira omughulu Yehova akendisyabughaho amaligho wosi.

 ¹⁷ Mwali wetu w’eBavaria omo Bujerumani oyukahulawa mo Ursula akabugha ati eriminya obuminyereri obuli omo Enzuko 3:15 molyamuwatikya erikirirya ngoko eBiblia yasondolawa n’ekirimu ky’oMungu. Mwalangira ngoko awandi maminyereri wosi ahambene n’obuminyereri obu, n’ekyo mokyamutsemesya kutsibu. Akatasyabugha ati: “Eriminya ngoko Yehova mwalw’iniakola omwatsi mulebe busana n’erituha amaha molyanyitsemesya kutsibu.”

¹⁸ Jessica, oyuli eMikronezia, akabugha ati: “Nikin’ibukire ngoko nayowa omughulu naminya ngoko nabiribana ekwenene! Obuminyereri obuli omo Enzuko 3:15 bwabya ibunemubererera. Mobwangwatikya eriminya ngoko ebyo tukalabamo munabwire si yo ngebe eyo Yehova abya asondire. Obuminyereri obu bwabirileka inikirirya kundu ngoko erikolera Yehova likaleka omundu iniabya n’engebe eyuwene lino nibya n’engebe eyuwene kundu omo biro ebikasa.”

19. Busanaki twanganayiketera ngoko ekitswe ekikisiya ky’obuminyereri obuli omo Enzuko 3:15 kikendisyabererera?

¹⁹ Ngoko twamabilangira, obuminyereri obuli omo Enzuko 3:15 bunemubererera. Olubuto lw’omukali n’olubuto lw’enzoka byabiriminyikala. Yesu, ekitswe ky’erimbere ky’olubuto lw’omukali mwalama okw’ihutalibwa oko kasinziro, na lino ni Mwami w’obutoki oyuwite obutahola. Erisombola abakakola ekitswe ky’akabiri ky’olubuto olu likisigha iryahwa. Kusangwa ekitswe ky’erimbere ky’obuminyereri kyabiribererera, twikirirye kundu ngoko ekitswe ekikisiya, ni bughambu erihinongola omutwe w’enzoka kikendibererera. Bukasyabya butseme bunene kundu oko bandu bataleghula omughulu Sitani akasyaheribawa! Neryo ngambe isiwaluha. OMungu wetu ni w’eriyiketera. Erilabira olubuto lw’omukali, akasyakolera “ebihanda byosi” by’ebibuya bingyi.​—Enz. 22:18.