1. Tulighire kundu omwatsi wahi?

 KUNDI tuli bandu ba Yehova, tunasi ndeke ngoko atwanzire kandi anzire itwabya n’engebe eyuwene. (Rom. 8:35-39) Tulighire kundu ngoko omughulu tukakolesaya esyokanuni sy’eBiblia sikatuletera endundi. (Isa. 48:17, 18) Aliwe, twangakola tuti omughulu twamahikirwa n’amaligho agho situlwe tuyilindirireko?

2. Twanganahikirwa n’amaligho wahi, kandi anganaleka itwayibulyaki?

² Abaghombe bosi ba Yehova bakahikirawa n’amaligho. Ng’eky’erileberyako omundu mughuma omo kihanda kyetu anganatubuna mutima. Twanganabya n’obukoni obwanganaleka ikyatukalako erikolera Yehova ngoko twanzire. Twanganaghalwa busana n’ebitsinduli. Kutse twanganendereribwa busana n’ebyo twikirirye. Omughulu ebitsibu ebiri ng’ebyo bikatuhikira, twanganayibulya tuti: ‘Busanaki emyatsi eyi yamanihikira? Munganakosera oMungu kwe? Ebikanihikira byanamakangania ngoko Yehova abirinisighania kwe? Wanabiriyowa utya? Kyamabya kitya, isiwabunika mutima. Abaghombe bangyi abataleghula ba Yehova nabo babiriyowa batya.—Esy. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3.

3. Esyonyimbo 34:19, syanganatwighisyaki?

³ Soma Esyonyimbo 34:19. Omo syonyimbo esi muli myatsi ibiri: (1) Omundu oyutunganene akaghalawa omo maligho mangyi. (2) Yehova akatulamaya omo maligho wetu. Yehova akatulamaya ati? Enzira nguma eyo akakolesaya eritulamya ry’erituwatikya  eribya n’amalengekania awuwene oko ngebe omo kihugho kino ekitsandire. Omughulu Yehova akatulagha ati twasyabya n’obutseme twamamukolera, ekyo sibughambu sitwangaghalwa omo ngebe lino. (Isa. 66:14) Akatusaba erihira amalengekania wetu oko biro byetu ebikasa, omughulu tukendisyabya n’engebe eyanzire itwabyanayo kera na kera. (2 Kor. 4:16-18) Itunemulindirira ekyo, akatuwatikaya erilola embere erimukolera ebiro byosi.—Eki. 3:22-24.

4. Tukendikania okuki omo mwatsi ono?

⁴ Tukanaye oko eby’erileberyako eby’abaghombe bataleghula ba Yehova ab’oko mughulu wa kera na ba munabwire, n’erilangira ebyo twangigha kubo. Ngoko tukendilangira, twanganahikirwa n’amaligho agho tutayilindirireko. Aliwe twamabya tukayiketera Yehova, isyangatulekerania na hake. (Esy. 55:22) Omughulu tukendibya tukakania oko eby’erileberyako ebyo, ubye ukayibulya bino: ‘Ngalwe in’ingye niryendiyira niti? Eby’erileberyako ebyo byamawatya biti obwikirirya bwaghe oko Yehova? Ni syosomo syahi syo nangakolesya omo ngebe yaghe?’

5. Yakobo mwabana amaligho wahi busana na Labani? (Lebaya n’epitsa y’oko kijalada.)

⁵ Abaghombe ba Yehova b’omo mughulu wa kera mubalola oko maligho agho babya batayilindirireko. Tukanaye oko Yakobo. Tata wiwe mwamuhana ati ayatahaye omwana w’omulume w’oko kihanda kyabo kandi oyukakolera Yehova, oyukahulawamo Labani. Kandi mwamubwira ati amakola ekyo, Yehova inyakendimutsumula. (Enz. 28:1-4) Neryo Yakobo mwakwama erihano eryo. Mwalua omo kiharo ky’eKanana, amaya omo kiharo kya Labani oyo wabya n’abambesa babiri, yo Lea bana Rakeli. Yakobo mwanza Rakeli, omumbesa mulere owa Labani, neryo mwaligha erikolera tata wiwe omo myaka irinda (7) embere sy’erimutahya. (Enz. 29:18) Aliwe mubitabya bitya. Labani mwamutinga amamuha Lea omwana wiwe mukulu, omo mwanya wa Rakeli. Labani mwabwira Yakobo ati anganasyatahya na Rakeli enyuma sy’eyenga nguma amabiligha eritasyamukolera omo yindi myaka irinda (7). (Enz. 29:25-27) Labani mwabya akalimya Yakobo omughulu babya bakakola haghuma. Emyaka yosi eyo Labani abya akokola na Yakobo omo bulimya yabya 20!—Enz. 31:41, 42.

6. Yakobo mwayiyinia oko wandi maligho wahi?

⁶ Yakobo mwayiyinia oko wandi maligho. Inyawite ekihanda kinene, aliwe abana biwe ibakasokongolana. Mubahika n’oko kika eky’erighulya mughala wabo ye Yosefu omo bukobe. Abana babiri ba Yakobo, ye Simeoni na Lawi mubahemula erina ry’ekihanda kyabo n’erya Yehova. N’ekindi, Yakobo mwaherya Rakeli, omukali wiwe mwanzwa, omo luholo akabuta omwana wabo w’akabiri. Kandi busana n’enzala, Yakobo mwayisogha eritibitira omo kihugho ky’eMisiri iniabiribya musyakulu.—Enz. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Yehova mwakangania ati ngoko anzire Yakobo?

⁷ Omo maligho wosi ayo, Yakobo mwataleka eriyiketera Yehova n’ebyosi ebyo abirimulagha. Na Yehova mwakangania Yakobo ngoko amwanzire. Ng’eky’erileberyako, nomo Labani mwamulimya, Yehova mwamuha ebindu bingyi. Alinga kandi Yakobo mwasima Yehova yo kutsibu omughulu alangira mughala wiwe ye Yosefu, oyo abya akalengekania ati abirihola kera! Yakobo mwatoka eriyiyinia omo maligho wiwe kundi abya n’obwira obuwene haghuma na Yehova. (Enz. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Netu twamabya n’obwira obuwene haghuma na Yehova, itukendikinda amaligho wosi agho situlwe tuyilindirireko.

8. Omwami Dawidi abya anzire erikolaki?

 ⁸ Omwami Dawidi mwatatoka erikola ebyosi ebyo abyanzire erikolera Yehova. Ng’eky’erileberyako, Dawidi abya anzire kutsibu erihimbira oMungu wiwe y’ehekalu. Mwabwira omuminyereri Natani ngoko anzire kutsibu erikola ekyo. Neryo Natani mwamusubirya ati: “Ukole ebyosi ebiri omo mutima wawe; kusangwa [oMungu] ali haguma nawe.” (1 Emy. 17:1, 2) Alinga ebinywa ebyo mubyatula oko mutima wa Dawidi ko kutsibu. Alinga mwalwinatsukisya omupango ow’obuhimbe bwiwe bunene obo.

9. Babere bamuletera engulu eyituwene, Dawidi mwakolaki?

⁹ Muhatalaba akatambi, omuminyereri Natani, amasyasa n’engulu eyituwene. “Oko kiro ekyo kisa-kisa,” Yehova mwabwira Natani ati abwire Dawidi ngoko siye yukendihimba ehekalu; aliwe omughuma w’oko bana biwe yukendihimbayo. (1 Emy. 17:3, 4, 11, 12) Dawidi mwakolaki babimubwira ekyo? Mwasuba oko mipango yiwe. Mwatsuka eriteghekania esyofranga n’ebindu ebyo mughala wiwe ye Solomono asyalaghako okwikola omubírí oyo.—1 Emy. 29:1-5.

10. Yehova mwatsumula ati Dawidi?

¹⁰ Abere abwira Dawidi ngoko siye yukendihimba ehekalu, Yehova mwalwiniakola endaghane haghuma naye. Yehova mwalagha Dawidi ati omughuma w’oko bana biwe asyatabala kera na kera. (2 Sam. 7:16) Omo kihugho kihya, oko mughulu ow’obutabali obw’Emyaka elfu, Dawidi akendisyatsema kutsibu akigha ngoko Omwami Yesu ni mughuma w’oko bitsikulu biwe! Omwatsi ono akatuwatikaya eriminya ngoko nomo sitwangatoka erikola ebyosi ebyo twanzire erikolera Yehova, oMungu wetu anganatuha ebindi bibuya bingyi ebyo tulwe isituyilindirireko.

11. Nomo Obwami b’oMungu mubutatsuka eritabala ngoko babya banzire, Abakristo b’erimbere mubayilangirira emyatsi yahi eyuwene? (Emibiri 6:7)

¹¹ Abakristo b’erimbere mubabana amaligho agho batayilindirireko. Ng’eky’erileberyako, babya bakalindirira n’omuhwa eryasa ly’Obwami b’oMungu, aliwe isibasi ngabukendisyasa kiroki. (Emib. 1:6, 7) Neryo mubakolaki? Mubalola embere eritulira n’omuhwa. Bakaenda bakatulira omo biharo mbiriri-mbiriri, mubayilangirira ngoko Yehova anemubawatikya.—Soma Emibiri 6:7.

12. Abakristo b’erimbere mubakolaki omughulu enzala yabya nene kutsibu omo kihugho?

¹² Oko mughulu mulebe, enzala nene muyabya “omo kihugo kyosi.” (Emib. 11:28) Muyahika n’oko Bakristo b’erimbere. Terilengekania ngoko mubaghalwa busana n’enzala nene eyo. Alinga ababuti babya bakahangya-hangya bakayibulya nga bakendibana bati akalyo ak’erilisya ebihanda byabo. Ekyo mukyatula kiti oko balwana ababya ibabiriyisogha erikola bingyi omo mubírí w’eritulira? Alinga mubanayibulya nga banganalinda enzala itsuke yalaba. Nomo mubalaba omo maligho wosi ayo, mubakindagho. Mubalola embere eritulira omo syonzira syosi ngoko bangatoka, n’erihitya n’obutseme ebyo babya nabyo oko baghala n’abali babo omo muyi w’eYudea.—Emib. 11:29, 30.

13. Yehova mwakolera Abakristo emyatsi yahi omo mughulu w’enzala?

¹³ Abakristo mubabana emiyisa yahi omughulu w’enzala eyo? Ababana obuwatikya mubalangira ngoko Yehova abatsomene. (Mat. 6:31-33) Alinga mubatasyanza kutsibu abaghala n’abali babo ababawatikaya. N’abateka ebindu kutse esyofranga syabo kutse abakola oko mubírí w’eriwatikya omo yindi nzira, mubayilangirira obutseme bw’erihitya. (Emib. 20:35) Yehova mwatsumula abosi ababeghera emibere eyikalire eyo.

14. Niki kyo kyahikira omukwenda Paulo bana Barnaba, kandi mukyalwiramo ebighuma byahi? (Emibiri 14:21, 22)

 ¹⁴ Abakristo b’erimbere ibaky’endereribawa kangyi-kangyi, oko yindi mighulu oko ndambi eyo batayilindirireko. Tulangire ekyahikira Barnaba n’omukwenda Paulo omughulu babya bakatulira omo kiharo kye Listra. Oko nzuko, abandu mubakokyabo ndeke n’eribahulikirira ndeke. Aliwe enyuma, esyonzighu syabo musyabindula “emitima yʼabandu,” n’abaghuma b’oko bandu abo mubahunza Paulo y’omo mabwe hakuhi ahole. (Emib. 14:19) Aliwe Barnaba na Paulo mubayatulira ehandi. Ekyo mukyalwiramo ebighuma byahi? Mubayira “abiga bangi.” N’eky’erileberyako kyabo n’ebinywa byabo mubyawatya obwikirirya bw’Abakristo balikyabo. (Soma Emibiri 14:21, 22.) Kundi Paulo na Barnaba mubataleka erilola embere eritulira nomo banendereribawa, ekyo mukyaletera abandu bangyi b’endundi. Twamatendileka erikola omubírí ogho Yehova akatusaba erikola, itukendibana emiyisa.

15. Eky’erileberyako kya Alexander H. Macmillan kyamatwighisyaki?

¹⁵ Embere sy’omwaka we 1914, Abimiri ba Yehova mubayilindirira oko mwatsi mulebe. Tulangire eky’erileberyako kya mughala wetu Alexander H. Macmillan. Ng’abandu ab’oko mughulu wiwe, mughala wetu Macmillan abya akalengekania ati akendighenda elubula oko mughulu oyo. Omo mukania owalabaya oko Mwisi 9,1914, mwabugha ati: “Alinga ono w’omukania waghe w’omwiso.” Aliwe mubitabya bitya. Enyuma, mughala wetu Macmillan mwahandika ati: “Alinga abaghuma b’okwitwe mubalengekania luba bati endambi ey’erighenda elubula yamabighonera.” Mwatasyahandika ati: “Ekyabya kisabirwe erikolwa ly’abya eribya n’ebingyi by’erikola omo mubírí w’Omukama.” Mughala wetu Macmillan mwabya n’ebingyi by’erikola. Mwatulira n’omuhwa. Mwabana olusunzo olw’erisubya mutima abaghala betu bangyi ababohawa busana n’erighana erikola omubírí w’obusuda. Nibya n’omo busyakulu bwiwe, mwataleka erihindana oko mihindano y’endeko. Eribya n’ebingyi by’erikola omo mubírí wa Yehova mubyaletera mughala wetu Macmillan endundi yahi akalindirira ekihembo kiwe? Mughulu muke embere sy’oluholo lwiwe, omo 1966, mwahandika ati: “Munabwire obwikirirya bwaghe buwatire kulenga kera.” Ekyo ni ky’erileberyako ekyuwene ekyo twangakwama, kutsibu-tsibu twamabya itukalaba omo maligho agho situlwe tuyilindirireko!—Ebr. 13:7.

16. Mughala wetu Herbert Jennings n’omukali wiwe, mubahikirwa n’emyatsi yahi eyo sibabya bayilindirireko? (Yakobo 4:14)

¹⁶ Abangyi b’oko bandu ba Yehova bakanahikirawa n’esyondwala esyo batayilindirireko. Ng’eky’erileberyako, akakania oko maisa wiwe, mughala wetu Herbert Jennings b akakanganaya ati iye n’omukali wiwe, mubatsemera omubírí wabo w’obumisyonere omo kihugho kye Ghana. Aliwe ati ebiro bikalaba, mubamubanamo obukoni obukaleka inyabya akakarama-karama. Mughala wetu Jennings mwabugha ati emibere eyalimo ikakanganaya ndeke ebinywa ebiri omo Yakobo 4:14, ebikabugha biti, “Simwasi ngamwasyabya muti omo ‘ngyakya’.” (Soma.) Mwahandika ati: “Twabere twalangira ekyamatuhikira, mutwayisogha erilua e Ghana, twamasigha abira betu n’erisuba e Kanada oko dawa.” Yehova mwawatikya mughala wetu Jennings n’omukali wiwe balole embere erimukolera butaleghula, nomo banabya bakalaba omo maligho.

17. Eky’erileberyako kya mughala wetu Jennings mukyawatikya kiti abandi Bakristo balikyetu?

¹⁷ Mughala wetu Jennings erikania oko  mwatsi wiwe burora-rora, mukyawatikya abandi bandu bangyi. Mwali wetu mughuma mwahandika ati: “Sinirinatatulwako oko mutima ngoko ky’abya omughulu nasoma omwatsi oyo. . . . Nabere nasoma ngoko mughala wetu Jennings mwaleka omubírí ogho abya akakolera Yehova busana n’endwala, ekyo mukyaniwatikya eribya n’amalengekania awuwene oko mibere eyo nabyamo.” Oko mwatsi mughumerera oyo, owundi mughala wetu mwahandika ati: “Munabugha emyaka ikumi inyine musyakulu w’endeko, aliwe nabere nalwalira omo mutwe, munayisogha erileka obusyakulu. Munayowa m’omundu bule, neryo isiniryanza erisoma emyatsi eyo abandu bakakanaya oko ngebe syabo. . . . Aliwe eriyiyinia lya mughala wetu Jennings mulyanihimba.” Eki kyamatwibukya ngoko twamabiyiyinia omughulu tukalaba omo maligho agho situlwe tuyilindirireko, ekyo kyanganasikya abandi b’omutima. Nibya emyatsi yamabibinduka neryo iyaleka engebe yetu iyabya ngoko sitwanzire, aliwe itwalola embere eribya n’obwikirirya n’eriyiyinia itwanganabya eky’erileberyako ekyuwene oko bandi.—1 Pet. 5:9.

18. Ngoko kikanganibwe oko pitsa, eky’erileberyako eky’omukali mukwira owe Nigeria, kyamakwighisyaki?

¹⁸ Obuhanya ng’ekihunzo kye CORONA mubwatula oko Bimiri ba Yehova bangyi. Ng’eky’erileberyako, omukali mughuma mukwira ogh’omo kihugho kye Nigeria, abya isyakiwite oko syofranga n’akalyo. Kiro kighuma omo tututu, bakahuka akasahani k’omwiso ak’ehitsere ehyo babya nahyo, omwana wiwe mwamubulya ati: “Ibwa tukendibya tukalyaki kwe mama!” Mwali wetu oyo mwasubirya omwana wiwe ati sibakiwite oko syofranga n’akalyo, aliwe bakendikwama eky’erileberyako eky’omukwa-kali owe Zarefati, bakendihuka akalyo kabo ak’omwiso neryo ibayiketera Yehova. (1 Bam. 17:8-16) Isibalibatsuka n’erilengekania oko kalyo ako bakendilya oko midi y’ekiro ekyo, mubabaletera ekitu eky’akalyo akakalua oko Bakristo balikyabo.  Omo kitu ekyo mwabya akalyo ak’erilya oko mayenga manene okw’abiri. Mwali wetu oyo akabugha ati abya isyasi ngoko Yehova abya akayiteghererya oko binywa ebyo abya akabwira omwana wiwe. Oko kwenene, omughulu tukayiketera Yehova, amaligho awakatuhikira isituyilindirire kugho anganaleka itwayitunda hakuhi na Yehova.—1 Pet. 5:6, 7.

19. Mughala wetu Aleksey Yershov mwalola oko maligho wahi?

¹⁹ Omo myaka ya lino-lino, abaghala n’abali betu bangyi mubayiyinia okwendereribwa eryo babya isibayilindirireko. Tulebaye eky’erileberyako kya mughala wetu Aleksey Yershov, ow’eBurusi. Omughulu abatisibawa oko 1994, Abimiri ba Yehova babya n’obwiranda hake obw’eriramya. Enyuma w’emyaka milebe, emyatsi muyabinduka omo Burusi. Oko 2020, abapolisi mubingira omo nyumba ya mughala wetu Yershov n’eriheka ebindu biwe bingyi. Enyuma w’emisi milebe, abatabali mubamusitaka bati akabuna emighambo y’ekihugho. Erikalya omwatsi wiwe, mubakangania evideo akigha n’omundu eBiblia. Omundu oyo yowahamba evideo eyo omo bubiso-biso. Kwesi abandu sibuwene basi!

20. Mughala wetu Yershov akakolaki eriwatya obwira bwiwe haghuma na Yehova?

²⁰ Eryendereribwa elya mughala wetu Yershov mulyanalwiramo ekibuya? Inga. Obwira bwiwe haghuma na Yehova mubwawata. Akabugha ati: “Ingye n’omukali waghe tukasaba kughuma kangyi-kangyi. Sinangatokire eriyiyinia omo mwatsi oyo butsira obuwatikya bya Yehova.” Akasyatomekako ati: “Eribya ngayilisya bunya-kirimu kikaniwatikaya eritendibunika mutima. Ngalengekanaya oko by’erileberyako eby’abaghombe bataleghula ba Yehova aba kera. Omo Biblia muswire emyatsi eyikakanganaya omughaso w’eriyibombeka n’eriyiketera Yehova.”

21. Twamabighaki omo mwatsi ono?

²¹ Twamabighaki omo mwatsi ono? Omo kihugho kibi kino, emyatsi eyo tutayilindirireko yikanatuhikira. Nomo bine bitya, biro byosi Yehova akawatikaya abaghombe biwe abakayiketer’iye. Ngoko erisako erimanire omwatsi ono rikabugha, “Omundu oyutunganene akagalawa omo malige mangi, nikwa [Yehova] akamulamaya omo gosi.” (Esy. 34:19) Kwesi, tulole embere eribya tukalengekania oko kaghala ka Yehova ak’erituwatikya, omo mwanya w’erilengekania oko maligho wetu. Neryo ng’omukwenda Paulo, netu itwanganabugha tuti: “Nyitokire erikola ebyosi busana nʼamaka wa Kristo oyukanyitokesaya.”—Flp. 4:13.