1-2. (a) Tukendikania oko mabulyo wahi? (b) Ekikakanganaya ngoko Yehova anzire kutsibu erituwatikya niki?

 YEHOVA anganatuwatikya erilwa n’amaligho awakatuhikira omo ngebe n’erituwatikya eribya itune n’obutseme omo mubírí wetu owabuyirire. Akatuwatikaya ati? Twangabana endundi yo kutsibu tuti omo buwatikya obo Yehova akateka? Tukendisubirya oko mabulyo ayo omo mwatsi ono. Aliwe embere tusubiraye oko mabulyo ayo, muleke tutsuke twasubirya oko ribulyo lino: Kwenene, Yehova ananzire kutsibu erituwatikya?

² Ekinywa ekyo omukwenda Paulo akolesaya omo baruha eyo ahandikira Abaebrania kyanganatuwatikya eribana ekisubiryo. Paulo mwahandika ati: “Yehova ni muwatikya waghe, sindiendisyubaha! Kw’abandu banganyikolaki kwehi?” (Ebr. 13:6) Ebitabu ebikakanaya oko Biblia bikakanganaya ngoko omo mulondo oyu, ekinywa “omuwatikya” kikakolesibawa oko mundu oyuk’anguha eriyawatikya omundu oyunemulaka akasaba obuwatikya. Terilengekania oko Yehova inianemwanguha eriyawatikya omundu oyuli omo maligho. Ahate eritika-tika, wamalangira ngoko Yehova anzire kutsibu erituwatikya. Omo buwatikya bwa Yehova twanganatoka eriyiyinia omo maligho wosi-wosi itunatsemire.

3. Emyatsi isatu eyo Yehova akatuwatikirayamo eriyiyinia oko maligho itunatsemire ni yahi?

³ Esyonzira silebe esyo Yehova akatuwatikirayamo tutoke eriyiyinia omo maligho awakatuhikira itunatsemire, ni syahi? Eribana eky’erisubirya, muleke tukanaye oko kitsweka kirebe ky’omo kitabu kya Isaya. Busanaki? Kundi amaminyereri mangyi agho ekirimu kibuyirire kyasondola Isaya erihandika, alebirye abandu ba Yehova munabwire. Kandi kangyi-kangyi,  Isaya akakolesaya ebinywa ebyo twanganowa bweghu-bweghu akakania oko Yehova. Omo Isaya ekihande kya 30 mune eby’erileberyako bilebe. Omo kihande ekyo, Isaya akakolesaya eby’erileberyako ebyuwene; ng’erikangania Yehova ng’akatuwatikaya ati itwe bandu biwe. Tulebaye ngoko Yehova akatuwatikaya (1) omughulu akatuhulikirira ndeke tukamusaba n’omughulu akasubiraya oko misabe yetu, (2) omughulu akatuha obusondoli, na (3) omughulu akatuha ebibuya lino n’omo biro ebikasa. Tukendikania buli oko myatsi isatu eyi, eyo Yehova akatuwatikirayamo.

4. (a) Yehova mwabugha ati Abayahudi b’oko biro bya Isaya ni bandu abali bati, n’oko nduli mwaligha bahikirawe naki? (b) Yehova mwaha Abayahudi bataleghula b’amaha wahi? (Isaya 30:18, 19)

⁴ Omo binywa by’eritangirirya eby’ekihande kya 30 ky’ekitabu kya Isaya, Yehova mwabugha ati Abayahudi ni “bana b’erihona, . . . abakatomekera ebibi oko bibi.” Kandi mwabugha ati: “Ni bandu b’erihona, . . . abana abatanzire eriowa erikangirirya lya Yehova.” (Isa. 30:1, 9) Kundi abandu mobaghana eriowa, Isaya mwabugha ati Yehova angalekire ebitsibu bibahikire. (Isa. 30:5, 17; Yer. 25:8-11) Na kwenene ebyo mobyabahikira omughulu Abanya Babeli babatwala omo bunyewa. Aliwe omo Bayahudi mwabya imune abataleghula, neryo Isaya abya n’omulaghe ow’eribaha amaha. Mwababwira ati Yehova akendisyabakangania olukogho, iniabasubya eYerusalema. (Soma Isaya 30:18, 19.) N’ekyo kyo kyanakoleka. Yehova mwabalusya omo bunyewa bw’eBabeli. Aliwe hangalabire emyaka mingyi embere Yehova abalusaye mubo. Ebinywa, “Yehova akalinda endata iniabakwira olukogho” bikakanganaya ngoko hangalabire omughulu mulebe embere abataleghula abo babane obwiranda. Na kwenene, Abaisraeli mobabugha emyaka 70 ibane omo bunyewa mw’eBabeli embere abaghuma ba kubo balighirawe erisuba eYerusalema. (Isa. 10:21; Yer. 29:10) Abaisraeli babere babisuba ewabo, emisonia y’ekiriro moyabya misonia y’obutseme.

5. Ebinywa ebiri omo Isaya 30:19 bikatukanganaya ndeke-ndeke omwatsi wahi?

⁵ Munabwire ebinywa, “Asyabakwa olukogho busana n’eriowa erilaka lyawe,” byangatusikya mutima. (Isa. 30:19) Isaya akatukanganaya ndeke-ndeke ngoko Yehova asyategha amatwi omughulu tukamulakira, kandi ngoko akendisubirya luba oko misabe yetu. Isaya akatasyabugha ati: “Omughulu asyowalyo, asyabasubirya.” Ebinywa ebikasikaya mutima ebi, bikakanganaya ngoko Tata wetu anzire kutsibu eriwatikya abakamusaba obuwatikya. Eriminya ekyo, likaleka itwayiyinia itunatsemire.

6. Ebinywa bya Isaya bikakanganaya biti ngoko Yehova akahulikirira emisaba y’obuli mughombe wiwe?

⁶ Erisako eri likatukangiriraya oghundi mwatsi wahi oko misabe yetu? Yehova akategha amatwi omughulu obuli mughuma w’okw’itwe akasaba. Ekyangaleka itwabugha tutya niki? Omo kitsweka ky’erimbere kye Isaya ekihande 30, muli ekinywa “lyenyu” n’ibughambu Yehova akakanaya n’abandu biwe bakabya kikumula. Aliwe omo mulondo 19 muli ekinywa “lyawe” erikangania ngoko Yehova akakanaya n’omundu mughuma-mughuma. Omo mubughe ogho eBiblia yahandikawamo, Isaya mwabugha ati: “Siwendisyaswalira” “kwenene asyakukwa olukogho busana n’omulenge w’erilaka lyawe”; “omughulu asyowalyo, asyakusubirya.” Yehova ni Tata w’olwanzo, neryo syalibwira omughala kutse mwali wiwe oyubunikire mutima ati, “Utolere iwakala-kala nga mughala kutse mwali wenyu  mulebe olya.” Omo mwanya w’ekyo atsomene obuli mughuma w’okw’itwe kandi akatutegha amatwi tukamusaba.​—Esy. 116:1; Isa. 57:15.

7. Isaya haghuma na Yesu mobakangania bati ngoko erihatikana ni ry’omughaso omo musabe?

⁷ Omughulu tukasaba Yehova n’erimubwira oko mwatsi owakatuhanga-hangaya, ekyo akatsuka erituha aho n’aho k’akaghala k’eritoka erilwa n’omwatsi oyo. Kandi obuligho bwetu bwamatendihwa oko ndambi eyo tulue tulengekenie, lyanganatolera itwasaba Yehova yo kangyi-kangyi atuhe akaghala k’eriyiyinia. Akabugha ati itwakola tutya. Ekyo kyo kikanganibwe ndeke-ndeke omo binywa bya Isaya bino: “Simuleke [Yehova] akaluhuka.” (Isa. 62:7) Ekyo n’ibughambuki? Ekyo n’ibughambu, tutolere itwasaba Yehova tukahatikana, itwabya nga situlimusighira endambi y’eriluhuka. Ebinywa bya Isaya bikatwibukaya omusyo wa Yesu owalebirye omusabe owali omo Luka 11:8-10, 13. Yesu mwabugha ati itwasaba ‘n’erihatikana’ kandi ati itwayitsinga ‘eribulya’ Yehova y’ekirimu kibuyirire. Twanganasaba Yehova y’obusondoli tutoke eriyisogha ndeke oko myatsi.

8. Ebinywa ebiri omo Isaya 30:20, 21 mobyabererera biti kera?

⁸ Soma Isaya 30:20, 21. Abasuda b’eBabeli babere babambira omuyi w’eYerusalema omo mwaka mughuma n’ekitswe, abandu mobabeghera amaligho; amaligho mwabya okw’ibo ng’akalyo n’amaghetse. Aliwe omulondo wa 20 na 21, yibughire yiti Yehova mwalagha Abayahudi ati bamabisuba oko mutima n’eribindula emibere yabo iniakendisyabasabula. Akahula Yehova mo “Mukangirirya [Mukulu],” Isaya mwabwira abandu ngoko Yehova asyabakangirirya nga bangamuramya bati omo nzira eyo alighire. Ebinywa ebyo mobyabererera omughulu Abayahudi balua omo bunyewa. Yehova mwabya Mukangirirya wabo Mukulu kundi omo busondoli bwiwe, abandu mobatoka erisubya eriramya eryerire. Tutsemire kundu, kundi Yehova ni Mukangirirya wetu Mukulu.

9. Enzira y’erimbere eyo tukabanamo obusondoli bwa Yehova munabwire ni yahi?

⁹ Omo milondo eyi, Isaya akatusosekanaya n’abakolo abo Yehova akakangiriraya omo nzira ibiri. Enzira y’erimbere, Isaya mwabugha ati: “Ameso wenyu asyalangira Omukangirirya wenyu [Mukulu].” Omo kisosekanio eki, muli Omukangiririya oyukabya ng’imene embere sy’abakolo biwe. Yehova eritukangirirya munabwire, ni lusunzo lunene. Netu Yehova akatukangiriraya ati? Akatukangiriraya erilabira endondeka yiwe. Tukasima kutsibu  busana n’obusondoli obulangirikire ndeke-ndeke obo tukabana erilabira endondeka eyo! Amakangirirya agho tukabana oko mihindano yetu n’emihindano minene-minene, n’omo bitsapo, eTeledifizyo n’esindi nzira nyingyi okw’aho, akatuwatikaya eriyiyinia itunatsemire omo mighulu y’amaligho.

10. Tukowa “ekinywa kikasira enyuma [syetu]” omo nzira yahi?

¹⁰ Isaya akakanaya oko nzira y’akabiri eyo Yehova akatukangirirayamo omw’ibugha ati: “Amatwi wenyu asyowa ekinywa enyuma wenyu.” Hano Isaya akasosekanaya Yehova n’omukangirirya oyutsomene abakolo oyukabakangaya enzira iniane enyuma syabo eribasondola. Munabwire tukowa omulenge w’oMungu akasira enyuma syetu. Ati? Ebinywa by’oMungu ebyasondolawa n’ekirimu kiwe byahandikawa kera, n’ibughambu kera-kera isituli twabyaho. Neryo omughulu tukasomo eBiblia, tukabya nga tukowa omulenge w’oMungu akasira enyuma syetu.​—Isa. 51:4.

11. Tutolere itwakolaki tutoke eriyiyinia itunatsemire, kandi litolere itwakola tutya busanaki?

¹¹ Twangabana endundi yo ndeke tuti omo busondoli obo Yehova akatuha erilabira endondeka yiwe n’eKinywa kiwe? Isaya mwakania emyatsi ibiri eyo twangakola. Omwatsi w’erimbere, “enzira y’eyi.” Omwatsi w’akabiri, “mughendere muyo.” (Isa. 30:21) Eriminya “enzira” siritosire. Litolere ‘itwaghendera muyo.’ Ekinywa kya Yehova n’endondeka yiwe bikatuwatikaya eriminya ebyo anzire. Kandi tukakolesaya ebyo tukigha. Twamanza eriyiyinia itunatsemire omo mubírí ogho tukakolera Yehova, litolere itwakola emyatsi ibiri eyo. Twamabikola emyatsi ibiri eyo, Yehova imw’akendituhemba.

12. Erikwamana na Isaya 30:23-26, Yehova mwatsumula abandu biwe b’ati?

¹² Soma Isaya 30:23-26. Obuminyereri obu mobwabererera buti oko Bayahudi abasuba eIsraeli bakalua omo bunyewa mw’eBabeli? Yehova mwabaha emiyisa mingyi​—ey’ekinya-mubiri n’ey’obunya-kirimu. Yehova mwaha abandu biwe b’akalyo kanene ak’ekinya-mubiri. Nikwa ekikulu kutsibu, mwabaha akalyo kanene k’obunya-kirimu eribawatikya batoke eritasyamuramya omo nzira eyuwene. Abandu b’oMungu babya isibebatabana emiyisa mingaho. Omulondo wa 26, akakanganaya ngoko Yehova mwakanyirirya ekyakakala ky’obunya-kirimu. (Isa. 60:2) Emiyisa ya Yehova moyawatikya abaghombe biwe erilola embere erimukolera ibanatsemire kandi ibanasikire “busana n’obutseme bw’omutima.”​—Isa. 65:14.

13. Obuminyereri bw’erisubyaho eriramya ery’erire bwabiribererera buti oko mughulu wetu?

 ¹³ Obuminyereri bw’erisubyaho eriramya ly’ekwenene bunatulebirye munabwire? Ko bine bitya! Omo nzira yahi? Eritsuka oko 1919 M.W., amamiliyoni w’abandu mobalua omo bunyewa bw’eBabeli Mukulu, n’ibughambu ebisomo by’amabehi by’omo kihugho kyosi. Babiritwalwa omo kihugho ekyuwene kutsibu kwilaba eKihugho eKyalaghawa eky’Abaisraeli. Babiritwalwa omo Paradiso y’obunya-kirimu. (Isa. 51:3; 66:8) Eparadiso y’obunya-kirimu eyo niki?

14. Eparadiso y’obunya-kirimu niki, kandi abikere muyo munabwire ni bahi? (Ulebaye Erikania oko Kinywa.)

¹⁴ Eritsuka oko 1919 M.W., Abakristo abahirirweko amaghuta babiribya omo paradiso y’obunya-kirimu. b N’abawite amaha w’erisyabya oko kihugho, n’ibughambu “esindi mbuli,” nabo babiringira omo kihugho ky’obunya-kirimu eki kandi banemubana emiyisa ya Yehova.​—Yoa. 10:16; Isa. 25:6; 65:13.

15. Eparadiso y’obunya-kirimu yiri hayi?

¹⁵ Eparadiso y’obunya-kirimu kutse ekihugho ky’obunya-kirimu, yiri hayi munabwire? Abaramya ba Yehova bali omo kihugho kyosi. Neryo kwesi, eparadiso y’obunya-kirimu eyo bikeremo nayo yiri omo kihugho kyosi. Neryo munabwire, nomo twangabya itwikere hayi oko kihugho, twanganabya omo paradiso y’obunya-kirimu eyi, twamabya itunemukwama eriramya eryerire.

16. Ekyangatuwatikya erilola embere erilangira obubuya bw’eparadiso y’obunya-kirimu niki?

¹⁶ Eritoka erisighala omo paradiso y’obunya-kirimu, litolere itwalola embere erikangania erisima busana n’endeko y’eKikristo ey’omo kihugho kyosi. Twangakola ekyo kyo tuti? Omw’ibya tukalebya emibere eyuwene, butsira amakosa aw’abaghala n’abali betu. (Yoa. 17:20, 21) Busanaki ni ky’omughaso? Terilengekania oko mwatsi ono. Twanaganatsema tukalangira omo kasitu (jardin) mw’emiti mbiriri-mbiriri. Kutya munabwire omo syondeko syetu muli abandu mbiriri-mbiriri; abasosekanibwe n’emiti. (Isa. 44:4; 61:3) Litolere itwayitsinga eribya tukalebya obubuya “bw’akasitu” butsira obulema bw’abandu abatutimbireko abasosekanibwe “n’emiti.” Sitwangaligha obulema bwetu kutse obw’abandi buleke tukaghan’itsemera obubuya obw’endeko y’eKikristo eyiri omo kihugho kyosi.

17. Obuli mughuma w’okw’itwe angakolaki omo ndeko mutoke eribya obughuma?

¹⁷ Obuli mughuma w’okw’itwe angakolaki atoke eriteya obughuma bw’endeko? Litolere itwabya bandu abakahiraho obuholo. (Mat. 5:9; Rom. 12:18) Omughulu tukayikasa eribya omo buholo n’abali omo ndeko, tukalola embere eryuwania eparadiso y’obunya-kirimu. Tukabya itun’ibukire ngoko Yehova yo waleta obuli mundu omo paradiso y’obunya-kirimu atoke erimuramya omo kwenene. (Yoa. 6:44) Yehova akatsema kutsibu akalangira obuli mughuma akayikasa eriwatya obuholo n’obughuma obuli omo kati-kati k’abandu abo akalangira mo b’obughuli, n’ibughambu abaghombe biwe!​—Isa. 26:3; Hag. 2:7.

18. Litolere itwabya tukaghanirya okuki, kandi busanaki?

¹⁸ Twangabana endundi yo ndeke tuti omo miyisa eyo Yehova akaha abaghombe biwe? Tutolere itwabya tukaghanirya buli oko ebyo tukasoma omo Kinywa ky’oMungu n’omo bitsapo byetu. Eriyighisya n’erighanirya ng’eryo, irikendituwatikya eribya n’emibere y’eKikristo eyikaleka ‘itwanzana kutsibu ng’abasubeneko’ omo ndeko. (Rom. 12:10) Omughulu tukalengekanaya oko miyisa eyo Yehova akatuha lino, tukawataya obwira bwetu haghuma naye. Kandi erighanirya oko bibuya bingyi ebyo akendisyatuha omo biro ebikasa, likaleka itwalola embere eribya n’amaha w’erisyamukolera kera na kera. Ebyosi ebi ibikendileka itwakolera Yehova itunatsemire lino.

19. (a) Ngoko kiri omo Isaya 30:18, twangabya n’eriyiketera lyahi? (b) Ekikendituwatikya eriyiyinia itunatsemire niki?

¹⁹ Yehova “akendisyahangana” busana netu omughulu akendisyabughaho ekihugho kibi kino. (Isa. 30:18, nwt) Twikirirye ndeke-ndeke ngoko Yehova ni “Mungu w’eribanza eritunganene” kandi ngoko syangaligha ekihugho kya Sitani kibyeho mughulu muli erilabirya omo ndambi eyo abirihiraho. (Isa. 25:9) Haghuma na Yehova, tunalindire butsir’iluha ekiro ky’omulamu ekyo. Tukalindirira ekyo, lino tuyisoghire kundu eriyitsinga omw’isaba, eriyighisya eKinywa ky’oMungu, erikolesyakyo omw’ibyaho lyetu, n’erilengekania buli oko bibuya ebyo tuwite. Twamakola tutya, Yehova iniakendituwatikya eriyinia itunatsemire tukamuramya.