Habere halaba mwaka mughuma, abaghala betu mubabwira ekihanda ky’eBeteli bati eBeteli ye Afrika y’Endina yilaghire oko bakayiherera, kundi iyabirighula awandi masini w’eritsapisya. Neryo munahandikisya erina ryaghe, neryo munatsema nga sombolwa oko bakendighenda. N’abandi baghala betu basatu ab’oko Beteli ye Canada mubasombolwa​—Dennis Leech, Bill McLellan, na Ken Nordin. Mubatubwira ambu sitwendisyalwayo luba!

Munalu nabirikira mama oko telefone n’erimubwira niti: “Mama, ninawite omwatsi w’erikukanirya. Ngaya omo Afrika y’Endina!” Mama waghe abya mukutu, aliwe iniawite obwikirirya obuwatire n’obwira obuwene na Yehova. Mwatabugha bingyi, aliwe munaminya ngoko syataghana. Nomo iye na baba mubakwa obulighe bo hake kundi ngandibya hali okwibo, aliwe mubataghana eriyisogha lyayi.

Mubatsuka eritutuma oko Beteli ye Brooklyn, n’eritukangirirya amasine mahya-mahya aweritsapisya awo tukendikolesya omo Afrika y’Endina. N’eryo mutwingira omo bwato bwamatutwala omo muyi we Cape Town, omo Afrika y’Endina. Nabya inamabiyira emyaka 20. Omwigholo-gholo eryo, mutwalua e Cape Town twamaya e Johannesburg. Aho twimana ery’erimbere, m’omo kayi kake akali omo yiringa mbwarara ye Karoo. Eryuba irikaka muko mo kutsibu kandi imuswire olututu. Itwe bosi bani mutwalebererya omo ridirisa neryo twamayibulya tuti, kwe tulihayi! Mutwayibulya nga bikendibya biti omo mubírí wetu muhya-muhya. Enyuma, twabere twasuba omo kayi ako, mutwalangira ngoko kaghambire kandi kalimo obuholo.

Omo myaka milebe omubírí waghe abya erikolera oko masini awabya akatondeka esyoherufi n’erisitsapisya oko karatasi sitoke eribya Akaleberyo k’Omuteya ne Amuka! Ebeteli ye Afrika y’Endina iyikatsapisaya amagazeti omo mibughe mingyi eye Afrika. Mutwatsema tukalangira ngoko amasini awalyaleka itwalua e Canada anemukola omubírí munene!

Enyuma syaho munakolera oko biro eyikimanira eribindula omo yindi mibughe, eritsapisya ebitabu, n’eritumabyo omo biharo mbiriri-mbiriri. Iniwite omubírí munene ow’erikola kandi iniakaniletera obutseme.

Omo mwaka 1968, munatahya omupainia oyukahulawa mo Laura Bowen oyuwabya w’ikere hakuhi n’eBeteli. Iniakawatikaya oko mubírí w’erihandika ebiryabindulawa oko biro y’eribindula emibughe. Oko mughulu oyo, kangyi-kangyi isibalilighira abalunga bahya–bahya erisighala oko Beteli. Neryo mubatuha owundi mubírí ow’eribya bapainia b’embaghane. Ekyo mukyanatuhangya-hangya. Nabya inamabibugha emyaka kumi oko Beteli ininamuhabwa akalyo aherighotsera, n’ebindi. Neryo munayibulya nga ninamwenditoka eribya ngabana eyindi myatsi eyo nilaghireko omo lufuranga luke olo tukendibya tukabana itune bapainia. Oko buli mwisi, ibakaha obuli mundu esyopaundi 25 (oko biro ebyo, esyopaundi 25 isilingene n’esyodolare 35) wamabighonerya esyosaha esisabirwe oko mupainia w’embaghane obuli mwisi. Esyofranga esyo isyosikaliha enyumba, isyaghula akalyo, isyaliha etrasporo, e dawa n’ebindi.

Mubatutuma eriyabya bapainia omo kikuto kighuma hakuhi n’omuyi we Durban, oko ngetse y’e India. Mutweyayo abandu bangyi abahindi. Abandi ba kubo babya ini bana b’abahindi abahumira omo Afrika y’Endina bakasyakolera omo syo izine sy’esukari omo myaka ye 1800. Lino banemukola eyindi mibírí, aliwe sibitibirirwa emibere yabo nibya n’akalyo kabo akakahulawamo curries. Mukitatusaba erigha owundi mubughe tutoke eribatulira kundi ibakabugha eKingeresa.

Oko biro ebyo, omupainia w’embaghane inyakasabawa erighonerya esyosaha 150 obuli mwisi. Busana n’ekyo ingye na Laura mutwapanga eritulira esyo saha sita ekiro ky’erimbere. Obutuku bwabya mw’ekifukutu. Mutwatulira esyo saha sita lukyo kwa lukyo isitutasubira abandu kutse erisondola efunzo y’eBiblia. Twabere twanabitsuka eritulira, munalebya oko saha yaghe, twabya itwamatabugha dakika 40 nyisa! Munayibulya niti, kwe tunemwenditoka obupainia bw’embaghane!

Aliwe mutwalu twabeghera. Obulikiro, itukahuka akalyo ako tukendiheka mo ndanda. Itukabya twasonda eriluhuka, itukahira akatoka ketu omo kitsutsu kutse hakuhi n’omuti. Kangyi-kangyi, abana abaghambire ab’Abahindi ibakasyatutimbako bakatuswekera! Habere halaba mughulu mulebe, twamatsuka erilangira ngoko twamabibugha esyosaha ibiri kutse isatu obutuku bukalu ibwaghenda luba-luba.

Mutwatsemera kutsibu eritulira abandu ab’omo kiharo ekyo abakakokaya abagheni. Mutwalangira Abahindi ngoko bakasikaya abandi bandu kandi ngoko basaghire oMungu. Abahindi bangyi ibakaligha omulaghe owo tukabaletera. Ibanzire erigha oko Yehova, oko Yesu, oko Biblia, oko biro bikasa ebirimo obuholo, n’oko maha oko baholi. Habere halaba mwaka mughuma, mutwabya n’abigha b’eBiblia 20. Obuli kiro itukasangira akalyo n’ekihanda kighuma ky’abigha. Itutsemire kutsibu.

Kandi mubalu batuha owundi mubírí. Mubatutuma omo mutimbo oko mukeketyo w’Engetse eyighambire eye India. Obuli yenga, itukakokibawa omo kihanda kilebe omughulu tukalenderera endeko nyilebe n’erikola haghuma n’abatuliri n’eribahira m’omuhwa. Ibakatukolera ng’aboko kihanda kyabo, neryo itukatsema erilabya endambi nabo n’abana babo nibya n’esyonyama syabo. Emyaka ibiri muyahwa itune omo butseme. Neryo kiro kighuma, isituyirindirire kukyo, ebiro y’eBeteli muyatubirikira. Mubatubwira bati: “Tunemulengekania eribasubya oko Beteli.” Munabasubirya niti: “Munasi ngoko twabiritsemera kundu omubírí wetu eyo tuli eno.” Aliwe twabya itunayiteghekire erikolera ehosi-hosi bangatutuma.

Omubírí waghe w’erimbere mwabya erikola n’Ebiro y’Omubírí. Munabana olusunzo lw’erikola n’abaghala betu abasi emyatsi mingyi. Oko mughulu oyo, omulebererya w’omutimbo inyakabya abilenderera endeko, inyakatuma ebaruha y’oko Beteli, neryo Ebiro y’Omubírí iyikatumira endeko y’ebaruha erikwamana n’eripoti y’omulebererya w’omutimbo. Omo syobaruha esyo, ibakahira omo batuliri m’omuhwa n’eriha endeko y’obusondoli obo yilaghireko. Abaghala betu ibawite omubírí munene ow’eribindula esyobaruha erilua omo syondeko omo mubughe we Xhosa ne Zulu bakasihira omo mubughe we Kingeresa. Kandi ibakabindula  esyobaruha esikalua oko Beteli omo yindi mibughe ye Afrika n’erisituma omo syondeko. Ngasima kutsibu abaghala betu ababya bakakola omubírí munene oyo ow’eribindula omo yindi mibughe. Mubaniwatikya eriminya amaligho owo abaghala n’abali betu biraghulu omo Afrika bakalabamo.

Oko mughulu oyo, omo Afrika y’Endina abasungu n’abiraghulu isibangatulungana haghuma. Abaghala betu biraghulu ibakabugha emibughe yabo, ibakatulira omo mibughe yabo, n’erikwama emihindano omo mibughe yabo.

Munatabana akanya k’eriminya abiraghulu b’omo Afrika kundi ebiharo ebyo babya bakamba erituliramo ibikabughawamo Ekingeresa kisa-kisa. Neryo, munabya nabisuba oko Beteli munabana akanya ak’eriminya abaghala betu abiraghulu ab’omo Afrika n’emibere yabo. Munaminya amaligho owo abaghala n’abali betu bakalabamo busana n’emibere y’ebihanda byabo, n’ebihaniriro ebyo bikirirye. Babya n’obutubaha ibakaghana erikwama emitsye y’ebihanda byabo eyitahambene n’Amasako kandi ibakaghana erikwama ebihaniriro nomo ebihanda n’emilongo yabo banganabendererya bamabikola batya! Omo milongo abandu ini bera kutsibu. Abangyi ba kubo mubatasoma aliwe ibasikirye eBiblia.

Munabana olusunzo lw’eribya ngakola haghuma n’etribinali oko myatsi eyilebirye obwiranda bwetu bw’eriramia, n’eritendibya oko luhande lulebe omo myatsi y’ekipolitike. Obwikirirya bwaghe mubwawata omughulu nabya ngalangira abana balere Abimiri ba Yehova bakahiwa ekalasi kundi mubakaghana erikola oko kisomo kw’ekalasi n’erighana erimba olwimbo olukapipa ikihugho. Erisighala bataleghula batya, ikikasaba obutubaha.

Abaghala betu mubalaba omo wundi mwatsi owakalire omo kahugho kake omo Afrika akakahulawa mo Swaziland. Omughulu Omwami wabo oyukahulawa mo Sobhuza ahola, mubasaba abakalani erikola ebihaniriro bilebe ebilebirye eriramya abaholi. Abalume mubasabwa eribugha esyonzwiri syosi sy’omo mutwe n’abakali mubasabwa eripungusya oko syonzwiri syabo. Abaghala n’abali betu bangyi mubendereribwa kundi mubaghana erikwama ebihaniriro ebyo ebikaramaya abo tata kulu ababirihola. Obutaleghula bwabo oko Yehova mubwatutsemesya! Obutaleghula n’omutima w’erilindirira w’abaghala betu abomo Afrika, mubyahimba obwikirirya bwetu n’eriwatyabo.

Omo 1981, munasuba oko biro ey’eritsapisya ebitabu tukakolesya e ordinatere. Munatsema kutsibu. Esyonzira esyo twabya tukakolesya kera syabya isyabiribinduka. Omukomeresa mughuma mwaha eBeteli y’amasini ati tupime erikolesyagho butsira eriliha. Neryo, mutwalusyaho amasini tisa awo twabya tukakolesya twamaghula amasini mahya-mahya awatano. Kandi mutwahiraho amasini mahya-mahya aweritsapisya. Ekyo mukyaleka omubírí w’eritsapisya inyaghenda luba-luba!

Mutwafumbula eprograme eyikawatikaya eriteghekania emyatsi yitoke eritsapisibwa. Eprograme eyo ikahulawa mo MEPS. Wamabilingirirania omughulu itwe balwana bani twalua e Canada tukasyakolera omo Afrika y’Endina n’omughulu wa munabwire, eteknolojia yabirilola embere yo kutsibu! (Isa. 60:17) Itwe bosi bani mutwatahya abapainia abanzire Yehova. Ingye na mukali waghe ye Bill tukinakolera oko Beteli. Ken na Dennis babiributa abana neryo banikere hakuhi n’eBeteli.

Omubírí mwalola embere erikanyirira oko Beteli. Ebitabu ebiseghemere eBiblia mubyabya bikabindulwa omo mibughe mingyi, kandi n’eritumwa oko sindi syo Beteli nyingyi. Ekyo mukyasaba eritasyaongesya ebindi byumba omo Beteli. Abaghala betu mubahimba eyindi nyumba ey’eriwatikya oko mubírí w’eBeteli omo kiharo ekighambire omo luhande lw’eyo eryuba rikabuka omo muyi we Johannesburg. Enyumba eyo muyahererwa Yehova oko 1987. Ngatsema kutsibu eribya imunawatikya erilolya omubírí w’embere, n’erikola omo Katunga k’eBeteli omo Afrika y’Endina omo myaka mingyi.

Oko 2001 mutwasweka bakatasyanibirikira eriyakolera omo Katunga kahya-kahya omo Beteli ye Amerika. Nomo kyanatuletera obulighe erisigha abira betu obo twabya nabo omo Afrika y’Endina, mutwatsema eritsuka engebe nyihya-nyihya omo kihanda ky’eBeteli eye Amerika.

Aliwe, mutwahangya-hangya hake kundi twabya itwamabibya hali na mabyala waghe oyuwabya iniamabikekeluha. Isitwangatoka erimuwatikya kutsibu kundi itune e Amerika. Aliwe abalere ba mukali waghe ye Laura mubayiherera eribya bakamuwatikya kinya-mubírí, bunya-mutima n’erimuwatikya omo lufranga. Mubabugha bati: “Itwe sitwangakola omubírí w’omughulu wosi, aliwe twamabiwatikya mama ekyo ikikendileka imwalola embere n’omubírí wenyu.” Tukabasima erilua oko mutima.

Naghe kutya, mulere waghe na mukali wiwe mubawatikya eritsunga mama waghe omukwirwa oyo w’ikere e Toronto, omo Canada. Mulere waghe na mukali wiwe mubikala na mama omo myaka eyilengire oko 20. Tukabasima kutsibu oko lwanzo n’eritsomana eryo bakanganaya mama erihika oko luholo lwiwe olwahika itwe twabinahika e New York. Ni lusunzo lunene eribya omo kihanda ky’abandu abakatsomana ababuti ababirikekeluha, kandi abayiteghekire eribindula engebe yabo batoke eriwatikya nomo si molo!

Omo myaka milebe omubírí owo nabya ngakola oko Beteli ye Amerika iy’eyo bakatsapisiraya ebitabu. Aliwe omubírí oyo abya isyakikolawa nga kera. Kundi abya iniabirilola embere yo kutsibu kandi iniabiriloba. Omo myaka ya lino-lino nabya ngakolera omo Biro Eyikimanira Erighula Ebindu. Lino nitsemire kutsibu eribya inamabilabya emyaka 20 omo kihanda kinene kye Beteli ekirimo abandu nga 5 000 n’abandi nga 2 000 abakawatikaya oko mubírí ibane eka wabo!

Emyaka makumi sita eyahwa nabya isinangalengekania ngoko hano ho ngendisyabya. Mukali waghe ye Laura abiriniwatikya kutsibu omo myaka yosi eyo. Engebe yaghe muyabyamo emiyisa mingyi! Tukatsemera kutsibu emibírí mbiriri-mbiriri eyo twabirikola haghuma n’abandu bangyi abuwene, erihirako n’abandu abali oko syo Beteli mbiriri-mbiriri esyo twabirilenderera n’esyo twabirikolerako omo kihugho kyosi. Kundi namabiyira emyaka eyilabire oko 80, sinikikola bingyi kundi abaghala betu abalwana babiribegheribwa erikola omubírí.

Omwimbi mughuma w’Esyonyimbo mwahandika ati: “Obutseme buli oko kihanda ekyo oMungu wakyo ni Yehova.” (Esy. 33:12, nwt) Ekyo ni kwenene! Nitsemire kutsibu kundi munabana olusunzo lw’erikolera Yehova haghuma n’abandu biwe abali n’obutseme.