OMWATSI W’ERIGHA 39
Erina lyaghu line omo “kitabu ky’engebe”?
“Ekitabu ky’eryibuka ekyo mokyasakirwa embere siwe busana n’abandu abakubaha Yehova.”—MAL. 3:16.
OLWIMBO 61 Mulole embere, inywe Bimiri!
EBIKENDIKANIBWAKO *
Erilua oko mughulu wa Abeli, Yehova anemughenda akasaka amena w’omo “kitabu ky’engebe” (Lebaya enungu 1-2)
1. Ngoko kisakirwe omo Malaki 3:16, Yehova abiritsuka erihandika ekitabu kyahi, kandi kirimoki?
OMO myaka mingyi Yehova anemuhandika ekitabu. Ekitabu ekyo kiri mw’amena, eritsuka oko rina ly’omwimiri mutaleghula w’erimbere, yo Abeli. * (Luka 11:50, 51) Eritsuka aho, Yehova anemulola embere erihandika mukyo mw’awandi mena, na lino kiri mw’amamiliyoni w’amena. EBiblia ikahula ekitabu ekyo mo “ekitabu ky’eryibuka,” “ekitabu ky’engebe,” na “ekitabu ky’erilinga eky’engebe.” Omo mwatsi ono, tukendibya tukakyahula mo “ekitabu ky’engebe.”—Soma Malaki 3:16; Erib. 3:5; 17:8.
2. Ni bahi bo amena wabo asakirwe omo kitabu ky’engebe, kandi twangakolaki amena wetu atoke erihirwa omo kitabu ekyo?
2 Ekitabu ky’embaghane eki, kiri mw’amena w’abaramya ba Yehova bosi abakamubaha n’abakamukenga n’erisikya erina liwe. Bakendisyabya n’akanya k’eribana engebe y’erikota. Netu munabwire amena wetu anganasakwa omo kitabu ekyo, twamabya n’obwira obunokire haghuma na Yehova busana n’embanulo eyo oMughala wiwe Yesu Kristo ateka. (Yoa. 3:16, 36) Twangabya ituwite amaha w’erisyaya elubula kutse w’erisyikala oko kihugho—itwe bosi twanzire amena wetu inyasakwa omo kitabu ekyo.
3-4. (a) Amena wetu eribya omo kitabu ky’engebe, ekyo kinalwir’ikyakangania kiti tukendisyabana engebe y’erikota? Kanaya. (b) Omo mwatsi ono n’owakwamire tukendikania okuki?
3 Ekyo kinasondire eribugha kiti abosi abawite amena wabo w’omo kitabu ky’engebe bakendisyabana engebe y’erikota? Eky’erisubirya oko ribulyo eryo kikabanika omo ekyo Yehova abwira Musa omo Eriluayo 32:33. Yehova mwabugha ati: “Oyo wabirinyihalyako, yo nasyasangula erilua omo kitabu kyaghe.” N’ibughambu amena awali omo kitabu ekyo mo munabwire, anganasangulwa. Yehova akabya ng’akinahandikire amena ayo w’omo kalamu k’erikala (kutse ekreyo). (Erib. 3:5) Litolere itwayikasa amena wetu asighale omo kitabo ekyo erihika aho asyahandikwa kera na kera omo bwino obutesangulawa.
4 Ekyo kyanganaleka itwayibulya amabulyo malebe. Ng’awakwamire ano: EBiblia yibughire yitiki oko bandu abo amena wabo abirisakwa omo kitabu ky’engebe, n’abo amena wabo ate asakwa mukyo? Abo amena wabo abirisakwa omo kitabu ky’engebe bakendisyabana engebe y’erikota yo mughulu wahi? Bikasyabya biti oko bahola isibebabana akanya k’eriminya Yehova? Nabo, amena wabo anemwendisyasakwa omo kitabu ekyo? Omo mwatsi ono n’owakwamire, tukendisubirya oko mabulyo ayo.
OMO KITABU KY’ENGEBE MULI AMEMA W’ABAHI?
5-6. (a) Ngoko kisakirwe omo Abanya Filipi 4:3, ni bahi bo bali oko abawite amena wabo omo kitabu ky’engebe? (b) Amena wabo akendisyahandikwa kera na kera omo kitabu ky’engebe mughulu wahi?
5 Omo kitabu ky’erisosekania ekyo, muli amena w’abahi? Erisubirya oko ribulyo eryo, tukendikania oko bikuto bitano ebisighene. Omo bindi bikuto mune abawite amena wabo omo kitabu ky’engebe, nomo bindi simuli n’omughuma.
6 Ekikuto ky’erimbere ky’eky’abandu ababirisombolwa erisyatabala na Yesu omo lubula. Amena wabo anabirisakwa omo kitabu ky’engebe? Inga. Erikwamana n’ebyo omukwenda Paulo ahandikira ‘abalikyabo’ b’eFilipi, amena w’abahirirweko amaghuta, ababiribirikirwa erisyatabala na Yesu omo lubula, ane omo kitabu ky’engebe. (Soma Abanya Filipi 4:3.) Aliwe batolere ibabya bataleghula amena wabo atoke eribya inyane omo kitabu ky’engebe. Bakabya babihirwako ekiminyikalo ky’omwiso, amena wabo akasighala omo kitabu ky’engebe mo kera na kera. Eki kikabya embere bahole kutse kyasyabya embere w’eritsuka ly’obulighe bunene.—Erib. 7:3.
7. Ngoko kisakire omo Eribisulirwa 7:16, 17 amena aw’endeko nene y’esindi mbuli akendisyasakwa kera na kera omo kitabu ky’engebe mo mughulu wahi?
7 Ekikuto ky’akabiri y’endeko nene y’esindi mbuli. Munabwire amena wabo anasakirwe omo kitabu ky’engebe? Inga. Amena wabo anemwendisyasighala omo kitabu ky’engebe enyuma w’eHarmagedoni? Inga. (Erib. 7:14) Yesu mwabugha ati abasosekanibwe n’esyombuli aba “basyaya omo ngebe y’erikota.” (Mat. 25:46) Aliwe abakendisyasabuka oko Harmagedoni sibendisyalw’ibabana engebe y’erikota. Amena wabo akendisyasighala inyanasakirwe omo kitabu ky’engebe omo kreyo. Omo butabali bw’emyaka 1 000, Yesu akasyabya “mulisya wabo kandi asyasondolabo oko syongununuko sy’amaghetse w’engebe.” Abakendisyakwama obusondoli bwa Yesu n’oko nduli ibatswerwa mo bataleghula oko Yehova, amena wabo akendisyasakwa kera na kera omo kitabu ky’engebe.—Soma Eribisulirwa 7:16, 17.
8. Abo amena wabo syasakirwe omo kitabu ky’engebe ni bahi, kandi basyahikirwa naki?
8 Ekikuto ky’akasatu, b’abandu abasosekanibwe n’esyombene abakendisyatoghotibwa oko Harmagedoni. Amena wabo syali omo kitabu ky’engebe. Yesu mwabugha ati “basyaghenda omw’isuyirwa ly’erikota [basyatoghotibwa kera na kera].” (Mat. 25:46) Omukwenda Paulo akasondolwa n’ekirimu kibuyirire, mwahandika ati abandu aba “basyasuyirwa omw’ihera lya kera na kera.” (2 Tes. 1:9; 2 Pet. 2:9) Ekyo kyo kinemwendisyahikira n’abakalola embere erihalya oko kirimu kibuyirire omw’iyiririra. Nabo sibendisyabana engebe y’erikota, bakendisyatoghotibwa kera na kera. Sibendisyalubukibwa. (Mat. 12:32; Mar. 3:28, 29; Ebr. 6:4-6) Tukanaye oko bikuto bibiri eby’abandu abakendisyalubukira hano h’oko kihugho.
ABAKENDISYALUBUKIBWA
9. Ngoko kikanganibwe omo Emibiri 24:15, ni bikuto byahi bibiri ebikendisyalubukira oko kihugho, kandi sibisosene omo nzira yahi?
9 EBiblia yikakanaya oko bikuto bibiri by’abandu abakendisyalubukibwa ibane n’amaha w’erisy’ikala kera na kera oko kihugho, “abatunganene n’abatatunganene.” (Soma Emibiri 24:15, NWT.) “Abatunganene” b’abandu ababya bakakolera Yehova embere bahole. Aliwe, “abatatunganene” ibo mobatakolera Yehova. Abangyi ba mubo sibabya n’emibere eyitunganene. Kundi ebikuto bibiri ebyo bikendisyalubukibwa, twanganalw’itwabugha tuti amena wabo anasakirwe omo kitabu ky’engebe? Eribana eky’erisubirya, tukanaye oko buli kikuto.
10. Ekikendisyaleka “abatunganene” ibalubukibwa niki, n’abandi basyahabwa olusunzo lwahi? (Ulebaye n’omwatsi owalebirye erilubuka ly’oko kihugho omo “Amabulyo erilua oko basomi betu” owali omo Kaleberyo kano.)
10 Ekikuto ky’erimbere b’“abatunganene.” Embere bahole, amena wabo abya inyanasakirwe omo kitabu ky’engebe. Amena wabo mwanalusibwa omo kitabu ky’engebe babihola? Iyehe, kundi oko Yehova bane ‘ng’abaliho.’ Yehova “si Mungu w’abaholi, nikwa ni Mungu w’abaliho busana naye.” (Luka 20:38) Ekyo n’ibughambu omughulu abatunganene basyalubukira hano h’oko kihugho, amena wabo akendisyabya inyane omo kitabu ky’engebe aliwe inyanasakirwe omo “kreyo.” (Luka 14:14) Nibya n’abaghuma b’oko bakendisyalubukibwa bakendisyahabwa olusunzo lw’eriyirwa mo “batabali omo kihugho kyosi.”—Esy. 45:16.
11. “Abatatunganene” likendisyatolera ibakangiribwaki embere amena wabo asakawe omo kitabu ky’engebe?
11 Tukanaye oko kikuto ky’akatano, “abatatunganene.” Embere bahole, sibabya bakakola ebitunganene, mbino kundi sibabya basi emighambo ya Yehova. Neryo amena wabo mwatahandikwa omo kitabu ky’engebe. Aliwe, oMungu akendisyalubukyabo batoke eribana akanya k’amena wabo erihandikwa omo kitabu ekyo. “Abatatunganene” aba bakendisyalagha oko buwatikya bunene. Embere bahole, abaghuma ba kubo babya bakakola emyatsi mibi kutsibu. Neryo likendisyatolera ibakangiriribwa erikwama esyokanuni sya Yehova sy’eritunganene. Ekyo eritoka erikoleka, oBwami bw’oMungu bwasyasondola omubírí munene ow’erikangirirya owate atakolwa oko kihugho.
12. (a) Abakendisyakangirirya abatatunganene ni bahi? (b) Abatendisyakwama ebyo balyakangiriribawa bakendisyahikirwa naki?
12 Abakendisyakangirirya abatatunganene ni bahi? Y’endeko nene n’abatunganene abakendisyalubukibwa. Amena w’abatatunganene erisakwa omo kitabu ky’engebe, likendisyatolera ibakulya obwira bwabo haghuma na Yehova n’eriyiha okw’iye. Yesu haghuma n’abahirirweko amaghuta, bakendisyabya ibanemuyiteghererya ndeke abatatunganene aba nga banemukwama ebyo bakakangiriribawa. (Erib. 20:4) Owosi-wosi oyutendisyakwama ndeke amakangirirya aya asy’itibwa—n’omw’angabya inyawite emyaka 100. (Isa. 65:20) Yehova na Yesu bakasoma ebiri omo mitima neryo sibendisyalighira omo kihugho kihya-kihya mw’omundu wosi-wosi oyukaleta omwagha.—Isa. 11:9; 60:18; 65:25; Yoa. 2:25.
ERILUBUKA OKO NGEBE N’ERILUBUKA OKO LUBANZA LW’ERITSWERWA
13-14. (a) Kera itukowa tuti ebinywa bya Yesu ebiri omo Yoane 5:29? (b) Ni byahi byo tutolere eriminya oko binywa ebyo?
13 Yesu naye mwakania oko bakendisyalubukira oko kihugho. Ng’eky’erileberyako, mwabugha ati: “Endambi ikasa, oko mughulu oyo, abosi abali omo masinda basyowa omulenge wiwe. Basyalua omo masinda wabo; abakola emibírí mibuya basyalubuka oko ngebe, n’abakola ebibi basyalubuka oko lubanza lw’eritswerwa.” (Yoa. 5:28, 29) Yesu asond’ibugha atiki?
14 Kera twabya twasi ngoko ebinywa ebi bilebirye ebyo abandu bakendisyakola babilubuka; n’ibughambu, tuti abandi bakendisyalubuka ibakola ebibuya, n’abandi ibakola ebibi. Aliwe, Yesu mwabugha ati “abakola emíbírí mibuya basyalubuka oko ngebe” n’abandu “abakola ebibi basyalubuka oko lubanza lw’eritswerwa.” Ni bughambu emibírí eyi, y’eyo bakola embere bahole. Ekyo kyo kitolere, ko bite bitya? Ko kine kitya kundi sihali oyukendisyalighirwa erikola ebibi omo kihugho kihya-kihya. Ni bughambu ebibi ebyo, byo abatatunganene bakola embere bahole. Neryo Yesu asond’ibugha atiki omughulu akanaya okw’ilubuka ‘oko ngebe’ n’erilubuka oko “lubanza lw’eritswerwa”?
15. ‘Abakendisyalubukibwa oko ngebe ni bahi,’ kandi busanaki?
15 Abatunganene, kundi mobakola emyatsi eyuwene, “basyalubuka oko ngebe,” kundi amena wabo akendisyabya inyanasakirwe omo kitabu ky’engebe. Ekyo n’ibughambu erilubuka ly’“abakola emíbírí mibuya” erikanibweko omo Yoane 5:29 ni righumerera n’“ery’abatunganene” erikanibweko omo Emibiri 24:15. Ekyo kihambene n’ebiri omo Abanya Roma 6:7, bino: “Oyo wabirihola abiriboholwa oko maka w’ebibi.” Yehova mwasangula ebibi ebyo abatunganene aba bakola embere bahole aliwe mwatibirirwa obutaleghula bwabo. (Ebr. 6:10) Aliwe, amena aw’abatunganene abakendisyalubukibwa aba erisighala omo kitabu ky’engebe, likendisyatolera ibabya ibane bataleghula.
16. “Erilubuka oko lubanza lw’eritswerwa” lilebirye bahi?
16 Byasyabya biti n’oko bakola ebibi embere bahole? Nomo ebibi byabo byanabirisangulwa, mobatakolera Yehova omo ngebe yabo. Amena wabo syasakirwe omo kitabu ky’engebe. N’ibughambu, “abakola ebibi,” bona “abatatunganene” abakanibweko omo Emibiri 24:15. Ibo bakendisyalubuka “oko lubanza lw’eritswerwa.” * Ekyo n’ibughambu Yesu akendisyalebya nga banemukwama emighendere eyitunganene. (Luka 22:30) Hasyabya halaba mughulu mulebe akendisyalebya nga linatolere amena wabo inyasakwa omo kitabu ky’engebe. Abatatunganene aba, bamasyasighania emibere yabo mibi n’eriyiha oko Yehova, amena wabo imwakandisyasakwa omo kitabu ky’engebe.
17-18. Abakendisyalubukibwa oko kihugho likendisyatolera ibakolaki, kandi “emibírí” eyikanibweko omo Eribisulirwa 20:12, 13 ye yahi?
17 Abakendisyalubukibwa babye ibabya batunganene kutse abatatunganene embere bahole, likendisyatolera ibasikya emighambo eyikasyabya omo bitabu by’erilinga bihya-bihya ebikendisyasanzulwa omo myaka 1 000. Omukwenda Yoane akakanaya oko eby’alangira omo nzoli ati: “Monalangira abaholi, abakulu-bakulu n’abake-bake, ibahangene embere w’ekitumbi ky’obwami; n’ebitabu mobyasanzulwa. N’ekindi kitabu mokyasanzulwa, kye kitabu ky’engebe. Neryo abaholi mobatswerwa omo myatsi eyisakire omo bitabu ngoko emibírí yabo yabya.”—Erib. 20:12, 13.
18 Abakendisyalubuka, basyatswerwa erikwamana ‘n’emibírí’ yahi? Nina mibírí eyo bakola embere bahole kwehi? Iyehe! Wibuke ngoko ebibi byabo bya kera mobyasangulwa omughulu bahola. Neryo, “emibírí yabo” eyikanibweko hano siyangabya myatsi eyo bakola embere bahole. Aliwe, ye myatsi eyo bakendisyakola babibana amakangirirya mahya-mahya omo kihugho kihya-kihya. Nibya n’abalume bataleghula nga Noa, Samweli, Dawidi, na Danieli bakendisyatolera erigha oko Yesu Kristo n’eribya n’erikirirya omw’iyiherera liwe. Abalume bataleghula aba bamabya ibakendisyakangiriribwa emyatsi mingaha, kwesi ibwa abatatunganene bakendisyakangiriribwa myatsi mingyi okw’aho!
19. Ekikendisyahikira abakendisyaghana erikangiriribwa ni kyahi?
19 Ekikendisyahikira abakaghana erikangiriribwa ni kyahi? Eribisulirwa 20:15 hati: “Omundu oyutawite erina erisakire omo kitabu ky’engebe, mwaghuswa omo ngetse y’omuliro.” Bakendisyatoghotibwa kera na kera. Kwesi litolere itwayikasa amena wetu asakawe omo kitabu ky’engebe n’erisighala mukyo!
Mughala wetu anemukola oko mubiri munene w’erikangirirya owakendisyabya omo Butabali bw’Emyaka 1 000 (Lebaya enungu 20)
20. Omubírí mubuyanga owakendisyakolwa omo Butabali bw’eMyaka Elfu ni wahi? (Ulebaye epitsa eyiri oko kijalada.)
20 Obutabali bw’emyaka 1 000 bukendisyabya mughulu owuwenenga! Omughulu oyo akendisyabyamo omubírí munene w’erikangirirya omo lulengo olo abandu b’oMungu bate batahikira oko kihugho. Aliwe kandi asyabya mughulu w’eritsopolya emighendere y’abatunganene n’abatatunganene. (Isa. 26:9; Emib. 17:31) Omubírí w’erikangirirya oyu asyakolwa ati? Omo mwatsi owakwamire tukendisyaminya bingyi oko ndegheka eyi.
OLWIMBO 147 Omulaghe w’engebe y’erikota
^ Omwatsi ono akendikania okw’iminya lihya-lihya eryo twabiribya nalyo oko binywa bya Yesu ebilebirye “erilubuka oko ngebe” n’“erilubuka oko lubanza lw’eritswerwa” ebikabanika omo Yoane 5:28, 29. Tukendilebya emihanda ibiri y’erilubuka eyi nga niki, n’abakasyalubukibawa muyo nga ni bahi.
^ Ekitabu ekyo mokyatsuka erihandikwa “okw’ihangika ly’ekihugo,” n’ekihugho ekyo, b’abandu abatolere erilamibwa erilua oko rilolo. (Mat. 25:34; Erib. 17:8) Neryo erina ly’omutunganene Abeli, lyangabya iryo lyabya ly’erimbere erihandikwa omo kitabu ekyo.
^ Kera itukabugha tuti “eritswera” erikanibweko hano ly’eritswera omundu erimukangania enzwere yiwe. Ni kwenene, ekinywa “eritswera” kinasondire eribugha kitya. Aliwe hano, Yesu mwakolesya ekinywa “eritswera” ky’omo nzira nyingyi akakania okw’iha omundu y’ameso, eriyiteghererya omundu oyo yo ndeke n’erimulengako, kutse “eritsopolya emibere y’omundu” erikwamana n’ediksyonere nguma y’eKigiriki kya kera.
