Kanganaya emyatsi eyirimo

Kanganaya emyatsi eyirimo

OMWATSI W’ERIGHA 44

Olwanzo lwa Yehova oluteleghula lukamaanisayaki okwiwe?

Olwanzo lwa Yehova oluteleghula lukamaanisayaki okwiwe?

“Olwanzo luwe [lwa Yehova] olutyusa lukakota.”​ESY. 136:1.

OLWIMBO 108 Olwanzo lw’oMungu oluteleghula

EBIKENDIKANIBWAKO *

1. OMungu akatusaba ati tukoleki?

Olwanzo oluteleghula ni mubere w’omughaso munene oko Yehova. (Hos. 6:6) Anzire netu itwalangira omubere oyo mo w’omughaso munene. Erilabira omuminyereri Mika, oMungu wetu akatubwira ati ‘twanze olwanzo oluteleghula.’ (Mik. 6:8) Aliwe, litolere itwatsuka eriminya olwanzo oluteleghula nga niki, imo itwatoka eryanzalo.

2. Olwanzo oluteleghula niki?

2 Olwanzo oluteleghula niki? Ekinywa “olwanzo oluteleghula” kikabanika ngendo 230 omo Biblia Tafsiri ya Ulimwengu Mupya. Esindi Biblia sikanakolesaya ebinywa “olwanzo olukyusa,” “erighanyira,” “obwenge kutse obubuya bwʼolwanzo,” “n’erisasira lingi,” omo mwanya w’ekinywa ky’ekiebrania ekikamaanisaya “Olwanzo lutaleghula.” Nikwa, olwanzo olutaleghula niki? Omundu oyuli n’olwanzo oluteleghula akanza oghundi yo kutsibu, inalola embere erimwanza n’erisighala mutaleghula okw’iye. Yehova yo ky’erileberyako ekyuwene eky’erikangania olwanzo lutaleghula. Omo mwatsi ono, tukendilangira ngoko Yehova akakanganaya olwanzo oluteleghula oko bandu. Omo mwatsi owakendikwama ono, tukendisyigha ngoko itwe baghombe ba Yehova twangamwigha omwikanganania olwanzo oluteleghula.

YEHOVA OSWIRE NʼOLWANZO OLUTELEGHULA

3. Yehova mwayiminyisya ati oko Musa?

3 Omughulu muke abaisraeli babilwa eMisri, Yehova mwayiminyisya oko Musa, mwamubwira erina liwe n’emibere yiwe. Mwabugha ati: ‘Yehova, Yehova, oMungu oyo oswire n’eriganyira n’ow’olukogo, syangwahire okwihitana, oyo w’oswire nʼobwenge bwʼolwanzo n’omwatsi w’ekwenene; oyukabikira [oyukakanganaya] obwenge bwʼolwanzo oko bandu maelfu, oyukabuyira obubi, nʼamalolo, nʼebibi.’ (Eri. 34:6, 7) Omo binywa bibuya ebi, Yehova mwabwira Musa omwatsi mulebe w’embaghane oko lwanzo lwiwe oluteleghula. Olwanzo olo niki?

4-5. (a) Yehova akayikanayako ati? (b) Tukendisubirya oko mabulyo wahi?

4 Yehova syalibugha lisa ati awite obwenge bwʼolwanzo [olwanzo oluteleghula] aliwe akabugha ati “oswire nʼobwenge bwʼolwanzo.” Ekinywa ekyo kikatasyabanika esindi ngendo nyingyi omo Biblia. (Emig. 14:18; Neh. 9:17; Esy. 86:15; 103:8; Yoe. 2:13; Yona 4:2) Obuli ngendo kikasungika omo Biblia, kikakanaya oko Yehova butsira oko bandu. Ni kibuya kundu erilangira ngoko Yehova abeghere eriyikaniako atya omo Biblia! Ahate eritika-tika, olwanzo oluteleghula ni mubere w’omughaso okwiye. * Kyo kyaleka Omwami Dawidi iniabugha ati: ‘Iwe Yehova, obubuya bwawe bʼolwanzo bukahika oko matuku, iwe Mungu . . . obubuya bwawe bʼolwanzo ni bw’enzwere nene! Abandu bakabana obusayiro, omo kitsutsu ky’ebipupa byaghu.” (Esy. 36:5, 7) Nga Dawidi, tukanatsemera kutsibu olwanzo oluteleghula lw’oMungu?

5 Eriminya ndeke olwanzo oluteleghula nga niki, leka tusubiraye oko mabulyo abiri ano: Ni bahi abo Yehova akakanganaya olwanzo lwiwe oluteleghula? Twangabana tuti endundi omo mubere wa Yehova w’erikangania olwanzo oluteleghula?

NI BAHI ABO YEHOVA AKAKANGANAYA OLWANZO OLUTELEGHULA?

6. Ni bahi abo Yehova akakanganaya olwanzo oluteleghula?

6 Ni bahi abo Yehova akakanganaya olwanzo oluteleghula? EBiblia ikakanaya oko myatsi milebe eyo twangananza, hali “ng’obulime,” “ebinyu n’amaguta,” “erihabulwa,” “eriminya,” “amenge,” n’ebindi. (2 Emy. 26:10; Emi. 12:1; 21:17; 29:3) Aliwe, olwanzo oluteleghula, silulikanganibawa oko bindu; lukakanganibawa oko bandu basa. Nomo bine bitya Yehova syalikanganaya olwanzo oluteleghula oko buli mundu. Akakanganayalo abandu abali n’obwira obunokire haghuma naye. OMungu wetu ni mutaleghula oko bira biwe. Ane n’erisonda eryuwene okwibo, syendisyaleka eribanza.

Yehova akaha abandu bosi b’ebindu bingyi ebyuwene, nibya n’abandu abatemuramaya (Lebaya enungu 7) *

7. Yehova mwakangania ati olwanzo oko bandu bosi?

7 Yehova abirikangania abandu bosi b’olwanzo. Yesu mwabwira omulume mughuma oyukahulawamo Nikodemu ati: “Kusangwa oMungu mwanza ekihugo kyatya [ni bughambu abandu bosi] kyaleka iniaha omugala wiwe ekyusa kiwe, neryo oyukamwikiriraya syahere nikwa abye n’engebe y’erikota.”​—Yoa. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

Erikwamana n’ebinywa eby’oMwami Dawidi n’omuminyereri Danieli babugha, Yehova akakanganaya olwanzo lwiwe oluteleghula oko bandu abamwasi, abakamubaha, abamwanzire n’abakasikaya ebyalaghiro biwe (Lebaya enungu 8-9)

8-9. (a) Busanaki Yehova akakanganaya abaghombe biwe b’olwanzo oluteleghula? (b) Tukendikania okuki?

8 Ngoko tunalyabugha, Yehova akakanganaya olwanzo luwe oluteleghula oko bandu abali n’obwira obuwene haghuma naye basa​—ni bughambu abaghombe biwe. Kikalangirika ndeke-ndeke omo myatsi eyo Omwami Dawidi n’omuminyereri Danieli bahandika. Dawidi mwabugha ati: “Sigumbaye eryanza [butalegula] abakwasi.” “Nikwa olwanzo [oluteleghula] lwa Yehova busana n’abandu abakamusikaya, lukabyaho ebiro byosi.” Danieli naye mwabugha ati: “Uwe Yehova, oMungu [oyukateghaya] endaghane yiwe n’obubuya buwe b’omwanzo [olwanzo olutaleghula] okw’abo abamwanzire, n’abakategaya ebihano biwe.” (Esy. 36:10; 103:17; Dan. 9:4) Erikwamana n’ebinywa ebi ebyasondolawa n’ekirimu kibuyirire, Yehova akakanganaya olwanzo oluteleghula oko baghombe biwe kundi bamwasi, bakamubaha, bamwanzire, na kandi bakateghaya ebyalaghiro biwe. Yehova akakanganaya olwanzo oluteleghula oko bandu biwe, ni baghambu abakamuramaya omo nzira eyuwene.

9 Embere tutsuke erikolera Yehova, mutwalangira olwanzo olo Yehova akakanganaya abandu bosi. (Esy. 104:14) Aliwe, tukabya baghombe biwe, tukatasyabana endundi omo lwanzo luwe oluteleghula. Butsira eritika-tika, Yehova akalagha abaghombe biwe ati olwanzo lwiwe oluteleghula silwendisyabalwako.” (Isa. 54:10) Ni kwenene, ngoko Dawidi abugha, “Yehova akendisyakolera ndeke oyukamukenga.” (Esy. 4:3) Ekyo kikatukuna eryanza erikolaki? Omwimbi w’esyonyimbo mwahandika ati: “Abamenge baganiraye emyatsi eyi; basime amenge w’olwanzo olutyusa lwa Yehova.” (Esy. 107:43) Omwatsi owuwene oyu akalwa oko Yehova, neryo leka tukanaye oko syonzira isatu esyo Yehova akakanganayamo olwanzo oluteleghula kandi nga lwanganatuwatikya luti itwe baghombe biwe.

OLWANZO LWA YEHOVA OLUTELEGHULA LUKATUWATIKAYA LUTI?

Yehova akaha abandu abakamuramaya b’ebindu bingyi kulenga ebyuwene (Lebaya enungu 10-16) *

10. Eriminya ngoko olwanzo oluteleghula lwa Yehova lukakota kikatuwatikaya kiti? (Esyonyimbo 31:7)

10 Olwanzo lw’oMungu oluteleghula lukakota. Omuhanda oyu w’olwanzo oluteleghula akanibweko ngendo 26 omo Esyonyimbo 136. Omo mulondo w’erimbere, tukasoma tutya: “Muhe Yehova y’ewasinya, kusangwa ni mubuya; olwanzo luwe olutyusa lukakota.” (Esy. 136:1) Omo milondo yosi eritsuka oko we 2 erihika oko we 26, tukabanamo ebinywa “olwanzo luwe olutyusa lukakota.” Omughulu tukasoma ekitabu eki, tukasweka tukalangira esyonzira nyingyi esyo Yehova akakanganayamo olwanzo oluteleghula​—butsirileka. Ebinywa “olwanzo luwe olutyusa lukakota” bikaleka itwikirirya ngoko olwanzo lw’oMungu oko baghombe biwe silwangabinduka. Kikatula oko mutima eriminya ngoko Yehova syangalunialwika abaghombe biwe. Kyanya ky’erikola atya, omughulu akatsuka erikangania omundu mulebe oyukamukolera y’olwanzo syalileghula, kangyi-kangyi omughulu w’amaligho. Endundi eyo tukabana: Eriminya ngoko Yehova syalileghula eritwanza kikatuha obutseme n’akaghala ako tuyitayire erilwa n’amaligho n’erilola embere erimukolera.​—Usome Esyonyimbo 31:7.

11. Erikwamana n’Esyonyimbo 86:5, ekikakuna Yehova erighanyira abandu ni kyahi?

11 Olwanzo lw’oMungu oluteleghula lukamukuna erighanyira abandu. Omughulu Yehova akalangira omukola nabi akabindula omutima wiwe n’erileka erikola amalolo, olwanzo luwe oluteleghula lukamukuna erighanyira. Omwimbi w’esyonyimbo Dawidi mwabugha ebinywa ebi oko Yehova: “Syalitusuyira ngoko litolere kutse erituliha ngoko ebibi byetu n’amalolo wetu bitolere.” (Esy. 103:8-11) Dawidi naye mwayilangirira ngoko kikaletera obulumi na ngoko kikita obulighe omughulu omundu akabya n’obunya-mutima obutuwene busana n’erilolo alyakola. Aliwe mwigha ngoko Yehova “akabuyira.” Ni kyahi ekikakuna Yehova erighanyira abandu? Ekisubiryo ky’oko ribulyo elyo kikabanika omo Esyonyimbo 86:5. (Usome.) Inga, ngoko Dawidi abugha omo musabe wiwe, Yehova akaghanyira kundi ali n’olwanzo oluteleghula oko bosi abakamusaba obughanyiri.

12-13. Ni kyahi ekikendituwatikya twamabya itunemuyowa muhanda busana n’erilolo eryo twakola kera?

12 Kyuwene eriyowa muhanda omughulu tulyakola erilolo. Kyanganatukuna erisaba obughanyiri n’eritsira amamalolo. Aliwe abaghombe balebe b’oMungu banganayowa ikyabirikala okwibo erileka eriyowa muhanda busana n’ebibi ebyo bakola kera. Bakalola embere erilengekania bati alinga Yehova syangabaghanyira n’ahake nomo bangabya ibabirimusaba obughanyiri n’erileka erikola ebibi. Ekikendikuwatikya erileka erilengekania utya ry’eriminya ngoko oko kwenene Yehova anzire erikangania abaghombe biwe b’olwanzo oluteleghula.

13 Endundi eyo tukabana: Nomo tutahika-hikene, twanganakolera Yehova n’obutseme itune n’obunya-mutima obwerire. Ekyo kikatokekana kundi “omusasi wa Yesu Omugala w’oMungu akatweraya kwʼebibi byosi.” (1 Yoa. 1:7) Wamabibunika mutima busana n’erilolo rilebe eryo wakola, wibuke ngoko kwenene Yehova anzire erikughanyira wamasaba obughanyiri n’erilekalyo. Langira ekyo Dawidi abugha oko lwanzo oluteleghula n’erighanyira. Mwahandika ati: “Ngoko ekyanya kiri endata oko kihugho, litya n’olwanzo luwe ni lunene busana n’abandu abakamubaha. Ngoko endata iri ehali kw’eyikwa, abirilusya ebibi byetu byo hali kwitwe atya.” (Esy. 103:11, 12) Oko kwenene, Yehova anzire “eribuyira ndeke.”​—Isa. 55:7.

14. Dawidi mwakangania ati ngoko olwanzo oluteleghula lw’oMungu lukatuteghaya?

14 Olwanzo lw’oMungu oluteleghula lukaleta obuteya bw’obunya-kirimu. Akasaba Yehova, Dawidi mwabugha ati: “Uli bubisamo bwage, wasyaniteya oko bulige. Nasyimba busana nagu kusangwa ukanihanganira. . . . Nikwa abakayiketera Yehova, obubuya bw’olwanzo [lwiwe] bwasyabatimbako.” (Esy. 32:7, 10) Kera ibakatimbaya oluba oko muyi luteghaya abandu b’oko syonzighu. Kutya n’olwanzo lwa Yehova oluteleghula luli ng’oluba olukatuteghaya oko kindu kyosi-kyosi ekyangatsandya obwira bwetu haghuma naye. Kwesi olwanzo oluteleghula lwa Yehova lukamukuna eriyitunda hakuhi netu.​—Yer. 31:3.

15. Olwanzo oluteleghula lwa Yehova luli luti ng’obusayiro?

15 Dawidi mwakolesya ekindi kinywa ky’ekisosekanio erikangania ngoko Yehova akateghaya abandu biwe. Mwahandika ati: “Obusayiro bwaghe ni Mungu, oMungu oyunianzire.” Kandi Dawidi mwabugha atya oko Yehova: “Iye ni muhanganiri wage n’omwimiri wage, ah’erisagira haye n’omulamya wage, ngayiketera ye busana n’obuholo.” (Esy. 59:17; 144:2) Busanaki Dawidi amasosekania olwanzo lwa Yehova oluteleghula n’obusayiro n’omulamo? N’omo twangabya hayi oko kihugho, twamabilola embere erikolera Yehova, iniakendituha obuteya obo tulaghireko tutoke eriteya obwira bwetu haghuma naye. Endaghane ngumerera eyo yiri omo Esyonyimbo 91. Omwimbi w’olwimbo olo mwabugha ati akatoka eribwira Yehova ati: “Uli mwimiri wage n’omuhanganiri wage.” (Esy. 91:1-3, 9, 14) Musa naye mwakolesya ebinywa ebiri ng’ebyo akakania oko busayiro. (Esy. 90:1) Oko nduli y’engebe yiwe, Musa mwabugha owundi mwatsi owakasikaya mutima. Mwahandika ati: “OMungu w’erikota ni bwikalo bwaghe, N’amaboko [wiwe] W’erikota akakuwatirira.” (Ebi. 33:27) Ebinywa “amaboko [wiwe] w’erikota akakuwatirira” bikakukangirirayaki oko Yehova?

16. Yehova akatuwatikaya ati? (Esyonyimbo 136:23)

16 Omughulu tukayiketera obuteya bwa Yehova, tukayowa omo buholo. Aliwe hanganabya omughulu itwayowa itwabiribunika mutima n’eriyowa nga sitwangasyatoka erilola embere erikolera Yehova. Omo mighulu eyiri ng’eyo, Yehova akayira ati erituwatikya? (Soma Esyonyimbo 136:23.) Amaboko wiwe w’erikota akatuwatirira, iniatuwatikya eritasyabya n’omuhwa w’erilola embere erimukolera. (Esy. 28:9; 94:18) Endundi eyo tukabana: Eriminya ngoko omughulu wosi tutolere itwayiketera oMungu kikatuwatikaya omo syonzira ibiri. Ey’erimbere nomo twangabya hayi, tukabya itunasi ngoko Yehova asyatuteya mughulu wosi. Eyakabiri, Tata wetu w’olwanzo atutsomene kutsibu.

TWANGANIKIRIRYA NGOKO OMUNGU ASYALOLA EMBERE ERITUKANGANIA OLWANZO LWIWE OLUTELEGHULA

17. Olwanzo lwa Yehova oluteleghula lwanganaleka itwaligha omwatsi wahi? (Esyonyimbo 33:18-22)

17 Ngoko tunalyigha, omughulu tukalwa n’erilengwako, twikirirye ngoko Yehova akendituha obuwatikya obo tulaghireko tutoke eriteya obutaleghula bwetu. (2 Kor. 4:7-9) Omuminyereri Yeremia mwabugha ati: “Ebibuya bya Yehova byalekire itutaheribwa, kusangwa eriganyira liwe siriryumbaya.” (Eki. 3:22) Twanganikirirya ngoko Yehova asyalola embere eritukangania olwanzo oluteleghula kundi eBiblia ikabugha yiti, “Yehova akategaya abakamubaha, kandi akategaya abakahira amaha oko bubuya bwiwe bw’olwanzo.”​—Soma Esyonyimbo 33:18-22.

18-19. (a) Ni mwatsi wahi ogho tutetwangibirirwa? (b) Tukesyakania okuki omo mwatsi owakwamire?

18 Ni kyahi ekyo tutetwangibirirwa? Embere tutsuke erikolera oMungu, tukalangira olwanzo olo Yehova akakanganaya abandu bosi. Aliwe kundi tuli baghombe biwe, tukatasyabana endundi omo lwanzo lwiwe oluteleghula. Yehova akatukumbatira omo byala biwe by’obuteya busana n’olwanzo lwiwe oluteleghula. Akatasyalola embere eriyitunda hakuhi netu n’eriberererya erisonda liwe eryuwene okw’itwe. Anzire itwabya bira biwe kera na kera! (Esy. 46:1, 2, 7) Kwesi, nomo twangalwa n’erilengwako lya muhanda wahi, Yehova asyatuha akaghala ako tuyitayire tutoke erisighala bataleghula.

19 Twabirilangira ngoko Yehova akakanganaya abaghombe biwe bw’olwanzo oluteleghula. Netu kutya akatusaba erikangania olwanzo oluteleghula. Twanganatoka ekyo kyo tuti? Twasyakania oko mwatsi oyo omo mwati owakwamire.

OLWIMBO 136 Erihembwa ndeke na Yehova

^ par. 5 Olwanzo oluteleghula niki? Yehova akakanganaya olwanzo lwiwe oluteleghula oko bahi, kandi lukawatikayabo luti? Tukendisubirya oko mabulyo ayo omo mwatsi w’erimbere w’oko myatsi ibiri eyikendikania oko lwanzo oluteleghula, omubere w’omughaso menene.

^ par. 4 Omwatsi w’olwanzo oluteleghula lw’oMungu akakanibawako n’omo wandi Masako.​—Ulebaye Nehemia 13:22; Esyonyimbo 69:13; 106:7; na Ekiriro 3:32.

^ par. 54 ERIKANIA OKO SYOPITSA: Yehova akakanganaya abandu bosi b’olwanzo lwiwe, erihirako n’abaghombe biwe. Esyopitsa esiri endata oko bandu sikakanganaya esyonzira silebe esyo Yehova akakanganayamo olwanzo lwiwe. Omwatsi mukulu owo akola ry’eribya imwatuha Mughala wiwe Yesu atoke erisyatuholera.

^ par. 62 ERIKANIA OKO SYOPITSA: Abandu abakabya baghombe ba Yehova n’erikangania obwikirirya omo mbanulo ya Yesu, bakayilangirira olwanzo lwa Yehova omo nzira y’embaghane. Sibaliyilangirira olwanzo lwa Yehova oko bandu bosi lisa, aliwe bakayilangirira n’olwanzo olutaleghula olo Mungu akakanganaya abaghombe biwe. Eby’erileberyako eby’olwanzo lutaleghula l’oMungu binakanganibwe omo sy’opitsa.