1. Twanganayibulya eribulyo lyahi?

HAKANABYA omughulu iwahangya-hangya busana n’erilengekania oko myatsi eyo tulindirire omo biro ebikasa​—eritsandibwa ly’ebisomo by’amabehi, eribambira lya Gogi w’aMagogi, n’amalwa w’eHarmagedoni? Wanabiriyibulya ghuti, ‘Ninemwendisyatoka erisighala mutaleghula omughulu emyatsi eyikubahisaya eyi yikesyahika?’ Wamabya iwabiriyibulya amabulyo ayo, omwatsi ono owakakanaya oko binywa bya Yesu ebiri omo risako erimanire omwatsi ono akendikuwatikya. Yesu mwabwira abigha biwe ati: “Simuhanga-hangaye emitima yenyu; mwikiriraye.” (Yoa. 14:1) Obwikirirya obuwatire bo bukendisyatuwatikya eribya n’obutubaha emyatsi eyi yikahika.

2. Twangawatya tuti obwikirirya bwetu, kandi tukendikania okuki omo mwatsi ono?

² Twamabilengekania oko ekyo tukakola lino omughulu tukalengawako, ekyo kyanganatuwatikya eriminya ekyo twangakola tutoke eriwatya obwikirirya bwetu. Twamabya tukalengekania oko mwatsi oyo, itukendiminya aho tutolere itwakokotya obwikirirya bwetu butoke eribya ibunawatire. Obuli mughulu ogho tukakinda erilengwako, obwikirirya bwetu bukawata. Eki kikendisyatuwatikya eriyiyinia omughulu emyati eyikalire eyo yikesyahika. Omo mwatsi ono, tukendigha emibere ini eyakanganaya ngoko abigha ba Yesu babya bayitaghire erikanyia obwikirirya bwabo. Okwekyo tukendigha ngoko twangakinda amalengwako awasosire agho munabwire kandi ngoko ekyo kyanganatuwatikya eriyiteghekania oko wandi malengwako aw’akasira embere.

3. Ngoko kiri omo Matayo 6:30, 33, Yesu mwakanganiaki oko mwatsi w’obwikirirya?

³ Omutwe w’ekihanda akabya iniananzire eriha ekihanda kiwe ebyo balaghireko; akalyo, esyongyimba n’aherikala. Aliwe ekyo sikyolobire omo mughulu ono owakalire. Abaghuma b’oko baghala betu n’abali betu babiriherya omubírí wabo n’akandi kyabiribakalako eritasyabana oghundi. Abandi bakaghana erikola emíbírí eyo Abakristo sibatolere erikola. Omughulu emyatsi eyiri ng’eyi yikatuhikira, tukalagha oko bwikirirya obuwatire tutoke eriligha ngoko Yehova anasi ebiyitawa by’ekihanda kyetu. Yesu mwakangania abigha biwe eki kyo ndeke-ndeke omo mukania wiwe w’oko kitwa. (Soma Matayo 6:30, 33.) Omughulu tukikiriraya ngoko Yehova syendisyatulekerania n’ahake, kikatwolobera erihira amalengekania wetu oko mubírí wa Yehova. Na kandi omughulu tukalangira Yehova akatuwatikya eribana emyatsi eyo tulaghireko, tukayitunda hakuhi naye n’obwikirirya bwetu bukawata.

4-5. Ni byahi ebyawatikaya ekihanda kighuma eriyiyinia okwihangya-hangya omughulu mukyakala eribana ebyo babya balaghireko?

⁴ Langira ngoko ekihanda kighuma e Venezuela kyayilangirira obuwatikya bwa Yehova omughulu kyabya omw’ihangya-hangya busana n’ebyo babya balaghireko kinya-mubiri. Kera, ekihanda kya Castro ikiwite eririma linene, neryo ikikabana bweghu-bweghu ebyo kilaghireko. Aliwe, ekikuto ky’ababandi abawite oko syombundu mubasaghula eririma lyabo n’eribatibitako. Tata w’ekihanda ekyo oyukahulawamo Miguel akabugha ati: “Lino tukabana ebyo tulaghireko omwirima akalima kake ako twasaba. Ngatsuka ekiro omwisaba Yehova atuhe ebyo tulaghireko omo kiro ekyo.” Amaisa abirikala oko kihanda eki, aliwe busana n’erikirirya kutsibu ngoko Tata w’olwanzo akendibaha ebyo balaghireko oko kiro, ekihanda kya Castro kikahika oko mihindano n’erisangira oko mubírí w’eritulira. Bakahira emyatsi y’oBwami y’embere omo ngebe yabo, na Yehova akabaha ebyo balaghireko.

⁵ Omo mughulu w’amalighe ayo, Miguel na mukali wiwe Yurai mubahira obwenge bwabo oko myatsi eyo Yehova abakakolera ekikakanganaya ngoko atsomenebo. Ihakanabya endambi, Yehova iniakolesya Abakristo balikyetu eribaha ebighuma by’oko bindu ebyo balaghireko kutse eribawatikya eribana omubírí. N’oko yindi ndambi, Yehova mwakolesya Akatunga k’Ebeteli eribaha ebyo babya balaghireko. Yehova mwatalekeranibo n’ahake. Busana n’ekyo, babiriyilangirira obwikirirya bwabo ngoko bunemuwata. Abere abikania oko ky’erileberyako kilebe ekikakanganaya ngoko Yehova abawatikaya, omwana wabo mukulu w’obukali oyukahulawamo Yoselin, mwabugha ati: “Kikatsemesaya eriyilangirira ndeke-ndeke obuwatikya bwa Yehova. Yehova ni mwira waghe kandi nikirirye ngoko asyalola embere eriniwatikya.” Akasyatomekako ati: “Erilengwako eryo twabirilabamo omo kihanda lyabirituteghekania okwilengwako erikalire erikasa.”

6. Wangakolaki utoke eriwatya obwikirirya bwaghu omughulu kyamakukalako eribana esyofranga busana n’obwera?

 ⁶ Unemulaba omo mughulu owakalire okwiwe eribana esyofranga? Byamabya iko biri bitya, tunasi ngoko ekyo sikyolobire okwiwe. Aliwe, wanganakolesya omughulu oyo eriwatya obwikirirya bwaghu. Usabe Yehova n’erisoma ebinywa bya Yesu ebiri omo Matayo 6:25-34 n’erighanirya kubyo. Ulengekanaye oko by’erileberyako bya lino ebikakanganaya ngoko Yehova atsomene abakamuramaya. (1 Kor. 15:58) Erikola ghutya likendikuwatikya eriminya ngoko Yehova awatikaya abandi abalaba omo myatsi eyiri ng’eyo ukalabamo, naghu asyakuwatikya. Anasi ebyo ulaghireko, kandi anasi enzira eyangakolesya erikuhabyo. Omughulu ukayilangirira obuwatikya bwa Yehova omo ngebe yaghu, obwikirirya bwaghu bukawata n’akandi ibukendisyakuwatikya eriyiyinia oko maligho.​—Hab. 3:17, 18.

7. Ngoko kisakire omo Matayo 8:23-26, “ekihunga” kinene mukyalenga kiti oko bwikirirya bw’abigha?

⁷ Yesu n’abigha biwe babere ibane omo lughendo omo bwato, muhahuluka ekihunga kinene. Yesu mwakolesya omwatsi oyo eriwatikya abigha biwe eriminya ngoko babya bayitaghire eriwatya obwikirirya bwabo. (Soma Matayo 8:23-26.) Ekihunga mukyakala kutsibu, n’amaghetse mwabwaghira omo bwato, aliwe Yesu abya iniabiriyighotserera mbolere. Omughulu abigha ababya ibabiryubaha kutsibu bamubukaya n’erimubwira bati abalamaye, omo bolo, Omukama mwababulya ati: “Busanaki mukubaha kwehi? Inywe bandu b’erikirirya like!” Abigha ababya ibabiryubaha kutsibu banganabya imubaminya ngoko Yehova abya n’obutoki bw’eriteya Yesu n’ababya haghuma naye. Twamighaki omo mwatsi oyo? Obwikirirya obuwatire bwanganatuwatikya eriyiyinia oko bitsibu ebisosekanibwe n’ekihunga.

8-9. Obwikirirya bwa Anel mubwalengwako buti, kandi ni byahi ebyamuwatikaya?

⁸ Langira ngoko obwikirirya bwa mwali wetu musimbi oyukahulawamo Anel oyo ikere omo kihugho kye Puerto Rico mubwawata omwiyiyinia eryakakanganaya. “Ekihunga” kiwe, kyabya kihunga ky’ekwenene. Ekihunga kinene ekyo ekikahulawamo Hurricane Maria mukyatsuka oko 2017, kyamatsandya enyumba ya mwali wetu Anel. Busana n’ekihunga ekyo, mwaherya omubírí wiwe. Anel akabugha ati: “Omo biro ebikalire ebyo, munahangya-hangya, aliwe munigha eriyiketera Yehova erilabira omusabe n’eritendilighira erihangya-hangya rileke inabula akaghala.”

⁹ Anel akabugha ati n’eryowa amahano nakyo mukyamuwatikya eriyiyinia. Akabugha ati: “Erisikya obusondoli obo ndondeka ya Yehova ikateka mukyaniwatikya eritekana. Yehova mwanyiwatikya omwikolesya abaghala n’abali betu. Mubambwira ebinywa ebyuwene erilwa omo Biblia n’akandi mubamba ebyo nyilaghireko kinya-mubiri.” Akatasyabugha ati: “Yehova mwamba bingyi kulenga n’ebyo nangasabire, kandi obwikirirya bwaghe mubwawata kutsibu.”

10. Wangakolaki wamahikirwa “n’ekihunga” kinene?

 ¹⁰ Wunemulwa “n’ekihunga” kinene omo ngebe yaghu? Wanganabya ighunemwaghalwa busana n’ebitsinduli. Kutse kyanganabya ini kihunga ky’ekisosekanio, ng’obukoni obukalire obwanganaleka iwabunika mutima n’eribula eky’erikola. Hanganabya omughulu iwahangya-hangya, aliwe isiwaleka erihangya-hangya lyaghu likakukakirya eriyiketera Yehova. Yitunde hakuhi naye erilabira omusabe owakalwa oko mutima. Wataya obwikirirya bwaghu omwilengekania oko mughulu owo Yehova akuwatikayamo kera. (Esy. 77:11, 12) Wanganayiketera ngoko syendisyakulekerania n’ahake.

11. Busanaki tutolere itwayisogha erisikya abakatusondola?

¹¹ Ni kindi kyahi ekyangakuwatikya eriyiyinia oko maligho? Ngoko Anel alyabugha, ry’eribya mowa. Wighe eriyiketera abo Yehova na Yesu bakayiketera. Oko sindi ndambi, abandu abo banganatekaho obusondoli obo tutanzire erighenderako. Aliwe, Yehova akatsumula abakowa. Ekinywa kiwe n’ebyo abaghombe biwe bataleghula babirilolako bikatuwatikaya eriminya ngoko erikenga rikasabula engebe. (Eri. 14:1-4; 2 Emy. 20:17) Ghaniraya oko by’erileberyako ebiri ng’ebyo. Erighanirya eryo ryasyakuwatikya eriwatya eriyisogha lyaghu ly’erikwama obusondoli obukahirawaho n’endondeka ya Yehova. (Ebr. 13:17) Neryo isihangatasyabya omwatsi wosiwosi owangaleka iwubaha ekihunga kinene ekinemwasira embere.​—Emi. 3:25.

12. Ngoko kiri omo Luka 18:1-8 obwikirirya n’eriyiyinia bikaghenda kughuma biti?

¹² Yesu abya inianasi ngoko eritatunganene lyanganalenga oko bwikirirya bw’abigha biwe. Eribawatikya batoke eriyiyinia, Yesu mwatwirabo omusyo owali omo kitabu kya Luka. Yesu mwateka omusyo w’omukwakali oyo wahatikana erisaba omutsweri oyutatunganene ati amukolere eritunganene. Omukwakali abya inianayiketere ngoko omutsweri oyo asyamuwatikya amatendileka erimuhatikana. Oko nduli, omutsweri oyo mwowa erisaba liwe. Twamighaki? Yehova iye ali n’eritunganene. Yesu mwabugha ati: “Neryo oMungu naye siendisyaha abayisogawa biwe eribanza [eritunganene] luba . . . Abakamulakira omo musibo n’omo kiro kwehi?” (Soma Luka 18:1-8.) Yesu mwatomekako ati: “Omugala w’Omundu omugulu asyasa, asyabana erikirirya omo kihugo kwehi?” Omughulu tukaghalawa busana n’eritatunganene, tutolere omwilindirira n’omwiyiyinia itwakangania ngoko tuli n’obwikirirya obusosire bw’omukwakali. Twamabya n’obwikirirya obuli ng’obo bwanganatuwatikya eriligha ngoko lino kutse omo biro ebikasa, Yehova akesyatuwatikya. Kandi tutolere itwikirirya ngoko omusabe ali n’akaghala. Hanganabya omughulu emisabe yetu iyasubibwa omo nzira eyo tutalwe tulengekenie.

13. Omusabe mwawatikya ati ekihanda kighuma ekyo basunda basonda erikolera omo butatunganene?

¹³ Lengekanaya oko ky’erileberyako kya mwali wetu Vero, oyo wikere omo Congo-Kinshasa. Vero n’omwira wiwe oyutikirirye, n’omwana  wabo w’obukali ow’emyaka 15 mubatibita erilwa omo mulongo wabo omughulu abambirawa n’abasuda. Bakatibita, mubasangana n’abasuda, bamimaniabo n’eribugha bati bakabita. Mwali wetu Vero mwalunatsuka eririra, aliwe mwali wiwe mwamusikya mutima omwisaba omo mulenge muli n’erisubirira omo lina lya Yehova omo musabe wiwe. Abere abibugha erisaba, omukulu w’ekikuto ekyo ky’abasuda mwamubulya ati, “Iwe mumbesa, nindi yo wakukangiriraya erisaba?” Mwasubirya ati, “Ni mama waghe yo wangangiriraya, omwikolesya eky’erileberyako ekiri omo Matayo 6:9-13.” Omukulu oyo mwabugha ati, “Mumbesa, ghenda n’ababuti baghu omo buholo, kandi Yehova oMungu wenyu abateghaye!”

14. Ni myatsi yahi eyanganalenga oko bwikirirya bwetu, kandi niki kyo kikendituwatikya eriyiyinia?

¹⁴ Eby’erileberyako ebiri ng’ebyo bikatwighisaya eritendibirirwa ngoko omusabe ni w’omughaso munene. Aliwe byangabya biti omusabe waghu amatendisubibwako luba kutse inatasubibwako omo nzira eyikaswekaya? Ng’omukwakali oyuli omo musyo wa Yesu, ulole embere erisaba, ighunayiketere ngoko oMungu wetu syendisyakulekerania n’ahake kandi ngoko omughulu asyahika ogho Yehova asyasubirya oko misabe yaghu omo nzira eyo utalengekenie. Ulole embere erisaba Yehova y’ekirimu kiwe kibuyirire. (Flp. 4:13) Wibuke ngoko hakisiya hake Yehova iniakutsumula kutsibu n’erihika oko kika wasyibirirwa n’amaligho agho walabamo kera. Omughulu ukayiyinaya omwiyiketera obuwatikya bwa Yehova, ukabya n’akaghala n’ekyo kyasyakuwatikya erisyatoka eriyiyinia oko maligho omo biro ebikasa.​—1 Pet. 1:6, 7.

15. Ngoko kisakire omo Matayo 17:19, 20, abigha ba Yesu mubataluka erikinda ekikakiryo kyahi?

¹⁵ Yesu mwabwira abigha biwe ati obwikirirya bo bwangabawatikya erikinda ebikakiryo. (Soma Matayo 17:19, 20.) Kiro kighuma, mubataluka erihigha embinga, nomo hanabya omughulu ogho batoka erihigha eyindi. Niki kyo kyaleka ibataluka? Yesu mwabwirabo ati batolere erikanya obwikirirya bwabo. Mwababwira ati bamabikanyia obwikirirya bwabo, ibanganatoka erihumisya n’ekitwa. Netu munabwire twanganatoka erilwa n’amaligho awangalangirika nga syangakindwa.

16. Obwikirirya mubwawatikya buti mwali wetu Geydi eriyiyinia omwira wiwe abitibwa?

¹⁶ Lengekanaya oko ky’erileberyako kya Geydi, mwali wetu w’eGuatemala. Mubita mwira wiwe ye Edi bakalwa oko mihindano y’endeko. Obwikirirya bwa Geydi mubwamuwatikya buti erikindana n’obulighe bw’eriholerwa? Akabugha ati: “Erisaba likaniwatikaya erighusira Yehova y’amalighe waghe, oyukaleka inayowa omo buholo. Ngalangira ngoko Yehova anitsomene erilabira ekihanda kyaghe n’abira baghe b’omo ndeko. Eribya n’ebingyi by’erikola omo mubírí wa Yehova kikanyikiranaya n’eriniwatikya erilabya ekiro butsira erihangya-hangya busana n’eby’omungya. Ekyo kyabiriniwatikya erigha ngoko erilengwako erikendisyasa omo biro ebiri oho mbere nomo lyasyakala liti, ngesyakindalyo erilabira obuwatikya bwa Yehova na Yesu n’endondeka ya Yehova.”

17. Twangakolaki twamahikirwa n’erilengwako erili ng’ekitwa?

 ¹⁷ Unemulwa n’obulighe bw’eriholerwa n’omundu oyo wanzire? Ubye ukawatya obwikirirya bwaghu omo maha w’erisyalubuka ukasoma emyatsi eyiri omo Biblia eyikanirye oko bandu abalubuka. Unemuyowa muhanda busana n’omundu w’omo kihanda kyawe oyuwabirihiwa omo ndeko? Uyighisaye utoke eriligha kwenene-kwenene ngoko enzira eyo Yehova akakolesaya erikunga abandu yo yuwene kutsibu. Nomo wangahikirwa n’erilengwako erikalire kutsibu, ukolesaye omwanya oyo erihimba obwikirirya bwaghu. Ubwire Yehova y’ebyosi ebiri omo mutima waghu. Isiwayihighula oko bandi, aliwe uyitunde hakuhi n’abaghala n’abali betu. (Emi. 18:1) Ukole oko myasi eyikendikuwatikya eriyiyinia, nomo wangabya ighukanatoghongaya emisonia wabibuka ebyakuhikira. (Esy. 126:5, 6) Ulole embere erihindana n’abandi, eritulira, n’erisoma eBiblia. Kandi ulole embere erilengekania oko miyisa mibuya eyo Yehova abiritulagha omo biro ebikasa. Ukalangira ngoko Yehova anemukuwatikya lino, obwikirirya bwaghu omwiye bwasyalola embere eriwata.

18. Wangayira ghuti wamalangira ngoko obwikirirya bwaghu sibukiwatire?

¹⁸ Amalengwako agho ukalabamo lino kutse awo walabamo kera, amabya inyabirileka iwayowa obwikirirya bwaghu nga sibukiwatire, isiwabunika mutima. Ulangire ekyo mo kanya ako wangakolesya eriwatya obwikirirya bwaghu. Usabe ng’abakwenda ngoko basaba omughulu babugha bati: “Ukanyaye erikirirya lyetu.” (Luka 17:5) N’ekindi, ulengekanaye oko by’erileberyako ebyo twamabikaniryako omo mwatsi ono. Nga Miguel na Yurai, wibuke emighulu yosi eyo Yehova akuha obuwatikya bwiwe. Nga mwali wa Vero na Anel, usabe Yehova erilwa oko mutima, kutsibu-tsibu omughulu unemulwa n’erilengwako erikalire. Kandi nga Geydi, uminye ngoko Yehova anganakuha obuwatikya obo ulaghireko erilabira abatunga n’abira. Wamaligha Yehova akuwatikaye eriyiyinia oko ebyo ukalabamo, inyakesyakuwatikya eriyiyinia okwilengwako ly’omo biro ebikasa n’omo lyasyakala liti.

19. Yesu abya inianasiki, kandi naghu utolere iwalighaki?

¹⁹ Yesu mwawatikya abigha biwe omwikangyabo aho babya balaghire erikanyia obwikirirya bwabo, aliwe mwatabya n’eritika-tika ngoko erilabira obuwatikya bwa Yehova banganatokire eriyiyinia omo biro ebyabya embere syabo. (Yoa. 14:1; 16:33) Abya inianayiketere ngoko obwikirirya obuwatire bukendisyawatikya endeko nene erisabuka eryendererya linene. (Erib. 7:9, 14) Unemwendisyabya mughuma w’okwibo? Busana n’olukogho lwa Yehova, wanganasyabya mughuma w’okwibo wamayikasa erikulya n’eriwatya obwikirirya bwaghu!​—Ebr. 10:39.