1. Ekikakanganaya lino ngoko omo bihanda bingyi simuli olwanzo niki?

EBIBLIA muyabugha kera ngoko omo biro by’enduli abandu bakasyabya “abatianza bali kyabo.” (2 Tim. 3:1, 3) Munabwire tunemulangira obuminyereri obo bukabererera. Eky’erileberyako, amamiliyoni w’ebihanda abirighabana busana n’esyondwa eritwika, neryo omubuti iniabeherwa oghundi, n’abana ibayowa nga sibanzirwe. N’abandu b’omo kihanda kighuma abanikere omo nyumba nguma banganabya ng’abagheni abataminyene. Eky’erileberyako, omuhani mughuma w’esyondwa akabugha atya: “Mama, tata, na bana sibalikaniranaya kandi bakalabaya endambi nene y’oko syo ordinatere, tablete, telefone, n’oko bitsange by’evideo. N’omo banikere omo nyumba nguma aliwe sibaminyene ndeke.”

2-3. (a) Ngoko kiri omo Abanya Roma 12:10 ni bahi abo tutolere itwanza kutsibu? (b) Tukendighaki omo mwatsi ono?

² Sitwanzire tukasosa abandu b’omo kihugho kino abatawite olwanzo. (Rom. 12:2) Litolere itwanza abandu b’omo kihanda kyetu, aliwe n’abaghala n’abali betu b’omo ndeko. (Soma Abanya Roma 12:10.) Eryanzana kutsibu ngabasubeneko nibughambuki? Ly’eriyowa ngoko abandu b’omo kihanda kighuma bakayowa omughulu bali n’obwira obuwene omo kati kabo. Olo l’olwanzo olotutolere itwakangania abaghala n’abali betu b’omo ndeko. Twamabyanzana kutsibu ekyo kikendileka obuli mundu iniakolera Yehova n’obutseme.​—Mika 2:12.

³ Erituwatikya eribya n’olwanzo oluli lutya, tulebaye ebyo twangigha oko by’erileberyako ebiri omo Biblia.

4. Erisako lye Yakobo 5:11 likatubwiraki oko lwanzo lwa Yehova?

⁴ EBiblia yikatubwira yiti Yehova awite emibere eyuwene kundu. Eky’erileberyako eBiblia yikabugha yiti, “oMungu ni lwanzo.” (1 Yoa. 4:8) Tukabya twabiminya ekyo tukalua twanza eribya bira biwe. Aliwe kandi eBiblia yikatubwira yiti, Yehova “awite olwanzo lunene.” (Soma Yakobo 5:11.) Ekyo kikakanganaya ndeke ngoko Yehova atwanzire kutsibu!

5. Yehova akakanganaya ati erighanyira kutsibu, n’etu twangamwigha tuti kwehi?

⁵ Erisako lye Yakobo 5:11 likatomeka oko lwanzo lwa Yehova k’oghundi mubere ono​—erighanyira kutsibu. (Eri. 34:6) Enzira nguma eyo Yehova akakanganirayamo ngoko akatughanyira kutsibu ly’eritubughira amalolo wetu. (Esy. 51:1) Ekinywa erighanyira kutsibu ngoko kikakolesibawa omo Biblia, kihirirwemo bingyi kulenga erighanyira omundu oyulyakukosera lisa. Erighanyira kutsibu ly’eriyowa eliri emwisi wetu omughulu tukalangira omundu oyukaghalawa neryo iryatukuna erimuwatikya. Yehova akabugha ati, olwanzo olo alinalo okw’itwe lulengire olwanzo olo mama akabya nalo oko bana biwe. (Isa. 49:15) Omughulu tuli omo maligho, erighanyira kutsibu lya Yehova rikamukuna erituwatikya. (Esy. 37:39; 1 Kor. 10:13) Twanganakangania erighanyira kutsibu oko baghala n’abali betu omughulu tukabaghanyira babitukosera n’eritendibabika kw’ekinigha. (Efe. 4:32) Eyindi nzira eyo twangakanganiamo abaghala n’abali betu ngoko tukaghanyirabo kutsibu ly’eriwatikyabo omughulu bakalola oko maligho. Omughulu olwanzo lukatukuna erikangania erighanyira kutsibu oko bandi tukabya itukigha Yehova eky’erileberyako ekihika-hikene eky’olwanzo lunene.​—Efe. 5:1.

6. Yonatani na Dawidi mubanzana kutsibu bati?

⁶ EBiblia yikatubwira oko bandu abatahika hikene abanzana kutsibu. Tulebaye  eky’erileberyako kya Yonatani na Dawidi. EBiblia yikabugha yiti: “Yonatani mwanza Dawidi ngoko ayanzire omo mutima wiwe.” (1 Sam. 18:1) Yehova mwasombola Dawidi eribya mwami omo mwanya wa Sauli. Enyuma waho, Sauli mwatsura Dawidi yo kutsibu neryo mwasonda n’erimwita. Aliwe Yonatani mughala wa Sauli mwatategheka oko mbita ko kughuma na tata wiwe ey’erisonda erita Dawidi. Yonatani na Dawidi mubalaghana ngoko bakendisyabya bakawatikania n’erisighala banywani kundu.​—1 Sam. 20:42.

7. Ni mwatsi wahi owangakakirirye obunywani bwa Yonatani na Dawidi?

⁷ Kikaswekaya kutsibu erilangira ngoko Yonatani na Dawidi babya banywani kundu, nomo hanabya emyatsi mingyi eyangakakirirye obunywani bwabo. Eky’erileberyako, Yonatani abya alengirye Dawidi y’emyaka hakuhi makumi asatu (30), okw’ekyo Yonatani anganalengekanirye ati syangabya munywani w’omulwana mulere kutsibu okw’iye kandi oyutewalola oko myatsi mingyi omo ngebe yiwe. Aliwe, Yonatani mwatalengekania atya. Mwasikya Dawidi kutsibu.

8. Busanaki ukalengekanaya uti Yonatani abya mwira oyuwene oko Dawidi?

⁸ Kundi Yonatani abya mughala w’Omwami Sauli, angatsurire Dawidi. N’akandi, Yonatani angahatikene ati iye yukendikombola tata wiwe y’oko kitumbi. (1 Sam. 20:31) Aliwe, Yonatani mwayikehya kandi mwabya mutaleghula oko Yehova. Neryo mwawatikya Dawidi oyo Yehova abya iniabirisombola eribya mwami. Kandi Yonatani mwasighala mutaleghula oko Dawidi nomo kyanahitanaya yo Sauli.​—1 Sam. 20:32-34.

9. Tukaminya tuti ngoko Yonatani mwatalangira Dawidi mo nzighu yiwe? Kanaya.

⁹ Yonatani abya anzire Dawidi yo kutsibu, neryo mwatamulangira mo nzighu yiwe. Yonatani abya mulwi oyutyubaha, oyowasi erikolesya ndeke obuta n’omusoha. Iye na Tata wiwe ye Sauli, ibasibwe ngoko “babya banguhire kulaba amasamba” kandi “kulenga esyo ndali.” (2 Sam. 1:22, 23) Yonatani endiyihalamba busana n’ebindu bibuya ebyabya akakola, aliwe Yonatani mwatayilingirirania na Dawidi kutse mwatamutsura busana n’ebindu bibuya eby’abya akakola. Omo mwanya w’ekyo, Yonatani mwatsemera Dawidi busana n’obutubaha bwiwe n’eriyiketera Yehova. Dawidi abere abita Goliati, Yonatani mwatsuka eribya mwira wa Dawidi kutsibu. Twangakangania tuti ngoko twanzire abaghala n’abali betu ngoko Yonatani abya anzire Dawidi?

10. ‘Eryanzana n’emitima yetu yosi’ ni bughambuki?

¹⁰ EBiblia yikatubwira yiti, “twanzane n’emitima yetu yosi.” (1 Pet. 1:22) Yehova ni ky’erileberyako ekyuwene; atwanzire kutsibu, neryo netu twamabisighala bataleghula okwiye sihali ekyangakakirirya olwanzo olo. (Rom. 8:38, 39) Ekinywa ky’eKigiriki ekya kolesibawa hano kyanganowika “ng’eriyikasa”. Oko kandi katambi erikangania abaghala n’abali betu b’olwanzo kikasaba eriyikasa. Omughulu abandi bakatuhitanaya litolere itwakolesya erihano lino: “Mughanyirane omo lwanzo mulenge eribya n’obughuma obukalua oko kirimu kibuyirire kandi mubye n’obuholo obukabamatanaya haghuma.” (Efe. 4:1-3) Twamabiyikasa erihiraho “obuholo obukamatanaya haguma” isitwendibya tukahanda omunwe w’oko makosa w’abaghala n’abali betu. Tukendikola ngoko twangatoka eribalangira ngoko Yehova akabalangira.​—1 Sam. 16:7; Esy. 130:3.

11. Busanaki mughulu mulebe eryanza abaghala na bali betu kyanganakala?

 ¹¹ Si mwatsi molo eryanza abaghala n’abali betu bo mughulu wosi, kutsibu-tsibu omughulu twasi obulema bwabo. Alinga ko byanabya bitya oko Bakristo balebe b’oko karne y’erimbere. Eky’erileberyako, kikalangirika ngoko syabya mwatsi akalire oko Eodia na Sentike erikola “haghuma na Paulo omo ngulu yowene”. Aliwe, mubatatoka erikola haghuma oghundi ok’oghundi. Kyokaleka Paulo iniahanabo ati “babye n’obulengekania buguma ng’abalikyetu omo Mukama.”​—Flp. 4:2, 3.

12. Twanganakangania tuti ngoko twanzire abaghala na bali betu bo kutsibu?

¹² Twanganakangania tuti ngoko twanzire abaghala n’abali betu bo kutsibu munabwire? Omughulu tukaminya abaghala na bali betu bo ndeke, ekyo kyanganaleka ikyatolobera erihulikirirabo n’eryanzabo kutsibu. Twanganabya banywani nomo emyaka n’emibere yabo yisighene ne yetu. Wibuke ngoko Yonatani abya asighirye Dawidi y’emyaka 30, aliwe ekyo mukitabakakirirya eribya n’obwira obunokire. Omo ndeko yaghu mune omundu mulebe oyuwite emyaka mingyi, kutse omulere, kukulenga oyo wangatwa naye obwira? Wamakola wutya iwamakangania ngoko ‘wanzire abalikyetu Bakristo.’​—1 Pet. 2:17.

13. Busanaki si kibi eriyowa ituli n’obwira obunokire kundu n’abandu balebe omo ndeko kulenga abandi?

¹³ Eryanza kutsibu abaghala n’abali betu nibughambu itwanokya obwira obulingirirene n’abandu bosi b’omo ndeko kwehi? Iyehe, ekyo sikyangatokekana. Si kibi eriyowa ituli hakuhi n’abandu balebe kundi banzire emyatsi mighumerera ng’itwe. Yesu abya akabirikira abakwenda biwe bosi mo “bira,” aliwe inianzire Yoane yo kutsibu. (Yoa. 13:23; 15:15; 20:2) Aliwe, Yesu mwatabya akakolera Yoane yo ndeke kulenga abandi bakwenda. Eky’erileberyako, omughulu Yoane na mughala wabo yo Yakobo basyasaba Yesu y’ebitumbi omo Bwami bwiwe, Yesu mwabwirabo ati: “Erikala oko mali wage n’oko malembe wage, siniwite ehamuli eribahalyo.” (Mar. 10:35-40) Nga  Yesu, siritolere itwabya tukasolala abandu. (Yak. 2:3, 4) Twamakola tutya isitwendiwatikya endeko eribya m’obuholo.​—Yuda 17-19.

14. Abanya Filipi 2:3, yangatuwatikya yiti eritendiyilangira mo b’omughaso kulenga abandi?

¹⁴ Omughulu tukakanganaya eryanzana kutsibu oghundi ok’oghundi, si tuliyilangira mo b’omughaso kulenga abandi omo ndeko. Twibuke ngoko Yonatani mwatatsura Dawidi kandi mwatasonda eribya mwami omo mwanya wiwe. Itwe bosi twanganigha ekyerileberyako kya Yonatani. Isimwabya mukatsura abaghala n’abali benyu busana n’obutoki bwabo, “nikwa muyikehaye imukaghanza obuli mundu mo mubuya kwilaba inywe.” (Soma Abanya Filipi 2:3.) Twibuke ngoko obuli mundu anganakola ekindu kilebe ekyangawatikya endeko. Twamabya abakayikehaya itukendilangira emibere mibuya y’abaghala n’abali betu n’erikwama ebyerileberyako byabo ebyuwene.​—1 Kor. 12:21-25.

15. Ekyahikira yo Tanya n’ekihanda kiwe kyamatwighisyaki?

¹⁵ Omughulu tukahikirawa n’omwatsi mubi mulebe omo ngebe, Yehova akatusubaya mutima, erilabira olwanzo lunene olw’abaghala n’abali betu n’obuwatikya bwabo. Tulangire ekyahikira ekihanda kighuma e Amerika ekirimo abana basatu bakalua oko muhindano munene w’ekiharo owe 2019 “Olwanzo silulilemaha!”. Yo Tanya, mama w’omo kihanda ekyo akabugha ati: “Omughulu twabya tukasuba eyo twabya tupangire, omutoka mughuma mwasa n’erisyayihinda oko mutoka wetu. Aliwe muhatabya oyukahutala. Mutwakwa engitsi nene. Mutwalua omo mutoka n’erimana oko musike, neryo owundi mundu mwabugha ati tuyaluhukire omo mutoka wiwe oko wundi  musirya w’endaki. Abya mughuma w’oko baghala betu, naye abya akalua oko muhindano oyo. Aliwe siye musa yo wimana n’abandi baghala betu batano abalua e Suède nabo mubimana n’erituwatikya. Yo Tanya akabugha ati, mwali wetu amatukumbatira ingye n’amwali waghe. Mutwayowa ndeke! Munabwira abaghala n’abali betu abo niti tune ndeke, banganatwangana. Aliwe, mubaghana. Mubasighala haghuma netu n’enyuma sy’abanganga erisyatuwatikya. Mubaghenda babiminya nga tunawite oko kyosi-kyosi ekyo tulaghireko. Omwatsi oyu mwawatya olwanzo lwetu oko Yehova n’oko b’aghala n’abali betu.” Wanganibuka omughulu wabya iwulaghire oko buwatikya, neryo abaghala n’abali betu bamasa n’erikukangania olwanzo lunene?

16. Ni myatsi yahi eyikatukuna erikanganania olwanzo lunene oko bandi?

¹⁶ Terilengekania oko miyisa eyo tukabana omughulu tukakanganaya olwanzo lo kutsibu oghundi ok’oghundi. Tukasubaya mutima abaghala n’abali betu omughulu bakalaba omo maligho. Tukawatikaya abaghala n’abali betu erikolera Yehova ibanatsemire. Tukakanganaya ngoko tuli bigha ba Kristo, n’ekyo kyanganaleka ab’emitima myolo ibatsema erikolera Yehova yo haghuma netu. Ekikulu oko byosi tukapipa Yehova, “Tata wʼeriganyira, n’oMungu wʼerikirania lyosi.” (2 Kor. 1:3) Itwe bosi tuyisoghe kundu erilola embere erikangania olwanzo n’erikulyalo!