1. Omukwenda Paulo iniakalangira ati abaghombe bawatikya?

 ABAGHOMBE bawatikya bakakola emibiiri y’omughaso munene omo syondeko. Omukwenda Paulo iniakalangira abaghala betu abo mo b’omughaso. Omughulu ahandikira Abakristo be Filipi, mwaramukya abaghombe bawatikya haghuma n’abasyakulu.​—Filip. 1:1.

2. Omughala wetu oyukahulawa mo Luis akayowa ati busana n’eribya mughombe muwatikya?

² Abaghala betu banene ababiribatisibwa, bangabya balwana kutse abakulire, bakabana obutseme bungyi omw’ibya baghombe bawatikya. Devan mwabya mughombe muwatikya iniawite emyaka 18. Aliwe oghundi mughala wetu, oyukahulawa mo Luis, mwabya mughombe muwatikya iniabiriyira emyaka minene oko 50. Mughala wetu oyo mwayowa ati? Akabugha ati: “Ngatsema kutsibu omughulu ngakolera abaghala n’abali betu omo nzira eno. Babirinikangania olwanzo lunene, neryo naghe lino niwite ehyanya hy’eribakangania olwanzo.” Abaghombe bawatikya bangyi ko bakanayowa batya.

3. Omwatsi ono akendisubirya oko mabulyo wahi?

³ Wamabya iwabiribatisibwa neryo isighuliwabya mughombe muwatikya, wanganayihiriraho omuradi oyo? Niki kyo kikaleka omundu inianza eribya mughombe muwatikya? Erikwamana n’eBiblia, litolere omundu iniakolaki atoke eribya mughombe muwatikya? Omwatsi ono akendisubirya oko mabulyo ayo. Aliwe tutsuke twalangira omughombe muwatikya ng’akawatikaya ati endeko.

 OMUGHOMBE MUWATIKYA AKAWATIKAYA ATI ENDEKO?

4. Abaghombe bawatikya bakawatikaya bati endeko? (Ulebaye epitsa.)

⁴ Omughombe muwatikya ni mughala wetu oyo wabiribatisibwa oyukahirawaho n’ekirimu kibuyirire atoke eriwatikya abasyakulu oko mibiiri mbiriri-mbiriri y’omo ndeko. Abaghombe bawatikya balebe bakakola omubiiri w’erighabira abatuliri b’ebiharo n’ebitsapo by’eriya nabyo omo mahubiri. Abandi bakawatikaya eryerya n’erisugha Ekisenge ky’Obwami. Kandi abaghombe bawatikya bakakokaya abandu n’eribaha ah’erikala n’erikola oko eby’obukengeleghesania by’ebyuma omughulu w’emihindano. Emibiiri yosi eyo ni y’omughaso. Aliwe ekikulu oko byosi, abaghombe bawatikya ni bandu abanzire Yehova, kandi abakasikaya ebyalayiro biwe ebitunganene. Na kandi, banzire kutsibu abaghala n’abali babo. (Mat. 22:37-39) Omughala wetu oyo wabiribatisibwa angakolaki atoke eribya mughombe muwatikya?

5. Omundu amabya inianzire eribya mughombe muwatikya, litolere iniakolaki?

⁵ EBiblia ikakanganaya ebyo mundu atolere iniakola atoke eribya mughombe muwatikya. (1 Tim. 3:8-10, 12, 13) Wamabya ighunanzire eribya mughombe muwatikya, wighe ebyo Biblia ikakusaba erikola kandi uyikase erikolabyo. Aliwe embere sy’erikola utya, utsuke waminya ekikaleka iwanza eribya mughombe muwatikya nga niki.

NIKI KYO KIKALEKA IWANZA ERIBYA MUGHOMBE MUWATIKYA?

6. Niki kyo litolere ikyakukuna erikolera abaghala n’abali betu? (Matayo 20:28; ulebaye n’epitsa y’oko kijalada.)

⁶ Eryanza Tata wiwe n’eryanza abandu kyo kyabya kikaleka Yesu, eky’erileberyako kyetu kikulu, iniakola obuli mwatsi ogho akola. Olwanzo lo lwabya lukamukuna erikola kutsibu n’erikolera abandi b’emyatsi eyo bandu babya bakalangira mo y’ahisi. (Soma Matayo 20:28; Yoh. 13:5, 14, 15) Naghu, eryanza Yehova n’eryanza abandu kyamabya ikyo kikaleka iwanza eribya mughombe muwatikya, Yehova iniakendikutsumula kandi iniakendikuwatikya erihikira omuradi waghu w’eribya mughombe muwatikya.​—1 Kor. 16:14; 1 Pet. 5:5.

7. Busanaki mughala wetu syatolere eribya oyukayikokolomaya?

⁷ Kangyi-kangyi, abandu b’ekihugho bakanza abandu abakayikokolomaya. Aliwe abandu ba Yehova sibali batya. Mughala wetu oyo wanzire  abandi nga Yesu syalibyamo mutima w’eritabala abandi kandi syaliyikokolomaya. Omundu oyukayikokolomaya amabiyirwa mo mughombe muwatikya, inianganaghana erikola emibiiri eyikalangirika mo y’ahisi eyitolere erikolwa esyombuli sya Yehova sitoke eribya isine ndeke. Anganalangira nga syatolere erikola emibiiri eyiri ng’eyo. (Yoh. 10:12) Yehova syangatsumula omundu oyukayikokolomaya kutse eriyilabirirya.​—1 Kor. 10:24, 33; 13:4, 5.

8. Yesu mwaha abakwenda biwe b’erihano ryahi?

⁸ Nibya n’abira ba Yesu b’oko mutima ibakananza erihabwa emibiiri milebe, aliwe ekyabya kikabakuna kyabya ini kibi. Terilengekania oko bakwenda babiri ba Yesu, ye Yakobo na Yohana. Mubasaba Yesu bati abahe emyanya y’embere-mbere omo Bwami bwiwe. Yesu mwatababwira ati bamakola ekyuwene, aliwe mwabwira abakwenda biwe 12 ati: “Oyo wanzire eribya mukulu omo kati-kati kenyu litolere iniakolera abandi, n’oyo wanzire eribya w’erimbere omo kati-kati kenyu litolere iniabya mughombe w’abosi.” (Mar. 10:35, 37, 43, 44) Abaghala betu abakanza eribya baghombe bawatikya kundi ibanzire erikolera abandi, ni muyisa oko ndeko.​—1 Tes. 2:8.

WANGAYIRA UTI UTOKE ERIBYAMO MUTIMA W’ERIKOLERA ABANDI?

9. Wangayira uti utoke eribyamo mutima w’erikolera abandi?

⁹ Oko kwenene, wanzire Yehova kandi wanzire erikolera abandi. Nomo bine bitya, wanganabya isighulimo mutima w’erikola omubiiri ogho baghombe bawatikya bakakola. Neryo wangayira uti utoke eribyamo mutima w’erikolera abandi? Lengekanaya oko butseme bunene obo ukendibya nabo wamabikolera abaghala n’abali benyu. Yesu mwabugha ati: “Erihitya rikaletera obutseme bunene kulenga erihabwa.” (Emib. 20:35) Yesu naye iniakahitaya. Mwabana obutseme bunene busana n’erikolera abandi, naghu wanganabana oko butseme obo.

10. Yesu mwakangania ati ngoko anzire erikolera abandi? (Mar. 6:31-34)

¹⁰ Tulebaye ekikakanganaya ngoko Yesu abya anzire erikolera abandi. (Soma Mariko 6:31-34.) Kiro kighuma, Yesu n’abakwenda biwe babya bakasondya ah’eriluhukira kundi babya ibabiriluha. Aliwe mubahika aho bakendiluhukira abandu ibabirihikaho kundi abandu abo babya banzire erihulikirira amakangirirya wa Yesu. Yesu endighana eribakangirirya kundi iye n’abakwenda biwe babya ibabiribula n’endambi y’erirya. Kutse Yesu endibwirabo ekinywa kighuma kutse bibiri, neryo iniababwira ati baghende. Aliwe kundi Yesu abya anzire abandu, “mwatsuka eribakangirirya emyatsi mingyi.” Kandi mwalola embere eribakangirirya erihika omughulu obutuku bwira. (Mar. 6:35) Mwatakaswa erikola atya, aliwe mwakola atya kundi “mwakwirabo obulighe.” Mwanza eribakangirirya kundi abya abanzire. Erikolera abandi muryaleka Yesu iniabya n’obutseme bunene.

11. Niki kyo kikakanganaya ngoko Yesu abya iniakaha abahulikiriri biwe b’ebyo balaghireko? (Ulebaye n’epitsa.)

¹¹ Omughulu Yesu abya akakolera abandu, isyalibakangiriraya lisa. Abya iniakabaha n’ebyo balaghireko kinya-mubiri. Ng’eky’erileberyako, mwakola ekitiko-tiko abandu batoke eribana akalyo, neryo amabugha ati abigha biwe baghabireko abandu. (Mar. 6:41) Omw’ikola atya, mwakangirirya abigha biwe ngoko bangabya bakakolera abandi. Kandi mwabakangania ngoko emibiiri eyiri ng’eyo, ni bugha ambu emibiiri eyo baghombe bawatikya bakakola, ni y’omughaso. Terilengekania oko butseme bunene obo bakwenda babya nabo bakakola haghuma na Yesu omw’ighabira abandu b’akalyo erihika omughulu “abosi mubalya, bamughuta”! (Mar. 6:42) Ekyo ni ky’erileberyako kighuma kisa ekikakanganaya ngoko Yesu iniakahira  endundi y’abandi y’embere. Iniakakolera abandu omo ngebe yiwe yosi. (Mat. 4:23; 8:16) Erikangirirya abandi n’eribaha ebyo balaghireko, ebyo ibikaleka Yesu iniatsema kutsibu. Naghu ukenditsema kutsibu wamabya iwanzire eribya mughombe muwatikya busana n’erikolera abandi.

12. Busanaki silitolere omundu wosi-wosi akalengekania ati syawite ekyo angawatikya mo endeko?

¹² Wamalangira ghuti sighuwite obutoki bosi-bosi, isiwabunika mutima. Indi unawite emibere eyangaleka iwatoka eriwatikya endeko. Lengekanaya oko binywa ebyo Paulo abugha omo 1 Abanya Korinto 12:12-30, neryo usabe Yehova akuwatikaye erilangira ngoko wangakolesyabyo. Ebinywa ebyo bya Paulo bikakanganaya burora-rora ngoko obuli mughombe wa Yehova, naghu erikuhirako, anawite ekyo angakola omo ndeko, kandi ni w’omughaso. Wamabya isighuliwayira oko mibere eyangaleka iwayirwa mo mughombe muwatikya, isiwatwa amaha. Omo mwanya w’ekyo, uyikase erikolera Yehova n’abaghala benyu omo nzira yosi-yosi eyo wangatoka. Uminye ngoko abasyakulu bakendibya ibanemukulengekaniako, kandi bakendikuha emibiiri eyo wangatoka erikola.​—Rom. 12:4-8.

13. Ni kindi kyahi kyo kikakanganaya ngoko naghu wanganabya mughombe muwatikya?

¹³ Ekindi ekikakanganaya ngoko naghu wanganabya mughombe muwatikya kya kino: Emibere mingyi eyo Biblia ikabugha yiti ngambe abaghombe bawatikya ibabya nayo ye n’emibere eyo Bakristo bosi batolere ibabya nayo. Ng’eky’erileberyako, Abakristo bosi batolere ibanokya obwira bwabo haghuma na Yehova, ibabya bakahitya n’obutseme, n’eribya n’emighendere eyikaleka Yehova iniatsema. Neryo wangakolaki utoke eribya mughombe muwatikya?

LITOLERE OMUNDU INIAKOLAKI ATOKE ERIBYA MUGHOMBE MUWATIKYA?

14. Eribya mundu ‘oyutetsanga omo myatsi’ ni bugha ambu ki? (1 Timoteo 3:8-10, 12)

¹⁴ Ebyo wangakola utoke eribya mughombe muwatikya biri omo 1 Timoteo 3:8-10, 12. (Soma.) Omughombe muwatikya atolere iniabya mundu ‘oyutetsanga omo myatsi.’ Ebinywa ebyo byanganatasyabindulwa mo “oyutolere erisikibwa,” kutse “oyuyisikirye.” Ekyo si bugha ambu isiwabya ukaseka kutse eritsanga n’abandi. (Omug. 3:1, 4) Nomo bine bitya, silitolere ukatsanga omo mibiiri eyo bakakuha. Wamabya iwasibwe mo mundu oyukatumika  ndeke omubiiri ogho ukahabawa, abandu omo ndeko ibakendikusikya.

15. (a) Ebinywa “sibabye n’esyondimi ibiri” bikamaanisayaki? (b) Ebinywa “sibabye n’omururu w’erirondya esyofranga n’ebindu busana n’endundi yabo ib’ibene-bene” bikamaanisayaki?

¹⁵ “Sibabye n’esyondimi ibiri” ni bugha ambu litolere iwabya mundu oyukabugha ekwenene n’ow’eriyiketerwa. Litolere iwabya ukaberererya ebyo ukabugha, kandi isiwabya ukabugha amabehi. (Misyo 3:32) “Sibabye n’omururu w’erirondya esyofranga n’ebindu busana n’endundi yabo ib’ibene-bene” ni bugha ambu siritolere ukabya mulimya omo myatsi y’esyofranga. Obwira obuwene obo uli nabo haghuma n’abaghala n’abali benyu omo ndeko, silitolere ukakolesyabo busana n’eriyironderya esyofranga.

16. (a) Ebinywa “sibabye abandu abakanywa edivai nene” bikamaanisayaki? (b) Ebinywa “obunya-mutima obwerire” bikamaanisayaki?

¹⁶ “Sibabye abandu abakanywa edivai nene” ni bugha ambu siritolere iwabya ukanywa obwabu bunene kutse eriminywa mo mundu oyukanywa bunene. Eribya “n’obunya-mutima obwerire” ni bugha ambu litolere iwakwama esyokanuni sya Yehova omo ngebe yaghu yosi. Nomo sighuhika-hikene, ukayowa ndeke omo mutima kundi uli n’obwira obuwene haghuma n’oMungu.

17. Mughala wetu angakangania ati ngoko ni w’eriyiketerwa omughulu akalengawako bakalebya nga anatolere? (1 Timoteo 3:10; ulebaye n’epitsa.)

¹⁷ ‘Erilengwako nga unatolere’ ni bugha ambu litolere iwabya iwabirikangania ngoko ukakola ndeke emibiiri eyo ukahabawa kandi ngoko uli w’eriyiketerwa. Neryo, abasyakulu bamakuha omubiiri, iwakolagho ngoko balyakubwira ambu ukolegho, kandi litolere iwakwama ebighenderwako ebyo endondeka ya Yehova ikatuha. Uyikase eriminya ndeke ebyo usabirwe erikola n’eriminya nga ukendibugha mughulu mungahi ukakolagho. Abandi omo ndeko bakendilangira n’eritsemera ngoko unemulola embere bunya-kirimu omughulu ukakola omubiiri waghu n’omuhwa. Basyakulu banzwa, muyikase eribegherya abaghala betu ababatisibwe. (Soma 1 Timoteo 3:10.) Omo ndeko yenyu mune abalwana ababiribatisibwa ab’emyaka eyitsukire oko 10 erihika oko 14, kutse ab’emyaka mike okw’aho? Banabeghere eriyighisya n’eriteghekania emihindano? Bakanasubiraya oko mihindano n’erihubirya oko buli mwisi? Byamabya iko biri bitya, imwabaha emibiiri eyo banganatoka erikola erikwamana n’emyaka yabo n’emibere eyo balimo. Neryo aho,  abaghala betu balwana abo ibanganalengwako erilebya nga banatolere. Neryo ibakendisyabya bayira oko myaka eyitsukire oko 17 erihika oko 19, ibanganatolera eribya baghombe bawatikya.

18. ‘Eritendibyako ehinywa-hinywa’ ni bugha ambu ki?

¹⁸ “Isibaliko ehinywa-hinywa” ni bugha ambu sihali oyo wangabugha ati wabirikola erilolo erikalire, neryo ikyabya ini kwenene. Abandu banganabugha amabehi w’oko Bakristo. Abandu mubabugha amabehi n’oko Yesu, naye mwabugha ati abandu bakendisyabugha amabehi oko bigha biwe. (Yoh. 15:20) Aliwe wamabya ukayighendya ndeke nga Yesu, ighukendiminywa ndeke omo ndeko.​—Mat. 11:19.

19. Ebinywa “iniabya n’omukali mughuma musa” bikamaanisayaki?

¹⁹ “Iniabya n’omukali mughuma musa.” Wamabya ighulungire, utolere iwasikya akanuni ako Yehova ahiraho omughulu atsukisaya endwa, akakabugha kati endwa ni y’omulume mughuma n’omukali mughuma. (Mat. 19:3-9) Omulume Mukristo syatolere erikola obusingiri n’ahake. (Ebr. 13:4) Ekyo kihiriremo n’eribya mutaleghula oko mukali waghu mughulu wosi, ni bugha ambu eritendiyiwata-wata nga wanzisibwe n’omundu oyute mukali waghu.​—Yobu 31:1.

20. Omulume angakangania ati ngoko ni “mundu oyukasondola ab’omo nyumba yiwe bo ndeke”?

²⁰ “Omundu oyukasondola ab’omo nyumba yiwe bo ndeke.” Wamabya ighunawite oko kihanda, litolere iwimanira ndeke ekihanda kyaghu. Ubye ukasondola eriramya ry’eka obuli yenga. Uyikase eribya ukahubirya n’obuli mundu w’omo kihanda kyaghu ngendo nyingyi. Uwatikaye obuli mwana waghu eribya n’obwira bwiwe-bwiwe haghuma na Yehova. (Efe. 6:4) Omulume oyukimanira ndeke ekihanda kiwe akakanganaya ngoko anganatoka eriteya endeko.​—Tasyalebya 1 Timoteo 3:5.

21. Wangakolaki wamabya isighuliwabya mughombe muwatikya?

²¹ Mughala wetu, wamabya isighuli wabya mughombe muwatikya, tukakusaba erisoma omwatsi ono wo ndeke-ndeke n’erisaba Yehova. Wighe emibere eyo mughombe muwatikya atolere iniabya nayo, kandi uyikase eribya ukakanganiayo. Uyibulaye nga wanzire Yehova, abaghala n’abali benyu b’oko lulengo lwahi. Uyikase eryanza kutsibu eribakolera. (1 Pet. 4:8, 10) Uyikase eribya mughombe muwatikya, neryo ighukenditsema kutsibu busana n’erikolera abaghala n’abali benyu b’omo ndeko. Yehova akutsumule kutsibu ukayikasa eribya mughombe muwatikya!​—Filip. 2:13.