Abandi mubakulira omo bihanda eyo abalume bangyi bakalangira abakali nga ni bandu ba hisi. Ng’eky’erileberyako, mughala wetu Hans, omulebya w’omutimo omo Bolivia, akabugha ati: “Abalume balebe bakulira omo bihanda ebikabakuna eriyilangira nga ni b’omughaso munene kulenga abakali, neryo ekyo kikaleka ibatasikya abakali.” Omusyakulu mughuma we Taiwan oyukahulawamo Shengxian, akabugha ati: “Eyo nikere abalume bangyi bakalengekanaya bati abakali sibawite eky’eribugha embere sy’abalume. Neryo omughulu omulume akakanaya n’abandi balume, amabyahula amalengekania w’omukali oko mwatsi ogho bakakanayako, abandi banganamupokya.” Abandi balume bakakanganaya ngoko baghonere abakali omo sindi nzira. Ng’eky’erileberyako, banganabya bakakania oko bakali kw’emyatsi ey’erisekereryabo.

Kyuwene kusangwa omulume nomo anganabya imwakulira omo kihanda ekiri kiti, anganabinduka. Anganatoka eriyilusyako amalengekania w’eribugha ati abalume balengire abakali. (Efe. 4:22-24) Eky’erileberyako kya Yehova ky’anganamuwatikya. Omo mwatsi ono tukendilangira Yehova ng’akakolera abakali b’ati, n’abaghala betu nga bang’igha bati eribya bakakolera abakali nga Yehova, n’abasyakulu b’endeko nga bangakolaki batoke eribya eby’erileberyako ebyuwene omwibya bakakolera abali betu omwisikya.

YEHOVA AKAKOLERA ABAKALI BATI?

Oko mwatsi w’erikangania abakali nga bangakolerwa bati, Yehova ni ky’erileberyako ekyuwene. Kundi ni Tata mubuya, anzire abana biwe bosi. (Yoh. 3:16) Neryo akalangira abakali abamwikirirye nga bali biwe, kandi ni b’obughuli okw’iye. Tukanaye oko nzira silebe esyo Yehova akakanganirayamo ngoko anzire abakali kandi asikiryebo.

 Syalisololabo. Yehova mwahangyika omulume n’omukali omo kisosekanio kiwe. (Enz. 1:27) Mwataha abalume obwenge kutse obutoki bunene kulenga abakali, kutse syanzire abalume kulenga abakali. (2 Emig. 19:7) Mwaha abalume n’abakali kutya obutoki bughumerera obw’eriminya esyokanuni sy’eBiblia n’erikangania emibere yiwe mibuya. Obwikirirya bw’abalume n’abakali bulingirirene omo meso wa Yehova​—babye ibawite amaha w’erisikala kera na kera oko kihugho kutse ow’erisyabya bami n’abahereri elubula. (2 Pet. 1:1) Kilangirikire ndeke-ndeke ngoko Yehova syalisolola abakali.

Akabahulikirira. Yehova atsomene ngoko abakali bakayowa kandi akalangira amaligho wabo. Ng’eky’erileberyako, mwahulikirira n’erisubirya oko musabe wa Rakeli n’owa Hana. (Enz. 30:22; 1 Sam. 1:10, 11, 19, 20) N’ekindi Yehova mwasondola abahandiki be Biblia erihandika emyatsi eyilebirye abalume abahulikirira abakali. Tulebaye eby’erileberyako bilebe. Abrahamu mwakwama obusondoli bwa Yehova, amahulikirira omukali wiwe ye Sara. (Enz. 21:12-14) Omwami Daudi mwahulikirira Abigaili. Daudi mwalangira nga Yehova yulwatuma Abigaili ase akanaye naye. (1 Sam. 25:32-35) Yesu naye oyo wabya akakangania emibere ya Tata wiwe yo ndeke-ndeke, mwahulikirira mama wiwe ye Maria. (Yoh. 2:3-10) Eby’erileberyako ebi byamakangania ngoko enzira nguma eyo Yehova akakanganayamo ngoko asikirye abakali ly’eribahulikirira.

Ayiketerebo. Ng’eky’erileberyako, Yehova inyayiketere ngoko Eva endiwatikya oko mubiiri w’erisugha ekihugho. (Enz. 1:28) Ekyo mukyakangania ngoko Yehova syalilangira Eva nga mundu wa hisi oko Adamu, iba wiwe; aliwe inyakamulangira mo muwatikya wiwe. Kandi Yehova mwayiketera ngoko abaminyereri b’obukali ye Debora na Hulda, bakenditoka erihana abandu biwe, erihirako n’omutsweri n’omwami. (Abat. 4:4-9; 2 Abam. 22:14-20) Munabwire Yehova ayiketera abakali. Akalighirabo erikola omubiiri wiwe. Abandi ni batuliri, abandi ni bapainia n’abandi ni bamisionere. Bakawatikaya erikola esyopla, erihimba n’erisugha ebisenge by’Obwami n’awandi manyumba w’Obwami. Abaghuma bakakola oko beteli, n’abandi bakakolera oko syobiro esy’abatafsiri. Abali betu abo bali ng’emilondo y’abasuda abo Yehova akakolesaya eriberererya erisonda liwe. (Esy. 68:11) Kilangirikire ndeke-ndeke ngoko Yehova syalilangira abakali mo bandu bule kutse bandu abatetoka mwatsi.

ABAGHALA BETU BANG’IGHA BATI ERIKOLERA ABAKALI NGA YEHOVA?

Baghala betu, eriminya kwenene-kwenene nga tunemukolera bali betu Bakristo ngoko Yehova akakolerabo, litolere itwayibulya amalengekania wetu n’emikolere yetu nginemukangania ekyo. Tulaghire oko buwatikya imo itwatoka erikola tukya. Omunganga anganalabya omundu y’omo byuma, neryo inyalangira obukoni bulebe oko mutima wiwe; kutya omwira oyuwene n’Ekinywa ky’oMungu byanganatuwatikya eriminya amalengekania awatuwene oko bakali owangabya inyane mwisi syetu. Twangabana obuwatikya obo tuti?

Ubulaye omwira waghu oyo uyiketere. (Misyo 18:17) Kyanganabya kibuya iwabulya omwira waghu oyo uyiketere kandi oyo syangakubisa mwatsi. Neryo iwamubulya uti: “Ngoko unyasi, ngakolera abali betu bo niti? Nabo banganabuwa bati ninabasikirye? Hane aho n’anguwania?” Omwira waghu oyo amabikukangya emyatsi milebe eyo utolere iwakokotya, isiwasonda eriyilwirako. Omo mwanya w’ekyo uyikase erikola esyombinduka esyo utolere iwakola.

Wighe Ekinywa ky’oMungu. Enzira eyuwene kutsibu eyangatuwatikya eriminya nga tukanakolera abali betu bo ndeke ry’eriyibulya amalengekania wetu n’emikolere yetu nga binahambene n’Ekinywa ky’oMungu. (Ebr. 4:12) Omo Kinywa ky’oMungu mune myatsi eyikakanaya oko bandu abakolera abakali bo ndeke, n’abatabakolera ndeke. Twanganalebya emikolere yetu nga yikakanganaya nga tuli oko bahi. Okw’ekyo siritolere mughala wetu akimya erisako lighuma lisa erikabya nga ry’amimira amalengekania awatuwene agho alinagho oko bakali. Aliwe, litolere inyayiteghererya amasako mangyi awakakanganaya abakali nga batolere erikolerwa bati. Amabikola ekyo inyanganaminya amalengekania wa Yehova oko bakali. Ng’eky’erileberyako, erikwamana na 1 Petro 3:7, omukali litolere inyasikibwa “ng’ekindu ekyoloberere.” b Ekyo kinasondire eribugha kiti abakali ni bandu ba hisi kutse bawite obwenge buke kutse obutoki buke kulenga abalume? Ko bite bitya na hake! Ebinywa bya Petro n’ebinywa ebiri omo Abanya Galatia 3:26-29 bikakanganaya  ngoko Yehova abirisombola abakali n’abalume erisyabya bami haghuma na Yesu omo lubula. Twamabigha Ekinywa ky’oMungu n’eribulya omwira wetu oyo tuyiketere atubwire nga tukakolera abakali bo tuti, itwanganaminya eby’erikola tutoke eribya tukasikya abakali omo nzira eyitolere.

ABASYAKULU B’ENDEKO BAKAKANGANAYA BATI NGOKO BASIKIRYE ABALI BETU?

Oko mwatsi w’erikolera bali betu omwisikya, abaghala betu omo ndeko nabo banganaleberya oko basyakulu b’endeko ab’olwanzo. Abasyakulu b’endeko bangakolaki batoke eribya eby’erileberyako ebyuwene omwikangania abali betu erisikya? Tulebaye esyonzira silebe.

Bakasima abali betu. Oko mwatsi oyo, omukwenda Paulo mwasighira abasyakulu b’eky’erileberyako ekyuwene. Omo baruha eyahandikira Abakristo b’omo ndeko ye Roma, omukwenda Paulo mwasima bali betu bangyi bo burora-rora. (Rom. 16:12) Ukalengekanaya uti abali betu abo mubabya n’obutseme bungahi omughulu ebaruha eyo yasomerawa embere sy’endeko yosi? Abasyakulu b’endeko nabo bakasima abali betu erilua oko mutima busana n’emibere yabo mibuya na busana n’omubiiri ogho bakakolera Yehova. Ekyo kikaleka abali betu ibalangira ngoko basikibwe kandi ni b’omughaso omo ndeko. Ebinywa ebikasikaya mutima erilua oko musyakulu w’endeko byanganabya iby’ebinywa ebyo abali betu balaghireko batoke erilola embere erikolera Yehova butaleghula.​—Misyo 15:23.

Omughulu abasyakulu b’endeko bakasima bali betu, litolere ebinywa byabo ibyalua oko mutima n’eribwirabo ebikaleka ibasimabo. Ekyo ni busanaki? Mwali wetu oyukahulawamo Jessica akabugha ati: “Tukatsema mughala wetu abitubwira ati ‘wasingya oko mubiiri.’ Aliwe tukatasyatsema kutsibu amabitomekako ekikaleka inyatusima ng’eribugha ati ‘wasingya kundi ukakangiriraya abana baghu eritendibya bakakenderya omo mihindano’ kutse ati ‘wasingya kundi ukayikasa eriyalabira omwigha waghu w’eBiblia n’erimuleta oko mihindano’.” Omughulu abasyakulu b’endeko bakasima bali betu busana n’omwatsi  mulebe ogho balyakola, bakaleka abali betu ibayowa ngoko ni b’obughuli bunene omo ndeko kandi tulaghire kubo.

Bakahulikirira abali betu. Abasyakulu abakayikehaya bakaminya ngoko s’ibo basa bo basi erikola emyatsi. Abasyakulu ng’abo bakasaba abali betu b’amahano kandi bakabahulikirira ndeke omughulu bakakanaya nabo. Omwikola batya bakasikaya abali betu b’omutima kandi nabo bakabana endundi. Bati? Omusyakulu w’endeko oyukakolera oko Beteli ye Gerardo akabugha ati: “Ngasaba abali betu b’amahano, kusangwa nabiriyilangirira ngoko ekyo kikaniwatikaya erikola omubiiri waghe wo ndeke. Kangyi-kangyi bakabya ibabirikola omubiiri oyo omo biro bingyi kulenga abaghala betu bangyi.” Omo ndeko, abali betu bangyi ni bapainia neryo basi bingyi oko bandu b’omo kiharo kyetu. Mughala wetu oyukahulawa mo Bryan akabugha ati: “Abali betu bawite myatsi bingyi eyangawatikya endondeka ya Yehova. Okw’ekyo wanganabana endundi omo ebyo babiriyilangirira.”

Abasyakulu b’amenge sibalighana luba-luba amahano w’abali betu. Busanaki? Omusyakulu w’endeko oyukahulawamo Edward akabugha ati: “Amalengekania wa mwali wetu anganawatikya omughala wetu eriminya omwatsi wo ndeke kandi anganamuwatikya erikulya omubere w’eribya akayihira omo mwanya w’abandi.” (Misyo 1:5) Nibya omusyakulu amabya isyendikolesya erihano rya mwali wetu, anganamusima okwiteka amalengekania wiwe.

Bakabegheraya abali betu. Abasyakulu b’amenge bakasondekanaya ehyanya hy’eribegherya abali betu. Ng’eky’erileberyako, banganakangirirya abali betu ngoko omuhindano w’omubiiri w’eriyatulira akasondolawa neryo ibabya ibanganatoka erisondolagho hamabya isihali mughala wetu oyubatisibwe. Banganabawatikya erikolesya ebyombo n’ebindi byuma neryo ibanganatoka eriwatikya oko mubiiri w’erihimba n’erikokotya buhya-buhya emyanya eyikakolerawamo emibiiri y’Obwami. Oko Beteli abakimanira emibiiri babiribegherya abali betu oko mibiiri mbiriri-mbiriri ng’erisugha amanyumba n’ebindu, erighula ebindu, erikola oko by’esyofranga n’erihira esyoprograme omo ma ordinatere n’eyindi myatsi okw’aho. Omughulu abasyakulu b’endeko bakabegheraya abali betu, aho bakakanganaya ngoko bakalangira obutoki bw’abali betu abo kandi ngoko bayiketerebo.

Abali betu bangyi bakawatikaya abandi bakakolesya ebyo abasyakulu b’endeko babakangiriraya erikola. Ng’eky’erileberyako, omughulu hakabya obuhanya bulebe, bali betu balebe bakakolesaya ebyo bighira omo mubiiri y’obuhimbe eriwatikya abandi eritasyahimba amanyumba wabo. Abandi bali betu mubakangiribwa eritulira ahali abandu bangyi, neryo bakakolesaya amenge agho bakangiribawa erikangania abandi bali betu bangyi eritulira ahali abandu bangyi. Bali betu bakalangira bati abasyakulu ababakangiriraya abo? Mwali wetu uyukahulawamo Jennifer akabugha ati: “Omughulu nabya ngakola oko buhimbe bw’Ekisenge ky’Obwami, mughala wetu oyo abya akimanira omubiiri mwayikasa erinyibegherya. Mwalangira omubiiri ogho nabya ngakola, neryo mwanyisima busana nagho. Munatsemera eribya ngakola haghuma naye kusangywa ekyo kikaleka inayilangiramo w’obughuli n’ow’eriyiketerwa.”

ENDUNDI EYANGALUIRA OMW’IBEGHERYA ABALI BETU B’OMO NDEKO NGA B’OMO KIHANDA

Twanzire abali betu bataleghula ngoko Yehova anzire bo! Neryo Tukakolerabo nga bomo kihanda kyetu. (1 Tim. 5:1, 2) Tubanzire kutsibu kandi tukatsema erikola haghuma nabo. Kandi, bakabya bayilangirira ngoko tubanzire kandi ngoko tukabawatikaya ekyo kikatutsemesaya kutsibu. Mwali wetu uyukaghulawa mo Vanessa akabugha ati: “Ngasima Yehova yo kutsibu busana n’eribya omo ndondeka yiwe haghuma n’abaghala betu ababirinisikya mutima kutsibu.” Mwali wetu owe Taiwan akabugha ati: “Ngasima Yehova n’endeko yiwe bo kutsibu kusangwa bakalangira abakali mo b’obughuli kandi bakasikaya amalengekania wabo. Ekyo kikawataya obwikirirya bwaghe kandi nibya kikaleka inatasyatsemera kutsibu eribya omo ndondeka ya Yehova.”

Yehova akatsema kutsibu omughulu akalangira abalume Bakristo bataleghula bakayikasa erilangira n’erikolera abakali ngoko akakolerabo! (Misyo 27:11) Omusyakulu w’endeko mughuma owe Écosse oyukaghulawa mo Benjamin akabugha ati: “Omo kihugho kino abalume bangyi sibasikirye abakali na hake. Neryo omughulu abali betu bali omo kisenge ky’Obwami twanzire ibayowa ngoko basikibwe kandi banzirwe.” Neryo itwe bosi tuyikase erighira oko Yehova, tubye tukakolera abali betu banzwa omo lwanzo n’omwisikya kusangwa batolere erikolerwa batya.​—Rom. 12:10.