1. Olwanzo l’oMungu lukaleka iwayowa uti?

OMUKWENDA Yoane mwahandika ati: “OMungu ni lwanzo.” (1 Yoa. 4:8) Tunasi ngoko oMungu yo Nzuko y’engebe. Aliwe ebinywa bike bya Yoane ebi bikatuwatikaya eryibuka ngoko Yehova yo Nzuko y’olwanzo. Yehova atwanzire! Olwanzo lwiwe lukaleka itwayowa buholo, itwatsema n’eriyowa ndeke.

2. Ngoko kiri omo Matayo 22:37-40, ebyalayiro bibiri bikulu bye byahi, kandi busanaki erisikya eky’akabiri lyanganakala?

² Abakristo sibangasombola nga bakendikangania olwanzo kutse iyehe. Ni kyalayiro. (Soma Matayo 22:37-40.) Omughulu tukaminya Yehova yo ndeke, kyanganoloba okw’itwe erisikya ekyalayiro ky’erimbere. Ekyo kikatokekana kundi Yehova ahika-hikene; atutsomene kandi akatukolera n’olukogho. Aliwe erisikya ekyalayiro eky’akabiri lyanganakala. Busanaki? Kundi abaghala n’abali betu​—abo tukasiba nabo​—sibahika-hikene. Oko kandi katambi, banganabugha n’erikola emyatsi eyikendileka itwalangira nga sibatutsomene, kutse nga sibatwanzire. Yehova abya inianasi ngoko erisikya ekyalayiro ekyo lyanganakala, neryo mwakolesya abahandiki balebe b’ebitabu by’eBiblia erihandika amahano awakatukangiriraya nga ni busanaki litolere itwanza abandi kandi nga twanganzabo tuti. Omughuma w’oko bahandiki abo ni Yoane.​—1 Yoa. 3:11, 12.

3. Yoane mwabugha atiki oko lwanzo?

³ Omo ebyo Yoane ahandika, mwakangania kangyi-kangyi ngoko Abakristo batolere ibakangania olwanzo. Omughulu Yoane ahandika oko ngebe ya Yesu, mwakolesya ekinywa “olwanzo” n’ekinywa “abanzwa” byo kutsibu kulenga abandi  bahandiki basatu be Enjili. Yoane abya awite emyaka hakuhi miya moya omughulu ahandika e Enjili yiwe n’esyobaruha siwe isatu. Ebitabu by’eBiblia ebyo bikatukangiriraya ngoko olwanzo lutolere ilwalangirika omo buli kindu ekyo itwe Bakristo tukakola. (1 Yoa. 4:10, 11) Aliwe Yoane naye erigha esomo eyo mukyamusaba omughulu muli.

4. Yoane anabya akakangania abandi b’olwazo ebiro byosi kwehi?

⁴ Omughulu Yoane abya mulwana, abya isyabeghere erikangania olwanzo. Eky’erileberyako, kiro kilebe, Yesu haghuma n’abigha biwe mubalaba eSamaria bakaya eYerusalema. Abanya Samaria b’omo muyi mulebe mubaghana eribakokya. Yoane mwayirati? Mwabulya Yesu nga babirikire omuliro erilua elubula n’eribughaho abakalani bosi b’omuyi oyo! (Luka 9:52-56) Oko kandi katambi, Yoane mwatakangania abandi bakwenda b’olwanzo. Iye na mughala wabo ye Yakobo mubabwira mama wabo bati abwire Yesu ati abahe ebitumbi by’omo Bwami bwiwe. Abandi bakwenda babere baminya ekyo Yakobo na Yoane balyakola, mubahitana! (Mat. 20:20, 21, 24) Aliwe nomo Yoane anakola amakosa ayo, Yesu mwalola embere erimwanza.​—Yoa. 21:7.

5. Tukendighaki omo mwatsi ono?

⁵ Omo mwatsi ono, tukendigha eky’erileberyako kya Yoane, n’emyatsi milebe eyahandika eyilebirye olwanzo. Tukendigha ngoko twangakangania abaghala n’abali betu b’olwanzo. Kandi tukendigha ngoko omutwe w’ekihanda angakangania abandu b’omo kihanda kiwe b’olwanzo.

6. Yehova abiritukangania ati olwanzo lwiwe?

⁶ Twanganalengekania tuti alinga eryanza omundu ly’eribya n’amalengekania awuwene okwiye, kutse erimubwira emyatsi eyuwene. Aliwe erikangania kwenene ko twanzire abandi, litolere itwabakolera ebikakanganaya ngoko tubanzire. (Linganisaya Yakobo 2:17, 26.) Eky’erileberyako, Yehova atwanzire. (1 Yoa. 4:19) Akatukanganaya olwazo lwiwe erilabira ebinywa eby’uwene ebiri omo Biblia. (Esy. 25:10; Rom. 8:38, 39) Aliwe twasi ngoko Yehova syalitukanganaya olwanzo l’omo binywa bisa, kandi akalukanganaya n’omo mikolere. Yoane mwahandika ati: “Olwanzo lw’oMungu lwabiriminyikala okwʼitwe omo mwatsi ono, ati, oMungu mwatuma Mugala mubutwa muguma wuwe omo kihugo, itwatoka eribana engebe busana naye.” (1 Yoa. 4:9) Yehova mwaligha Mughala wiwe mwanzwa aghalawe n’erihola busana netu. (Yoa. 3:16) Ekyo kikakanganaya ngoko Yehova atwanzire!

7. Yesu mwakolaki erikangania ngoko atwanzire?

 ⁷ Yesu mwakangania abigha biwe ngoko anzirebo. (Yoa. 13:1; 15:15) Mwakangania olulengo l’obwira buwe okw’ibo, butsira omo binywa bisa, aliwe n’omo mikolere. Yesu mwabugha ati: “Sihali mundu oyuwite olwanzo lulengire olu, omundu akasiga engebe yiwe busana nʼabira buwe.” (Yoa. 15:13) Twamabya tukalengekania oko lwanzo olo Yehova na Yesu batukanganaya, ekyo kyanganatukuna erikolaki?

8. Ngoko kiri omo 1 Yoane 3:18 litolere itwakolaki?

⁸ Tukakanganaya ngoko twanzire Yehova na Yesu omw’isikyabo. (Yoa. 14:15; 1 Yoa. 5:3) Kandi Yesu mwatuha ekyalayiro eky’eryanzana. (Yoa. 13:34, 35) Litolere itwakangania abaghala n’abali betu b’olwanzo butsira omo binywa bisa, aliwe n’omo mikolere. (Soma 1 Yoane 3:18.) Litolere itwakolaki erikanganiabo kundu-kundu ngoko tubanzire?

9. Olwanzo mulwakuna Yoane erikolaki?

⁹ Yoane anganasombolire erisighala haghuma na tata wiwe bakasoha amahere n’eribana esyofranga, aliwe mwatakolatya. Yoane mwabugha myaka mingyi. Mwakolesya engebe yiwe eriwatikya abandi b’eriminya ekwene oko Yehova na Yesu. Engebe eyo Yoane asombola siyabya yolobire. Mwendereribwa, kandi hakuhi n’omwiso w’ekarne ky’erimbere inyamabikekeluha mwahumisibwa kinyanganga. (Emib. 3:1; 4:1-3; 5:18; Erib. 1:9) Omughulu abya omo muliki busana n’eritula engulu ya Yesu, Yoane mwakangania ngoko anzire abandi. Eky’erileberyako, omughulu abya omo kitsira ekikahulawa mo Patemo, mwahandika eribisulirwa ery’ahabawa erilua elubula, n’eritumira ly’esyondeko, sitoke eriminya “emyatsi eyikandisyabya luba.” (Erib. 1:1) Alinga enyuma sy’eriboholwa liwe, iniane ePatemo, Yoane mwahandika e Enjili yiwe eyikakanaya oko ngebe n’omubírí wa Yesu. Kandi mwahandika esyobaruha isatu esikahira omo baghala n’abali betu m’omuhwa n’eriwatya obwikirirya bwabo. Wangigha uti eribya n’omutima w’eriyiherera nga Yoane?

10. Twangakangania tuti ngoko twanzire abandi?

¹⁰ Twanganakangania ngoko twanzire abandi erilabira ebyo tukasombola erikola omo ngebe yetu. Ekihugho kya Sitani kino kyanzire itwayilengekaniako itwibene, butsira erilengekania okwiwatikya abandi. Kyanzire abandu ibanza erirondya esyofranga nene n’eryanza eriminywa kutsibu. Aliwe abatuliri b’Obwami bakalabaya endambi yabo nyingyi ngoko bangatoka eritulira engulu mbuya n’eriwatikya abandi b’eriyitunda hakuhi na Yehova. Nibya n’abandi bakatulira n’erikangirirya mughulu wosi.

11. Abatuliri bangyi bataleghula bakakanganaya bati ngoko banzire Yehova n’abaghala n’abali babo?

¹¹ Abakristo bangyi abataleghula bakakola omubírí n’omuhwa batoke eribana ebyo balaghireko n’eriwatikya ebihanda byabo. Nomo bine bitya, abatuliri bataleghula aba bakawatikaya endondeko y’oMungu ngoko bangatoka. Eky’erileberyako, abandi bakawatikaya abalyahikirawa n’obuhanya, abandi bakawatikaya oko mibírí y’obuhimbe, kandi n’obuli mundu anganateka esyofranga eriwatikya omubírí w’omo kihugho kyosi. Bakakola ebyo kundi banzire oMungu n’abali kyabo. Obuli yenga, tukakanganaya ngoko twanzire abaghala n’abali betu omughu tukahika oko mihindano, n’erisubirya muyo. Nomo twangayowa ituluhire, tukayikasa erihika oko mihindano. Nomo twanganabya ituli bakutu tukayikasa erisubirya omo mihindano. Nomo twanganabya itune n’amaligho tukayikasa erisubya abandi bo mutima embere, n’enyuma  sy’emihindano. (Ebr. 10:24, 25) Tukasima busana n’omubírí owo abaghala n’abali betu bangyi bakakola!

12. Ni yindi nzira yahi eyo Yoane akanganayamo ngoko anzire abaghala n’abali babo?

¹² Yoane mwakangania ngoko anzire abaghala n’abali babo butsira omw’ibasubya mutima lisa, aliwe n’omwibaha amahano. Eky’erileberyako, omo syobaruha siwe, Yoane mwasima abaghala n’abali babo busana n’obwikirirya bwabo n’emibírí yabo mibuya, aliwe kandi mwabaha burora-rora erihano erilebirye erilolo. (1 Yoa. 1:8–2:1, 13, 14) Netu kutya, litolere itwasima abaghala n’abali betu busana n’ebibuya ebyo bakakola, aliwe omundu amakulya omubere mubi, litolere itwamukangania olwanzo n’erimubwira n’amenge ngoko ekyo akakola sikitolere. Kikasaba obutubaha eriha omwira y’erihano, aliwe eBiblia yikabugha yiti omwira w’ekwenene akagusungula kutse akahana omwira wiwe.​—Emi. 27:17.

13. Litolere itwayihighula okuki?

¹³ Oko kandi katambi tukakanganaya ngoko twanzire abaghala n’abali betu omw’itendikola emyatsi milebe. Eky’erileberyako, situlihitana luba-luba busana n’ebyo bakabugha. Lengekanaya oko ebyakoleka oko mwiso w’engebe ya Yesu oko kihugho. Mwabwira abakwenda biwe ati eribana engebe y’erikota, batolere ibalya omubiri wiwe n’erinywa omusasi wiwe. (Yoa. 6:53-57). Ebinywa ebyo mubyahitania abigha bangyi n’abandi nibya mubamusigha​—aliwe abira biwe b’ekwenene, erihirako na Yoane, mubatamusigha. Mubatowa ndeke ekyo Yesu asonda eribugha, kandi alinga sibabya bayilindirire oko mwatsi oyo. Aliwe mubayiketera Yesu, kundi ibanasi ngoko akabugha ekwenene. (Yoa. 6:60, 66-69) Kwesi ni ky’omughaso eritendihitana luba-luba busana n’ebyo abira betu bakabugha! Aliwe litolere itwabaha akanya akeritukangania ekyo balyasonda eribugha.​—Emi. 18:13; Omug. 7:9.

14. Busanaki siritolere tukapona abaghala n’abali betu?

¹⁴ Kandi Yoane mwatubwira ngoko silitolere tukapona abaghala n’abali betu. Twamatendikwama erihano eryo tukabya itwamaligha erisondolibwa na Sitani. (1 Yoa. 2:11; 3:15) Ekyo mukyabya oko mwiso w’ekarne ky’erimbere M.W. Sitani abya akakola kutsibu erikuna abaghombe b’oMungu eriponana n’erighabana. Neryo Yoane mwahandika ati, abandu abakasonda erikola nga Sitani babiriyingirya  omo ndeko. Eky’erileberyako, Diotrefe abya akaghaba abandu b’omo ndeko. (3 Yoa. 9, 10) Mwatabya akasikya abasyakulu abakatumawa n’akatunga akakasondola. Nibya mwasonda erihigha omo ndeko mw’ababya bakakokya abagheni ababya aponire. Diotrefe abyamo emiyiheko kundu! Na munabwire, Sitani anemuyikasa erisonda erighaba abandu b’oMungu. Tuyisoghe kundu eritendipona abaghala n’abali betu n’eritendileka eriwatikyabo.

15. Omutwe w’ekihanda atolore iniaminyaki?

¹⁵ Enzira y’omughaso eyo omutwe w’ekihanda akakanganayamo ngoko anzire abandu b’omo kihanda kiwe ly’eribaha ebyo balaghireko kinya-mubiri. (1 Tim. 5:8) Aliwe atolere iniaminya ngoko eky’omughaso kutsibu ly’eriwatikya abomo kihanda kiwe eribya n’obwira obuwene haghuma na Yehova. (Mat. 5:3) Lengekanaya oko ky’erileberyako ekyuwene ekyo Yesu asighira emitwe y’ebihanda. Ngoko kisakire omo Enjili ya Yoane, omughulu Yesu abya hakuhi n’erihola oko muti w’amaghali abya iniakinibukire ekihanda kiwe. Yoane na mama wa Yesu yo Maria babya ibanimene oho Yesu akwira. Nomo anabya inianemughalwa kutsibu, Yesu mwabwira Yoane ati atsomane Maria. (Yoa. 19:26, 27). Yesu abya inanawite abaghala n’abali babo abangahere Maria y’ebyalaghireko kinya-mubiri, aliwe kikalangirika ngoko sihali n’omughuma wa kubo oyo wabya iniabiribya mwigha wa Yesu. Yesu mwanza eriminya ndeke-ndeke ngoko Maria akindibya akawatikibwa kinya-mubiri na bunya-kirimu.

16. Yoane abya n’emibírí yahi?

¹⁶ Yoane abya n’emibírí mingyi. Abya mughuma w’oko bakwenda, kandi abya akatulira n’omuhwa. Kandi alinga abya inianawite omukali, neryo kyabya kitolere iniabya n’olulengo kandi abya atolere iniaronderya ab’omo kihanda kiwe ebyo balaghireko kinya-mubiri kandi inyanemubawatikya eribya n’obwira obuwene na Yehova. (1 Kor. 9:5) Ekyo kikighisayaki emitwe y’ebihanda munabwire?

17. Busanaki ni ky’omughaso omutwe w’ekihanda eriha ekihanda kiwe ebyo balaghireko bunya-kirimu?

¹⁷ Mughala wetu omutwe w’ekihanda anganayira emibírí mingyi. Atolere iniakola kutsibu omubírí wiwe w’ekinya-mubiri atoke eriha Yehova y’olukengerwa. (Efe. 6:5, 6; Tito 2:9, 10) Kandi anganayira emibírí mingyi y’omo  ndeko, ng’eriwatikya abaghala betu n’eritulira haghuma nabo. Kandi ni ky’omughaso eribya akigha eBiblia yo haghuma n’omukali wiwe n’abana biwe. Bakatsemera kutsibu ebyo akakola, eribawatikya eribya ibanakalire kandi ibanatsemire, n’erilola embere bakakolera Yehova.​—Efe. 5:28, 29; 6:4.

18. Yoane abya inianasiki?

¹⁸ Yoane mwabyaho oko myaka mingyi. Mwalola oko maligho mangyi awangalekire obwikirirya bwiwe ibwaloberera. Aliwe mughulu wosi iniakayikasa erisikya ebyalayiro bya Yesu, n’eryanza abaghala na bali babo. Busana nekyo, Yoane abya inianasi ndeke-ndeke ngoko Yehova na Yesu bamwanzire kandi kongo bakendimuha akaghala akakendimuwatikya erisinga amaligho. (Yoa. 14:15-17; 15:10; 1 Yoa. 4:16) Sitani n’ekihugho kiwe mubatakakirya Yoane eryanza abaghala n’abali babo n’erikangania olwanzo olo lw’omo ebyo abya akabugha n’erikola.

19. Ngoko kiri omo 1 Yoane 4:7 litolere itwakolaki, kandi busanaki?

¹⁹ Nga Yoane, tuli omo kihugho ekikatabalawa na Sitani, omungu oy’uponire obuli mundu. (1 Yoa. 3:1, 10) Anzire itwaleka eryanza abaghala na bali betu. Ekyo kyamabya initwe tulyamulighira erikola atya. Tuyisoghe kundu eryanza abaghala n’abali betu, kandi tukanganaye olwanzo olo lw’omo ebyo tukabugha n’ebyo tukakola. Omughulu tukakanganaya olwanzo, tukabya n’obutseme eribya omo kihanda kya Yehova, n’engebe yetu yikabya n’omughaso.​—Soma 1 Yoane 4:7.