1-2. Nindi yo wangawatikya omwigha w’eBiblia erilola embere erihika okwibatisibwa?

OMUKALI mughuma oyukahulawa mo Amy oyo ikere e Fiji, akabugha ati: “Monatsemera ebyo nabya ngigha omo funzo yaghe y’eBiblia. Monaminya ngoko ebyo ngigha ni kwenene. Aliwe monabya natsuka erilabya endambi yo haghuma n’abaghala n’abali betu, ekyo mokyaniwatikya erilola embere eribya mwira w’oMungu n’erihika okwibatisibwa.” Eki kikatwighisaya omwatsi ow’omughaso ono: Omwigha w’eBiblia anganalola embere omwibya mwira w’oMungu n’erihika okwibatisibwa, amabiwatikibwa n’abandu bosi b’omo ndeko.

² Obuli mutuliri anganawatikya omwigha muhya-muhya eribya mughuma woko b’omo ndeko. (Efe. 4:16) Mwali wetu Leilani omupainia oyo ikere e Vanuatu, akabugha ati: “Bakanasimako bati omwana ni w’abandu bosi.” Kobine bitya n’omo mubírí w’eriyira abigha; ngendo nyingyi abosi ab’omo ndeko bakawatikaya erileta omundu muhya y’omo ndeko. Ababuti, abandu b’omo kihanda, abanywani, n’abaghalima b’akalasi abosi bakawatikaya omwana atoke erikula ndeke. Bakakola batya omwihira omo mwana m’omuhwa n’erimuha amahano aw’alaghireko. Kutya, abaghala n’abali betu b’omo ndeko banganawatikya abigha b’eBiblia erilola embere omwibya bira b’oMungu n’erihika okwibatisibwa bamabaha amahano, eribahira m’omuhwa, n’eribya eky’erileberyako ekyuwene okwibo.​—Emi. 15:22.

3. Ebyo Ana, Dorin, na Leilani babugha byamakwighisyaki?

³ Busanaki omutuliri oyukigha eBiblia n’omwigha atolere iniatsema akalangira abandi b’omo ndeko bakawatikya omwigha oyo? Tulebaye ekyo mwali wetu Ana, omupainia w’embaghane omo kihugho  kye Moldova, akabugha ati, “omwigha w’eBiblia alaghire oko buwatikya bunene, neryo kikakala kutsibu oko oyukamwighisaya eBiblia erimuha obuwatikya bosi obo alaghireko.” Mwali wetu Dorin omupainia w’embaghane omo kihugho kighumerera ekyo naye akabugha ati: “Kangyi-kangyi, abandi batuliri bakanabugha omwatsi owo nitenatalengekaniako n’ekiro n’ekighuma, aliwe iniatula oko mutima w’omwigha w’eBiblia.” Mwali wetu Leilani oyo tulyakanayako omo nungu esiryatangirira akabugha ati: “Omughulu omwigha w’eBiblia akakanganibawa olwanzo n’eritsomana ebyo abaghala n’abali betu bakamukanganaya, ekyo kikalua ikyakangania ngoko tuli bandu ba Yehova.”​—Yoa. 13:35.

4. Omo mwatsi ono tukendikania okuki?

⁴ Aliwe, wanganayibulya uti, ‘Nangawatikya nyiti omwigha w’eBiblia erilola embere nomo nangabya isingye ngigha naye eBiblia?’ Tulebaye ekyo twangakola omughulu omundu mulebe amatubirikira eriyasondola naye omwigha wiwe w’eBiblia, kandi n’ekyo twangakola omughulu omwigha w’eBiblia akatsuka erihika oko mihindano. Kandi tukendilangira ngoko abasyakulu b’endeko banganawatikya abigha b’eBiblia erilola embere erihika okwibatisibwa.

5. Utolere iwaminyaki omughulu omundu amakukokya oko funzo yiwe?

⁵ Omughulu mukasondola efunzo y’eBiblia naye, iwe mukangirirya w’omwigha oyo, uli n’omubírí w’eriwatikya omwigha oyo eryowa eKinywa ky’oMungu kyo ndeke. Neryo omwenye funzo amabikukokya oko funzo yiwe, utolere iwaminya ngoko uli muwatikya. (Omug. 4:9, 10) Omughulu akasondola efunzo litolere iwakolaki utoke eribya muwatikya oyuwene?

6. Omughulu wamakokibwa oko funzo nyilebe, wangakolesya ekanuni eyiri omo Emisyo 20:18 yo wuti?

⁶ Yiteghekanaye oko funzo. Eky’erimbere, saba omukangirirya akubwire emyatsi milebe oko mwigha wiwe. (Soma Emisyo 20:18.) Wanganamubulya uti: “Wasi myatsi yahi oko mwigha wawu w’eBiblia? Mukendigha naye mwatsi wahi munabwire? Wanzire uti abane esomo yahi omo ebyo mukendigha? Omughulu tukendigha naye, hane emyatsi eyo nitatolere erikola kutse eribugha? Nangawatikya niti erimuhira m’omuhwa ow’erilola embere atoke eribya mwira w’oMungu?” Ebyo mukangirirya wiwe akendisubirya oko mabulyo ayo byanganakuwatikya. Aliwe, omukangirirya wiwe syatolere erikubwira emyatsi eyo utatolere eriminya oko mwigha wiwe. Omumisyonere mughuma oyukahulawa mo Joy akakanaya n’abakayasondola naye efunzo oko myatsi eyo. Akabugha ati: “Omukania oyo akawatikaya oyo ngayasondola naye efunzo eriwatikya omwigha, naye iniaminya ekyo angabugha tukigha.”

7. Busanaki ni ky’omughaso eriyiteghekania omughulu wamakokibya oko funzo?

⁷ Wamabikokibwa oko funzo, kyanganuwana  iwayiteghekania oko ebyo mukendikaniako. (Ezr. 7:10) Dorin, oyo tulyahula omo syonungu esitangirire akabugha ati: “Ngatsema omughulu oyo tuli naye omo mubírí w’eritulira akayiteghekanaya oko funzo. Ekyo kikaleka iniawatikya ndeke.” Kandi omwigha anganalangira ngoko inywe bosi babiri mo mukayiteghekanaya ndeke, n’ekyo kikendibya eky’erileberyako ekyuwene. Nomo utewangatoka eriyiteghekania buli oko mwatsi, uminye emyatsi mikulu-mikulu eyo mukendikaniako.

8. Utolere iwakolaki omusabe waghu atoke eritula oko mutima w’omwigha?

⁸ Omusabe ni w’omughaso munene omughulu mukigha eBiblia. Neryo ni ky’omughaso erilengekania embere oko ebyo ukandibugha omo musabe bamabugha bati usabe. Wamakola utya, omusabe waghu anganatula oko mutima w’omwigha. (Esy. 141:2) Mwali wetu Hanae, owe Japani akinibukire emisabe ya mwali wetu oyo wabya akasa n’omukangirirya wiwe w’eBiblia. Akabugha ati: “Monalangira ngoko awite obwira obuwene haghuma na Yehova. Naghe monanza erimusosa. Monabya ngayowa ndeke akahula erina lyaghe ly’omo misabe.”

9. Ngoko kihandikirwe omo Yakobo 1:19, wangakolaki utoke eribya muwatikya oyuwene omughulu mukasondola efunzo?

⁹ Uwatikaye omukangirirya omughulu w’efunzo. Mwali wetu oyukahulawa mo Omamuyovbi, omupainia w’embaghane e Nigeria akabugha ati, “oyo ukasondola naye efunzo amabihulikirira ndeke, akakuwatikaya kutsibu, akakanaya oko myatsi ko ndeke, aliwe syalibugha bingyi, anasi ngoko omukangirirya yukasondola efunzo.” Utolere eribugha mughulu wahi kandi wuti? (Emi. 25:11) Hulikirira ndeke omughulu omukangirirya n’omwigha bakakanaya. (Soma Yakobo 1:19.) Wamakola utya iwukenditoka eriwatikya omo mughulu owatolere. Utolere iwalengekania ndeke embere sy’eribugha. Eky’erileberyako, si utolere eribugha bingyi, eribughira omo by’omukangirirya isyalyabugha enzumwa, kutse eribugha oko yindi myatsi eyitahambene n’ebyo mukakanayako. Aliwe wanganasubirya omo kikuhi, wanganateka eky’erileberyako kutse iwabulya eribulyo. Ekyo kyanganawatikya omwigha erihamba enzumwa. Oko kandi katambi, wanganalengekania nga siuwite bingyi eby’eribugha oko mwatsi owo mukakanayako. Aliwe wamabisima omwigha n’erimukangania ngoko umutsomene, ikyanganamuwatikya kutsibu erilola embere omwibya mwira w’oMungu.

10. Busanaki erikanirya omwigha w’eBiblia y’oko ebyo walabamo lyanganamuwatikya?

¹⁰ Kanaya oko myatsi eyo wabirilolako. Wamalangira ikikendiwatikya, wanganakania omo kikuhi ngoko waminya ekwenene, ngoko wakinda erilengwako rilebe kutse ngoko wayilangirira obuwatikya bwa Yehova omo ngebe yaghu. (Esy. 78:4, 7) Ekyo kyanganabya iky’eky’omwigha alaghireko. Erikola utya lyanganawatya obwikirirya bwiwe, n’erimuhira m’omuhwa w’erilola embere erihika okwibatisibwa. Kandi lyanganamuwatikya  naye inyaminya ngoko angakinda amaligho malebe awakalabamo. (1 Pet. 5:9) Mughala wetu Gabriel, oyo wikere e Brezile kandi lino ni mupainia w’embaghane akibuka ekyamuwatikaya omughulu abya akigha eBiblia. Akabugha ati: “Omughulu naminya ebyo abaghala n’abali betu balabamo monaminya ngoko Yehova akabya inyanalangire amaligho awo tukalabamo. Kandi bamabya imobatoka erikinda amaligho ayo, kwesi naghe inanganatoka.”

11-12. Busanaki ni ky’omughaso erikokya n’obutseme omwigha oyukasa oko mihindano?

¹¹ Litolere omwigha w’eBiblia iniabya akahika oko mihindano n’eribana muyo mw’endundi, atoke erilola embere erihika okwibatisibwa. (Ebr. 10:24, 25) Omukangirirya anganamukokya oko muhindano kw’engendo y’erimbere. Omughulu amahika oko mihindano, obuli mughuma w’okwitwe atolere iniamuhira mo muhwa ow’eritasyasa oko Kisenge ky’oBwami. Twangakola tutya tuti?

¹² Tukokaye omwigha n’obutseme. (Rom. 15:7) Twamabikokya omwigha yo ndeke, inyakendibya n’omuhwa w’eribya akasa oko Kisenge ky’oBwami. Umuramukaye n’obutseme, kandi umukanganaye abaghala na bali betu. Aliwe isiwamwita esisoni. Ukanaye naye kundi oyukigha naye eBiblia anganabya isyalyahika, kutse iniawite eyindi mibírí y’erikola omo Kisenge ky’oBwami. Uhulikirire ndeke ebyo omwigha akabugha kandi umukanganaye ngoko umutsomene. Erikokya omwigha n’obutseme lyanganamuwatikya liti? Hano hane eky’erileberyako kya mughala wetu Dmitrii, oyo wabatisibawa hamabilaba emyaka milebe kandi lino ni mughombe muwatikya. Akibuka ekiro ahika engendo ey’erimbere oko mihindano, akabugha ati: “Mughala wetu mughuma mwanilangira inabirimana eyihya w’eKisenge ky’oBwami n’obuli nga buba neryo mwasa n’eriningirya omo Kisenge ky’oBwami, n’abandu bangyi mobasyanikerya. Monasweka kutsibu, monatsemera ekyo kyo kutsibu, monanza niti kumbe tubye tukahindana obuli kiro. Nabya isiniri natalola oko biri ng’ebyo kw’ehandi.”

13. Emighendere yaghu eyuwene yanganawatikya yiti omwigha w’eBiblia?

¹³ Ubye eky’erileberyako kibuya. Emighendere yaghu yanganawatikya omwigha w’eBiblia eriligha ngoko tuli omo kwenene. (Mat. 5:16) Mughala wetu Vitalii, lino ni mupainia e Moldova, akabugha ati: “Monalangira ngoko bakabya, ngoko bakalengekanaya oko bandi kandi ngoko bakayiwata omo ndeko. Ekyo mokyaleka inaminya ngoko aBimiri ba Yehova ky’ekisomo eky’ekwenene.”

14. Eky’erileberyako kyaghu ekyuwene kyanganawatikya kiti omwigha w’eBiblia erilola embere eribya mwira w’oMungu?

¹⁴ Embere sy’eribatisibwa, omwigha atolere iniakolesya emyasti yosi eyo akigha. Aliwe erikola atya syalibya mwatsi molo-molo mughulu wosi. Omwigha amabilangira ngoko mowabana  endundi erikolesya esyokanuni sy’eBiblia, naye anganakola atya. (1 Kor. 11:1) Mwali wetu Hanae, oyo tulyahula omo nungu eye sita akatasyabugha ati: “Abaghala n’abali betu babya ibanemukolesya emyatsi eyo nabya ngigha, neryo monabya ngabalangirirako ngoko nangasubya abandi b’omutima, ngoko nangaghanyira kandi ngoko nangakangania abandi b’olwanzo. Isibalibugha oko bandi ko muhanda mughulu wosi. Monanza erigha eky’erileberyako kyabo kibuya.”

15. Ngoko kihandikirwe omo Emisyo 27:17, busanaki ni ky’omughaso eribya n’obwira n’omwigha uyunemulola embere eryasa oko mihindano?

¹⁵ Ubye mwira w’omwigha. Omwigha w’eBiblia amabibya akasa oko mihindano, iwamukangania ngoko umutsomene kundu, n’erisondekania erimuminya ndeke. (Flp. 2:4) Wanganamubwira ngoko wamatsema ukalangira akabindula emibere yiwe milebe, wanganamubulya oko myatsi eyilebirye efunzo yiwe, ekihanda kiwe kutse omubírí wiwe. Aliwe, uyiteghaye erimubulya amabulyo awangaleka inyayowa muhanda. Emikania eyiri ng’eyo yanganawatya obwira bwenyu. Omughulu ukabya mwira w’omwigha ekyo kikamuwatikaya erilola embere erihika okwibatisibwa (Soma Emisyo 27:17.) Hanae lino ni mupainia w’omughulu wosi. Akibuka omughulu atsuka erihika oko mihindano, akabugha ati: “Monabana abira b’omo ndeko, monalola embere eribya ngasa oko mihindano, kandi nibya n’omughulu niluhire isiniribula erihika. Monatsema eribana abira bahya-bahya abo, ekyo mokyaniwatikya erilekana n’abira baghe ba kera abateramaya Yehova. Monanza eribya n’obwira obuwatire na Yehova, n’eribya hakuhi n’abaghala n’abali betu. Neryo monayisogha eribatisibwa.”

16. Ni kindi kyahi ekyo utolere erikola eriwatikya omwigha w’eBiblia ayowe ndeke omo ndeko?

¹⁶ Omughulu omwigha akalola embere omwibindula emibere yiwe, umuwatikaye ayowe ngoko ni w’omo ndeko. Wanganakola utya omughulu ukamukokaya eka wawu. (Ebr. 13:2) Mughala wetu Denis oyukakolera e Moldova akibuka omughulu abya akigha eBiblia. Akabugha atya: “Ngendo nyingyi ingye na mukali waghe itukakokibawa erilabya endambi yo haghuma n’abali n’abaghala betu. Ibakatubwira ngoko Yehova abawatikaya. Ekyo mokyatuwatikya, motwaminya ngoko ni ky’omughaso erikolera Yehova. Kandi twamabikola tutya itukendibana obutseme.” Omughulu omwigha w’eBiblia akabya mutuliri, wanganamukokya eriyatulira haghuma naye. Diego, omutuliri omo kihugho ekye Brezile akabugha ati: “Abaghala betu bangyi ibakanikokaya eriyatulira nabo. Ekyo mokyaniwatikya eribaminya ndeke. Eribya ngatulira nabo monigha myatsi mingyi kandi monayitunda hakuhi na Yehova na Yesu.”

17. Abasyakulu b’endeko bangawatikya bati abigha b’eBiblia?

¹⁷ Ubye ukalabya endambi n’omwigha w’eBiblia. Inywe basyakulu b’endeko, omughulu mukakanganaya  olwanzo n’eritsomana abigha b’eBiblia, mwanganabawatikya erilola embere erihika okwibatisibwa. Litolere imwabya mukakania ngendo nyingyi n’abigha b’eBiblia oko mihindano. Kandi litolere imwabya mukibuka amena wabo kutsibu-tsibu omughulu bakatsuka erisubirya omo mihindano. Ekyo ikikendibakangania ngoko mubatsomene. Wanganasonda akatambi k’eriyatulira n’omutuliri oyukasondola omwigha w’eBiblia? Erikola utya lyanganawatikya omwigha ngoko utalue ukalengekania. Mwali wetu Jackie, omupainia e Nigeria akabugha ati: “Abigha baghe b’eBiblia bangyi bakasweka nabibwirabo ngoko mughala wetu oyo tulue naye ni musyakulu w’endeko. Omukali mughuma oyo ngigha naye eBiblia mwabugha ati: ‘Omupastere waghe syangakola ekyo. Akalenderera abawite esyofranga, kandi amakola atya iniakendilihwa esyofranga!’” Omwigha oyo lino anemuhika oko mihindano.

18. Omubírí owo Yehova abiriha abasyakulu b’endeko omo Emibiri 20:28 bangakolagho ndeke bati?

¹⁸ Begheraya abakasondola esyofunzo kandi ubahire m’omuhwa. Inywe baghala betu abasyakulu b’endeko, muwite mubírí w’omughaso munene eriwatikya abatuliri eribya bakangirirya babuya kandi batuliri abuwene. (Soma Emibiri 20:28.) Neryo omutuliri mulebe amakubwira ati, syenditoka erisondola efunzo y’omo meso wawu, wanganamuwatikya erisondola efunzo eyo. Mwali wetu Jackie oyo tulyakanayako akabugha ati: “Kangyi-kangyi abasyakulu b’endeko bakanibulaya abigha baghe nga banemulola embere. Omughulu nilaghire oko buwatikya bulebe nitoke erisondola omwigha, ngasaba abasyakulu b’erihano.” Abasyakulu b’endeko banganawatikya kutsibu omukangirirya erilola embere n’omubírí wiwe. (1 Tes. 5:11) Jackie akatasyatomekako ati: “Omughulu abasyakulu bakanisubaya mutima, n’erimbwira bati bakatsemera omubírí owo ngakola, kikanitsemesaya kutsibu. Ebinywa ebiri ng’ebyo bikatuleraya ng’ekopo y’amaghetse awahuhirire awo ukanywa omughulu eryuba lyabirikola kutsibu. Ebinywa byabyo ebikasubaya mutima ebyo, bikaniwatikaya eriyowa ngoko ngakola omubírí w’omughaso ow’erisondola omwigha w’eBiblia. Bikakanyaya obutseme bwaghe.”​—Emi. 25:25.

19. Ni butseme bwahi obo itwe bosi tuanganabana?

¹⁹ Butsira eribugha binene, twanganawatikya oyukasondola omwigha w’eBiblia y’omo binywa byetu ebyo tulyateghekanaya ndeke, omughulu amatukokya oko funzo. Twanganabya bira b’abigha b’eBiblia omughulu bakasa oko Kisenge ky’oBwami kandi twanganabya eby’erileberyako ebyuwene okwibo. Abasyakulu b’endeko nabo banganawatikya abigha b’eBiblia omwilabya akatambi haghuma nabo, kandi banganawatikya abakangirirya b’eBiblia omwibabegherya eribya bakangirirya babuya, n’omwibya bakabasima. Tukatsema kundu twamabitoka eriwatikya omundu eribya mwira wa Tata wetu, Yehova.