Nicolas na Céline ibo mubabana obundi buligho. Mubaligha erilua oko Beteli ye France n’eriwatikya omo ndeko nyihya. Bakabugha bati: “Oko nzuko mutwatsema kutsibu, aliwe ebiro bikalaba mutwatsuka erikwa olukando lw’abira betu. Twabya isituli twabegherana kutsibu n’abaghala n’abali betu b’omo ndeko yetu nyihya.” a Neryo wangayira ghuti utoke eribya n’obutseme bwaghu n’eribana ebighuma ebyuwene omughulu wamahumira omo ndeko nyihya? Abandi wanganawatikya bati? Kandi inywe bosi mwangasikania mutima omo nzira syahi omo ndeko yenyu nyihya?

EMYATSI INI EYANGATUWATIKYA

1. Uyiketere Yehova. (Esy. 37:5) Kazumi, owe Japon, mwahuma omo ndeko eyo abya inyamabibughamo emyaka 20. Mubahuma kundi omwira wiwe mwatumwa omo kindi kiharo busana n’omubiiri. Kazumi mwahira ati ‘enzira yiwe omo bwala bya Yehova”? Akabugha ati: “Omusabe mwaniwatikya kutsibu. Ingabwira Yehova yo kangyi-kangyi namabikwa obuba, namabiyowa omo mbwera, kutse namabihangya-hangya. Ingabya nabiyira nitya, Yehova inyakamba akaghala ako nilaghireko.”

Wangalola embere wuti eriyiketera Yehova? Ngoko omumea akalagha oko maghetse n’ebindi by’omo kitaka ebikakulayagho, netu obwikirirya bwetu bulaghire erilisibwa butoke erikula. Nicolas, oyo tulyahula aho mbere, inyakalengekanaya oko ky’erileberyako kya Abrahamu, Yesu, na Paulo, abalume abayiherera kutsibu erikola erisonda ly’oMungu.  Ekyo mukyamuwatikya eritasyayiketera kundu ngoko Yehova akendimuwatikya. Wamabibya ukasoma eBiblia ebiro byosi, ekyo ikyanganakuwatikya erikinda obuli buligho obwangakuhikira omo ngebe yaghu, kandi ighukendigha emyatsi eyo wangakolesya eriwatikya abandi omo ndeko yaghu nyihya.

2. Isiwasosekanaya endeko yaghu ya kera n’eya lino. (Omug. 7:10) Abere abilua e Benin n’erihumira e Amerika, Jules mweyayo eyindi mibere eyamusaba erikola esyombinduka nene. Akibuka ati: “Munayowa nga kyabere kikanisaba erikania ebyosi okw’ingye oko buli mundu oyo ngahindana.” Kundi syabya abeghere emibere eyiri ng’eyo, mwatsuka eriyihighula oko baghala n’abali betu. Aliwe, abere abiminya ndeke abaghala n’abali betu, mwatsuka eribindula amalengekania wiwe. Akabugha ati: “Lino nabiriminya ngoko nomo twangabanika hayi oko kihugho, abandu ni baghuma. Emibere yabo yo yisighene. Ni ky’omughaso munene eriligha abandi ngoko bali, nomo sibatusosire.” Kwesi ngambe isiwabya ukalingirirania endeko yaghu nyihya n’eya kera. Mwali wetu mupainia ye Anne-Lise akabugha ati: “Munahuma kundi nianzire erigha emyatsi mihya, sinabya ngayiketera niti emyatsi yosi omo ndeko yaghe nyihya ikendibya ng’ey’omo ndeko yaghe ya kera.”

Abasyakulu nabo ngambe isibabya bakalingirirania endeko yabo ya kera n’eya lino. Banganalangira abasyakulu b’omo ndeko yabo nyihya nga bakakola emyatsi omo yindi nzira, ekyo sikisondire eribugha kiti mulughu wosi bakakola emyatsi yo muhanda. Ni ky’omughaso eritsuka eriminya ndeke endeko yaghu nyihya embere sy’erisonda eriluwabindula emyatsi. (Omug. 3:1, 7b) Wamabibya eky’erileberyako kyuwene, iwukendiwatikya ndeke abaghala benyu omo mwanya w’erisonda erikasabo erilengekania ngaghu.​—2 Kor. 1:24.

3. Ubye n’ebingyi by’erikola omo ndeko yaghu nyihya. (Filp. 1:27) Nomo kikasaba omubiiri n’endambi nene erihuma, ni ky’omughaso munene eritsuka luba erihindana n’endeko yaghu nyihya, kibiribiri kyamatokekana. Oko kwenene, ab’omo ndeko yaghu nyihya bamatendibya bakakulangira, sibangatoka erikuwatikya. Lucinda, oyo wahumura omo muyi munene we Afrika y’endina haghuma n’abambesa biwe babiri akibuka kino: “Abira baghe mubanihana eriyibegherya oko baghala n’abali betu b’omo ndeko yetu nyihya, eribya ngatulira nabo n’eribya ngasubirya oko mihindano. Kandi munalighira abaghala betu eribya bakakolera oho waghe omuhindano w’eriyatulira.”

‘Erikola omo bughuma’ emibiiri y’ekiteokrasi haghuma n’abaghala n’abali betu omo ndeko yaghu nyihya ni nzira nguma eyuwene ey’eriwatikya “abandu bikiriraye engulu mbuya.” Anne-Lise, oyo tulyakanayako aho mbere akabugha ati abasyakulu b’endeko yiwe nyihya mubamuhana eritulira n’obuli mundu w’omo ndeko yiwe nyihya. Mwabana ebighuma byahi? Akabugha ati “Munalunabeghera endeko yaghe nyihya.” Kandi eribya ukawatikya oko mibiiri, ng’eryerya Ekisenge ky’Obwami n’eritasyakokotyakyo kikanganaya ngoko wabirilangira ndeko yenyu nyihya mo ndeko yaghu. Wamabya ukakola  utya kangyi-kangyi abaghala n’abali betu b’omo ndeko yaghu nyihya ibakendilw’ibakubegherako naghu ighukendilw’iwayowa nga babirihika omo kindi kihanda kyaghu.

4. Usondaye abira bahya. (2 Kor. 6:11-13) Abandu bamabilangira ngoko utsomenebo bakakulighira luba eribya mwira wabo. Neryo ubye ukahika oko mihindano ko luba n’erisighala enyuma hake emihindano y’abihwa utoke eribana akanya akerikania n’abandu bangyi. Uyikase eriminya amena wabo. Eribya ukibuka amena w’abandu n’eribya mundu oyutsangatsangire kandi oyo abandi banganahikira butsir’isagha bikaleka abandi ibasa okw’iwe neryo iwanganabana abira bangyi.

Omo mwanya w’eritendibya ngoko uli, ukasonda uti abandu bakwanze, uleke abira baghu bakuminye ngoko uli kwenene-kwenene. Wighire oko Lucinda oyukabugha ati, “Lino tuwite abira bangyi kundi mutwayisogha eribya tukabirikira abaghala n’abali betu eka wetu.”

“MUBYE MUKAKOKYA ABANDI”

Eringira omo Kisenge ky’Obwami ekyuswiremo abandu obo utasi kyanganita obuba. Neryo, wangawatikya ghuti abahya ab’omo ndeko yaghu batoke eribeghera? Omukwenda Paulo mwatuhana ati: “Mubye mukakokya abandi, ngoko Kristo abiribakokya.” (Rom. 15:7) Abasyakulu b’endeko bamabigha Kristo ibanganawatikya abahya eriyowa ndeke omo ndeko yabo nyihya. (Ulebaye n’akasanduku “ Ebyangakuwatikya eribeghera luba eyo wamahumira.”) Aliwe, abosi omo ndeko, nibya n’abana banganawatikya abahya eriyowa ndeke omo ndeko yabo nyihya.

Erikokya abandi lihiriremo n’eribya tukabirikirabo eka wetu nibya n’erihabo obuwatikya obo balaghireko. Ng’eky’erileberyako, mwali wetu mwaherera endambi yiwe eriwatikya oghundi mwali wetu oyowabya mugheni omo kiharo kyabo eriminya ndeke omuyi n’erimukangania ngoko angabya akabana e taxi. Ekyo mukyawatikya kutsibu omwali wetu muhya oyo eribeghera luba.

AKANYA K’ERIKULA BUNYA-KIRIMU

Engyike yikalola mbere erikula, yikayilusayako engobi yayo kangyi-kangyi embere sy’eriyira ebipupa ebyangatokesyayo erighuluka. Kutya, omundu  akabya abihumira omo ndeko nyihya, omundu atolere eriyilusyako obuba bosi obukabya nga bukamukakiraya erighuluka omo mubiiri wa Yehova. Nicolas bana Céline bakabugha bati, “erihuma likatukangiriraya emyatsi mingyi. Eribeghera oko bandu bahya n’eribeghera ebindi biharo kikatuwatikaya erikulya eyindi mibere.” Jean-Charles, oyo tulyahula oko nzuko akakanganaya ngoko ekihanda kiwe mukyabana endundi. Akabugha ati: “Erihuma mulyawatikya abana betu erikula bunya-kirimu. Habere habilaba emisi milebe, omumbesa wetu mwalw’inialigha erilabya ekihindi omo ndeko yetu nyihya oko muhindano w’oko kati-kati k’eyenga n’enyuma w’aho mwalw’inyabya mutuliri oyutabatisibwe.”

Neryo emibere eyo ulimo yamatendikulighira erihumira omo kiharo ekirimo obwagha bwabatuliri iwanganayira ghuti? Wanganakola kino, langira endeko eyo ulimo nga y’endeko eyo wanzira erihumiramo, neryo utsuke erikolesya amahano malebe w’oko mahano agho twamabikaniako omo mwatsi ono. Ukayiketera Yehova, ukole ngoko wangatoka oko mibiiri y’endeko yenyu omw’itulira n’abaghala n’abali betu, eritsukisya obundi bwira kutse eritasyawatya obwira bw’akera. Kwa muhwa wanganayisogha eriwatikya omo nzira nyilebe abahya kutse abalaghire oko buwatikya. Kundi olwanzo wo mubere owakaminyikalaya Abakristo b’ekwenene, eriwatikya abandi lyanganaleka iwayitunda hakuhi na Yehova. (Yoh. 13:35) Wikiriraye kundu ngoko “oMungu akatsemera amahere awali ng’ayo.”​—Ebr. 13:16.

Nomo kyanganakala erihuma, abaghala n’abali betu bangyi babiritoka eriyatsemera endeko yabo nyihya n’eribyamo n’ebingyi by’erikola omo mubiiri wa Yehova, kwesi naghu wanganatoka! Anne-Lise akabugha ati, “erihumira omo yindi ndeko mukyaniwatikya erikingula ndeke omutima waghe.” Kazumi lino ikirirye kundu ngoko “omw’ihuma, Yehova anganakuwatikya omo nzira eyo syalyatakuwatikyamo embere.” Na mughala wetu Jules naye akabugha ati: “Obwira obo natsukisaya mubwaniwatikya eribeghera luba. Lino ngayowa ndeke omo ndeko yaghe nyihya. Sinangatasyatoka erilua muyo.”