1-2. (a) Euniki abya inindi, kandi ekyaleka erikangirirya mughala wiwe eriminya Yehova na Yesu iryamukalako niki? (b) Kanaya oko pitsa eyiri oko kijalada.

 NOMO eBiblia siyirikanaya bingyi oko kiro Timoteo abatisibawa, mama wiwe, Euniki syangabula eribya imwatsema kundu. (Emi. 23:25) Terilengekania nga mwatsema kungahi, akalangira Timoteo inianimene omo maghetse. Anemuseka akalangira Loisi mukaka wa Timoteo inianimene hakuhi naye n’erimukumbatira. Omughulu Timoteo akalubikawa omo maghetse, Euniki akahumulikana n’erikakirya omuka w’okatambi. Amaghetse akapanzalikana Timoteo akalua mugho obusu ibunakangenie kw’atsemire, na koyo wiwe akatsuka erilaka omo butseme. Nomo anabya mubírí owakalire, Euniki mwatoka erikangirirya mughala wiwe eryanza Yehova n’oMughala wiwe, Yesu Kristo. Ni maligho wahi agho akinda omughulu abya akakangirirya mughala wiwe?

² Ababuti ba Timoteo sibabya n’erikirirya lighuma. Tata wiwe abya Mugiriki, mama wiwe na mukaka wiwe ini Bayuda. (Emib. 16:1) Timoteo anganabya iniabya musuko omughulu Euniki na Loisi bayisogha eribya Bakristo. Aliwe, tata wiwe mwatabya Mukristo. Timoteo angasombwere ekisomo kyahi? Alinga anabya iniamabikula neryo inianganayisombolera. Angakwamire tata wiwe oyutabya mwikirirya? Angakwamire emitsye y’aBayuda eyo ighisibawa erilua omo bwana? Kutse angakwamire Yesu Kristo?

3. Ngoko kisakirwe omo Emisyo 1:8, 9, Yehova akalangira ati omubírí w’abokoyo ow’erikangirirya abana babo batoke eribya bira biwe?

³ Abokoyo Bakristo ba munabwire nabo kutya banzire ebihanda  byabo. Banzire eriwatikya abana babo batoke eribya n’obwira bwa hakuhi na Yehova, kulenga ekindu kyosi. N’oMungu wetu akatsemera eriyikasa lyabo. (Soma Emisyo 1:8, 9.) Yehova abiriwatikya abokoyo bangyi erikangirya abana babo batoke erimwanza n’erimukolera.

4. Abokoyo bali na maligho wahi munabwire?

⁴ Si ky’eriswekya, oko sindi ngengo koyo eriyibulya abana buwe nga banasyasombola erikolera Yehova nga Timoteo. Nibya, ababuti banasi ngoko ekihugho kya Sitani kikakuna abana babo erikola ebituwene. (1 Pet. 5:8) Kandi, abokoyo bangyi bakalembera abana b’ibobene, n’abandi abalume babo si Bimiri. Eky’erileberyako, mwali wetu ye Christine * akabugha ati: “Mwira waghe ni tata oyuwene n’oyowasi eriteya ekihanda, aliwe isyanzire n’ahake ingye eriwatikya abana betu eribya Bimiri ba Yehova. Omo myaka mingyi, ingalira kutsibu, ngabula abana baghe nga banasyabya baramya ba Yehova.”

5. Tukendikania okuki omo mwatsi ono?

⁵ Naghu wamabya iwuli koyo Mukristo, wanganatoka nga Euniki eriwatikya abana baghu babye baramya ba Yehova. Omo mwatsi ono tukendikania ngoko wangakwama eky’erileberyako kiwe ukakangirirya abana baghu omo ebyo ukabugha n’omo mikolere. Kandi tukandilangira ngoko Yehova akendikuwatikya.

6. Ngoko kisakirwe omo 2 Timoteo 3:14, 15, Timoteo mwatoka ati eribya Mukristo?

⁶ Omughulu Timoteo abya kalwana, mama wiwe mwayikasa erimukangirirya “amasako abuyirire,” ngoko aBayuda babya basigho. Kwenene, Euniki abya isyasi myatsi mingyi kundi abya isyasi kindu oko Yesu Kristo. Nomo byanabya bitya, ebyo akangiriraya Timoteo byabya bitosire erimuwatikya abye Mukristo. Ibwa kwenene anganabere Mukristo? Kundi abya mulwana, Timoteo abya n’obwiranda bw’erisombola ng’akendibya Mukristo. Twanganabugha butsir’itika-tika tuti eriyikasa lya Euniki nalyo molyaleka Timoteo ‘inikirirya ndeke’ ekwenene eyilebirye Yesu. (Soma 2 Timoteo 3:14, 15.) Euniki mwatsema kutsibu akalangira ngoko abiritoka erikangirirya mughala wiwe eriminya Yehova n’omo hanabya amaligho. Kwenene erina lya Euniki molyaya ebuluko, kusangwa erina liwe likalua omo kinywa ekiri na maana w’erikinda.

7. Euniki angawatikirye ati mughala wiwe eribya Mukristo mubuya enyuma sy’eribatisibwa?

⁷ Eribatisibwa kyabya kika kikulu omo ngebe ya Timoteo. Aliwe, Euniki abya iniakinahanga-hangaya busana naye enyuma sy’eribatisibwa. Enyuma waho mughaha wiwe angakolesirye engebe yiwe yo ati? Angabere n’abira babi? Angayire eAtene oko kalasi n’erikirirya amakangirirya w’abafilozofe bapakani? Angatsandirye endambi yiwe, akaghala, n’obulwana bwiwe omw’ikola kutsibu atoke eribya muteke? Euniki syangayisoghire omo mwanya wa Timoteo, aliye anganamuwatikirye atoke erisombola ndeke. Ibwa angakolire atya ati? Angalolire embere eriyikasa erikangirirya mughala wiwe eryanza Yehova n’erimuwatikya erisima ebyosi ebyo Yehova na Yesu babirikolera ekihanda kyabo. Ababuti abatahenie n’oyutekolera Yehova sibo basa bo bakalola oko maligho w’eriwatikya abana babo eryanza Yehova. Nibya n’omughulu ababuti bosi bali omo kwenene, eriwatikya abana eryanza Yehova likanakala. Ababuti bangighaki oko ky’erileberyako kya Euniki?

8. Koyo angawatikya ati mwira wiwe oyuli Mwimiri akakangirirya abana babo eriminya Yehova?

 ⁸ Wighe eBiblia n’abana baghu. Bali betu, omwira waghu amabya ini Mwimiri, Yehova anzire ati umuwatikaye erikangirirya abana benyu erimuminya. Enzira nguma y’erikola utya ly’eribeghera eriwatikya endegheka y’eRiramya ly’Eka. Ubye ukakania oko ndegheka eyo ko ndeke, n’erilebya nga wangakolaki ibye eyikatsemesaya n’erikoleka omo buholo. Kyamatokekana wanganawatikya mwira waghu imwateghekania erigha eBiblia omo nzira y’embaghane omw’ikola omubírí mulebe ow’imanire oko mwatsi mulebe owali omo Biblia. Kandi ibwa, abandi bana bamabya ibanakulire eritosire eritolera erikangiriribwa eBiblia erilabira ekitabu Tsemera engebe kera na kera, iwanganawatikya mwira waghu okw’iteghekania esyofunzo sy’abana.

9. Koyo oyuli n’omulume oyute Mwimiri angasunga obuwatikya bo hayi?

⁹ Abandi bokoyo bo bak’igha eBiblia n’abana babo, busana n’eribya basimbi kutse busana abira si Bimiri. Byamabya iko biri bitya omo bunyumba bwaghu, isiwahanga-hangaya kutsibu. Yehova akandikuwatikya. Ubye ukighisya abana baghu, omw’ikolesya ebitabu by’erikangiriryamo ebyo Yehova abirituha erilabira endondeka yiwe. Wanganabulya abandi babuti ababirilola oko myatsi mingyi nga bakakolesaya bati ebitabu ebi omwiramya lyabo ly’eka. * (Emi. 11:14) Kandi Yehova anganakuwatikya utoke erikanirania n’abana baghu. Umusabe akutokesaye erikolesya amabulyo awangakuwatikya eriminya ebiri omo mitima yabo. (Emi. 20:5) Eribulyo lyololyolo ng’eribugha uti ’Ekikukalireko kutsibu ekalasi niki?’ ilyanganatsukisya omukania owakendileka omwana iniakubisulira bingyi.

10. Wangatasyawatikya wuti abana baghu erigha eriminya Yehova?

¹⁰ Uteghekanaye esyonzira sisighene esy’erighisya abana baghu b’omwatsi wa Yehova. Ubakaniraye oko mwatsi wa Yehova n’ebibuya bingyi ebyo abirikukolera. (Ebi. 6:6, 7; Isa. 63:7) Eyo yangabya nzira y’endundi nene wamabya isiwangatoka erigha n’abana eka waghu mughulu wosi. Christine, akatasyabugha ati: “Inyiwite ehyanya hike kutsibu hy’erikania n’abana oko mwatsi wa Yehova. Neryo isindilabaya akatambi ako twamasunga. Ihakanayira itwayilenderya kutse itwingira omo bwato, neryo twabihika hali n’omusike itwakania oko bihangyikwa n’eyindi myatsi mingyi eyangabatunda hakuhi na Yehova. Abana babere babibya n’emyaka eyitosire, monabwirabo nyiti babye bakayighisya eBiblia y’ibibene.” Kandi, iwabugha ndeke oko ndondeko ya Yehova n’oko baghala n’abali benyu. Isiwabya ukatsamba abasyakulu b’endeko. Ebyo ukabakanayako byanganaleka abana ibabahikira bamalagha oko buwatikya.

11. Ngoko kisakirwe omo Yakobo 3:18, busanaki erikola obuholo omo nyumba ni ry’endundi?

¹¹ Ubye oyukakola obuholo b’omo nyumba. Isiwumbaya erikangania mwira waghu n’abana baghu ngoko ubanzire. Ukanaye ndeke oko mwira wawu n’omo nzira y’erisikya, n’eribegherya abana erikola batya. Erikola utya, irianganaleka ihabya emibere eyikawatikaya abana baghu erigha emyatsi ya Yehova yo bweghu-bweghu. (Soma Yakobo 3:18.) Ulengekanaye oko ky’erileberyako kya Jozsef, omupainia w’embaghane w’eRomania. Omughulu abya akakula, tata wiwe mwabahira  omo mibere eyikalire erikolera muyo mo Yehova; iye, mama wiwe, n’abandi bana babo. Jozsef akabugha ati: “Mama mwayikasa kutsibu erihira omo nyumba m’obuholo. Tata iniakabya amabya mukali kutsibu na mama naye iniakabya n’obwenge kutsibu. Amalangira itwamataluka erisikya n’eriowa tata, iniakakanaya netu oko Abanya Efeso 6:1-3. Neryo iniakatukaniraya oko mibere mibuya ya tata n’erituwatikya tulangire ebyangaleka itwamwanza. Erikola atya irikaleka emibere eyangabere malwa iyabya m’obuholo.”

12. Ngoko kisakirwe omo 2 Timoteo 1:5, eky’erileberyako kya Euniki mokyawatikya Timoteo yo kiti?

¹² Soma 2 Timoteo 1:5. Euniki abya ky’erileberyako kibuya oko Timoteo. Syangabula eribya imwamukangirirya ngoko obwikirirya bw’ekwenene bukalangirika omo mikolere. (Yak. 2:26) Timoteo mwatabula eriyilangirira ngoko olwanzo lunene oko Yehova lo lukasondola amategheko wa mama wiwe. Kwenene, Timoteo mwalangira ngoko mama wiwe atsemire kundi akakolera Yehova. Eky’erileberyako kya Euniki mokyawatikya Timoteo yo kiti? Omukwenda Paulo mwabugha ati Timoteo abya n’obwikirirya obuwatire ng’obwa mama wiwe. Oyo syabya mwatsi w’eribulikirania. Timoteo abya akayiteghererya eky’erileberyako kya mama wiwe, neryo mwayisogha erikwamakyo. Na munabwire, abokoyo bangyi babiriwatikya ab’omo manyumba wabo eribya bimiri, ’isibetabugha kinywa.” (1 Pet. 3:1, 2) Naghu wanganakola utya. Wuti?

13. Busanaki koyo atolere iniahira obwira buwe na Yehova bw’embere?

¹³ Uhire obwira bwaghu na Yehova bw’embere. (Ebi. 6:5, 6) Naghu ukayiherera kutsibu ng’abokoyo bangyi. Ukakolesaya endambi, esyofranka, endambi y’otughotseri, n’eyindi myatsi busana n’erilembera abana baghu. Aliwe obulembere sibuleke ukibirirwa eriwatya obwira bwaghu na Yehova. Isiwaleka eriyihiriraho endambi y’erisaba iwuwene, eriyighisya eBiblia, n’eriya oko mihindano y’endeko. Wamakola utya, iwukendiwatya obwira bwaghu na Yehova n’erihiraho eky’erileberyako kibuya busana n’enyumba yaghu n’abandi.

14-15. Omwatsi wa Leanne, Maria, na João amakwighisyaki?

¹⁴ Terilengekania oko eby’erileberyako by’abalwana n’abambesa balebe abaminya n’eryanza Yehova n’eriyiketera Iye busana n’eritungerera abokoyo babo. Mwali wa Christine yo Leanne ati: “Isitwangigha eBiblia baba iniane eka. Aliwe mama isyebula oko mihindano. Nomo twanabya isitwasi myatsi mingyi y’omo Biblia, eky’erileberyako kiwe mokyawatya obwikirirya bwetu. Motwaminya eyo ko y’ekwenene isitwetwatsuka n’erihika oko mihindano.”

¹⁵ Baba wa Maria iniakasuyira ekihanda busana n’eriya oko mihindano. Maria akabugha ati: “Mama ni mughuma w’oko bali betu abasikirye omutima wo kundu. Omughulu nabya inyikine mwana, inganataluka erikola emyatsi milebe busana n’eryubaha ebyo abandi bangabugha. Aliwe obutubaha buwe n’erihira Yehova y’embere omo ngebe molyanyiwatikya erikinda eryubaha abandu.” João, oyo tata wiwe, abya akaghania ekihanda erikania oko Biblia kw’eka, akabugha ati: “Alinga ekyanyiwatikaya kutsibu ni mama eryanza erikola ekyosi-kyosi ekyangatsemesya baba kyamabya isikyangaghalirania Yehova.”

16. Eky’erileberyako kya mama kyanganatula kiti oko bandi?

¹⁶ Abokoyo bakibuka ngoko eky’erileberyako kyabo kyanganatula oko bandi. Kyanganabatulako kiti? Ulengekanaye ngoko  eky’erileberyako kya Euniki kyatula oko mutima w’omukwenda Paulo. Mwahandika ati Timoteo awite obwikirirya bw’ekwenene obo ’Euniki abya awite.’ (2 Tim. 1:5) Paulo atsuka erilangira obwikirirya bwa Euniki bo mughulu wahi? Alinga asungana na Loisi na Euniki eListra oko lughendo luwe lw’obumisyonere lw’erimbere, kandi alinga mwawatikyabo eribya Bakristo. (Emib. 14:4-18) Talengekanaya hake: Paulo ahandikira Timoteo ihamalaba emyaka nga 15, aliwe abya iniakinibukire obwikirirya bwa Euniki n’erikangania ngoko ni bw’erighirako! Kwenene, abya ky’erileberyako kibuya oko mukwenda kwamuhwa n’abandi Bakristo bangyi b’oko mughulu oyo. Wamabya iwukalembera abana b’iwuwene kutse iwuli omo nyumba eyirimo abate Bimiri, uminye ngoko obwikirirya bwaghu bukasikaya n’erikuna abakakutungerera.

17. Utolere iwakolaki omwana amabya nga syanzire erikolera Yehova nomo unemuyikasa erimukangirirya?

¹⁷ Nikwa byangabya biti wamayikasa eribawatikya aliwe abana baghu ibabya nga sibatsomene? Wibuke ngoko omwana akabegheribawa omo birimo bingyi. Ngoko kinakanganibwe omo pitsa, ukabya wa hera embuto ukabula nga yinemwendisyakula n’eriheta. Nomo utawite obutoki bw’eriminya ng’ikasyaheta, ukalola embere eryutanga kuyo kw’amaghetse itoke erikula. (Mar. 4:26-29) Kutya, niwe mama, wanganabula eriyikasa lyaghu nga linemuwatikya abana baghu eryanza  Yehova. Siwuli n’obutoki okw’iyisogha ly’abana baghu erikolera Yehova. Aliwe wamayitsinga eribakangirirya ngoko wangatoka, iwamakokoteryabo akanya k’eribya n’obwira na Yehova.​—Emi. 22:6.

18. Yehova anganawatikya ati abana baghu babye bira biwe?

¹⁸ Erilua kera, Yehova abiriwatikya abana bangyi eribya bira biwe. (Esy. 22:9, 10) Anganawatikya n’abana baghu eribya bira biwe, bamabya ibananzire. (1 Kor. 3:6, 7) Abana baghu nomo bangabya nga isibekolera Yehova n’omutima wosi, Yehova akasyalola embere eribanza. (Esy. 11:4) Anayiteghekire eribawatikya eribya bira biwe bamakangania ko banzire erimutsemesya. (Emib. 13:48; 2 Emy. 16:9) Anganakusondola iwabwira abana ekinywa ekitolere oko mughulu atolere​—oko mughulu balaghire eryowakyo. (Emi. 15:23) Kutse anganakuna mulikyetu w’omo ndeko iniatsomanabo kutsibu. Nibya n’enyuma sy’abana baghu eribya bandu bakulu, Yehova anganaleka ibibuka ekyo wakangirirayabo kera. (Yoa. 14:26) Yehova akendikuhemba wamayitsinga erikangirirya abana baghu omo binywa n’omo mategheko.

19. Busanaki wanganaligha ngoko Yehova akakutsemera?

¹⁹ Olwanzo lwa Yehova okw’iwe siluliwata kutse eriholoka busana n’ebyo bana baghu bakasombola erikola. Akwanzire, kundi umwanzire. Wamabya iwukalembera abana b’iwuwene, Yehova akalagha eribya Tata oko bana baghu kandi Muhanganiri waghu. (Esy. 68:5) Siwuli n’obutoki okw’isombola ly’abana baghu erikolera Yehova kutse iyehe. Aliwe wamayitsinga eriyiketera obuwatikya bwa Yehova n’eriyikasa ngoko wangatoka eribegheryabo, iwukenditsemesya Yehova.