1. Ekyangatuhikira niki twamabunika mutima?

OBULI kiro tukahikirawa n’amaligho kandi tukayikasa eriyiyinia mugho. Aliwe kikanakala-kala eriyiyinia omo maligho omughulu tubunikire mutima. Neryo tutolere itwalangira eribunika mutima ng’omurahi oyukasonda eriba eriyiketera, omuhwa, n’obutseme bwetu. Emisyo 24:10 yikabugha yiti: “Wamalembera [wamabunika mutima] oko mugulu w’ameni, amaka wawe ni make.” Kwenene, eribunika mutima lyanganatubugha mw’akaghala akangatuwatikya erikinda amaligho.

2. Ebyangaleka itwabunika mutima ni byahi, kandi omo mwatsi ono tukendikania okuki?

² Hali myatsi mingyi eyangatubuna mutima​—eyindi yiri emwisi syetu, n’eyindi eyihya. Emyatsi mighuma yakuyo ry’eritendihika-hikana, obulema bwetu, kutse endwala. N’ekindi kyanganabya eritendihabwa omubírí mulebe owo tuyitaghire omo ndondeko ya Yehova, kutse eritulira omo kiharo ekiri mw’abandu abatehulikirira engulu yuwene. Omo mwatsi ono, tukendikania oko bindu bilebe ebyo twangakola tutoke erikinda eribunika mutima.

3. Ekyangatuwatikya eritendibya n’amalengekania awatuwene okwitendihika-hikana lyetu ni kyahi?

³ Tukanayowa muhanda busana n’eritendihikana lyetu kutse busana n’obulema bwetu. Neryo twanganalengekania tuti busana n’eritendihikana lyetu Yehova sy’endisyaligha eritwingirya omo kihugho kihya-kihya. Sikyuwene eribya tukalengekania tutya. Neryo litolere itwalangira eritendihika-hikana lyetu lyo tuti? EBiblia ikabugha yiti erilusyako Yesu Kristo musa, abandu bosi “babirikola ebibi.” (Rom. 3:23) Aliwe eBiblia ikabugha yiti Yehova syaliyiteghereraya ebibi byetu kandi syalitusaba erihika-hikana. Omo mwanya w’ekyo, iye ni Tata w’olwanzo oyo wanzire erituwatikya. Kandi  ali n’omutima w’erilindirira. Akalangira ngoko tukayikasa kutsibu erilwa n’obulema bwetu n’erileka eriyowa muhanda busana nabo, kandi anzire erituwatikya.​—Rom. 7:18, 19.

4-5. Ngoko kiri omo 1 Yoane 3:19, 20, busanaki abali betu babiri mubataleka erikolera Yehova busana n’eribunika mutima?

⁴ Lengekanaya oko ky’erileberyako kya Debora na Maria. * Omo bwana bwiwe, Debora mwabya akokolerwa butsira olwanzo neryo ekyo mukyaleka inyabya akayowa nabi. Isibabeghere erimusima, neryo mwakula inyane n’amalengekania awatuwene okwiye. Amabitaluka oko mwatsi mulebe, inyakalua inyayilangira mo mundu bule. Maria naye mwalemerwa omo nzira eyiri ng’eyo. Abomo nyumba yabo ibabeghere erimuhemula. Mukyaleka inyabya akayowa m’omundu oyute na mughaso. N’enyuma sy’eribatisibwa, inyakayowa nibya nga syatolere eryahulwa mo Mwimiri wa Yehova!

⁵ Abali betu babiri abo mubataleka erikolera Yehova. Busanaki? Kusangwa, mubaghusira Yehova y’omuheke wabo omwimusaba obuwatikya. (Esy. 55:22) Mubaminya ngoko Tata wetu w’olwanzo ow’elubula asi ndeke ngoko emyatsi mibi eyo twalolako kera n’eribya n’amalengekania awatuwene okwitwe bikabya ibinemutwaghalya omo mutima. Aliwe akalangira emibere mibuya eyo tuli nayo​—n’omo twangalengekania tuti situwite n’omubere mubuya n’omughuma.​—Soma 1 Yoane 3:19, 20.

6. Omundu angayira ati amasubira erilolo eryakola embere?

⁶ Omundu oyukayikasa erileka omubere mulebe mubi, kyanganamuhikira eritasyasubiragho neryo anganaluha omo mutima. Ni kwenene, omundu amakola erilolo kitolere inyayowa ngali k’olubanza. (2 Kor. 7:10) Aliwe, sikitolere tukayitswera erilabirye kateho itwibene-bene n’erilengekania tuti: ‘Sinyiri na mughaso. Sinitolere erighanyirwa na Yehova.’ Amalengekania awatatolere ng’ayo si kwenene kandi anganaleka omundu inyaleka erikolera Yehova. Wibuke ebyo tulyasoma omo Emisyo 24:10​—Amaka wetu akabya make twamabunika mutima. Omo mwanya w’ekyo, Yehova akatubwira ati, “tukanaye haguma” naye omo misabe y’erisonda obughanyiri bwiwe. (Isa. 1:18) Amalangira ngoko eriyibandya bomo lyaghu likalua oko mutima, inyakendikughanyira. Na kandi litolere erikania n’abasyakulu b’endeko. Bakendikuwatikya n’omutima w’erilindirira utoke erisubya obwira bwaghu na Yehova.​—Yak. 5:14, 15.

7. Busanaki siritolere eriluha omo mutima twamabya itunemulwa n’obulema bulebe?

⁷ Jean-Luc, omusyakulu w’omo ndeko eFrance, akabwira abakayikasa erileka omubere mubi mulebe ati: “Omundu oyutunganene omo meso wa Yehova, si y’oyutetandalawa n’ahake, aliwe y’omundu oyukayikubaya bomo busana n’erilolo  eryalyakola n’eribindula omutima.” (Rom. 7:21-25) Neryo isiwayitswera wamabya iwunemulwa n’obulema bulebe. Kusangwa tuli bandu b’amalolo, itwe bosi tulaghire oko lukogho olo tutatolere lwa Yehova, olo akaha abandu erilabira embanulo​—Efe. 1:7; 1 Yoa. 4:10.

8. Omughulu tubunikire mutima, ni bahi abo twangasondya k’obuwatikya?

⁸ Abaghala n’abali betu b’omo ndeko banganatuhira mw’akaghala! Omughulu tukasonda erikania nabo, banganatuhulikirira n’eritusubya mutima omo binywa ebikaletera akaghala. (Emi. 12:25; 1 Tes. 5:14) Mwali wetu Joi, w’eNigeria oyo waghalawa busana n’eriluha omo mutima, mwabugha ati: “Nangabere wandi ekihanda ky’abaghala n’abali betu ngo kitabyaho? Kikalangirika ndeke-ndeke ngoko Yehova akasubiraya oko misabe yaghe erilabira abaghala n’abali betu. Naghe nabirigha ngoko nangawatikya abandi abaluhire omo mutima.” Aliwe litolere isitwibirirawa ngoko abaghala n’abali betu sibangaminyerera emighulu yosi eyo tulaghire okw’isubibwa mutima. Neryo kyanganatolera itwayasungana na mughala kutse mwali wetu oyukahulikilira ndeke n’erimusaba obuwatikya.

9. Esyonyimbo 41:3 ne 94:19 sikatusikaya mutima wo siti?

⁹ Usabe Yehova akuwatikaye. Twamabya itulwere kandi obukoni bwetu ibwabiribugha biro bingyi, eribya n’amalengekania awalungukere lyanganakala. Lino, Yehova syalitulamaya omo nzira y’ekitiko-tiko, aliwe akatusikaya mutima kandi anganatuha akaghala ako tulaghireko tutoke eriyiyinia. (Soma Esyonyimbo 41:3; 94:19.) Eky’erileberyako, anganakuna abaghala n’abali betu b’omo ndeko erisyatuwatikya oko mibírí y’omo nyumba kutse erituyira omo soko. Anganakuna abaghala betu erisaba haghuma netu, kutse anganatwibukya ebinywa ebikasubaya mutima ebiri omo Kinywa kiwe, ng’eriyiketera engebe eyihika-hikene eyite mw’esyondwala n’eryaghalwa omo kihugho kihya-kihya ekikasa.​—Rom. 15:4.

10. Ekyaleka Isang inyataherya amaha w’olosi enyuma sy’erikola ekisida niki?

¹⁰ Mughala wetu Isang owe Nigeria, mwakola ekisida neryo mwabya mulema. Omunganga wiwe mwamubwira ati sy’endisyasyatoka eribasula. Isang mwabugha ati: “Omutima waghe mwabunangika neryo munaherya amaha.” Nikwa, mughala wetu mwanaherya amaha w’olosi kwehi? Iyehe! Ekyamuwatikaya niki? Isang akabugha ati: “Ingye na mukali waghe mututaleka erisaba Yehova n’erigha Ekinywa kiwe. Mutwayitsinga omw’ibya tukaghanza emiyisa eyo tuli nayo, erihira mw’eriyiketera engebe omo kihugho kihya ky’oMungu.”

11. Mwali wetu Cindy mwatoka ati eribya n’obutseme bunene omughulu abya alwere kutsibu?

¹¹ Omunganga mwabwira mwali wetu Cindy, ow’eMeksiko, ati obukoni bwiwe bwanganahikya oko luholo. Mwatoka eriyiyinia ati? Omughulu abya akahabwa obubalya, mwayisogha ati akasyabya akatula engulu mbuya y’ebiro byosi. Mwahandika ati: “Eriyira nitya, mukyaleka inahira amalengekania w’oko bandi omo mwanya w’erilengekania kutsibu oko buperasyo, obulumi, kutse okwikwa obuba obo nabya nabo. Munayisogha niti, omughulu w’erikania n’abanganga, ngendibya ngababulya ebihanda byabo nga binabukire. Neryo kandi ngendibya ngababulya nga basombola omubírí owakalire owo bunganga busanaki. Enyuma syaho, ikikanyolobera erisombola emikania y’eBiblia eyikenditula oko mitima yabo. Abandi banganga mubabugha bati erisunga omukoni oyukababulaya nga banabukire, sikiribya kangyi-kangyi. N’abandi mubanisima busana n’eribatsomana. Abaghuma ba kubo nibya mubanibwira aho bikere n’erimba esyonimero syabo sy’etelefone. Nabya ininasi ndeke ngoko Yehova anganiwatikirye eriyiyinia omo mughulu owakalire oyo, aliwe, munasweka erilangira  ngoko mwamba obutseme bunene kwilaba!”​—Emi. 15:15.

12-13. Abalwere balebe n’abali k’obulema bakatoka bati erisangira oko mubírí w’eritulira, kandi ekyo kikalwiramoki?

¹² Abakoni n’abalehemire banganaluha omo mutima kusangwa sibangatoka eritulughania engulu mbuya omo lulengo olo banzire. Nomo byangabya bitya, abangyi babiritoka erisunga esyonzira mbiriri-mbiriri sy’eritulamo engulu mbuya. E Amerika, mwali wetu mughuma oyukahulawa mo Laurel amabibugha emyaka 37 inyane omo kyuma ekikamuwatikaya erihumula! Kandi mwayako amaparasyo awakala-kalire, obukoni bw’akasere n’obukoni bw’engobi obutelama. Aliwe, mwayiyinia omo bitsibu ebikalakalire ebyo, mubitamukakirya erikola omubírí w’oMungu. Mwabya akatulira engulu mbula y’oBwami oko banganga n’abandi abakakola emibírí omo lupitali. Ekyo mukyalwiramoki? Mwawatikya abandu kwilaba 17 eriminya Yehova omwibakangirirya eBiblia! *

¹³ Richard, omusyakulu mughuma w’endeko w’eFrance, ali n’amalengekania awuwene oko batetoka erilua eka wabo kutse abikere omo nyumba y’erilembereramo abakekeluhire. “Ngabya ngabahana niti bahire ebitabu na magazeti wetu w’oko kalinga ka mesa aho abandu bakendibya bakabilangira. Abakalaba bakabya babibilangira, banganabulya amabulyo busana nabyo neryo iyabya nzira y’eritsuka omukania. Ekyo kyanganasubya mutima abaghala n’abali betu banzwa abatetoka erilenderera abandu b’omo manyumba wabo.” Abatetoka erilwa aho bikere banganasangira oko mubírí w’eritulira omwituma esyobaruha kutse erilabira e telefone.

14. Ni ky’erileberyako kibuya kyahi ekyo Mwami Dawidi atusighira?

¹⁴ Hali myatsi mingyi eyangaleka itutahabwa omubírí mulebe owo twanzire w’omo ndondeko ya Yehova, ng’erikekeluha kutsibu, omubiri eryoloba n’ebindi. Twamabya ituli omo mibere eyo, eky’erileberyako ky’Omwami Dawidi kyanganatuwatikya. Omughulu bamubwira ambu oMungu syalitamusombola erikola omubírí w’erihimba ehekalu, omubírí owo Dawidi abya ayitaghire kutsibu erikola, Dawidi mwawatikya kutsibu oyo Mungu asombola erikola omubírí oyo. Nikwa Dawidi mwateka emilinga n’ehoro nene eriwatikya obuhimbe. Kwenene Dawidi ni ky’erileberyako kibuya ekyo twangakwama!​—2 Sam. 7:12, 13; 1 Emy. 29:1, 3-5.

15. Hugues mwaleka ati eribya n’obulighe?

¹⁵ Busana n’erilemerwa n’obukoni, Hugues, mughala wetu w’eFrance, mwaleka eribya musyakulu w’endeko, kandi busana n’eryoloba abya isyangasyatoka erikola n’ehibírí hike-hike. Mwahandika ati: “Omughulu obukoni bwaghe bwatsuka, munaluha omo mutima mo kutsibu  n’eriyowa nga sinyikiri na mughaso. Habere habilaba biro, munalangira ini ky’omughaso erileka eribya n’obulighe busana n’emyatsi eyo nite nangasyatoka erikola. Neryo munatsuka eritsemera ebyo nangatoka erikola omo mubírí wa Yehova. Amalengekania waghe ry’erilola embere butsira erileka. Gideoni n’abalume biwe maghana asatu mubalola embere omo malwa nomo abosi babya ibabiriluha, naghe ninemulola embere omo malwa!”​—Abat. 8:4.

16. Eky’erileberyako ky’abamalaika kikatwighisayaki?

¹⁶ Abamalaika abataleghula nabo ni ky’elireberyako kibuya. Omughulu w’oMwami Ahabu, Yehova mwabwira abamalaika ati balete amalengekania wabo oko mwatsi w’eritebya Omwami mubi yo Ahabu. Abamalaika balebe mubaleta amalengekania wabo. Aliwe oMungu mwasombola amalengekania w’omumalaika mughuma n’erimubwira ati amalengekania ayo atolere. (1 Bam. 22:19-22) Neryo, nikwa abandi bamalaika mubanabunika mutima n’erilengekania bati, ‘Ngabiherya endambi yaghe yo busa ngaleta amalengekania waghe’? Mubatabugha batya n’ahake. Abamalaika ni bandu abakayikehaya kandi bakanza bati olukengerwa losi ilwaghendera Yehova.​—Abat. 13:16-18; Erib. 19:10.

17. Twamabunika mutima kusangwa situtahabwa omubírí mulebe omo ndeko, twangakola tuti?

¹⁷ Wibuke ngoko olusunzo lunene olo tuwite ry’eribya Bimiri ba Yehova n’eritula engulu y’oBwami. Twanganahabwa kutse eriherya eyindi mibírí y’omo ndeko, aliwe yo yitetuyira mo b’omughaso embere sy’oMungu. Twamabya n’omubere w’eriyikehya, Yehova n’abaghala n’abali betu ibakenditwanza kutsibu. Neryo usabe Yehova akuwatikaye eritendileka erikangania omubere w’eriyikehya. Ubye ukalengekania oko by’erileberyako eby’abandu abayikehaya abali omo Kinywa kiwe. Uyiherere ngoko wangatoka erikolera Yehova n’abaghala benyu omo lwanzo.​—Esy. 138:6; 1 Pet. 5:5.

18-19. Wangayira uti eribya iwune n’obutseme omo mubírí w’eritulira n’omo abandu banganaghana erikuhulikirira?

¹⁸ Kyanabirikuhikira eribunika mutima busana omo kiharo ekyo ukatuliramo abandu bakaghana engulu mbuya kutse sibalibanika eka wabo? Omo mibere eyiri yitya, tutolere itwakolaki tutoke erilola embere eribya n’obutseme? Amahano malebe awatolere ane omo kasanduku “ Esyonzira sy’eryuwania m’omubírí waghu.” Kandi ni ky’omughaso eribya n’amalengekania awatolere oko mubírí wetu. Ekyo nibughambuki?

¹⁹ Wibuke ngoko ekikaleka itwatulira ry’eriminyisya erina ry’oMungu n’oBwami biwe. Yesu  mwakangania ndeke-ndeke ngoko abandu bake basa bobakasyamukwama. (Mat. 7:13, 14) Omughulu tuli omo mubírí w’eritulira tuli n’olusunzo lw’erikola haghuma na Yehova, Yesu, n’abamalaika. (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 3:9; Erib. 14:6, 7) Yehova akasondaya abandu abanzire erimukolera. (Yoa. 6:44) Busana n’ekyo omundu amaghana erihulikirira engulu yo lino, anganasyahulikirira yo ekindi kiro.

20. Erisako rye Yeremia 20:8, 9 ryamatwighisya riti erikinda eribunika mutima?

²⁰ Twanganigha myatsi mingyi oko ebyahikira omuminyereri Yeremia. Ekiharo ky’erituliramo ekyo bamuha kyabya kikalire kutsibu. Abandu babya bakamutsuma n’erimusekererya “omo musibo gosi.” (Soma Yeremia 20:8, 9.) Mughulu mulebe mwaluha omo mutima mo kutsibu neryo mwabya n’amalengekania w’erileka omubírí w’eritulira. Aliwe mwatalekagho. Busanaki? ‘Ekinywa kya Yehova’ kyabya ng’omuliro omo mutima wa Yeremia, neryo mwatatoka erikibisa omo mutima wiwe! Netu twanganamusosa twamabya tukigha eBiblia y’obuli kiro n’erilengekania kutsibu oko ebyo tukigha. Twamayira tutya, itukendibya n’obutsema, n’omubírí wetu w’eritulira inyakendibuta ebighuma bingyi kutsibu.​—Yer. 15:16.

21. Ekyangatuwatikya erikinda eribunika mutima ni kyahi?

²¹ Debora oyo tulyakanayako embere mwabugha ati “Eribunika mutima kyanganabya kyamano ky’amalwa ekikalire ekyo Sitani akakolesaya.” Nomo kine kitya, Yehova ali n’obutoki bunene kulenga Sitani n’ebyamano biwe byosi eby’amalwa. Neryo omughulu ukaluha omo mutima busana n’omwatsi mulebe, usabe Yehova y’obuwatikya. Akendikuwatikya erikinda eritandalwa lyaghu n’obulema bwaghu. Akasyakuwatikya n’omughulu ulwere. Akendikuwatikya eribya n’amalengekania awatolere oko mibírí y’omo ndeko, kandi akendikuwatikya eribya n’amalengekania awatolere oko mubírí w’eritulira. N’ekindi, usabe Tata waghu w’olwanzo n’erimubwira ngoko ukayowa omo mutima waghu. Omo buwatikya bwiwe, wanganatoka erikinda eribunika mutima.