Nabutirawa omo kihugho kye Canada omo kiharo kye Québec eyo bakabugha eKifranza. Ababuti baghe, Louis na Zélia, mubanilembera omo lwanzo. Tata waghe abya mukutu kandi abya inyanzire erisoma. Nabya inganza erihandika kandi nabya n’amaha w’erisyabya mutuli w’engulu oko radio kiro kighuma.

Omughulu nabya n’emyaka 12, Rodolphe Soucy, oyw’abya akakola na tata waghe, mubasyatubana eka wetu haghuma n’omwira wiwe. Babya Bimiri ba Yehova. Nabya isinyasi emyatsi mingyi oko Bimiri ba Yehova kandi nabya isinitsomene ekisomo kyabo. Aliwe, munatsemera emibere yabo y’erisubirya oko mabulyo omw’ikolesya eBiblia. Ababuti baghe nabo mubatsemesibwa, neryo mutwaligha erigha eBiblia.

Oko mughulu oyo, nabya ingasomera oko kalasi k’eKikatoliki. Ihakanabya endambi inakania n’abo ngasoma nabo oko ebyo nabya ng’igha omo funzo yaghe y’eBiblia. Oko nduli, abaalima ababya bape, mubaminya omwatsi oyo. Omo mwanya w’erikolesya Amasako erighana ebyo ngabugha, omughuma w’okw’ibo mwabughira embere sy’abakolo bosi ati ingye ngayisamambula! N’omo kyananihanga-hangaya, mukyasiramo emiyisa kundi mukyaniwatikya erilangira ngoko amakangirirya w’ebisomo syahambene n’ebyo eBiblia yikabugha. Munalangira ngoko litolere inalua oko kalasi ako. Ababuti baghe mubanilighira eriya oko kandi kalasi.

Munalola embere erigha eBiblia, aliwe erikula lyaghe bunya-kirimu mulyaghenda bolo-bolo kundi nabya ingasagha eritulira nyumba oko nyumba. Ekisomo ky’eKikatoliki kyo kyabya kyanzirwe n’abandu bangyi kandi ikikalwa kutsibu n’omubírí wetu  w’eritulira. Maurice Duplessis, omundu w’epolitike we Québec oyusubukire omu Prezida, abya akakola kutsibu n’ekisomo omo by’ekipolitike. Omo buwatikya bwiwe, ekikumula ky’ababandi muky’endererya n’erilwa n’Abimiri ba Yehova. Mulyasaba obutubaha erihubiria omo mughulu oyo.

Oyo waniwatikaya erikinda obuba ni mughala wetu John Rae, oyo wasoma oko kalasi ak’omwenda ke Gileadi. John, abya asi bingyi, ini molo, iniayikehirye, kandi abandu ibakamuhikira butsiryubaha. Isyabeghere erinikunga aho n’aho aliwe mun’igha myatsi mingyi erilabira eky’erileberyako kiwe ekyuwene. John abya isyasi eribugha eKifranza kyo ndeke, neryo ingaghenda naye kangyi-kangyi omw’itulira n’erimuwatikya omo mubughe. Eribya na John mughulu wosi mukyaniwatikya eribya n’obutubaha n’eriyisogha eribya mughuma w’oko Bimiri ba Yehova. Emyaka ikumi enyuma sy’erihindana n’Abimiri, munabatisibwa kiro 26 oMwisi 5, 1951.

Abangyi omo ndeko yetu nyike y’omo muyi we Québec babya bapainia. Eky’erileberyako kyabo ekyuwene mukyaleka inabya mupainia. Oko biro ebyo, itukakolesaya eBiblia nyisa eritulira nyumba oko nyumba. Kundi isituwite ebitabu, itukayikasa erikolesya Amasako wo ndeke. Neryo, munayikasa eriminya ndeke emilondo mingyi nitoke erilwira oko kwenene. Aliwe, abangyi babya ibakaghana erisoma eBiblia yamabya isiyilighirwe n’ekisomo ky’eKikatoliki.

Omo mwaka 1952, munatahya Simone Patry, mwali wetu mutaleghula ow’omo ndeko yetu. Mutwahumira e Montréal, omo mwaka mughuma mutwatsumulwa, twamabana omwana w’obukali ye Lise. N’omo munaleka obupainia bo hake embere sy’erilunga, ingye haghuma na Simone mutwayikasa eryolobya engebe yetu tutoke erikola bingyi ngoko twangatoka omo mibírí y’endeko.

Habere halaba emyaka ikumi namatasyalengekania kutsibu okw’ikola obupainia. Omo mwaka 1962, inine oko Kalasi k’Omubírí w’oBwami ak’abasyakulu b’endeko ak’omwisi mughuma akabya oko Beteli ye Canada, munapanga omo kyumba kighuma na mughala wetu Camille Ouellette. Munatsemesibwa kutsibu n’omuhwa wa Camille omo mubírí w’eritulira​—kutsibu-tsibu kundi abya oyutahirye kandi inyane n’abana. Oko biro ebyo, abalikyetu ababya bapainia kandi ibanemulembera omwana babya bake; aliwe, ekyo kyo mughala wetu Camille abya akayikasa erikola. Ebiro twabugha haghuma, mwanyihira mw’omuhwa w’erilengekania oko mibere eyo nirimo. Habere halaba emisi mike, munalangira ngoko nanganatasyabya mupainia w’omughulu wosi. Abandi  mubatsuka eribugha bati eriyisogha lyaghe si ry’amenge, aliwe munalola embere, ininayiketere ngoko Yehova akenditsumula eriyikasa lyaghe erikola kutsibu omo mubírí w’eritulira.

Omo mwaka 1964, ingye na Simone mutwasombolwa eribya bapainia b’embaghane omo muyi owo twabutawamo, e Québec, eyo twakolera omo myaka mingyi eyakwama. Oko biro ebyo, emibere y’erituliramo yabya iyabiryuwana kulenga kera, aliwe abandu balebe mubalola embere eripona omubírí wetu.

Ekiro ky’eposo kighuma omw’itungyi, munahambwa inine hakuhi n’omuyi we Québec omo kayi kake ke Sainte-Marie. Oyo wanihamba mwanitwala oko polisi n’erinihira omo ngomo kundi nabya ngatulira nyumba oko nyumba isinihamulirwe ne Leta. Enyuma syaho, munaletwa embere sy’omutsweri oyukahulawamo Baillargeon, omulume w’eryubahya. Mwanibulya oyukendibya mu avocat waghe nga nindi. Nabere nahula erina Glen How, * omu avocat oyuwasibwe kandi Omwimiri wa Yehova, Baillargeon mwabugha ati: “Ha, iyehe! Butsira oyo!” Oko biro ebyo, Glen How inyasibwe mo oyukalwira oko Bimiri ba Yehova. Habilaba akatambi kake, abatsweri mubanibwira bati sinikiriko lubanza lw’obukola nabi.

Abandu eripona omubírí wetu e Québec mukyaleka ikyakala eribana emyanya eyuwene eyo twangaliha busana n’erikola emihindano. Endeko yetu nge muyabana omwanya omo garage eyihuhirire. Eribana ekihuhania omo biro bw’embeho nene, abalikyetu ibakakolesaya akuma akakaleta ekihuhania. Esyosaha nge embere emihindano yitsuke, itukatimba kuko itunemukania okw’ebyo twabirilolako ebikahimba.

Kikatsemesaya kutsibu erilangira ebighuma ebyuwene ebikasira omo mubírí w’eritulira habilaba emyaka mingyi. Omo myaka 1960, omo biharo by’omuyi we Québec mwabya syondeko nge, ab’omo ngabiro ye Côte-Nord, ne Gaspé Peninsula mubahirwa haghuma. Munabwire, omo biharo ebyo, yiri abalikyetu bangyi, kandi bakahindana omo Bisenge by’oBwami ebyuwene.

Ingye na Simone mutwatumwa omo mubírí w’omutimbo omo mwaka 1970. Neryo, omo mwaka 1973, mutwatumwa omo mubírí w’obulebererya bwe distrike. Omo myaka eyo, mun’igha bingyi oko balikyetu nga Laurier Saumur * na David Splane, * abosi babya omo mubírí w’erighenda-ghenda. Obuli muhindano munene inyakabya ahwa, ingye na David itukabwirana ebyo twangatasyakola tutoke eryuwania emibere yetu y’erikangirirya. Nam’ibuka kiro kighuma David mwanibwira ati: “Léonce, mungatsemera omukania waghu ow’eribughirira. Mwak’uwana, aliwe ebyo ulyabugha, ingye nangalabiryebyo omo mikania isatu!” Ingahira emyatsi mingyi omo mikania yaghe. Kyabya kitolere in’igha erikolesya ebinywa bike.

 Abalebererya be distrike babya bawite akasi k’erisikya mutima abalebererya b’omutimbo. Abatuliri bangyi e Québec babya baniasi ndeke. Omughulu nabya ngalenderera emitimbo yabo ibakanza erikola naghe omo mubírí w’eritulira. N’omo nanabya ingatsemera erikola nabo, isindibana endambi nene y’erilabya haghuma n’omulebererya w’omutimbo. Kiro kighuma, omulebererya w’omutimbo mwanibukya ati: “Ni mwatsi mubuya erilabya endambi haghuma n’abalikyetu, aliwe isiwibirirawa ngoko n’ingye wulyalenderera omo yenga eno. Naghe nilaghire oko buwatikya bwaghu!” Erihano ly’amenge eryo, mulyaniwatikya eriminya erighaba ndeke endambi yaghe.

Omo mwaka 1976, muhabya omwatsi w’obulighe owo nabya isiniyilindirireko. Simone, mukali waghe mwanzwa, mwalwala kutsibu n’erihola. Abya mukoli mubuya haghuma naghe kundi iniawite omutima w’eriyiherera kandi inianzire Yehova. Erilabya endambi nene omo mubírí w’eritulira mukyaniwatikya erihanda omutima omughulu nabya n’obulighe, kandi ngasima Yehova busana n’eriniwatikya omo biro ebikalire ebyo. Enyuma syaho, munatahya Carolyn Elliott, omupainia w’omuhwa oyukabugha eKingeresa oyo wasa e Québec erikolera eyiri obwagha bw’abatuliri. Carolyn ni mundu atsangire kandi akatsomana abandi, kutsibu-tsibu ab’esisoni kutse abakayowa nga bali ibibene. Munalangira ngoko ni muyisa eribya naye omughulu natsuka erikola naye omo mubírí w’erighenda-ghenda.

Omo Mwisi 1, 1978, munasabwa erisondola Akalasi k’Abapainia k’erimbere e Québec. Munakwa obuba, kundi ekitabu kyabya kihya-kihya okw’ingye ngoko kyabya kihya-kihya oko bakolo. Eky’eritsemesya, akalasi k’erimbere ako kabyamo abapainia bangyi abasi myatsi mingyi. N’omo ingye nabya mukangirirya, mun’igha myatsi mingyi erilua oko bakolo!

Enyuma syaho, omo mwaka 1978, Omuhindano Munene w’Ekihugho Kyosi owabya n’omutwe owakabugha ati “Erikinda ly’Obwikirirya” mwabya omo Kibugha kinene eky’ebitsange kye Montréal  Olympic. Wo wabya muhindano wetu munene kutsibu e Québec, mwahikako abandu abalabire 80 000. Munasabwa erikola n’akatunga ak’erisondya esyongulu oko muhindano munene. Munakania n’abajournaliste kutse abatuli b’engulu bangyi, kandi munatsema erilangira ngoko mubahandika emyatsi eyuwene okw’itwe. Mutwalabya esyosaha esilabire oko 20 omwibulibwa amabulyo oko radio n’oko televizyo, kandi mubahandika emyatsi mingyi. Kwenene obo mubwabya bushuhuda bunene!

Emyatsi muyabinduka okw’ingye omo mwaka 1996. Enyuma sy’erikolera omo kiharo kye Québec ekikabughawamo eKifranza erilua okw’ibatisibwa, enyuma syaho munatumwa omo distrike ye Toronto eyikabughawamo eKingeresa. Munalangira nga sinangatoka kandi munakwa obuba erilabya emikania kundi nabya isinasi eribugha eKingeresa kyo ndeke. Munasaba kangyi-kangyi n’eriyiketera Yehova yo kutsibu.

Embere sy’eritsuka erikolera omo kiharo ekyo, munubaha, aliwe oko kwenene munatsemera emyaka ibiri eyo twabugha omo kiharo kye Toronto. Carolyn mwaniwatikya eribugha eKingeresa kyo ndeke, n’abalikyetu nabo mubaniwatikya kutsibu n’erinisikya mutima. Mutwabana abira bahya-bahya bangyi.

Eritomeka oko yindi mibírí n’eriteghekania eyenga y’omuhindano, kangyi-kangyi ingalabaya hakuhi esaha nguma omwitulira nyumba oko nyumba omo ligholo ly’ekiro ky’akatano. Abandi ibanganayibulirye bati, ‘Busanaki akaghenda omw’itulira omo mulaliryo w’omuhindano?’ Aliwe, munalangira ngoko eribya n’emikania oyuwene haghuma n’abandi omw’itulira ikikanyihimba. Na lino, erisangira omw’itulira kikaleka omutima waghe inyatekana.

Omo mwaka 1998, ingye na Carolyn mutwatumwa kandi e Montréal mo bapainia b’embaghane. Omo myaka mingyi, omubírí waghe mwabya eriteghekania eritulira ahali abandu bangyi n’erikola n’abatuli b’engulu erihengemula amalengekania awatahikire awo abandu bali nagho oko Bimiri ba Yehova. Lino, ingye na Carolyn tukatsemera eritulira abagheni abalua e Canada linolino abanzire eriminya bingyi oko Biblia.

Ngabya na lengekania oko myaka 68 eyo namabibugha inine mughombe wa Yehova oyubatisibwe, ngalangira ini muyisa munene. Erigha erianza eritulira n’eriwatikya abandi eriminya ekwenene mwabirilwira miyisa mingyi. Mwali waghe, Lise, na mwira wiwe babere babikulya abana babo, mubatsuka erikola obupainia bw’omughulu wosi. Kikanitsemesaya erilangira ngoko mwali waghe akinawite omuhwa omo mubírí w’eritulira. Kutsibu-tsibu, ngasima balikyetu abo, busana n’eky’erileberyako kibuya n’erihabula lyabo ly’amenge, mubaniwatikya erikula bunya-kirimu n’erikola ndeke emibírí yaghe mbiriri-mbiriri y’ekiteokrasi. Nabiriyilangirira ngoko omundu erisighala mutaleghula omo mubírí wiwe kikatokekana amayiketera ekirimu kibuyirire kya Yehova. (Esyo. 51:11) Siniryumbaya erisima Yehova busana n’eriniha olusunzo lw’obughuli olw’eripipa erina liwe!​—Esyo. 54:6.