1-2. Zadoki abya ndi? (1 Emyatsi y’Emighulu 12:22, 26-28)

 TERILENGEKANIA oko kino: Ekikumula ky’abalume 340 000 banemwasa busana n’eriyira Daudi mo mwami we Israeli yosi. Abalume mubakabugha ebiro isatu oko singyi hakuhi n’ekitwa kye Hebroni bakaseka, erikanirania, n’eriimba n’omuhwa esyonyimbo sy’eripipa Yehova. (1 Emya. 12:39) Omo kikumula ky’abalume abo, mwabya n’omulwana oyukahulawamo Zadoki. Abandu bangyi sibendimulangira. Aliwe Yehova iye mwamulangira, kandi anzire netu itwaminya ngoko Zadoki abya omo bandu abo. (Soma 1 Emyatsi y’Emighulu 12:22, 26-28.) Zadoki abya ndi?

² Zadoki abya muhereri oywakola kughuma n’Omuhereri Mukulu ye Abiatari. Kandi Zadoki abya mulangiri, ni bugha ambu abya n’obutoki bw’eriminya erisonda ry’oMungu kandi abya n’amenge manene. (2 Sam. 15:27) Abandu ibakasaba Zadoki amahano awali mw’amenge omughulu bamalagha kugho. Kandi abya mulume mutubaha. Omo mwatsi ono tukendilangira ngoko Zadoki akanganaya obutubaha.

3. (a) Busanaki abaramya ba Yehova balaghire oko butubaha? (b) Tukendikania okuki omo mwatsi ono?

³ Omo biro bino by’enduli, Sitani anemuyikandanga kutsibu kulenga embere erileghetsania obwikirirya bwetu oko Yehova. (1 Pet. 5:8) Neryo tulaghire oko butubaha tutoke eriyiyinia erihika ekiro Yehova asyatsandya Sitani n’ekihugho kiwe kibi. (Esy. 31:24) Tukanaye oko syonzira isatu esyo twangighiramo obutubaha bwa Zadoki.

 USIGHIKE OBWAMI B’OMUNGU

4. Busanaki abandu ba Yehova balaghire oko butubaha batoke erisighika Obwami b’oMungu? (Ulebaye n’epitsa.)

⁴ Kundi tuli bandu ba Yehova, tukasighika n’omutima wetu wosi Obwami bw’oMungu, aliwe kangyi-kangyi tulaghire oko butubaha tutoke erikola tutya. (Mat. 6:33) Ng’eky’erileberyako, omo kihugho kibi kino, tulaghire oko butubaha tutoke erisikya esyokanuni sya Yehova n’erihubirya engulu mbuya y’Obwami. (1 Tes. 2:2) Kandi abandu banemughabana kutsibu busana n’emyatsi ye politike. Busana n’ekyo tulaghire oko butubaha tutoke eritendibya oko luhande losi-losi omo myatsi ye politike. (Yoh. 18:36) Abangyi b’oko bandu ba Yehova banemughalwa busana n’eribulirwa esyofranga, erikolerwa muhanda kinya-mubiri, kutse nibya eribohwa busana n’eritendiyingirya omo kisuda kutse busana n’eritendibya oko luhande lulebe omo myatsi ye politike.

5. Busanaki Zadoki abya alaghire oko butubaha atoke erisighika Daudi?

⁵ Zadoki mwataya e Hebroni busana n’ekisendebele eky’erisighika Daudi mo mwami lisa. Mwaya yo n’ebyamano by’amalwa kandi inyanayiteghekire erilwa. (1 Emya. 12:38) Abya tayari erikwama Daudi omo malwa n’erilwira Abaisraeli oko syonzighu syabo. Alinga Zadoki syabya mulwi oyukalire. Aliwe abya mutubaha.

6. Daudi mwasighira ati ye Zadoki eky’erileberyako ekyuwene eky’obutubaha? (Esyonyimbo 138:3)

⁶ Omuhereri Zadoki mwigha ati eribya mutubaha? Kundi abya asi abalume bangyi ababya n’akaghala kandi batubaha, ahate n’eritika-tika mwighira kubo. Ng’eky’erileberyako, kundi Daudi abya mulwi kandi musondoli mutubaha abandu bosi be Israeli mubanza bati abye “musondoli” wabo. (1 Emya. 11:1, 2) Biro byosi, Daudi inyakayiketera obuwatikya bwa Yehova atoke erikinda esyonzighu siwe. (Esy. 28:7; soma Esyonyimbo 138:3.) Kandi Zadoki mwigha abandi balume batubaha, nga Yehoyada, n’omughala wiwe mulwi ye Benaya n’abandi bakulu 22 ababya oko luhande lwa Daudi. (1 Emya. 11:22-25; 12:26-28) Abalume bosi abo babya bayisoghire kundu eriyira Daudi mo mwami wabo n’erimuteya.

7. (a) Ni by’erileberyako byahi bya munabwire eby’obutubaha ebyo twangighirako? (b) Eky’erileberyako kya mughala wetu Nsilu oyo ulyalangira omo video kyamakwighisyaki?

⁷ Omughulu tukayilangirira ngoko abandi mubakangania obutubaha batoke erisighala bataleghula oko Yehova n’oko Bwami bwiwe,  netu ekyo kikatuhiramo omuhwa w’eribya n’obutubaha. Omughulu abya oko kihugho, Omwami wetu Kristo Yesu mwaghana kotso-kotso eriyingirya omo myatsi ye politike y’ekihugho kino kya Sitani. (Mat. 4:8-11; Yoh. 6:14, 15) Mughulu wosi inyakayiketera akaghala ka Yehova. Na munabwire, tunawite eby’erileberyako eby’abalwana abakaghana eriyingirya omo myatsi ye politike n’eribya basuda. Wanganabana omwatsi wabo oko jw.org. a

WATIKAYA ABAGHALA N’ABALI BENYU

8. Abasyakulu banganalagha oko butubaha mughulu wahi batoke eriha abaghala n’abali babo obuwatikya obutolere?

⁸ Abandu ba Yehova banzire eriwatikania. (2 Kor. 8:4) Aliwe hakanabya endambi ekyo ikyasaba obutubaha. Ng’eky’erileberyako, omughulu w’evita, abasyakulu banganalangira ngoko abaghala n’abali betu balaghire okw’isikibwa mutima, kwamuhwa obuwatikya b’obunya-kirimu kutse obw’ekinya-mubiri. Abasyakulu b’endeko banzire abaghala n’abali babo, n’ekyo kikaleka ibahabo ebyo balaghireko nomo engebe yako yanganabya omo bwiko kabasulubirirabo. (Yoh. 15:12, 13) Omwikola batya bakabya ibamakwama eky’erileberyako kya Zadoki oyo abya n’obutubaha.

9. Ngoko kiri omo 2 Samueli 15:27-29, Daudi mwaha Zadoki y’omubiiri wahi? (Ulebaye n’epitsa.)

⁹ Engebe ya Daudi yabya omo bwiko. Tulebaye ngoko Zadoki awatikaya abaghala babo omughulu babya bakalaba omo myatsi eyikalire. Mughala wa Daudi ye Abusaloma abya akasonda eriita Daudi, atoke eribya mwami. (2 Sam. 15:12, 13) Daudi abya atolere erilw’inalua e Yerusalema! Mwabwira abaghombe biwe ati: “Muhangane, tutibite; bite bitya isitwendibalako nʼomundu muguma busana na Abusaloma!” (2 Sam. 15:14) Abaghombe biwe babere batsuka erighenda, Daudi mwalangira ikyamatolera omughuma wa kubo asighale akababwira oko mipango ya Abusaloma. Neryo mwatuma  Zadoki n’abandi bahereri erisuba enyuma, babye bapelelezi. (Soma 2 Samueli 15:27-29.) Kyabya kitolere ibayilandako kutsibu. Omubiiri w’erikola oburorotsyo ogho Daudi abaha abya akalire kutsibu. Abusaloma abya mulume mutsibu kandi oyutatsomene mundu. Terilengekania ekyo angakolire oko Zadoki n’abandi bahereri abifumbula ngoko banemumutimbako bakatwala emyatsi yiwe oko Daudi!

10. Zadoki n’abandi bahereri mubateya Daudi yo bati?

¹⁰ Daudi mwakangania Zadoki n’oghundi mwira wiye ye Husai, eky’erikola batoke erimuwatikya. (2 Sam. 15:32-37) Babere bakola omwatsi oyo, Abusaloma mwatsuka eriyiketera Husai. Neryo Husai mwahana Abusaloma yo matobo, Daudi atoke eribya n’endambi eyitosire ey’eriteghekania amalwa. Abusaloma abere abiligha erikolesya erihano lya Husai, Husai mwalw’inabwira Zadoki na Abiatari oko mwatsi oyo. (2 Sam. 17:8-16) Neryo abalume babiri abo mubayabwira Daudi oko mwatsi oyo. (2 Sam. 17:17) Omo buwatikya bwa Yehova, Zadoki n’abandi bahereri mubakola omubiiri munene eriteya engebe ya Daudi.​—2 Sam. 17:21, 22.

11. Twanganigha tuti obutubaha bwa Zadoki omughulu tukawatikaya abaghala n’abali betu?

¹¹ Twangakangania tuti obutubaha nga Zadoki omughulu abaghala betu bali omo bwiko kandi ibalaghire oko buwatikya? (1) Ukwame obusondoli. Omo mighulu eyikalire ng’eyo litolere itwabya bowa tutoke eribya omo bughuma. Litolere iwakwama obusondoli bw’Ebeteli y’ewenyu. (Ebr. 13:17) Abasyakulu batolere ibabya bakayibukya kangyi-kangyi obusondoli obw’erikwama omughulu hamabya ekitsinduli. (1 Kor. 14:33, 40) (2) Ubye mutubaha aliwe ighunemuyiteya. (Misyo 22:3) Ukolesaye amenge. Ngambe iwayilandako. (3) Uyiketere Yehova. Wibuke ngoko Yehova anzire iwe musyakulu haghuma n’abaghala n’abali benyu imwabya mbolere. Anganakutokesya eriwatikya abaghala n’abali benyu ighune mbolere.

12-13. Ebyahikira Viktor na Vitalii byamatwighisyaki? (Ulangire n’epitsa.)

 ¹² Tukanaye oko Viktor na Vitalii, abasyakulu b’endeko abawatikaya okwighabira akalyo n’amaghetse oko baramya balikyabo omo Ukraine. Viktor akabugha ati, “itukarondaya akalyo k’eyi n’eyi. Itukowa esyombundu sikahutangikira hakuhi netu. Mughala wetu mughuma mwatuha akalyo akabya abikire eka wiwe. Akalyo ako mukawatikya abatuliri bangyi oko biro. Twabere tukahira akalyo ako omo mutoka munene, ebombe muyatoghera hakuhi netu oko metre nga 20 erilua aho tuli. Omo musibo wosi oyo, munalilira Yehova ambe obutubaha obo nilaghireko nitoke erilola embere eriwatikya abaghala n’abali betu.”

¹³ Mughala wetu Vitalii akabugha ati: “Mukyatusaba obutubaha bunene. Olughendo lwaghe lw’erimbere mulwabugha esyosaha 12. Munabugha olughendo losi ngasaba Yehova.” Vitalii abya n’obutubaha, aliwe kandi inyanemuyilandako. Akatasyatomekako ati: “Munalola embere erisaba Yehova y’amenge n’omubere w’eriyikehya. Munalaba omo syonzira esihamulirwe n’eleta sisa. Nabere nalangira abaghala n’abali betu bakakola kughuma, obwikirirya bwaghe mubwawata kutsibu. Mubalusya omutsafu w’omo nzira, bamasongya-songya akalyo, esyongyimba n’ebindi n’erihirabyo omo mutoka munene, kandi omo lughendo lwetu losi mubatuha ingye na Viktor akalyo n’ah’erighotsera.”

USIGHALE MUTALEGHULA OKO YEHOVA

14. Twanganayowa tuti omughuma w’oko bandu abo twanzire amabileka erikolera Yehova?

¹⁴ Ekighuma ky’oko myatsi eyikaluma oko mutima ko kutsibu mo mughulu ow’oko kihanda kyaghu kutse omwira waghu w’oko ndungu amaleka erikolera Yehova. (Esy. 78:40; Misyo 24:10) Twamabya itwanzire omundu oyo yo kutsibu, ikyanganatukalako kutsibu eriyiyinia omo mwatsi oyo. Eky’erileberyako ky’obutaleghula bwa Zadoki kyanganakusikya mutima.

15. Busanaki Zadoki abya alaghire oko butubaha atoke erisighala mutaleghula oko Yehova? (1 Abami 1:5-8)

¹⁵ Omwira wiwe ye Abiatari abere abisombola erileghula, Zadoki mwasighala mutaleghula oko Yehova. Omwatsi oyu mwahuluka oko nduli y’obutabali bwa Daudi. Daudi akasonda erihola, mughala wiwe ye Adonia mwasonda eriyiyiramo mwami n’omo Yehova abya inyabiribugha ati Solomona yukendisyabya mwami. (1 Emy. 22:9, 10) Abiatari mwasombola eribya oko luhande lwa Adonia. (Soma 1 Abami 1:5-8.) Omwikola atya, Abiatari mwaleghula oko Daudi, aliwe kandi mwaleghula n’oko Yehova! Alinga ekyo mukyaleka Zadoki inayowa muhanda kutsibu n’eribunika mutima. Omo myaka eyilengire oko 40, Zadoki na Abiatari ini bahereri abakakola kughuma. (2 Sam. 8:17) Mubatsunga kughuma “erisanduko [ly’oMungu].” (2 Sam. 15:29) Abosi babiri mubasighika obwami bwa Daudi kandi mubakola n’eyindi myatsi mingyi omo mubiiri wa Yehova.​—2 Sam. 19:11-14.

16. Alinga ekyawatikaya Zadoki erisighala mutaleghula niki?

¹⁶ Nomo Abiatari mwaleghula oko Yehova akasombola erihotera Daudi, Zadoki iye mwasighala mutaleghula oko Yehova. Daudi mwatatika-tikira n’ahake obutaleghula bwa Zadoki. Omupango wa Adonia abere abiminyikala, Daudi mwasombola Zadoki, Natana, na Benaya basighike Solomona mo mwami. (1 Abam. 1:32-34) Alinga Zadoki mwasikibwa mutima akalangira eky’erileberyako eky’abandi baghombe ba Yehova, nga Natana oywabya mutaleghula oko Yehova n’oko mwami Daudi. (1 Abam. 1:38, 39) Solomona abere abibya mwami “mwahira omuhereri Zadoki omo mwanya wa Abiatari.”​—1 Abam. 2:35.

17. Wanganigha uti Zadoki omughuma w’oko bandu abo wanzire amabileka erikolera Yehova?

 ¹⁷ Twangigha tuti eky’erileberyako kya Zadoki? Omundu mulebe oyo wanzire amabiyisogha erileka erikolera Yehova, ukanganaye ngoko iwe wanzire erisighala mutaleghula oko Yehova. (Yos. 24:15) Yehova akendikuha akaghala n’obutubaha obo ulaghire. Usabe Yehova n’erisighala hakuhi n’abira baghu bataleghula okw’iye. Yehova akatsemera kutsibu obutaleghula bwaghu, kandi akendisyakuhemba.​—2 Sam. 22:26.

18. Ebyahikira Marco na Sidse byamatwighisyaki?

¹⁸ Tukanaye oko ky’erileberyako kya Marco n’omukali wiwe ye Sidse. Abambesa babo babiri mubaleka ekwenene. Marco akabugha ati: “Ukabya wabibuta omwana, ukamwanza kutsibu. Ukakola ekyosi-kyosi erimuteya. Neryo akabya abisombola erileka Yehova, kikabuna mutima.” Akatasyatomekako ati: “Aliwe Yehova mwatuwatikya eriyiyinia. Yehova mwatuwatikya eribya tukasubania mutima. Omughulu ngayowa muhanda busana n’ebyatuhikira ebyo, omukali waghe akanisikaya mutima; naye kutya omughulu akayowa muhanda ngamusikaya mutima.” Sidse akabugha ati: “Yehova mwatuha akaghala ako tulaghire tutoke eriyiyinia. Munabya mundu w’obulighe. Iningalengakanaya niti alinga n’ingye nilyaleka abana baghe ibaleka erikolera Yehova. Munabwira Yehova ngoko ngayowa. Habere halaba akatambi, mwali wetu mughuma oyo nabya inamabibugha ebiro bingyi isinditasyamulolako mwasa eyo nili, amahira ebyala biwe by’oko bitigho bwaghe akanisamalira omo busu n’erinibwira ati, ‘Sidse, isiwayihirako olubanza, sikosa yaghu!’ Yehova mwaniwatikya erilola embere erimukolera n’obutseme.”

19. Uyisoghire kundu erikolaki?

¹⁹ Yehova anzire abaramya biwe bosi ibabya n’obutubaha nga Zadoki. (2 Tim. 1:7) Aliwe, syalyanza itwabya tukayiketera akaghala ketu. Anzire itwabya tukayiketera iye. Kwesi, omughulu wamayeya omo mibere eyikasaba obutubaha, usabe Yehova y’obuwatikya. Wanganayiketera ngoko Yehova akendikuha obutubaha nga Zadoki.​—1 Pet. 5:10.