1. Yehova akalagha abakola-nabi abakabindula emitima boki?

 NOMO Yehova ane Muhangyiki wetu, oYukatuha eMighambo, n’oMutsweri wetu, kandi ni Tata wetu w’elubula ow’olwanzo. (Esy. 100:3; Isa. 33:22) Twamabimukosera n’eribindula omutima ery’ekwenene-kwenene, ali n’ehamuli y’eritughanyira kandi anayiteghekire erikola atya. (Esy. 86:5) Erilabira omuminyereri Isaya, Yehova mwabugha ebinywa ebikatuleraya bino: “Nomo ebibi byenyu byangabya ng’engula, byasyabya byeru ng’enzururu.”​—Isa. 1:18.

2. Litolere itwakolaki twamanza eribya n’obwira obuwene haghuma n’abandi?

² Kundi situhika-hikene, itwe bosi tukanabugha n’erikola ebikahitanaya abandi. (Yak. 3:2) Aliwe ekyo sikyangaleka tukatendibya n’obwira obuwene haghuma nabo. Twanganabya bira twamabya tukaghanyirana. (Emi. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Twamabikoserana omo myatsi mike-mike, Yehova akanza itwaghanyirana. (Kol. 3:13) Litolere itwakola tutya kundi Yehova ‘akatubuyira ndeke.’​—Isa. 55:7.

3. Tukendikania okuki omo mwatsi ono?

³ Omo mwatsi ono, tukendilangira abandu abatahika-hikene nga bang’igha bati erighanyira nga Yehova. Ni malolo wahi wo litolere itwayabwira abasyakulu b’endeko? Busanaki Yehova anzire itwabya tukaghanyira abandi? Kandi twang’ighaki oko baghala n’abali betu belebe ababiry’aghalibwa kutsibu busana n’amalolo w’abandi?

4. (a) Omughombe wa Yehova amabikola erilolo erikalire, atolere iniakolaki? (b) Omubírí w’abasyakulu b’endeko ni wahi omughulu bakahindana n’omukola-nabi?

⁴ Litolere itwabwira abasyakulu b’endeko omughulu omundu mulebe amakola erilolo erikalire. Amalolo ng’ayo akanibweko omo 1 Abanya Korinto 6:9, 10. Amalolo awakalire n’iketa emighambo y’oMungu yo kutsibu. Omukristo amabikola erilolo ly’omuhanda oyo, litolere iniasaba Yehova y’obughanyiri, n’eriyasungana n’abasyakulu b’endeko. (Esy. 32:5; Yak. 5:14) Abasyakulu b’endeko bawite mubírí wahi? Yehova musa yuwite ehamuli y’eribuyira amalolo wo losi, ekikatokekana busana n’obuhere bw’embanulo. * Aliwe, Yehova abiriha abasyakulu b’endeko b’omubírí w’erilebya erilabira aMasako omukola-nabi ng’anganasighala omo ndeko. (1 Kor. 5:12) Eriberererya ekyo, omughuma w’oko myatsi eyo bakakola ry’eriyikasa eribana eby’erisubirya oko mabulyo ano: Omukola-nabi mwakanayiririra? Mwakasondekanaya akanya k’erikola erilolo? Mwakanasubirira erikola erilolo erikalire omo mughulu muli? Ekikulu kutsibu, anabirikangania ngoko abiriyisubako erilua oko mutima? Hane ebikakanganaya ngoko Yehova abirimubuyira?—Emib. 3:19.

5. Omubírí w’abasyakulu b’endeko akaletera miyisa yahi?

⁵ Omughulu abasyakulu b’endeko bakahindana n’omukola-nabi, ekyo bakakwamirira oko kihugho ko hano, ry’erihika okw’iyisogha lighumerera eliri ng’eryabirikolwa omo lubula. (Mat. 18:18) Endegheka eyi ikaletera endeko y’endundi yahi? Yikateghaya endeko kundi omukola-nabi oyutebindula omutima syatolere erisighala omo ndeko akasyahutalya esyombuli sy’obughuli sya Yehova. (1 Kor. 5:6, 7, 11-13; Tito 3:10, 11) Kandi yanganawatikya omukola-nabi eribindula omutima neryo Yehova iniamughanyira. (Luka 5:32) Abasyakulu b’endeko bakasabira omukola-nabi oyukabindula omutima n’erimuwatikya erisubira obwira bwiwe haghuma na Yehova.​—Yak. 5:15.

6. Omundu amabihighwa omo ndeko, kyanganasyatokekana Yehova iniamughanyira? Kanaya.

⁶ Tubughe tuti omundu oyo iniabula eribindula omutima omughulu abasyakulu b’endeko bakahindana naye. Byamabya bitya, iniakendihighwa omo ndeko. Amabya imwakaketa emighambo y’ekihugho, abasyakulu b’endeko sibangamuteya oko ebyangamuhikira busana n’emikolere yiwe mibi. Yehova abirihamulira abakulu b’eLeta eritswera n’erisuyira obuli mundu oyukaketa emighambo​—abye imwakabindula omutima kutse iyehe. (Rom. 13:4) Aliwe enyuma, omundu oyo amabiminya ngoko ebyo akola byabya bibi, inyabindula omutima kwenene-kwenene n’eribinduka, Yehova anayiteghekire erimubuyira. (Luka 15:17-24) Ko bine bitya nibya nomo amalolo wiwe angabya inialue akalire kutsibu.​—2 Emy. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Twanganaghanyira omundu oyulyatukosera omo nzira yahi?

⁷ Kikatsemesaya eriminya ngoko Yehova eriyisogha ng’anemwendighanyira omukola-nabi si mubírí wetu! Nomo bine bitya, hane omwatsi mulebe owo litolere itwayisogha. Ni mwatsi wahi? Hanganabya endambi, omundu mulebe iniatukosera kutsibu neryo iniasyatusaba obughanyiri. Oko sindi ndambi, anganabula eritusaba obughanyiri. Nomo bine bitya, twanganayisogha erighanyira omundu oyo n’eritendisyamubikako ekinigha. Kwenene, ekyo kyanganasaba endambi n’eriyikasa, kutsibu-tsibu twamabya imotwahitana  kutsibu. Akaleberyo k’Omuteya k’ekiro 15 oMwisi 9, 1994, kakabugha kati: “Ukabya waghanyira omukola-nabi, si bughambu wamalekerera erilolo eryo alyakola. Omukristo oyukaghanyira akayiketera ngoko Yehova akasyatswera emyatsi omo nzira eyihika-hikene. Iye yo Mutsweri oyutunganene w’omo buhangwa bosi, kandi akasyayikasa tutoke erikolerwa omo ritunganene oko ndambi eyitolere.” Busanaki Yehova anzire itwabya tukaghanyira n’eriyiketera ngoko akasyatswera emyatsi omo nzira eyitunganene?

8. Erighanyira likakanganaya liti ngoko tuli n’erisima linene oko bughanyiri obo Yehova akatukanganaya?

⁸ Erighanyira n’ikangania erisima. Omo musyo mughuma, Yesu mwasosekania Yehova n’oMwami oyo wabuyira omughombe wiwe y’omwinda ogho abya isyangatoka eriliha. Aliwe, omughombe oyo waghanyirawa oyo mwatakangania obughanyiri oko mughombe mulikyabo oyo wabya n’omwinda wiwe w’esyofranga nge buyira. (Mat. 18:23-35) Yesu asonda eritukangiriryaki? Twamabikangania erisima erilua oko mutima busana n’obughanyiri bwa Yehova okw’itwe, ikikenditukuna eribya tukaghanyira abandi. (Esy. 103:9) Hamabilaba emyaka mingyi Akaleberyo k’Omuteya ikabiribugha oko mwatsi oyo kati: “Nomo twangaghanyira abandi bo kangahi, sitwendisyabaghanyira ngoko Yehova abirighanyira obuli mughuma w’okw’itwe busana n’eriyiherera lya Kristo.”

9. Ni bahi bo Yehova akaghanyira? (Matayo 6:14, 15)

⁹ Abakaghanyira nabo bakasyaghanyirawa. Yehova akaghanyira abakaghanyira. (Mat. 5:7; Yak. 2:13) Yesu mwakangania ekyo kyo ndeke-ndeke omughulu akangiriraya abigha biwe erisaba. (Soma Matayo 6:14, 15.) Tuk’igha esomo eyiri ng’eyo erilabira ebyo Yehova abwira omughombe wiwe Yobu. Ebinywa by’erihutalya by’abalume basatu yo Elifazi, Bildadi na Zofari mobyaleka omulume mutaleghula oyo iniayowa muhanda kutsibu. Yehova mwabwira Yobu ati abasabire. Yobu abere abikola atya, Yehova mwamutsumula.​—Yobu 42:8-10.

10. Tukayihutalaya tuti itwibene-bene omughulu tukabika oko bandi kw’ekinigha? (Abanya Efeso 4:31, 32)

¹⁰ Eribika ekinigha ni yihutalya. Eribika ekinigha liri ng’omuheke owalitohire, na Yehova anzire itwabana eriluhuka eliri ng’eryo omundu akabya nalyo abikyagho. (Soma Abanya Efeso 4:31, 32.) Akatubwira ati “uleke erihitana; uleke erigalirwa!” (Esy. 37:8) Twamabikwama erihano eryo, irikendituwatikya. Eribika ekinigha lyanganatuhutalya kinya-mubiri n’omo malengekania. (Emi. 14:30) Omughulu tukabika ekinigha sikirihutalaya oyulyatuhitanaya. Ko kine ngoko twangananywa esumu, ekyo sikyangamuhutalya. Aliwe, omughulu tukaghanyira abandi, tukayikolera ebibuya. (Emi. 11:17) Tukatekana omo malengekania n’omo mutima, kandi tukatoka erilola embere erikolera Yehova.

11. EBiblia yikabugha yitiki okw’iyikisya? (Abanya Roma 12:19-21)

¹¹ Erikisya ni rya Yehova. Yehova syalyatatuhamulira eriyikisirya omughulu omundu mulebe amatukosera. (Soma Abanya Roma 12:19-21.) Kundi situhika-hikene kandi hane emyatsi eyo tutetwangatoka erikola, sitwangatoka erisoha emyatsi yo ndeke, ng’oMungu. (Ebr. 4:13) N’oko sindi ndambi, amalengekania wetu anganatuherya n’erileka ikyatukalako eriminya ekyuwene eky’erikola. Yehova mwasondola Yakobo erihandika ati: ‘Erihitana ly’abandu siririyira eritunganene ly’oMungu.’ (Yak. 1:20) Twangan’ikirirya  ngoko Yehova akasyakola ekitolere n’oko nduli akasyayikasa eritunganene rikolawe.

12. Twangakangania tuti ngoko tuyiketere eritunganene rya Yehova?

¹² Erighanyira rikakanganaya ko tuyiketere eritunganene rya Yehova. Omughulu tukaleka emyatsi y’omo byala bya Yehova, tukakanganaya ko twikirirye ngoko Yehova akasyabughaho ebitsibu byosi ebyabya busana n’erilolo. Omo kihugho kiwe kihya-kihya ekyabirilagha, emyatsi eyik’ita bulighe “siyendisyasyibukwa, kutse erihika oko mutima” n’ahake. (Isa. 65:17) Aliwe omundu amabituhutalya kutsibu, kyanganatokekana eritendimuhitanako n’eritendimubika kw’ekinigha? Tulebaye ngoko abandu balebe batoka erikola batya.

13-14. Ebyahikira Tony na José byamakw’ighisyaki oko bughanyiri?

¹³ Abangyi b’oko baghala n’abali betu babiriyisogha erighanyira nibya n’omughulu emikolere y’abandi yabahutalaya kutsibu. Mobabana miyisa yahi omw’ikola batya?

¹⁴ Emyaka mingyi embere aminye ekwenene, omulume mughuma oyukahulawa mo Tony, * oyo wikere eFilipine, mwaminya ngoko omulume oyukahulawa mo José yo w’ita omughuma w’oko baghala babo ab’asubireko. Oko mughulu oyo, Tony mwabya mutsururu kandi mwanza eriyikisya. José mwahambwa n’eribohwa busana n’er’ita omundu. Enyuma, omughulu José aboholawa, Tony abya ayisoghire kundu erimubana atoke erimwita. Mwaghula embundu busana n’eriberererya ekyo. Oko mughulu oyo, Tony mwatsuka erigha eBiblia haghuma n’aBimiri ba Yehova. Akabugha ati: “Erilabira efunzo yaghe y’eBiblia, mon’igha ngoko litolere inabindula emibere n’emikolere yaghe n’erileka eribya n’ekinigha.” Habere halaba ebiro, Tony mwabatisibwa n’enyuma syaho mwabya musyakulu w’endeko. Terilengekania nga mwasweka kungahi omughulu aminya ngoko José naye abiribya mughombe wa Yehova oyubatisibwe! Babere basungana, mobakumbatirana n’obutseme bunene, na Tony mwabwira José ati abirimughanyira. Tony akabugha ati  erighanyira José molyamuletera obutseme bunene kutsibu obo ate angatoka erikaniako. Kwenene, Yehova mwatsumula Tony busana n’eribya inianayiteghekire erighanyira.

15-16. Ekyo Peter na Sue balolako kyamakw’ighisyaki oko bughanyiri?

¹⁵ Omo mwaka 1985, Peter na Sue babya ibanemukwama emihindano omo Kisenge ky’oBwami omughulu ebombe yahuta kitsumbukirania. Omulume mughuma mwategha ebombe y’omo Kisenge ky’oBwami! Sue mwahutala kutsibu n’ekyo kyabiritsandya ameso n’amatwi wiwe. Mwaherya n’obutoki bwiwe bw’eriowa ekikumbo. * Peter na Sue ibabeghere eriyibulya bati, ‘Ni mundu wa muhanda wahi yo wangakola ekitsibu ekiri ng’eki?’ Habere halaba emyaka mingyi, oyo wategha ebombe eyo, oyutabya mughombe wa Yehova, mwahambwa n’eritswerwa erisyaholera omo muliki. Omughulu bababulaya nga banabirighanyira omulume oyo, Peter na Sue mobabugha bati: “Yehova akatukangiriraya ngoko erihitana n’eribika ekinigha byanganatuhutalya kinya-mubiri, omo mutima, n’omo malengekania. Neryo, isihehalaba mughulu muli enyuma sy’erihuta ly’ebombe, motwasaba Yehova tuti atuwatikaye eritendibika ekinigha tutoke eribyaho omo buholo.”

¹⁶ Mokyanoloba okw’ibo erighanyira omulume oyo? Butsira mughulu wosi. Bakatasyabugha bati: “Oko sindi ndambi, Sue akabya aghalwa busana n’erihutala liwe, ekinigha kikanatasyatuhikira. Aliwe, situlibera erilengekania oko mwatsi oyo, neryo amalengekania ayo akalw’inyahwa. Twanganabugha erilua oko mutima tuti, oyo wategha ebombe eyo amasyabya mughala wetu kiro kighuma, itukendisyamukokya. Ebyo twalolako ebyo mobyatukangirirya ngoko omughulu omundu akakolesaya esyokanuni sy’eBiblia, akayowa bwiranda. Inga, esyokanuni sy’eBiblia sikaleka itwabya bwiranda kulenga ngoko twangalengekania! Ekindi ekikatusikaya mutima ni minya ngoko hakisiya hake Yehova iniabughaho ebitsibu byosi.”

17. Ekyo Myra alolako kyamakw’ighisyaki oko bughanyiri?

 ¹⁷ Myra mwaminya ekwenene inyabirilunga kandi inyawite oko bana balere babiri. Iba wiwe mwataligha ekwenene. Mwakola obusingiri n’erisighania ekihanda. Myra akabugha ati: “Iba waghe abere anyisigha ingye n’abana betu babiri, monabya n’amalengekania awo abandu bangyi bakabya nagho babighanwa n’omundu oyo banzire, ng’eritendiyikirirya, obulighe, eriyikubya b’omo, eriyitsweba, n’obuhitane.” Endwa nomo yanahwa, akinaghalirawa busana n’erighanwa n’iba wiwe. Myra akatasyabugha ati: “Amalengekania ayo mwaleka inabya inyinemuhangya-hangya n’erihitana omo misi mingyi, kandi monaminya ngoko amalengekania ayo abya akatsandya obwira bwaghe haghuma na Yehova n’abandi.” Lino, Myra akabugha ati syakihitene kandi syakibikire ekinigha okw’iba wiwe wa kera. Ane n’amaha ngoko kiro kighuma akasyabya mwira wa Yehova. Myra akahira amalengekania wiwe w’oko biro ebikasa. Mwalembera abana biwe b’iyuwene n’eribawatikya eribya baghombe ba Yehova. Lino, Myra atsemire erikolera Yehova haghuma n’abana biwe n’ebihanda byabo.

18. Kundi Yehova yo Mutsweri Mukulu, twanganayiketera ngoko akasyakolaki?

¹⁸ Kikahumulikanaya eriminya ngoko sitwe tukasoha abandu ng’abatolere eritswerwa bati! Kundi iye yo Mutsweri mukulu, Yehova akendisyakola omubírí w’omughaso oyo. (Rom. 14:10-12) Twanganayiketera kundu ngoko ebiro byosi akasyatswera erikwamana n’esyokanuni siwe esihika-hikene esilebirye ekibuya n’ekibi. (Enz. 18:25; 1 Bam. 8:32) Syendisyakola n’ahake ekindu kyosi-kyosi ekitatunganene!

19. Kundi Yehova yo Mutsweri oyuhika-hikene akendisyakolaki?

¹⁹ Tukalindirira n’engumbu nene omughulu Yehova akasyabughaho olosi ebitsibu byosi ebikabya busana n’erilolo n’eritendihika-hikana ly’abandu. Oko mughulu oyo, eryaghalwa ryetu ry’ekinya-mubiri n’ery’omo mutima rikasyalamibawa kera na kera. (Esy. 72:12-14; Erib. 21:3, 4) Sibyendisyasyibukwa. Tukalindirira omughulu owuwene oyo, tukasima Yehova yo kutsibu busana n’erituha obutoki bw’erimw’ighirako omw’ibya baghanyiri.