• “Munayowa iba waghe ng’abya akakola obusingiri bo ngendo-ngendo”

• “Munayowa inihemukire, nga sindi mubuya, kandi munayilangira mo mundu bule.”

• “Mundatoka erikanirya omundu wosi-wosi oko mwatsi oyo. Munaghalwa bukutu-kutu, isihali oyo wanganikirania.”

• “Munayowa Yehova nga syabya anitsomene.”

Ebinywa ebiri aho ndata hano bikakanganaya ngoko omukali akaghalawa kutsibu omughulu iba wiwe akalebaya epornografia. Kandi amabya iniabiribya akalebyayo bubiso-biso; kwamuhwa oko misi kutse emyaka, ikyanganakala oko w’omwiwe eritasyayiketera ye. Ng’omukali mughuma oyo wabugha ati: “‘Munayowa nga sindinataminya iba waghe n’ahake. Hane n’eyindi myatsi eyo akanibisa?’”

Omwatsi ono alyateghekanibawa busana n’abakali abo abira babo bakalebaya epornografia. a Akendikania oko syokanuni sy’eBiblia esikendibasikya mutima, esikendikangania ngoko Yehova akendibawatikya, n’esikendibawatikya eritasyatekana omo mutima n’eriyitunda hakuhi na Yehova. b

Siwangatoka erikwamirira obuli mwatsi ogho mwira waghu akakola, aliwe hane emyatsi milebe eyo wanganakola utoke eribya n’obuholo. Tulebaye emyatsi milebe ya kuyo.

Isiwabya ukayitsweba-tsweba. Omukali anganalangira nga n’iye yukaleka iba wiwe iniabya akalebya epornografia. Alice c mwabugha ati: “Munayowa nga sindi mukali mubuya. Neryo munabya ngayibulya niti: Ekikaleka iba waghe inyanza eribya akalebya abandi bakali niki?” Abakali balebe bakayihirako amakosa busana n’emibere eyo bakayiwatamo abiba babo babilebya epornografia, bakalangira nga n’ibo bo bakakalaya emyatsi. Danielle akabugha ati: “Busana n’erihitana erilabukirenie, munayowa ng’ingye ngaleka emyatsi iyalola embere eritsanda.”

Naghu wamabya n’amalengekania awali ng’ayo, uminye ngoko Yehova syalikuhirako olubanza busana n’emikolere y’omwira waghu. Yakobo 1:14 yiti: “Obuli mundu akalengawaka omugulu akakurawa n’erihekwa n’esyongumbu siwe.” (Rom. 14:12; Flp. 2:12)  Yehova syalikutsweba, omo mwanya w’ekyo akalangira obutaleghula bwaghu okw’iye mo bw’obughuli.​—2 Emy. 16:9.

Omukali anganalengekania ati syaghambire ndeke, ati ekyo kyo kikaleka iba wiwe inyabya akalebya epornografia. Aliwe ko bite bitya. Abandu abakayiteghereraya omwatsi w’erilebya epornografia, bakabugha bati epornografia yikahira omo mundu mw’engumbu y’erikola emyatsi y’engyingo eyo sihali omukali n’omughuma oyo wangatoka eriberererya.

Isiwabya ukahangya-hangya kwilaba kateho. Catherine mwabugha ati iniakabera erilengekania oko mwatsi w’iba wiwe w’eribya akalebya epornografia. Frances akabugha ati: “Namabya isinasi eyo omwira waghe ali, ngahanga-hangaya. Omusibo wosi akahwa ininemuhangya-hangya kutsibu.” Abandi bakali babiribugha bati sibaliyowa ndeke omughulu bali ahali Abakristo balikyabo abangabya ibanasi oko lubanza lw’abiba babo. N’abandi babiribugha bati bakayowa omo mbwera kundi bakalengekanaya bati sihali oyo wangayiteghererya ndeke emibere eyo balimo.

Si kibi eriyowa utya. Aliwe, wamabera eribya ukulengekania okw’ebyo, ikikendileka iwabya ukahangya-hangya kutsibu okw’aho. Omo mwanya w’ekyo, uyikase erihira amalengekania waghu oko bwira bwaghu na Yehova. Erikola utya likendikuwatikya eribana akaghala k’eriyiyinia.​—Esy. 62:2; Efe. 6:10.

Erisoma n’erilengekania buli oko bakali ababya omw’ihangya-hangya, abakanibweko omo Biblia abasikibawa mutima babisondya obuwatikya bwa Yehova omo misabe, lyanganakuwatikya. Yehova isyalibughaho amaligho wabo ebiro byosi, aliwe iniakahabo obuholo. Ng’eky’erileberyako, Hana, “abya n’obulige omo mutima” busana n’emibere eyo abyamo. Nomo byanabya bitya, “omugulu ahatikana erisaba embere [sya Yehova],” mwabana obuholo, nomo anabya isyalyaminya emyatsi nga yikendimughendera yiti.​—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kor. 1:3, 4.

Usabe abasyakulu b’endeko b’obuwatikya. Banganabya “ng’ah’eribisama erihunga, ng’obugamo bw’embula nene.” (Isa. 32:2) Nibya banganakukangya mwali wetu oyo wanganakania naye kandi oyo wanganakusikya mutima.​—Emi. 17:17.

Wanganatoka eriwatikya iba waghu erikinda omubere wiwe w’erilebya epornografia? Kwamuhwa. Oko mwatsi w’erisoha olubanza kutse w’erikinda enzighu eyiwite amaka, eBiblia ikabugha yiti “ababiri bowene kwilaba omuguma.” (Omug. 4:9-12) Abakasosotaya emyatsi bati omughulu abatahenie bakakola omo  bughuma, omulume inyanganatoka erikinda omubere w’erilebya epornografia, na mukali wiwe inyanganatasyayiketera ye.

Kwenene, omo byosi ngambe omulume inyabya inyanayisoghire kundu erileka erilebya epornografia kandi ngambe inyabya inianemukola kutsibu atoke eriyihighula oko kindu kyosi-kyosi ekyangaleka inyawa omo kitegho ekyo. Anabirisaba Yehova y’akaghala n’erisondya obuwatikya oko basyakulu? (2 Kor. 4:7; Yak. 5:14, 15) Anabiriyira ekyo amakola eriyiteya oko ebyangaleka iniawa omw’ilebya epornografia? Ng’eky’erileberyako, anabiriyihiriraho emipaka y’erikolesya ebyombo by’ekielektronike, n’eriyihighula oko bitegho ebyangaleka inialebya epornografia? (Emi. 27:12) Anganaligha obuwatikya bwaghu n’erikubwira ekwenene yosi butsira eribisa omwatsi wosi-wosi? Kyamabya kitya, iwanganatoka erimuwatikya.

Wuti? Tulebaye eky’erilebryako kighuma. Felicia mwatahibwa na Ethan, omulume oyo wabya akalebya epornografia omughulu abya inyakine mulwana. Felicia mwamuwatikya eribya akayowa buholo erimukanirya omughulu abya akabya n’engumbu y’erilebya epornografia. Ethan akakanaya ati: “Ngabwira ow’omwaghe y’ekwenene. Omo lwanzo, akanyiwatikaya eriyihighula okw’ibya omo mibere eyangaleka inasonda erilebya epornografia kandi akabya inianemunibulya nga ninemuyowa niti. N’akandi akabya inianemuniwatikya erikolesya e Enternete omo ndambi nge.” Kwenene, Felicia akayowa muhanda busana n’omubere wa Ethan w’erianza erilebya epornografia. Aliwe akabugha ati: “Erihitana lyaghe siririmuwatikaya eriyihighula oko mubere mubi oyo. Enyuma sy’erikanirania oko myatsi yiwe, akayikasa erikola haghuma naghe eriniwatikya erisinga obulighe bwaghe.”

Erikanirania ng’eryo, lyanganawatikya omulume erileka eribya akalebya epornografia. Aliwe kandi lyanganaleka na mukali wiwe inyatasyayiketera ye. Okw’ekyo, omughulu omulume akayisogha eribya akabwira omukali wiwe y’emyatsi eyikabya nga yikamukalako; ng’erimubwira eyo akaya, n’ebyo akendikola, ekyo kikaleka ikyoloba oko mukali eriyiketera ye kundi isihali omwatsi ogho akamubisa.

Unikirirye ngoko wanganawatikya omwira waghu omw’ikolesya enzira ngumerera eyo? Kyamabya kitya, mwanganasoma omwatsi ono wo kughuma n’erikania kugho. Anganabya inyanemulandamirira erileka erilebya epornografia n’erikuha akanya k’eritasyayiketera ye. Omo mwanya w’erihitana busana n’erikania oko lubanza alo, litolere inyayikasa eriminya ngoko ukayowa busana n’olubanza olo. Litolere iwamuwatikya atoke erileka omubere oyo kandi atoke eribya mundu oyo wangayiketera. Inywe bosi litolere imwigha ebikaleka omundu inyanza erilebya epornografia nga ni byahi, n’olubanza olo nga lwangakindwa luti. d

 Wamabisagha uti iwe n’ow’omwaghu simwendihulikirirana ukakania oko mwatsi oyo, usondaye omusyakulu oyo mubeghereko inywe babiri abyeho mukakania oko mwatsi oyo. Uminye ngoko nibya enyuma sy’iba waghu erisinga omubere w’erilebya epornografia, hanganalaba omughulu muli isighuliwayiketera iye. Isiwatwa amaha. Ukole n’emyatsi mike-mike eyanguwania obwira bwenyu. Ubye n’amaha ngoko inywe babiri bosi mwabya n’omutima w’erilindirira, endambi iyikendisyahika endwa yenyu iyatasyabya n’akaghala.​—Omug. 7:8; 1 Kor. 13:4.

Iba waghu amatasyalebya epornografia, ekyo si bugha ambu syendisyaleka omubere mubi oyo; kutsibu-tsibu amabya ini mubere w’omughulu muli, inianganabugha ebiro bingyi inianemulwa nagho. Anganatasyalebyayo nibya iniamabibugha emyaka mingyi isyalisyalebya epornografia. Eriyihighula okw’isubirira-subirira erilebyayo, akendilagha okw’ikulya amaka wiwe w’eriyikakirya. Anganakola atya omw’ilola embere eriyikakirya, nibya nomo kyangalangirika ng’abirilekana n’omubere mubi oyo. (Emi. 28:14; Mat. 5:29; 1 Kor. 10:12) Akendilagha okw’ikulya “obulengekania buhya” n’erigha “eripona ekibi” ni bugha ambu epornografia n’eyindi mitsye mibi ng’erinyighitsa ebitsuko by’olubuto. (Efe. 4:23, NWT; Esy. 97:10; Rom. 12:9) Anemuyikasa ngoko angatoka? Byamabya iko biri bitya, iniangasyahika okw’ileka olosi eribya akalebya epornografia. e

Wangakolaki iba waghu amakangania ko syanzire erileka omubere oyo? Si kibi eribya iwanganabunika mutima, iwahitana n’eriyowa iwabirikolwa muhanda. Ughusire Yehova y’erihangya-hangya lyaghu. Ekyo, ikyanganakuwatikya eribya n’obuholo. (1 Pet. 5:7) Ulole embere eriyitunda hakuhi na Yehova omw’iyighisya, erisaba, n’erilengekania buli oko Kinywa kiwe. Ukakola utya, ubye ighunikirirye ngoko na Yehova kutya akendiyitunda hakuhi naghu. Isaya 57:15 yiti, akikala haghuma ‘n’abali n’ekirimu kyolo-kyolo n’eriyikehya’ atoke eriwatikyabo eritasyabana obutseme. Uyikase eriwatya obwira bwaghu haghuma n’oMungu. Usondaye obuwatikya oko basyakulu. N’ekindi, ubye ighunayiketere ngoko oko mughulu mulebe owakasa, iba waghu anganayisubako.​—Rom. 2:4; 2 Pet. 3:9.