1. Eriyiteya n’ibughambuki? (2 Timoteo 4:5)

 OBUTALEGHULA bwetu oko Yehova n’oko ndondeka yiwe bwanganalengwako omughulu tukahikirawa n’emyatsi eyikalire. Twangakolaki ebiri ng’ebyo byamabituhikira? Litolere itwalola embere eriyiteya, n’erisika omw’ikirirya. (Soma 2 Timoteo 4:5.) Tukayiteghaya omughulu tukabya itunatulere, itwakolesya ndeke obwenge, n’eriyikasa erilangira emyatsi ngoko Yehova akalangirayo. Twamakola tutya, isitwendibya tukakola erikwamana n’eriyowa lyetu.

2. Omo mwatsi ono tukendikania okuki?

² Omo mwatsi owalaba, motwakanirye oko myatsi isatu eyikalire eyangatuhikira eryasira eyihya w’endeko. Omo mwatsi ono tukendikania oko myatsi isatu eyikalire eyangasira omo ndeko eyangaleka obutaleghula bwetu oko Yehova ibwalengwako. Emyatsi eyo, y’eno: (1) omughulu twamalangira oMukristo mulikyetu ng’amatukosera, (2) omughulu tukakungawa na (3) omughulu kyamakala okw’itwe erikwama esyombinduka esyamabya omo ndeko. Omughulu emyatsi eyikalire ng’eyo yamatuhikira, twangayiteya tuti n’erisighala bataleghula oko Yehova n’oko ndondeka yiwe?

3. Kyanganatuhikira itwakolaki omughulu twamalangira oMukristo mulikyetu ng’abiritukosera?

³ Une watayowa oMukristo mulikyetu ng’abirikukosera, kwamuhwa omughala wetu oyuwite olusunzo l’omo ndeko? Mughala wetu oyo anganabya isyalyayiririra erikukosera. (Rom. 3:23; Yak. 3:2) Aliwe ebyo alyakola byanganabya imobikakuhitanaya.  Nibya wanganabula n’otughotseri ukalengekania oko mwatsi oyo. Wanganatsuka n’eriyibulya uti, ‘Eno nina ndondeka ya Yehova eyirimo abandu abakakola ebiri ng’ebi?’ Ayo w’amalengekania agho Sitani anzire itwabya nagho. (2 Kor. 2:11) Amalengekania awali ng’ayo anganaleka itwasighania Yehova n’endondeka yiwe. Twamayowa mughala wetu kutse mwali wetu ng’abiritukosera, twangayiteya tuti n’eriyihighula oko malengekania agho Sitani anzire itwabya nagho?

4. Yosefu mwayiteya ati omughulu akolerawa muhanda, n’ekyerileberyako kiwe kyamatwighisyaki? (Enzuko 50:19-21)

⁴ Isiwabika ekinigha. Yosefu iniakine mulwana, abaghala babo mobamukolera muhanda. Mobamupona, nibya n’abaghuma ba kubo mobasonda erimwita. (Enz. 37:4, 18-22) N’oko nduli mobamughulya mo mukobe. Busana n’ekyo, Yosefu mwahikirwa n’emyatsi eyikalire omo myaka hakuhi 13. Yosefu anganalengekanirye ati Yehova syamwanzire. Kandi anganalengekanirye ati Yehova abirimusighania omughulu alaghire oko buwatikya. Aliwe Yosefu mwatabika ekinigha. Omo mwanya w’ekyo, eritulera molyamuwatikya eriyiteya. Abere abana akanya k’eriyikisya oko baghala babo, mwatakola atya, aliwe mwabaghanyira n’eribakangya olwanzo. (Enz. 45:4, 5) Mwatoka erikola atya, kundi abya n’amalemgekania awatolere. Mwatabera eribya akalengekania oko maligho wiwe, aliwe mwabya akalengekania oko ebyo Yehova anzire. (Soma Enzuko 50:19-21.) Ekyo kyamatwighisyaki? Wamakolerwa muhanda, isiwahitana oko Yehova kutse erilengekania uti abirikulekerania. Omo mwanya w’erilengekania utya, ulengekanaye oko nzira eyo Yehova anemukuwatikyamo utoke eriyiyinia omo maligho ayo. Kandi omughulu abandi bakakukolera muhanda, ngambe olwanzo lwaghu ilwakuningira obulema bwabo.​—1 Pet. 4:8.

5. Miqueas mwatoka ati eriyiyinia omughulu alangira Abakristo balikyetu nga babirimukosera?

⁵ Tukanaye oko ky’erileberyako ky’omusyakulu w’endeko oyukahulawa mo Miqueas, owe Amerika y’eNdina. Akabugha ati hane omughulu alangira abaghala betu abakasondola nga mobakamukolera muhanda. Akabugha ati: “Nabya isindinatayowa ngoko nayowa omughulu oyo. Monahangya-hangya. Isindighotsera kandi ingalira kundi ingalangira nga sihali ekyo nangakola.” Nomo byanabya bitya, Miqueas mwayiteya syabye n’amalengekania awatatolere. Iniakasaba Yehova mughulu wosi, akamusaba ekirimu kibuyirire n’akaghala k’eriyiyinia. Kandi mwasondekania omo bitsapo byetu mw’emyatsi eyangamuwatikya. Ekyo kyamatwighisyaki? Wamalangira Omukristo mulikyenyu ng’abirikukosera, ubye ighunatulere n’eriyikasa eritendibya n’amalengekania awatatolere. Wanganabya isiwasi emibere eyo omundu oyo alimo eyiryamukuna eribugha kutse erikola omo nzira eyiryakuhitanaya. Neryo kwesi, ngambe iwakania na Yehova omo musabe n’erimusaba akuwatikaye utoke erilangira emyatsi ngoko omundu oyo akalangirayo. Ekyo kyanganaleka ighutalengekania uti mulikyenyu mwakayiririra erikukosera, kandi kyanganaleka iwamughanyira. (Emi. 19:11) Wibuke ngoko Yehova anasi ebyo ukalabamo kandi ngoko akendikuha akaghala k’eriyiyinia.​—2 Emy. 16:9; Omu. 5:8.

6. Busanaki ni ky’omughaso eriminya ngoko Yehova akatukunga kundi atwanzire? (Abaebrania 12:5, 6, 11)

⁶ Erikungwa lyanganaleka omundu iniabya omo bulighe. Aliwe, twamakasa obulengekania b’oko bulumi obo, itwanganatsuka erilangira erikungwa eryo nga siriwite endundi kandi nga siritutolere, neryo itutalangira ngoko olwanzo lo lukaleka Yehova  inyatukunga. (Soma Abaebrania 12:5, 6, 11.) Kandi twamakasa obwenge oko bulumi obukasira omw’ikungwa, itwanganaha Sitani y’akanya k’erituhamba. Anzire itwaghana erikungwa, kandi ekibi kutsibu, anzire itwalua oko Yehova n’erisighania endeko. Wamabya iwabirikungwa, wangakolaki utoke eriyiteya?

7. (a) Ngoko kikanganibwe oko pitsa, Yehova mwakolesya Petero y’ati busana neriligha erikungwa? (b) Eky’erileberyako kya Petero kyamakwighisyaki?

⁷ Ulighe erikungwa, neryo ubinduke. Ngendo ng’ibiri, Yesu mwakunga omukwenda Petero embere sy’abandi bakwenda. (Mar. 8:33; Luka 22:31-34) Ekyo kyanganabya imokyaleka Petero inyakwa esisoni! Nomo bine bitya, Petero mwataleka erikwama Yesu. Mwaligha erikungwa n’erighira oko makosa wiwe. Yehova mwatsumula obutaleghula bwa Petero n’erimuha emibírí y’omughaso munene omo ndeko. (Yoa. 21:15-17; Emib. 10:24-33; 1 Pet. 1:1) Twang’ighaki oko ky’erileberyako kya Petero? Twamaligha erikungwa n’erikola esyombinduka, tukabana endundi itwibene-bene, n’abandi kutya. Omughulu tukaligha erikungwa, tukabya b’omughaso oko Yehova n’oko baghala betu.

8-9. Oko nzuko, mughala wetu Bernardo mwayowa ati abikungwa, aliwe ekyamuwatikaya eribindula amalengekania wiwe ni kyahi?

⁸ Tulebaye eky’erileberyako kya mughala wetu Bernardo, oyo wikere eMozambique. Mwalusibwa oko busyakulu bw’endeko. Oko nzuko, mughala wetu Bernardo mwayowa ati? Akabugha ati: “Monahitana kundi mondatsemera erikungwa eryo nahabawa.” Abya akasagha ati alinga abandi omo ndeko bakendibya n’amalengeknia awatuwene okw’iye. Akabugha ati: “Mokyanyisaba emisi milebe nyitoke eribya n’amalengekania awatolere okw’ikungwa eryo n’eritasyayiketera Yehova n’endondeka yiwe.” Ekyawatikaya Bernardo erilangira emyatsi omo nzira eyitolere niki?

⁹ Bernardo mwabindula amalengekania wiwe. Akabugha ati: “Omughulu nabya musyakulu w’endeko, ingakolesaya Abaebrania 12:7 eriwatikya abandi babye n’amalengekania awatolere okw’ikunga lya Yehova. Neryo monayibulya nyiti: ‘Nindi yutolere erikolesya erisako eri?’ Ba baghombe ba Yehova bosi​—naghe inyineko.” Neryo Bernardo mwakola n’eyindi myatsi atoke eritasyayiketera Yehova n’endondeka yiwe. Mwabya akasoma eBiblia yo kutsibu n’erilengekania buli oko myatsi  eyo akasoma. Nomo anabya akasagha ati abandi banganabya n’amalengekania awatuwene okw’iye, mwataleka eribya akatulira haghuma nabo, n’erisangira oko mihindano y’endeko. Endambi moyahika, Bernardo amatasyabya musyakulu w’endeko. Nga Bernardo, naghu wamabya iwabirikungwa, ngambe iwakola esyombinduka esitolere n’eritendibya ukahwerya amalengekania waghu w’okw’iyowa muhanda eryo ulyabya nalyo busana n’erihano. b (Emi. 8:33; 22:4) Wamabikola utya, iwanganayiketera ngoko Yehova asyakuhemba busana n’erisighala mutaleghula okw’iye n’oko ndondeka yiwe.

10. Ni mbinduka syahi esyabya omo ndondeka esyangabya imosyalenga oko butaleghuala bw’abalume balebe omo Israeli?

¹⁰ Esyombinduka esikabya omo ndondeka, syanganalenga oko butaleghula bwetu. Nibya twamatendiyiteya, isyanganaleka itwayihighula oko Yehova. Terilengekania oko syombinduka esyabyaho omughulu Abaisraeli bahabawa eMighambo ya Musa, kandi ekyo nga mokyabatulako kiti. Embere emighambo yihiraweho, emitwe y’ebihanda, ibo bakakola emibírí y’obuhereri. Ibakahimba ebiherero n’eriherera Yehova y’obuhere busana n’ebihanda byabo. (Enz. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Yobu 1:5) Aliwe emighambo yabere yahirwaho, emitwe y’ebihanda mobumbya eribya n’olusunzo olo. Yehova mwasombola abahereri erilua omo kihandaa kya Haruni. Eritsuka aho, omutwe w’ekihanda oyutabya w’oko kihanda kya Haruni iniakabya amabiherera obuhere, iniakitawa. c (Law. 17:3-6, 8, 9) Mbino esyombinduka esi syo syaleka Kora, Datani na Abiramu, n’abasondoli 250 ibatika-tikira ehamuli ya Musa na Haruni? (Emig. 16:1-3) Sitwasi ndeke-ndeke. Babye imobakola batya busana n’omwatsi wahi, Kora haghuma n’abayighunga okw’iye, mobataluka eribya bataleghula oko Yehova. Wangakolaki esyombinduka esikabya omo ndondeka ya Yehova syamalenga oko butaleghula bwaghu?

11. Twamighaki erilua oko Balawi balebe Abakohati?

¹¹ Usighike obuli mbinduka eyamabya omo ndondeka. Omughulu Abaisraeli babya omo mbwarara, Abakohati babya n’omubírí w’olukengerwa lunene. Obuli ngendo Abaisraeli babya bakahumya ekilaliriro, Abakohati balebe ibo bakaheka erisanduku ly’endaghano embere sy’abandu bosi. (Emig. 3:29, 31; 10:33; Yos. 3:2-4) Kwenene olo lwabya lusunzo lunene! Aliwe emyatsi moyabinduka omughulu Abaisraeli bikala omo Kihugho Ekyalaghawa. Erisanduku ly’endaghano lyabya isirikiheka-hekawa. Neryo omo mughulu w’obwami bwa Solomono, abandi Bakohati babya bimbi, bateya b’esyonyuyi, n’abandi babya bateya b’ebighona. (1 Emy. 6:31-33; 26:1, 24) Sihali aho babughire ambu Abakohati mobayilungumula kutse ambu mobasaba omubírí w’olukengerwa kundi babya bawitegho kera. Ekyo kyangatwighisya somo yahi? N’omutima wosi, usighike esyombinduka syosi esyo endondeka ya Yehova ikakola erihirako n’esikatula oko mubírí ogho ukakola omo ndondeka. Utsemere omubírí wosi-wosi ogho ukahabawa. Uminye ngoko omubírí ogho uwite w’ateleka iwabya mundu w’omughaso omo meso wa Yehova. Ekyo Yehova akatsemera kutsibu b’obwowa bwaghu, butsira omubírí ogho uwite.​—1 Sam. 15:22.

12. Zaina abere alusibwa oko Beteli mwayowa ati?

¹² Ekasi eyo mwali wetu Zaina abya anzire  kutsibu eyo abya akakola omo ndondeka moyabinduka. d Abere abibugha emyaka eyilabire oko 23 inianemukolera oko Beteli, mobamutuma eriyabya mupainia w’embaghane. Akabugha ati: “Erilusibwa oko Beteli molyanyiletera amaghaniryo manene. Monayilangira nga sinyiwite mughaso kandi monabya ngayibulya nyiti, ‘Nakolire ekosa yahi?’” Eky’obulighe, abaghala n’abali betu balebe omo ndeko mubongerya obulighe bwiwe omw’imubwira bati: “Ulibya ukakola ndeke sibangakulusirye oko Beteli.” Mohanabya omughulu Zaina amayowa muhanda kutsibu omo mutima, amabya akalira obuli kiro omo kiro. Aliwe akabugha ati: “Mondayibulya Yehova ng’ananyanzire kutse mondatika-tikira endondeka yiwe.” Ekyawatikaya Zaina erilola embere eriyiteya niki?

13. Zaina mwakolaki atoke erikinda amalengekania wiwe awatuwene?

¹³ Zaina mwatoka erilwa n’amalengekania wiwe awatuwene. Ati? Mwasoma omo bitabu byetu mw’emyatsi eyikanirye oko ebyo akalabamo. Omwatsi “Unaweza Kukabiliana na Kivunja-Moyo!” owali omo Mnara wa Mlinzi w’ekiro 1 Omwisi 2, 2001, mwamuwatikya kutsibu. Omwatsi oyo akakanganaya ngoko Mariko naye anganabya imwabunika mutima omughulu omubírí wiwe abinduka. Zaina akabugha ati, “Eky’erileberyako kya Mariko mokyanyisubya mutima omo nda.” Kandi Zaina mwayitunda hakuhi n’abira biwe. Mwatayihighula oko bandi kandi mwatayilangira mo muhanya. Mwalangira ngoko ekirimu kya Yehova kyo kikasondola endondeka yiwe kandi ngoko abawite omubírí w’erisondola omo ndondeka bamutsomene kutsibu. Kandi mwalangira ngoko ekyo endondeka y’oMungu yikayikasa erikola, ly’eriberererya omubírí wa Yehova.

14. Mokyakala oko Vlado erikwama embinduka yahi, n’ekyamuwatikaya niki?

¹⁴ Vlado, ow’emyaka 73 omusyakulu w’endeko oyo wikere eSlovenie, mwaghalirwa omo mutima omughulu endeko yabo yahirawa haghuma n’eyindi ndeko n’eKisenge ky’oBwami ekyo abya akahindaniramo kyamakingwa. Akabugha ati: “Mondaminya ekyangaleka Ekisenge ky’Obwami ekyuwene ng’ekyo ikyakingwa nga niki. Monayowa muhanda kundi  twabya imo twanamabikokotyakyo buhya-buhya. Nyiri musapate, neryo monakokotya oko bindu bihya-bihya bilebe ebyabya omo Kisenge ky’oBwami ekyo. Kandi erihirwa haghuma eryo, lyabya lisabire esyombinduka nyingyi esitabya nyolo okw’itwe batuliri abakulire kinya-mubiri.” Ekyawatikaya Vlado erikwama obusondoli obo niki? Akabugha ati: “Erikwama esyombinduka esyo endondeka ya Yehova yikakola, likaletera endundi mughulu wosi. Esyombinduka esi sikatuteghekanaya oko mbinduka nene-nene esy’omo biro ebikasa.” Lino emyatsi yinakukalireko busana n’esyombinduka esy’erihira esyondeko syo haghuma kutse omubírí ogho ulue ukakola omo ndeko eribinduka? Uminye ngoko Yehova anasi ebikaleka iwayowa utya. Wamaligha erikwama esyombinduka esyo n’eribya ighune mutaleghula oko Yehova n’endondeka yiwe eyo anemukolesya, ighukendibana emiyisa.​—Esy. 18:25.

15. Omughulu hakabya esyombinduka omo ndeko, ekyangatuwatikya eriyiteya niki?

¹⁵ Enduli y’ekihugho kino ikaseghera hakuhi, twanganayilindirira oko syombinduka nyingyi omo ndeko. Esyombinduka esyo syanganalenga oko butaleghula bwetu oko Yehova. Neryo litolere itwayiteya. Wamalangira oMukristo mulikyenyu ng’abirikukosera, isiwabika ekinigha. Wamabikungwa, ulighe erihano, ukole esyombinduka esitolere, kandi isiwabunika mutima busana n’eriyowa muhanda. Kandi omughulu endondeka ya Yehova yikakola esyombinduka esikakutulako, ukwame obusondoli obo n’eriligha esyombinduka esyo n’omutima waghu wosi.

16. Ekyangakuwatikya eribya ighunayiketere Yehova n’endondeka yiwe niki?

¹⁶ Wanganalola embere eriyiketera Yehova n’endondeka yiwe omughulu obutaleghula bwaghu bukalengawako. Aliwe eritoka ekyo, litolere iwabya ighunayiteghirye, n’ibughambu eribya ighunatulere, eribya n’amalengekania awatolere, n’erilangira emyatsi ngoko Yehova akalangirayo. Ubye ukasoma oko bilebirye abandu abakanibweko omo Biblia abatoka erilwa n’emyatsi eyiri ng’eyo n’erilangira nga wangigha eky’erileberyako kyabo kyo ghuti. Usabe Yehova y’obuwatikya kandi isiwanatayihighula oko ndeko. Neryo nomo hangabyaki, Sitani isyangatoka erikughabula oko Yehova n’oko ndondeka yiwe.​—Yak. 4:7.