OMWATSI W’ERIGHA 15
Ebitiko-tiko ebyo Yesu akola byangatwighisyaki?
“Mwalendera ehosi akakola ebibuya, nʼerilamya abosi.”—EMIB. 10:38.
OLWIMBO 13 Kristo, eky’erileberyako kyetu
EBIKENDIKANIBWAKO a
1. Bugha ngoko emyatsi yabya omughulu Yesu akola ekitiko-tiko kiwe ky’erimbere.
TERILENGEKANIA ngoko emyatsi yabya omwaka 29 M.W. akasonda erihika oko mwiso. Yesu akatsuka omubírí wiwe. Yesu na mama wiwe, ye Maria, kughuma n’abigha biwe balebe mubakokibwa oko ndwa e Kana. Kana ni mulongo w’omo luhande lw’endata olw’omuyi we Nazareti eyo Yesu abutawa. Ye Maria abeghere oko kihanda ekyo, ekikatehekanaya endwa. Neryo alinga anemuwatikya okwikokya abagheni. Endwa yikaluma, omwatsi mughuma amahuluka. Obwabu mubwahwa b. Ekyo kyanganaleka ekihanda n’abalunga bahya-bahya abo ibahangya-hangya. Alinga abandu ibabiribya banene kwilaba abalyabirikirawa. Neryo Maria mwanguha n’eriyabwira mughala wiwe ati: “Sibawite binyu.” (Yoa. 2:1-3) Yesu mwakolaki? Mwakola omwatsi ow’eriswekya, mwabindula amaghetse mo “binyu byowene.”—Yoa. 2:9, 10.
2-3. (a) Yesu mwakolesya ati akaghala kiwe ak’erikola ebitiko-tiko? (b) Eriminya ebitiko-tiko ebyo Yesu akola kyanganakuletera endundi yahi?
2 Yesu mwakola ebitiko-tiko bingyi omo mubírí wiwe w’eritulira. c Mwakola ebitiko-tiko ebyo eriwatikya abandu bangyi. Ng’eky’erileberyako, ebibiri by’oko bitiko-tiko ebyo Yesu akola, mwalisya abalume 5000 kandi enyuma waho mwalisya abalume 4000. Erihirabo haghuma itwanganabugha tuti ni bandu 27000 abakali n’abana ibaneko. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Akakola ebitiko-tiko ebyo, mwalamya abakoni bangyi. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Terilengekania oko butseme obo abandu babya nabo bakalangira Yesu akalamya n’erilisya abandu omo nzira y’ekitiko-tiko!
3 Munabwire, twanganigha emyatsi mingyi oko bitiko-tiko ebyo Yesu akola. Omo mwatsi ono, tukendikania oko syosomo silebe esyangawatya obwikirirya bwetu esyo ebitiko-tiko ebyo bikatwighisaya. Kandi tukendilangira ngoko twangigha emibere ya Yesu ey’eriyikehya n’erikwira abandu b’obulighe, eyabya akakangania akakola ebitiko-tiko.
ESYOSOMO ESYO TWANGIGHA OKO YEHOVA NA YESU
4. Ebitiko-tiko ebyo Yesu akola bikatwighisaya esyosomo esyangahimba obwikirirya bwetu okundi?
4 Ebitiko-tiko ebyo Yesu akola byanganatwighisya esyosomo esyangahimba obwikirirya bwetu okw’iye na Yehova. Kundi ebitiko-tiko ebyo inakakolabyo omo butoki bw’akaghala ka Yehova. Emibiri 10:38 yikatubwira yiti: “[OMungu] amutulira [Ekirimu Kibuyirire] nʼobutoki. Yesu mwalendera ehosi akakola ebibuya, nʼerilamya abosi abanubibawa nʼeSatani, kusangwa [oMungu] abya haguma naye.” Kandi wibuke ngoko omo byosi ebyo Yesu abugha n’erikola, n’erihirako ebitiko-tiko ebyo akola ibikakanganaya ndeke-ndeke ngoko Tata wiwe akayowa n’erilengekania. (Yoa. 14:9) Tulebaye esyosomo isatu esyo twanganigha oko bitiko-tiko ebyo Yesu akola.
5. Ekyabya kikakuna Yesu erikola ebitiko-tiko niki? (Matayo 20:30-34)
5 Esomo y’erimbere, Yesu na Tata wiwe batwanzire kutsibu. Omughulu Yesu abya oko kihugho, mwakangania olwanzo lwiwe lunene oko bandu omwikolesya akaghala kiwe ak’erikola ebitiko-tiko akawatikya abakaghalawa. Kiro kighuma abalume babiri abyabya ndimetime mubamuhatikana bati abawatikaye. (Soma Matayo 20:30-34.) Neryo Yesu “mwakwirabo bulige” n’erilamyabo. Ekinywa ky’Ekigiriki ekikakolesibawa hano, ekikabindulawa mo “mwakwirabo bulige” kikakanganaya obulighe bunene obukalwa omo mutima w’omundu mw’ehali. Kandi obulighe bunene ngobo, obukakanganaya olwanzo, bo bwakuna Yesu erilisya abandu n’erilamya omuhagha. (Mat. 15:32; Mar. 1:41) Kumbe itwikirirya ngoko Yehova, oMungu oyukakwira abandu bo “bulige,” n’Omughala wiwe batwanzire kutsibu kandi bakayowa muhanda omughulu tukaghalawa. (Luka 1:78; 1 Pet. 5:7) Bakalindirira n’omuhwa eribughaho amaghali wosi awakatuhikira.
6. Mungu mwaha Yesu akaghala akali kati?
6 Esomo y’akabiri, oMungu abiriha Yesu y’obutoki bw’eribughaho amaghali wosi w’abandu. Omughulu Yesu abya akakola ebitiko-tiko mwakangania ngoko awite obutoki bw’eribughaho amaligho wosi agho sitwangatoka eribughaho. Ng’eky’erileberyako, awite obutoki bw’eritulusyako ebikaleka itwaghalwa, nibughambu erilolo eryo twabirisighalya n’ebyosi ebikalwira mulyo erihirako n’oluholo. (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19) Ebitiko-tiko ebyo akola mubyakangania ngoko anganalamya “nʼobuli musindo” w’amalwere nibya n’erilubukya abaholi. (Mat. 4:23; Yoa. 11:43, 44) Kandi abya n’akaghala k’erihunererya engetse n’erilusya esyombinga syoko bandu. (Mar. 4:37-39; Luka 8:2) Kikasikaya mutima eriminya ngoko Yehova abiriha Mughala wiwe y’akaghala akali ng’ako!
7-8. (a) Ebitiko-tiko ebyo Yesu akola bikaleka itwikiriryaki? (b) Ni kitiko-tiko kyahi kyo wanzire erisyalangira kikakoleka omo kihugho kihya-kihya ekikasa?
7 Esomo y’akasatu, twangikirirya ngoko emyatsi eyuwene eyo Mungu abirilagha ati Obwami bwiwe bukendisyaleta yasyabererera. Ebitiko-tiko ebyo Yesu akola omughulu abya oko kihugho bikatwighisaya ebyo akendisyakolera ekihugho kyosi kundi iye yo Mwami w’Obwami b’oMungu. Tulangire ebyo akendikola lino-lino omughulu Kristo akenditsuka eritabala hano oko kihugho. Sitwendisyabya tukalwala kundi akendisyalusyaho amalwere n’obulema bosi ebyabirighalya abandu. (Isa. 33:24; 35:5, 6; Erib. 21:3, 4) Sitwendisyakwa enzala n’ahake kutse eryaghalwa busana n’ebitsinduli. (Isa. 25:6; Mar. 4:41) Tukendisyatsema kutsibu tukapokera abanzwa betu bosi “abali omo masinda.” (Yoa. 5:28, 29) Ni kitiko-tiko kyahi ekyo wanzire erisyalangira kikakoleka omo kihugho kihya-kihya ekikasa?
8 Omughulu Yesu abya akakola ebitiko-tiko mwakangania ndeke ngoko akayikehaya kutsibu n’erikwira abandi b’obulighe, emibere eyo litolere itwakulya. Tulebaye eby’erileberyako bibiri. Tutsuke n’omwatsi owakoleka oko ndwa ye Kana.
ESYOSOMO ESY’ERIYIKEHYA ESYO TWANGIGHA
9. Busanaki Yesu mwakola ekitiko-tiko oko ndwa ye Kana? (Yoane 2:6-10)
9 Soma Yoane 2:6-10. Omughulu obwabu bwahwa oko ndwa, Yesu anabya asabirwe erikola omwatsi mulebe? Iyehe. Sihabya obuminyereri obwabugha buti Masiya asyakola ekitiko-tiko eky’erikokotya obwabu. Terilengekania ngawangayowa uti obwabu bwamabihwa oko ndwa yaghu. Alinga Yesu mwakwira obulighe ekihanda ekyateghekanaya endwa, kutsibu-tsibu abalunga, kundi abya isyanzire bakahemuka. Ngoko tulyabugha oko nzuko y’omwatsi ono, Yesu mwakola ekitiko-tiko. Mwabindula esyolitre hakuhi 390 esy’amaghetse mo bwabu obuwene. Alinga, Yesu mwakokotya obwabu bunene atya kundi busighaleko obw’erikolesya ekindi kiro kutse ibaghulyabo eriwatikya abalunga bahya-bahya eribana esyofranga. Alinga abalunga bahya-bahya abo mubatsema kutsibu!
Nga Yesu, naghu isiwabya ukayibanda oko kikuba omughulu wamakola omwatsi mulebe owuwene (Lebaya enungu 10-11) e
10. Ni yindi myatsi yahi y’omughaso munene eyo twamabana omo Yoane esura 2? (Ulebaye n’epitsa.)
10 Tutsopolaye omwatsi owakabanika omo Yoane esura 2. Mughukanalangira ngoko Yesu mwatahira omo malegha mw’amaghetse iyuwene-wene? Omo mwanya w’erisonda erilangirika, Yesu mwasaba abaghombe ati busulaye amalegha mw’amaghetse. (Omulondo 6, 7) Kandi Yesu abere abindula amaghetse m’obwabu, mwatateha kubo iyuwene-wene n’eritwalirabo omwimaniri w’endwa. Omo mwanya w’ekyo, mwasaba abaghombe erikola omubírí oyo. (Omulondo 8) Yesu mwatimya olutehi l’obwabu n’erisumbiralo endata omo meso w’abagheni bosi, n’eribugha ati ‘mwase mughonze oko bwabu obo namabikokotya!’
11. Ekitiko-tiko kya Yesu kyamatwighisyaki?
11 Twamigha omwatsi wahi oko kitiko-tiko kya Yesu ky’eribindula amaghetse m’obwabu? Twamigha esomo oko mubere w’eriyikehya. Yesu mwatayipipa busana n’ekitiko-tiko ekyo akola; oko kwenene, mwatayipipa na hake busana n’omwatsi wosi-wosi ogho akola. Omo mwanya w’ekyo, kangyi-kangyi inyakayikehaya n’eriha Tata wiwe olukengerwa losi. (Yoa. 5:19, 30; 8:28) Twamabikwama eky’erileberyako kya Yesu omwitendibya tukayilangiramo b’omughaso munene, isitwendibya tukayibanda oko kikuba oko buli mwatsi ogho twamakola. Nomo twangakola myatsi yahi omo mubírí wa Yehova, omo mwanya w’eriyipipa tubye tukapipa obubuya b’oMungu oyo tuwite olusunzo lw’erikolera. (Yer. 9:23, 24) Litolere itwamuha olusunzo olo atolere. Eribugha ekwenene, Yehova amatendituwatikya, sihali omwatsi mubuya ogho twangatoka erikola.—1 Kor. 1:26-31.
12. Ni yindi nzira yahi eyo twangakanganiriamo omubere wa Yesu w’eriyikehya? Leta eky’erileberyako.
12 Tulangire eyindi nzira eyo twanganighiramo omubere wa Yesu w’eriyikehya. Terilengekania oko mwatsi ono: Omusyakulu mughuma w’endeko amalabya endambi nene akawatikya omughombe muwatikya mulwana eriteghekania omukania wiwe w’erimbere. Kundi omusyakulu oyo mwakamuwatikaya, mughala wetu mulwana oyo amalabya omukania owuwene n’endeko yamatsemeragho. Enyuma sy’omuhindano, abandu balebe bamasa eyiri omusyakulu w’endeko oyo n’eribugha bati mughala wetu mulwana oyo amalabya omukania owuwene. Omusyakulu w’endeko oyo anatolere eribugha ati: ‘Inga, aliwe mungalabaya endambi nene ngamuwatikya eriyiteghekania’! Kutse omwiyikehya anganabugha ati: ‘Inga, nayi mungamutsemera’! Twamabya bandu abakayikehaya, sitwangasonda eripipwa busana n’emyatsi mibuya eyo tukakolera abandi. Tukatsema kundi tunasi ngoko Yehova akalangira ebyo tukakola. (Tasyalebya na Matayo 6:2-4; Ebr. 13:16) Oko kwenene tukatsemesaya Yehova omughulu tukakwama eky’erileberyako kya Yesu, eky’eriyikehya.—1 Pet. 5:6.
ESOMO Y’ERIKWIRA ABANDI B’OBULIGHE
13. Yesu mwalangiraki hakuhi n’omuyi we Naina, neryo mwakolaki? (Luka 7:11-15)
13 Soma Luka 7:11-15. Telilengekania oko mwatsi ono ogho akoleka Yesu inyamabikolya omubírí wiwe w’omo kati-kati. Abya akaya omo muyi we Naina, omuyi owe Galilaya owabya hakuhi ne Sunemu, aho omuminyereri Elisa alubukiraya omwana w’omukali hamabilaba emyaka nga 900. (2 Abam. 4:32-37) Yesu abere ahika hakuhi n’olukyo l’omuyi mwahindana n’abakaheka ekinda bakalua omo muyi. Oyo abya mwatsi w’obulighe bunene, kundi omukwakali oyo abya n’omwana mughuma musa. Aliwe koyo w’obulighe bunene oyo syabya iyuwene; abandu bangyi b’omo muyi babya kughuma naye. Yesu mwimaniabo n’erikolera koyo w’obulighe bunene oyo y’omwatsi w’eriswekera; mwalubukya omughala wiwe! Eki ky’ekitiko-tiko ky’erimbere eky’oko bisatu ebyo Yesu akola ebikanibweko omo Enjili eby’erilubukya abaholi.
Nga Yesu, naghu ubye ukakwira abandu abakaghalawa b’obulighe (Lebaya enungu 14-16)
14. Ni yindi myatsi yahi y’omughaso munene eyo twamabana omo Luka esura 7? (Ulebaye n’epitsa.)
14 Tutsopolaye omwatsi owakabanika omo Luka esura 7. Mughukanalangira ngoko Yesu abere ‘alola’ oko koyo uyukwire obulighe bunene neryo “mwamuganyira”? (Omulondo 13) Alinga Yesu abere abilangira koyo oyo akalira inyanemukwamanisya ekinda ky’omwana wiwe, ekyo mukyaleka inyamughanyira kutsibu. Yesu mwakwira koyo oyo y’obulighe; neryo mwakangania koyo oyo ngoko abirimukwira obulighe. Mwakania naye, alinga omo mulenge owahehere n’erimubwira ati: “Sulire.” Neryo mwakola omwatsi mulebe erimuwatikya. Mwalubukya mughala wiwe neryo “mwamuhererya nyinya wuwe.”—Omulondo 14, 15.
15. Ekitiko-tiko kya Yesu kyamatwighisyaki?
15 Ekitiko-tiko kya Yesu eky’erilubukya omughala w’omukwa-kali, kyanganatwighisyaki? Twamigha ngoko litolere erikwira abandu abakaghalawa b’obulighe. Ni kwenene sitwangatoka erilubukya abaholi nga Yesu. Aliwe, nga Yesu, twanganakulya omubere w’erikwira abakaghalawa b’obulighe. Twanganakangania obulighe bwetu okw’ibo omwibugha kutse omwikola ngoko twangatoka tutoke eribawatikya n’eribasikya omutima. d (Emi. 17:17; 2 Kor. 1:3, 4; 1 Pet. 3:8) Kyanganabya kinywa kike kutse erikola mwatsi muke, ebyosi byanganatula oko mutima.
16. Ngoko kikanganibwe oko pitsa, omwatsi wa koyo oyo waheraya omwana wiwe omo luholo amakwighisyaki?
16 Tukanaye oko eky’erileberyako kino. Hamabilaba emyaka milebe, mwali wetu mwalangira koyo mughuma hakuhi naye akalira, bakimba oko muhindano w’endeko. Olwimbo lwabya lukakania oko maha w’erisyalubuka, na koyo oyo abya inyamalua okwiherya mwali wiwe mumbesa omo luholo. Kundi inyasi ekyo, mwali wetu mwayimana hakuhi na koyo oyo n’erimutimbyako okuboko kwiwe neryo bamabughirira olwimbo lo kughuma. Enyuma, koyo oyo mwabugha ati: “Munanza kutsibu abaghala n’abali betu.” Mwasima kutsibu eribya imwahika oko mihindano kw’ekiro ekyo. Mwabugha ati: “Oko Kisenge ky’Obwami yo tukabana obuwatikya.” Tuminye ngoko Yehova akalangira n’eritsemera obuli mwatsi ogho kutakola, n’omo angabya muke, tukakangania ngoko tukakwira obulighe abakaghalawa “nʼabʼemitima ibunangikire.”—Esy. 34:18.
ENDEGHEKA Y’ERIGHA EYANGAHIMBA OBWIKIRIRYA
17. Twamabighaki omo mwatsi ono?
17 Omughulu tukigha oko bitiko-tiko bya Yesu ebikanibweko omo Biblia, ekyo kyanganahimba obwikirirya bwetu. Ebitiko-tiko ebyo bikatukangiriraya ngoko Yehova na Yesu batwanzire kutsibu kandi ngoko Yesu awite akaghala akeribughaho amaghali wetu wosi, kandi ngoko twanganayiketera esyondaghane esyuwene esy’ebiro bikasa esikendiberera lino-lino Obwami b’oMungu bwabitabala oko kihugho. Omughulu tukatsopolaya emyatsi eyo, twanganalengekania oko syonzira esy’erighiramo emibere ya Yesu. Omwiyighisya lyahu kutse omwiramya lyenyu lyeka, mwanganayisogha eritsuka erigha oko bindi bitiko-tiko ebyo Yesu akola. Imukendigha esyosomo nyingyi esyo mwanganabya mukakanirya abandi. Ekyo ikyanganaleka imwabana emyatsi mingyi ey’erihimba abandi!—Rom. 1:11, 12.
18. Tukendikania okuki omo mwatsi owakwamire?
18 Oko nduli y’omubírí wiwe w’eritulira, Yesu mwakola ekitiko-tiko ky’akasatu eky’erilubukya. Ekyo kyo kitiko-tiko kiwe ky’omwiso ekikakanibawako omo Biblia. Aliwe kyabya ikisighene n’ebindi bitiko-tiko ebyo akola kundi mwalubukya omwira wiwe mwanzwa, kandi inyamabibugha ebiro bini inyane omwisinda. Twangigha esyosomo syahi oko mwatsi w’ekitiko-tiko ekyo owakanibweko omo Enjili? Twanganawatya tuti obwikirirya bwetu omo ndaghane y’oMungu ey’erilubukya abaholi? Omwatsi owakwamire akendisubirya oko mabulyo ayo.
OLWIMBO 20 Muwaherera mughala waghu w’ubughuli bunene
a Kikaswekaya kutsibu tukasoma oko bitiko-tiko ebyo Yesu akola. Ng’eky’erileberyako, mwatulerya erihunga linene ry’amaghetse, mwalamia abakoni, n’erilubukya aboholi. Emyatsi yosi eyi muyahandikwa omo Biblia si busana n’eritutsemesya, aliwe ni busana n’eritwighisya. Tukendikania oko myatsi milebe yakuyo, yitoke eritwighisya esyosomo esyangawatya obwikirirya bwetu oko Yehova na Yesu, n’erilebya emibere y’oMungu eyo litolere itwakulya.
b Omulume mughuma oyo wasi ndeke emyatsi y’eBiblia akabugha ati: “Omo mughulu w’akera, omo bihugho eby’omo Matanga-ryuba, abandu ibakalangira erikokya abagheni mo mwatsi w’omughaso munene. Omundu inyakabya abibirikira abandu b’eka wiwe, iniakayikandanga akalyo kabye kanene kwilaba ako bagheni biwe balaghireko. Omundu inyakabya abibirikira abandu b’eka wiwe, kangyi-kangyi oko ndwa, inakayikandanga habye kalyo n’obwabu bunene kwilaba ebyo abagheni biwe bakendilaghako.”
c Ebitabu by’Enjili bikakanaya oko bitiko-tiko nga 30 bya Yesu. Kandi Yesu mwakola ebindi bitiko-tiko bingyi, aliwe eBiblia siyirikanaya kubyo mo kighuma-kighuma. Kiro kilebe, “abandu bosi bʼomuyi” mubasa okw’iye neryo “mwalamya abangi ababya balwere.”—Mar. 1:32-34.
d Eriminya ebyo wangabugha kutse erikola utoke erisubya-mutima abali omo bulighe, lebaya omwatsi “Wafariji Waliofiwa kama Yesu Alivyofanya,” omo Akaleberyo k’ekiro 1 Omwisi 11, 2010.
e ERIKANIA OKO PITSA: Yesu inyanimene enyuma, abalunga n’abagheni babo banemutsemera obwabu obuwene.
