Kanganaya emyatsi eyirimo

Kanganaya emyatsi eyirimo

OMWATSI W’ERIGHA 45

OLWIMBO 138 Omutwe w’esyombwe ni lukengerwa

Ebinywa by’omwiso by’abalume balebe bataleghula byangatwighisyaki?

Ebinywa by’omwiso by’abalume balebe bataleghula byangatwighisyaki?

“Abakulire si bo bawite oko menge kwehi? N’obuyiteghererya sibulyasa busana n’eribyaho omo myaka mingyi kwehi?”​—YOBU 12:12.

ENZUMWA NGULU:

Erikwama ebyo Yehova akatubwira rikatuletera emiyisa lino kandi rikendisyaleka itwabana engebe y’erikota omo biro ebikasa.

1. Busanaki litolere itwakwama amahano w’abakulire?

 ITWE bosi tulaghire oko mahano awangatuwatikya eriyisogha oko myatsi y’omughaso munene omo ngebe. Abasyakulu b’endeko n’abandi Bakristo abakulire bunyakirimu banganatuha oko mahano ayo. Bamabya ibakulire kutulenga, isitwalw’itwaghana amahano wabo busana n’erilengekania tuti syakitolere lino. Yehova anzire itwakwama amahano w’abakulire. Babirilola oko binene, babiribya n’obutoki bunene bw’eryowa emyatsi yo ndeke, kandi babiribya n’amenge manene kundi babiribugha biro binenene kutulenga.​—Yobu 12:12.

2. Omo mwatsi ono, tukendikania okuki?

2 Kera, Yehova mwakolesya abaghombe biwe abakulire erisikya mutima n’erisondola abandu biwe. Terilengekania oko Musa, Daudi n’omukwenda Yohana. Babyaho oko mighulu eyisighene, kandi abosi sibabya n’amaisa maghumerera. Omughulu babya ibakisiya ibahola, mubaha abatakulire b’amahano w’amenge. Obuli mughuma wa kubo mwakangania ngoko ni ky’omughaso kutsibu erikwama ebyo Mungu akatubwira. Yehova mwahandikisya ebinywa byabo omo Biblia bitoke erituwatikya munabwire. Nomo twangabya balwana kutse abakulire, twanganabana endundi twamabitasyigha amahano wabo. (Rom. 15:4; 2 Tim. 3:16) Omo mwatsi ono, tukendikania oko binywa by’omwiso by’abalume basatu abakulire n’esyosomo esyotwangigha omo binywa byabo.

‘UKENDISYABUGHA BIRO BINENE’

3. Musa mwakolera Yehova y’ati?

3 Musa mwakolera Yehova yo kutsibu omo ngebe yiwe yosi. Abya muminyereri, mutsweri, mukomanda, kandi muhandiki. Musa mwalola oko binene omo ngebe yiwe! Mwalusya Abaisraeli omo bukobe bwe Misri kandi mwayilangirira ebitiko-tiko binene ebyo Yehova akola. Yehova mwamukolesya erihandika ebitabu bitano by’erimbere by’eBiblia, Esyonyimbo 90, kitokekene n’ Esyonyimbo 91. Kandi alinga yo wahandika n’ekitabu kya Yobu.

4. Ni bahi abo Musa asikaya mutima, kandi busanaki?

4 Mughulu muke embere Musa ahole, inyawite emyaka 120, mwahindania Abaisraeli bosi atoke eribibukya emyatsi eyo bayilangirira n’erilolako. Omo Baisraeli abo mwabya abayilangirira ebitiko-tiko n’emyatsi eyikaswekaya eyo Yehova akola n’amalipizi agho aha Abamisri. (Eril. 7:4) Mubalaba omo kati-kati k’Engetse y’Engula kandi mubalangira abasuda ba Farao bakatoghotibwa. (Eril. 14:29-31) Omo mbwarara, mubayilangirira ngoko Yehova abya akabateya n’eribaha ebyo balaghireko. (Ebih. 8:3, 4) Neryo kundi babya ibakisiya ibingira omo Kihugho ky’Endaghane, Musa mwakolesya akanya k’omwiso ako atoke eribasikya mutima. a

5. Ebinywa by’omwiso bya Musa ebiri omo Eryibuka Ebihano 30:19, 20 mubyaleka Abaisraeli ibikirirya mwatsi wahi?

5 Musa mwabugha atiki? (Soma Eryibuka Ebihano 30:19, 20.) Abaisraeli babya ibakisiya ibabana emiyisa minene. Yehova angabawatikirye eribugha mughulu muli omo kihugho ekyo abalagha. Ekihugho ekyo kyabya kyuwene kandi ekikeramo akalyo! Musa akabakanirya oko kihugho ekyo, mwababwira ati: ‘Kirimo emiyi minene-minene kandi eyuwene eyo mwatahimba, amanyumba awaswiremo emihanda yosi y’ebindu ebyuwene ebyo mwatatunda, ebyuna by’amaghetse ebyo mwatatakula, amalima w’emizabibu agho mwatahera, n’emiti y’emizeituni eyo mwatahera.’​—Ebih. 6:10, 11.

6. Busanaki oMungu mwaleka Abasiria n’Abababiloni basinge Abaisraeli?

6 Musa mwabaha n’erihano. Mwababwira ati bamanza erisyabyaho mughuli muli omo kihugho ekyo ekyuwene, litolere ibakwama emighambo ya Yehova. Musa mwabahana ati ‘basombole engebe’ omw’ihulikirira Yehova “n’omw’imumakirira.” Aliwe Abaisraeli mubaghana Yehova. Neryo muhabya habilaba mughulu mulebe, oMungu mwaleka Abasiria n’enyuma sy’aho Abababiloni babasinge n’eribatwala omo bunyewa.​—2 Abam. 17:6-8, 13, 14; 2 Emya. 36:15-17, 20.

7. Ebinywa bya Musa byamatwighisyaki? (Ulebaye n’epitsa.)

7 Ebinywa bya Musa byamatwighisyaki? Byamatwighisya ngoko twamabikwama ebyo Yehova akabugha, itukendibyaho. Ngoko Abaisraeli babya ibakisiya ibingira omo Kihugho ky’Endaghane, netu tukisiya itwingira omo kihugho kihya ky’oMungu. Hatya-hatya ekihugho kikendibinduka, ikyabya paradiso. (Isa. 35:1; Luka 23:43) Sitani n’esyombinga siwe sibendisyasyabya. (Erib. 20:2, 3) Sihendisyasyabya ekisomo ky’amabehi ekikalusaya abandu b’oko Yehova. (Erib. 17:16) Sihendisyasyabya obutabali obukaghalaya abandu. (Erib. 19:19, 20) Yehova syendisyalighira omundu wosi-wosi eritsukisya omulele omo paradiso. (Esy. 37:10, 11) Ehosi-hosi, abandu bakendisyabya bakakwama emighambo ya Yehova eyitunganene, n’ekyo kikendisyaleka ihabya obughuma n’obuholo. Abandu bakendisyanzana n’eritenditika-tikirana. (Isa. 11:9) Oyo akendisyabya mughulu oghuwene! N’ekindi, twamabikwama ebyo Yehova akatubwira, itukendisyabya omo paradiso butsira omo mamia w’emyaka aliwe kera na kera!​—Esy. 37:29; Yoh. 3:16.

Twamabikwama ebyo Yehova akatusaba, itukendisyabya omo paradiso butsira omo mamia w’emyaka aliwe kera na kera (Ulebaye enungu 7)


8. Erilengekania oko ngebe y’erikota muryawatikya riti omumisionere mughuma w’ebiro binene? (Yuda 20, 21)

8 Mughulu wosi twamabya tukalengekania oko ngebe y’erikota eyo Mungu abiritulagha, isitwendimuleka nomo twangalaba omo maligho awali ati. (Soma Yuda 20, 21.) Kandi ekyo kyanganatuha akaghala k’erilwa n’obulema bulebe obo twangabya nabo. Omumisionere mughuma oyo wakolera omo Afrika omo biro binene kandi oyo wabya akalwa n’obulema bulebe mwabugha ati: “Munalangira ngoko sinangingira omo paradiso nitetakwama ebyo Yehova akatubwira. Ekyo mukyanihiramo omuhwa munene w’erilwa n’obulema bwaghe n’erimulemba-lemba niti aniwatikaye. Mwaniwatikya neryo munakinda obulema obo.”

EMYATSI IKENDIKUGHENDERA NDEKE

9. Daudi mwalaba omo maligho wahi?

9 Daudi abya mwami mukulu. Kandi abya mwimbi, muhandiki w’esyopoeme, musuda w’amaka, kandi abya muminyereri. Mwalaba omo maligho manene. Omo myaka milebe, mwabya musayi, kundi abya akaya eyi n’eyi akasagha omwami w’eritsuro ye Sauli. Mwabya abibya mwami, kandi amabya musayi kundi mughala wiwe Absalomu abya akasonda erimupurako obwami. Nomo Daudi analaba omo maligho wosi ayo, kandi nomo anakola amakosa malebe awakalire, mwataleka erikolera Yehova erihika oko luholo lwiwe. Yehova mwahula Daudi mo “mundu oyukakola ngoko omutima [wiwe] anzire.” Kwesi amahano wa Daudi ni w’erihulikirira!​—Emib. 13:22; 1 Abam. 15:5.

10. Busanaki kyabya kitolere Daudi inyahana mughala wiwe ye Solomona?

10 Terilengekania oko rihano eryo Daudi aha mughala wiwe ye Solomona, oyo wangabere mwami omo mwanya wiwe. Yehova yo wasombola Solomona atoke erihimba ehekalu aho abandu bekendibya bakaramirya Yehova. (1 Emya. 22:5) Solomona angabanire amaligho. Daudi mwamubwira atiki? Tulangire.

11. Erikwamana ne 1 Abami 2:2, 3, Daudi mwahana Solomona atiki, n’emyatsi muyabya yiti omughulu Solomona akwama erihano eryo? (Ulebaye n’epitsa.)

11 Daudi mwabugha atiki? (Soma 1 Abami 2:2, 3.) Daudi mwabwira mughala wiwe ati amabikwama ebyo Yehova akamusaba, emyatsi iyikendimughendera ndeke. N’omo myaka mingyi, emyatsi muyamughendera ndeke. (1 Emya. 29:23-25) Mwahimba ehekalu eyuwene nga kandi mwahandika n’ebitabu bilebe by’omo Biblia, n’ebindi binywa biwe bikabanika omo bindi bitabu by’eBiblia. Mwaminywa kutsibu busana n’amenge wiwe n’obuteke bwiwe. (1 Abam. 4:34) Aliwe ngoko Daudi anabugha, emyatsi yangaghendere Solomona yo ndeke amabikwama ebyo Yehova Mungu amubwira. Eky’obulighe, ebiro bikalaba Solomona mwaramya eyindi miungu. Yehova mwatatsemera omwatsi oyo, neryo Yehova mwaleka erimuha amenge awangamuwatikirye eritabala abandu bo ndeke.​—1 Abam. 11:9, 10; 12:4.

Ebinywa by’omwiso ebyo Daudi abwira mughala wiwe, ye Solomona bikatukanganaya ngoko twamabikwama ebyo Yehova akatusaba, iniakendituha amenge awakendituwatikya eribya tukayisogha ndeke (Ulebaye enungu 11-12) b


12. Ebinywa bya Daudi byamatwighisyaki?

12 Ebinywa bya Daudi byamatwighisyaki? Byamatwighisya ngoko twamabikwama ebyo Mungu akatubwira, emyatsi iyikenditughendera ndeke. (Esy. 1:1-3) Ni kwenene, Yehova syalibugha ati netu akendituha obuteke n’olukengerwa nga Solomona. Aliwe twamabikola ebyo Mungu wetu akatusaba, inyakendituha amenge awakendituwatikya eriyisoha ndeke. (Misyo 2:6, 7; Yak. 1:5) Esyokanuni siwe sikatusondola omo myatsi eyilebirye omubiiri, akalasi, eriyitsemesya, n’esyofranga. Twamabikolesya esyokanuni sy’amenge sy’oMungu, itukenditeya obwira bwetu haghuma n’oMungu kandi itukendisyabana engebe y’erikota. (Misyo 2:10, 11) Itukendibya n’obwira obunokire haghuma n’abandi. Kandi esyokanuni esyo isikendituwatikya eribya n’obutseme omo bihanda byetu.

13. Niki kyo kyawatikaya Carmen eriyisogha ndeke?

13 Carmen, oyo wikere e Mozambike, mwabya akalengekania ati erisoma akalasi kanene ryo rikendimuwatikya eribya n’amaisa aghuwene. Neryo mwayayihandikisya oko iniversite atoke erisoma akalasi k’eribya akakola esyopla sy’amanyumba. Mwabugha ati: “Munanza ebyo nabya ngasoma. Aliwe ingalabaya endambi nene n’erikolesya akaghala kanene ng’igha emyatsi eyo. Ingabya oko kalasi eritsuka oko saa moya na nusu ye tututu (7h30) erihika oko saa kumi na mbili y’erigholo (18h00). Ikikanikalako eriya oko mihindano, neryo ehali yaghe y’obunyakirimu muyatsanda. Emwisi syaghe ingayowa nga ngasonda erikolera abakama babiri.” (Mat. 6:24) Carmen mwasaba Yehova n’erisonda omo bitsapo byetu mw’emyatsi eyangamuwatikya. Kandi mwabugha ati: “Abaghala betu abakulire mubamba amahano aghuwene, na mama waghe naye mwamba amahano aghuwene. Neryo munayisogha erilua oko iniversite nitoke erikolera Yehova omo mubiiri w’omguhulu wosi. Munayisogha ndeke sindinatayikubya b’omo.”

14. Omo kikuhi, Musa na Daudi mubahana abandu batiki?

14 Musa na Daudi babya banzire Yehova yo kutsibu kandi ibanzire kutsibu erikwama ebyo akatusaba. Omo binywa byabo by’omwiso, mubahana ababya bakabahulikirira bati bakwame eky’erileberyako kyabo omw’imakirira Yehova oMungu wabo. Kandi mubababwira ngoko bamabileka Yehova, naye inyakendibaleka kandi isyendibatsumula ngoko abalagha. Amahano wabo netu anganatuwatikya munabwire. Habere habilaba emyaka mingyi, oghundi mughombe wa Yehova naye mwakangania ngoko litolere itwabya bataleghula oko Mungu.

“NGATSEMA KUTSIBU”

15. Omukwenda Yohana mwayilangirira myatsi yahi omo ngebe yiwe?

15 Yohana abya mukwenda oyo Yesu Kristo abya anzire kutsibu. (Mat. 10:2; Yoh. 19:26) Yohana abya akakwama Yesu omughulu Yesu abya akayahubirya, mwayilangirira ebitiko-tiko ebyo Yesu akola, kandi mwasighala mutaleghula oko Yesu omo mighulu eyikalire. Abya inyaneho omughulu babya bakakongomerera Yesu y’oko muti kandi mwamulangira abilubuka. Kandi mwayilangirira Abakristo bakakanyirira oko karne k’erimbere. Mwayilangirira ngoko Abakristo abatsuka ini bake mubakanyirira, bamabya banene erihika oko kika engulu mbuya ‘yamahubiribwa omo kihugho kyosi.’​—Kol. 1:23.

16. Ebyo Yohana ahandika mubyawatikya abahi?

16 Yohana mwabughaho myaka mingyi. Abere akasonda erihola, mwahabwa olusunzo lw’erihandika ebitabu bilebe ebiri omo Kinywa ky’oMungu. Mwahandika “Eribisulirwa rya Yesu Kristo,” ekitabu ekikaswekaya. (Erib. 1:1) Yohana mwahandika ne Enjili eyikahulawa omo rina liwe. Mwahandika n’esyobaruha isatu esyasondolawa n’ekirimu ky’oMungu. Ahandikira ebaruha yiwe y’akasatu Omukristo mutaleghula oyukahulawa mo Gayo. Yohana inyakamulangira mo mwana wiwe mwanzwa w’obunyakirimu. (3 Yoh. 1) Oko mughulu oyo, habya abakristo banene abo Yahana abya akalangira mo bana biwe b’obunyakirimu. Ebyo omulume mutaleghula oyo kandi oyukulire ahandika mubyawatikya abigha bosi ba Yesu eritsuka oko mughulu oyo erihika na munabwire.

17. Ngoko kiri omo 3 Yohana 4, niki kyo kyaleka Yohana inyatsema kutsibu?

17 Yohana mwahandikaki? (Soma 3 Yohana 4.) Yohana mwabugha ngoko mwatsema akowa ngoko Abakristo balikyabo banekwama ebyo Mungu akatusaba. Omughulu Yohana ahandika ebaruha yiwe y’akasatu, abandu balebe babya ibanemulalaghania amakangirirya w’amabehi n’erighaba endeko. Aliwe abandi babya ibanemulola embere ‘erikwama ekwenene. Babya bakakwama ebyo Mungu akatusaba kandi ‘babya bakakwama ebyalayiro biwe.’ (2 Yoh. 4, 6) Abakristo bataleghula abo mubaleka Yohana inyatsema, na Yehova kutya.​—Misyo 27:11.

18. Ebinywa bya Yohana byamatwighisyaki?

18 Ebinywa bya Yohana byamatwighisyaki? Byamatwighisya ngoko twamabibya bataleghula oko Yehova, itukendibya n’obutseme n’erileka abandi ibatsema. (1 Yoh. 5:3) Eky’erileberyako, tukabya n’obutseme kundi itunasi ngoko tunemutsemesya Yehova. Naye akatsema akalangira ngoko tunemughana emyatsi y’ekihugho n’eriligha ekwenene. (Misyo 23:15) Abamalaika abali elubula nabo bakatsema. (Luka 15:10) Netu tukatsema omughulu tukalangira abandi bakasighala bataleghula, kutsibu-tsibu omughulu bali omo maligho n’omw’ilengwako. (2 Tes. 1:4) Ekihugho kino kikendisyabya kyabilaba, tukendisyatsema kundi mutwasighala bataleghula oko Yehova nomo twanabya omo kihugho ekikasondolawa na Sitani.

19. Mwali wetu oyukahulawa mo Rachel akabugha atiki okw’ikangirirya abandi b’ekwenene? (Ulebaye n’epitsa.)

19 Tukatsema kutsibu omughulu tukakangiriraya abandi b’ekwenene. Rachel, oyo wikere omo Repiblike ye Dominike, akalangira erikangirirya abandi oko Mungu wetu oyuwene nga mo lusunzo lunene. Akalengekania oko bana biwe b’obunyakirimu, akabugha ati: “Sinasi nga nangabugha nitiki erikangania obutseme obo ngabya nabo omughulu ngalangira abandu abo ngakangiriraya ibatsuka eryanza Yehova, eriyiketera iye, n’erilekana n’emibere mibi batoke erimutsemesya. Obutseme obo ngabya nabo bulengire eriyikasa ryaghe n’ebyo ngaherera nitoke eribakangirirya.”

Tukabana obutseme omughulu tukakangiriraya abandi eryanza Yehova n’erimwowa nga twe (Ulebaye enungu 19)


UKWAME AMAHANO AWALI OMO BINYWA BY’OMWISO BY’ABALUME BATALEGHULA

20. Tusosire Musa, Daudi na Yohana omo myatsi yahi?

20 Musa, Daudi, na Yohana mubabyaho oko mighulu eyisighene n’eyetu kandi sibabya n’amaisa awali nga wetu. Aliwe, tusosirebo omo myatsi mingyi. Babya bakakolera oMungu w’ekwenene, netu yo tunemukolera. Ibakasaba Yehova, ibakayiketera iye, n’erimusaba obusondoli. Netu ebyo byo tunemukola. Babya bikirirye ngoko Yehova akatsumula kutsibu abakamwowa, netu ekyo kyo tunikirirye.

21. Twamabikwama amahano wa Musa, Daudi, na Yohana, itukendibanaki?

21 Neryo kwesi, tukwame amahano awali omo binywa by’omwiso by’abalume abo omw’isikya emighambo ya Yehova. Twamabikola tutya, emyatsi yetu yosi iyikenditughendera ndeke. Itukendibyaho ‘n’eribugha mughulu muli,’ inga itukendibyaho kera na kera! (Ebih. 30:20) Kandi itukendibya n’obutseme kundi itukendibya itunemutsemesya Tata wetu w’elubula, oyukaberereraya esyondaghane siwe syosi omo lulengo olo tutetwangatoka erilengekaniako.​—Efe. 3:20.

OLWIMBO 129 Tulole embere eriyiyinia

a Abaisraeli bangyi abalangira ebitiko-tiko ebyo Yehova akola oko Ngetse y’Engula mubahola embere bingire omo Kihugho ky’Endaghane. (Emig. 14:22, 23) Yehova mwabugha ati Abaisraeli ab’emyaka eritsuka oko 20 abahandikawa bakendiholera omo mbwarara. (Emig. 14:29) Aliwe, ye Yosua, Kalebu, n’abandi Baisraeli bangyi ababya ibakine balere n’abomo kihanda kya Lawi mubataholera omo mbwarara, neryo ibo mubalangira Yehova akaberererya endaghane yiwe omughulu Abaisraeli basoka e Yordani n’eringira e Kanana.​—Ebih. 1:24-40.

b ERIKANIA OKO PITSA: Oko luhande lw’amalembe: Daudi anemubwira mughala wiwe Solomona ebinywa bilebe by’omwiso eby’amenge. Oko luhande lw’amali: Abaghala n’abali betu abali oko Kalasi k’Abapainia banemubana endundi omo makangirirya w’ekiteokrasi.