1. Ekyakuswekaya omughulu wasonda eribwira abandi b’engulu y’eBiblia engendo y’erimbere niki?

UKINIBUKIRE omughulu waminya ngoko wabiribana ekwenene y’eBiblia? Amakangirirya w’eBiblia awo wabya ukigha abya inyowikire ndeke, ni bughambu eryowa emyatsi yosi eyo w’igha omo Biblia molyakolobera! Mowalengekania uti obuli mundu akenditsemera emyatsi eyo wabya iwabirikirirya. Mowaligha kundu ngoko engulu y’eBiblia yikendileka ibabya n’amaisa awuwene munabwire n’amaha awuwene omo biro ebikasa. (Esy. 119:105) Neryo mowatsema kutsibu erikanirya abira baghu bosi n’abatunga oko kwenene eyo wabana. Aliwe mohabyaki? Eky’eriswekya, abandu bangyi mobaghana ebyo wabya ukabwirabo.

2-3. Abandu bangyi b’omo mughulu wa Yesu mobabya n’amalengekania wahi okwiye?

² Obuli mughuma w’okwitwe syatolere erisweka omughulu abandu bakaghana engulu eyo tukatulira. Omo biro bya Yesu, abandu bangyi mobamughana, nibya n’omo anabya akakola ebitiko-tiko ebikakanganaya ngoko alua ew’oMungu. Eky’erileberyako, Yesu mwalubukya Lazaro​—ekitiko-tiko ekyo esyonzighu siwe sisyangaghanire. N’omo bine bitya, abasondoli b’Abayuda mubatikirirya ngoko Yesu abya Masiya. Kandi mobasonda erita Yesu na Lazaro!​—Yoa. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesu abya inianasi ngoko abandu bangyi sibendisyamwikirirya mo Masiya. (Yoa. 5:39-44) Mwabwira ekikumula ky’abigha ba Yoane Mubatisya ati: “Obutseme buli oko oyutetwikalibawa busana nage.” (Mat. 11:2, 3, 6) Neryo ekyaleka abandu bangyi ibaghana Yesu niki?

4. Tukendighaki omo mwatsi ono?

⁴ Omo mwatsi ono n’omo mwatsi owakwamire, tukendilangira esyonzumwa silebe esikakanganaya ekyaleka abandu bangyi oko karne k’erimbere ibatikirirya Yesu. Kandi tukendilangira abandu bangyi nga bakaghana engulu yetu yo munabwire busanaki.  Eky’omughaso munene, tukendigha nga ni busanaki tutolere itwabya n’obwikirirya obuwatire oko Yesu sihabye ekindu kyosi-kyosi ekyangatukakirya eribya bigha biwe.

5. Busanaki abandu balebe mobabugha bati Yesu syangabere Masiya oyo wakanibawako kera?

⁵ Abandu bangyi mobaghana Yesu busana n’eyo akulira. Mobaligha ngoko Yesu abya mukangirirya oyuwene kandi oyukakola ebitiko-tiko. Aliwe okw’ibo, abya mughala w’omusapate mwera. Kandi abya we Nazareti, omuyi owo abandu babya bakalangira nga syali m’omughaso. Nibya na Natanaeli, oyo wabya mwigha wa Yesu, oko nzuko mwabugha ati: “Kw’ekindu kyowene kyanganalua e Nazareti kwehi?” (Yoa. 1:46) Alinga Natanaeli mwatatsemera omuyi owo Yesu abutirawamo. Kutse anganabya iniabya akalengekania oko buminyereri obukabanika omo kitabu kye Mika 5:2, obwabugha ngoko Masiya angabutirwe e Betelehemu, butsira e Nazareti.

6. Niki kyo kyangawatikirye abandu b’omo biro bya Yesu eriminya ngoko abya Masiya?

⁶ Amasako akabugha atiki? Omuminyereri Isaya mwabugha kera ati esyonzighu sya Yesu sisyendisyatsomana eriminya “emyatsi eyilebirye ekihanda kya [Masiya].” (Isa. 53:8) Emyatsi mingyi ya kuyo yabya iyabirikanibwako kera. Abandu abo ngabalisondaya endambi y’eriyikasa eriminya emyatsi y’ekwenene, bangaminyire ngoko Yesu abutirawa e Betelehemu kandi ngoko abya mwitsikulu w’oMwami Dawidi. (Luka 2:4-7) Neryo Yesu mwabutirwa omo muyi owakanibawako kera omo kitabu kye Mika 5:2. Nikwa, mobyabakalako busanaki? Abandu ibakatswera luba-luba. Babya isibasi emyatsi yosi. Busana n’ekyo, mobaghana Yesu.

7. Busanaki abandu bangyi bakaghana eribya Bimiri ba Yehova munabwire?

⁷ Netu munabwire tukanahikirawa n’omwatsi owali ng’oyo? Inga. Abandu ba Yehova bangyi si bateke kandi sibalilangirawa mo bandu b’omughaso. Neryo, abandu bangyi bakalengekanaya bati ni ‘bandu batakangiriribawa, kandi abatawite amenge.’ (Emib. 4:13) Abandu balebe bakalengekanaya bati abandu ba Yehova sibatolere erikangirirya eBiblia kundi mobatasoma ehilasi hye teolojia. Abandi bakabugha bati Abimiri ba Yehova ni “kisomo kye Amerika.” Aliwe, okw’ibugha ekwenene Abimiri ba Yehova bangyi sibikere omo kihugho kye Amerika. N’abandi bakabugha bati Abimiri ba Yehova sibikirirye Yesu. Omo myaka mingyi, abandu ba Yehova babiryahulua mo “Bakoministe,” “Balingyi abakatumawa n’ekihugho kye Amerika eriyiteghererya ehandi,” kandi “ab’obwikirirya butsibu (extremistes).” Neryo, abandu bangyi sibalyanza eribya Bimiri ba Yehova busana n’eryowa emyatsi eyiri ng’eyo kundi sibasi kutse sibesondaya eriminya ekwenene oko bandu ba Yehova.

8. Erikwamana n’Emibiri 17:11, abandu batolere erikolaki bamanza eriminya abaghombe b’oMungu ba munabwire?

⁸ Ekyangawatikya omundu eritendiherya obwikirirya bwiwe niki? Omundu atolere inyayikasa erisondya eriminya ekwenene y’emyatsi. Ekyo kyo omuhandiki we Injili yo Luka abya ayisoghire kundu erikola. Mwayitsinga kutsibu erigha “emyatsi eyo abuliriraya ndeke eritsuka erimbere.” Abya anzire ati abasomi biwe litolere ibatoka “eriminya ndeke ekwenene y’emyatsi” eyo babya ibabiryowa oko Yesu. (Luka 1:1-4) Abayahudi b’omo Beroya ya kera babya nga Luka. Omughulu bowa engulu mbuya eyilebirye Yesu engendo y’erimbere, mobakwesa-kwesa omo Masako we Kiebrania erilebya ebyo balyabwirawa nga ni kwenene. (Soma Emibiri 17:11.) Kutya, abandu munabwire batolere ibasondya eriminya ekwenene y’emyatsi. Batolere ibalinganisya ebyo abandu b’oMungu  bakakangiriraya n’ebyo Amasako akabugha. Kandi batolere erigha ebyo abandu ba Yehova bakakola omo biro bya munabwire. Bamayiteghererya emyatsi yo ndeke, isibendiligha amalengekania awatuwene awo abandu bali nagho okwitwe n’ebyo bakatubughako ibyaleka ibataminya ekwenene okwitwe.

9. Mohabyaki omughulu Yesu aghana erikola ekitiko-tiko ekikalua elubula?

⁹ Abandu balebe b’omo biro bya Yesu mubalangira amakangirirya awuwene wa Yesu isyabatosire. Babya banzire bingyi okwaho. Mobamusaba bati akanganaye ngoko iye yo Masiya omwikola “ekitiko-tiko ekikalua elubula.” (Mat. 16:1) Alinga bamusaba batya busana n’eritendyowa ndeke erisako lye Danieli 7:13, 14. Aliwe, endambi ya Yehova y’eriberererya obuminyereri obo yabya isiyahika. Ebyo Yesu akangiriraya byabya ibinatosire eribakangania ndeke-ndeke ngoko iye yo Masiya. Aliwe, abere abighana eribakolera ekitiko-tiko ekyo babya bakasaba, mobamughana.​—Mat. 16:4.

10. Yesu mwaberererya ati ebyo omuminyereri Isaya ahandika oko Masiya?

¹⁰ Amasako akabugha atiki? Omuminyereri Isaya mwahandika oko Masiya ati: “Syendisyalaka, kutse syendisyatanda omulenge wuwe, eriowisyago omo nzira nene.” (Isa. 42:1, 2) Yesu mwaberererya omubírí wuwe butsira eriyironderya olukengerwa. Mwatahimba ehekalu y’eriswekera, kutse mwatabya akambala esyongyimba sy’abandu b’ekisomo esyangaleka iniayisosa, kutse mwatabwira abandu ati babye bakamubirikira omo mena w’ekisomo aw’olukengerwa. Omughulu babya bakamutondesya, Yesu mwaghana erilemba-lemba Omwami Herode omwimukolera ekitiko-tiko, n’omo engebe yiwe yanabya omo bwiko. (Luka 23:8-11) Yesu mwakola ebitiko-tiko bilebe, aliwe eritula engulu mbuya wo wabya mubírí w’omughaso munene okwiye. Mwabwira abigha biwe ati, “Ekyo kyo nasira.”​—Mar. 1:38.

11. Ni malengekania wahi w’amabehi awo abandu balebe munabwire bali nagho?

¹¹ Netu munabwire tukanahikirawa n’omwatsi owali ng’oyo? Inga. Abandu bangyi bakaswekera ebisomo binene-binene ebighambire kutsibu,  abasondoli abakalangirawa mo b’omughaso munene, kandi n’esyofete esyo abangyi sibasi enzuko n’amaana wasyo. Aliwe abandu abakaya oko bisomo ebyo sibaligha bingyi oko Mungu n’okwisonda liwe. Abakasa oko mihindano yetu y’eKikristo bakigha ebyo Yehova akatusaba n’erikola erikwamana n’erisonda liwe. Ebisenge byetu by’oBwami by’erire kandi ni mwanya owatolere butsira mapambo awalengire kateho. Abakasondola endeko sibawite omwambalo owakabaminyikalaya kandi sibawite amena w’olukengerwa. Ebyo tukakangiriraya n’ebyo twikirirye bikalua omo Biblia. Neryo busana n’ekyo, abandu bangyi munabwire bakaghana engulu yetu kundi situliramaya ng’ibo. N’ebyo tukakangiriraya ni myatsi eyo batanzire erihulikirira.

12. Ngoko kikanibweko omo Abaebrania 11:1, 6, obwikirirya bwetu butolere ibwahulikirirana naki?

¹² Ekyangatuwatikya eritendiherya obwikirirya bwetu niki? Omukwenda Paulo mwabwira Abakristo ababya b’ikere e Roma ati: “Erikirirya likasa busana n’eriowa, n’eriowa likasa busana n’erikangiriribwa, n’erikangirirya eryo ni Kristo.” (Rom. 10:17) Neryo tukawataya obwikirirya bwetu omwigha Amasako, butsira omwisangira omo syofete sy’ebisomo esyo eBiblia yikakanganaya ko ni sy’amabehi, n’omo esyofete esyo syangalangirika nga syuwene kutse sikatsemesaya kundu. Tutolere eriwatya obwikirirya obuhulikirirene n’eriminya ly’ekwenene kusangwa ‘ahate erikirirya omundu syangatoka eritsemesya oMungu.’ (Soma Abaebrania 11:1, 6.) Neryo, situlaghire erilangira ekitiko-tiko ky’eriswekya ekikalua elubula eritukangania ngoko twabiribana ekwenene. Eriyiteghererya ndeke amakangirirya w’eBiblia awakawataya obwikirirya, w’omwatsi mukulu owakakanganaya ngoko tuwite ekwenene n’eriyihighula okwitika-tika lyosi.

13. Ekyaleka abandu bangyi ibaghana Yesu niki?

¹³ Omo biro bya Yesu, abigha ba Yoane Mubatisya mobasweka busana n’erilangira ngoko abigha ba Yesu sibalitsira akalyo. Yesu mwabugha ati ibo sibawite ekyangaleka ibatsira akalyo iniakine haghuma nabo. (Mat. 9:14-17) Nikwa, Abafarisayo n’esindi nzighu sya Yesu mobamutswera kusangwa mwatakwama  emitsye yabo. Mobahitana kutsibu omughulu alamaya omukoni mughuma y’omo kiro kye Sabato. (Mar. 3:1-6; Yoa. 9:16) Oko luhande lughuma, ibakabugha bati bakasikaya e Sabato; aliwe oko lundi luhande, isibalilangira erikolera ekomerese y’omo hekalu nga ni lubanza. Mobayowa nabi kutsibu omughulu Yesu atswerabo busana n’ekyo. (Mat. 21:12, 13, 15) N’abandu abo Yesu atulira omo sinagogi mw’eNazareti mobahitana kutsibu omughulu Yesu akolesaya eby’erileberyako by’ehistoria y’Abaisraeli eribakangania ko bayitsomene ibobene-bene kandi ngoko sibawite obwikirirya. (Luka 4:16, 25-30) Abandu bangyi mobaghana Yesu kundi mwatakola ebyo babya balengekenie bati byangakolire.​—Mat. 11:16-19.

14. Busanaki Yesu mwatswera emitsye y’abandu eyabya isiyihambene n’Amasako?

¹⁴ Amasako abughire atiki? Erilabira omuminyereri wiwe yo Isaya, Yehova mwabugha ati: “Abandu aba bakanyisimbirira omo binywa byabo kandi bakanyisikaya n’eminywa yabo, nikwa babirisegerya emitima yabo yo hali kwingye, n’erilenga lyabo busana nage ni mitsye y’abandu eyo biga ngendo nyingi.” (Isa. 29:13) Yesu abya asingene eritswera emitsye y’abandu eyitahambene n’Amasako. Ababya bakalengekania bati ebyalayiro n’emitsye y’abandu byo byabya by’omughaso munene kwilaba eBiblia, mobaghana Yehova n’oyo atuma mo Masiya.

15. Busanaki abandu bangyi bakapona Abimiri ba Yehova munabwire?

¹⁵ Netu munabwire tukanahikirawa n’omwatsi owali ng’oyo? Inga. Abandu bangyi bakahitana omughulu Abimiri ba Yehova bakaghana erisangira haghuma nabo omwikola esyofete esitahambene n’Amasako, ng’eryibuka ebiro by’eributwa n’eNoeli. Abandi bakahitana kutsibu omughulu Abimiri ba Yehova bakaghana eriyingirya omo bisendebele by’eryibuka ebiro bikulu by’ekihugho kutse kundi sibalikwama emitsye y’eriyata abaholi eyitahambene n’eKinywa ky’oMungu. Abakahitana oko Bimiri ba Yehova busana n’emyatsi eyo, alinga bakikiriraya bati ibo bakaramaya oMungu omo nzira eyikamutsemesaya. Aliwe sibangamutsemesya bamanza emitsye y’ekihugho kulenga amakangirirya awowikire awakabanika omo Biblia.​—Mar. 7:7-9.

16. Erikwamana n’Esyonyimbo 119:97, 113, 163-165, litolere itwakolaki kandi litolere itwaghana erikolaki?

¹⁶ Ekyangatuwatikya eritendiherya obwikirirya bwetu niki? Litolere itwanza kutsibu ebyalayiro n’esyokanuni sya Yehova. (Soma Esyonyimbo 119:97, 113, 163-165.) Twamabyanza Yehova, itukendighana emitsye yosi-yosi eyitemutsemesaya. Isitwendiligha tuti ekindu kyosi-kyosi kibye ky’omughaso munene kulenga olwanzo lwetu oko Yehova.

17. Abandu bangyi b’oko mughulu wa Yesu babya balindirire oko Masiya koki?

¹⁷ Abandu balebe b’omo mughulu wa Yesu babya banzire ihabya eribinduka ly’obutabali. Babya bakalindirira Masiya abalusaye omo bukobe bw’obutali bw’Abaroma. Aliwe, omughulu basonda eriyira Yesu m’omwami wabo, mwaghana. (Yoa. 6:14, 15) Abahereri n’abandi bandu, babya bakasagha bati alinga Yesu akendibindula obutabali. Neryo Abaroma ibahitana n’erisaghula abahereri b’ehamuli eyo babya ibabiribaha. Kundi babya bakasagha busana n’emyatsi y’ekipolitike, Abayahudi bangyi mobaghana Yesu.

18. Ni maminyereri wahi w’eBiblia awalebirye Masiya awo abandu bangyi baghana eritsomana?

¹⁸ Amasako abughire atiki? N’omo amaminyereri mangyi anabugha embere ati Masiya angabere mulwi oyo wangakindire, awandi maminyereri mwakangania ngoko angatsukire erihola busana n’amalolo wetu. (Isa. 53:9, 12) Neryo, ekyaleka Abayahudi ibabya n’amalengekania awatuwene oko Masiya niki? Abandu bangyi b’oko mughulu wa Yesu mobatatsomana n’obuminyereri  n’obughuma b’oko maminyereri awatalagha erihwaho ly’eryaghalwa lyabo oko mughulu oyo.​—Yoa. 6:26, 27.

19. Ni malengekania wahi awatuwene awabirileka abandu bangyi ibatupona?

¹⁹ Netu munabwire tukanahikirawa n’omwatsi owali ng’oyo? Inga. Abandu bangyi munabwire batuponire kundi situlisangira omo myatsi y’epolitike. Banzire bati netu itwabya tukasombola. Aliwe, twamabisombola omundu mulebe mo mutabali wetu, aho itwamaghana Yehova. (1 Sam. 8:4-7) Kandi abandu banganalengekania bati litolere itwahimba ehilasi n’amalupitali n’erikola awandi mategheko w’eriwatikya abandu. Bakatupona kundi tukahwereraya akaghala ketu kosi k’oko mubírí w’eritula engulu mbuya, butsira erisonda eribughaho amaligho w’omo kihugho kya munabwire.

20. Ni mwatsi wahi w’atolere eribya w’omughaso munene okwitwe ngoko ebinywa bya Yesu ebikabanika omo Matayo 7:21-23 bikakanganaya?

²⁰ Ekyangatuwatikya eritendiherya obwikirirya bwetu niki? (Soma Matayo 7:21-23.) Omubírí owo Yesu atusaba erikola w’atolere eribya w’omughaso munene okwitwe. (Mat. 28:19, 20) Siritolere itwalengemeribwa n’emyatsi y’epolitike kutya n’ey’ekihugho kino. Twanzire abandu kandi tutsomene ebikabahikira, aliwe tunasi ngoko enzira eyuwene kutsibu ey’eriwatikya abahimbani betu ly’eribakangirirya oko Bwami bw’oMungu n’eribawatikya eribya n’obwira obuwene haghuma na Yehova.

21. Litolere itwayisogha kundu erikolaki?

²¹ Omo mwatsi ono, twamabilangira esyonzumwa ini esyaleka abandu bangyi omo biro bya Yesu ibamughana kandi esyangaleka abandu ba munabwire ibapona abigha ba Yesu. Aliwe, emyatsi eyo misa yo tunatolere itwayihighulako? Iyehe. Omo mwatsi owakwamire, tukendilangira esindi nzumwa ini esyangaleka abandu b’oMungu ibaponwa. Tuyisoghe kundu eritendighana Yesu n’ahake n’erilola embere eriwatya obwikirirya bwetu!