Abatsweri 9:1-57

  • Abimeleki amabya mwami e Shekemu (1-6)

  • Omusyo wa Yotamu (7-21)

  • Abimeleki amatabala abandu bo luhanya-hanya (22-33)

  • Abimeleki amalwa n’omuyi we Shekemu (34-49)

  • Omukali amahutalya Abimeleki; Abimeleki amahola (50-57)

9  Enyuma sy’aho, Abimeleki, mughala wa Yerubaali, mwayasungana n’abayomba biwe* e Shekemu. Mwakania nabo n’ekihanda kyosi kya sukulu* wiwe ati:  “Kisi mubulaye abakulu* bosi be Shekemu muti, ‘Niki kyo mwanzire? Mwanzire abaghala bosi 70 ba Yerubaali ibabatabala? Kutse mwanzire omundu mughuma musa iyo wabatabala? Mwibuke ngoko niri mutunga* wenyu.’”  Abayomba biwe* mubayabwira abakulu bosi be Shekemu ebyo Abimeleki alyabugha. Neryo abakulu be Shekemu mubayisogha erikwama Abimeleki, kundi babya bakayibwira bati: “Sindi mbino ni mughala wetu.”  Neryo mubamuha ebihande 70 by’efeza* ebyo balusaya omo hekalu ya Baali-beriti. Abimeleki mwahabyo abalume abatawite eky’erikola kandi abatekenga batoke erimukwama.  Enyuma sy’aho, mwaya eyiri enyumba ya baba wiwe e Ofra n’eritira oko ribwe righuma kw’abaghala babo, abana ba Yerubaali, abalume 70. Yotamu musa, akatungo ka Yerubaali, ko kabala, kundi mukayibisa.  Enyuma sy’aho, abakulu bosi be Shekemu n’abandu bosi be Bete-milo mubahindana n’eriyira Abimeleki mo mwami, hakuhi n’omuti munene owabya, hakuhi n’enduyi eyabya e Shekemu.  Yotamu abere abyowa omwatsi oyo, mwalw’inimana oko singyi y’Ekitwa kye Gerizimu, neryo mwabugha nabo omo mulenge muli ati: “Inywe bakulu be Shekemu, munihulikirire, n’oMungu naye akendibahulikirira.  “Kiro kighuma, emiti muyayahira oko mwami kw’amaghuta, oyo wangatabalayo. Neryo muyabwira omuti w’emizeituni yiti, ‘Ututabale.’  Aliwe omuti w’emizeituni mwasubiryayo ati, ‘Sinangasigha amaghuta waghe awakolesibawa eripipa oMungu n’abandu busana n’eriyatsinga-tsinga endata oko yindi miti.’ 10  Enyuma sy’aho, emiti muyabwira omuti w’etini yiti, ‘Asa ututabale.’ 11  Aliwe omuti w’etini mwasubiryayo ati, ‘Sinangasigha obusi bwaghe n’amatunda waghe awuwene busana n’eriyatsinga-tsinga endata oko yindi miti.’ 12  Enyuma sy’aho, emiti muyabwira omuti w’omuzabibu yiti, ‘Asa ututabale.’ 13  Aliwe omuti w’omuzabibu mwasubiryayo ati, ‘Sinagasigha edivai yaghe nyihya-nyihya eyikatsemesaya oMungu n’abandu busana n’eriyatsinga-tsinga endata oko yindi miti.’ 14  Oko mwiso, eyindi miti yosi muyabwira omusaki-saki yiti, ‘Asa ututabale.’ 15  Neryo omusaki-saki mwasubiryayo ati: ‘Mwamabya kwenene-kwenene imwanzire erinihirako amaghuta nitoke eribya mwami wenyu, mwase muyibise omo kitsutsu kyaghe. Aliwe mwamabya imukanitsangamo, omuliro alue omo musaki-saki n’eritimya emiti y’emierezi ye Lebanoni.’ 16  “Neryo mukalengekanaya muti mumukakola n’omutima owerire kandi muti mumukakola ekyuwene omw’iyira Abimeleki mo mwami? Mukalengekanaya muti mumukakolera Yerubaali n’ekihanda kiwe y’ekyuwene? Mukalengekanaya muti mumukamukolera ekyo atolere erikolerwa? 17  Omughulu baba waghe abalwirako, mwahira engebe* yiwe y’omo bwiko atoke eribalusya omo byala by’Abamidiani. 18  Aliwe munabwire mwabirighana ekihanda kya baba waghe n’eritira abaghala biwe, abalume 70 oko ribwe righuma. Y’oyo mwabiriyira Abimeleki, mughala w’omukobe wiwe mukali mo mwami w’abakulu be Shekemu busana tu n’eribugha muti ni mughala wenyu. 19  Neryo mwamabya imukakolera Yerubaali n’ekihanda kiwe n’omutima owerire kandi imukamukolera ekyuwene, mutseme busana na Abimeleki, naye atseme busana nenyu. 20  Bite bitya, Abimeleki aluemo omuliro, atimaye abakulu be Shekemu ne Bete-milo, n’abakulu be Shekemu ne Bete-milo baluemo omuliro, atimaye Abimeleki.” 21  Neryo Yotamu mwatibitira e Beeri, mwikala eyo busana n’erisagha mughala wabo ye Abimeleki. 22  Abimeleki mwatabala* Israeli omo myaka 3. 23  Neryo oMungu mwaleka obuyighu bubye omo kati-kati ka Abimeleki n’abakulu be Shekemu, n’abakulu be Shekemu mubamusohera. 24  Emyatsi yabya yitya kusudi obutsururu obwakolawa oko baghala 70 ba Yerubaali butuhulibawe, kusudi omusasi ogho buta abye oko mutwe wabo, ni bugha ambu abye oko mutwe wa Abimeleki kundi mwita abaghala babo, abye n’oko mutwe w’abakulu be Shekemu kundi mubamuwatikya eriitabo. 25  Neryo abakulu be Shekemu mubahiraho abalume abakendiyamulimbya oko syosingyi sy’ebitwa. Abalume abo mubabya bakapura ebindu oko buli mundu oyukalaba omo nzira hakuhi nabo. Habere habilaba mughulu mulebe, bamayabwira Abimeleki y’omwatsi oyo. 26  Kiro kighuma, Gaali, mughala wa Ebedi, n’abaghala babo mubalaba e Shekemu, n’abakulu be Shekemu mubayighunga okw’iye. 27  Abalume be Shekemu mubaya omo malima, bamoha emizabibu omo malima wabo w’emizabibu, bamalyatangirayo, n’erikola efete. Enyuma sy’aho, mubingira omo hekalu y’omungu wabo, bamalya n’erinywa n’eritakira Abimeleki. 28  Enyuma sy’aho, Gaali mughala wa Ebedi, mwabugha ati: “Abimeleki nindi na Shekemu nindi tutoke eribakolera? Sindi mbino Abimeleki ni mughala wa Yerubaali, na Zebuli si y’omutumwa wiwe? Inywe mukolere abandu ba Amori, baba wa Shekemu! Aliwe itwe, busanaki tukolere Abimeleki? 29  Nangabere mukulu w’abandu aba, nangalusiryeho Abimeleki.” Enyuma sy’aho, mwabwira Abimeleki ati: “Uyire abasuda baghu mo banene, wase oko malwa.” 30  Zebuli, omukulu w’omuyi, abere abyowa ebinywa bya Gaali, mughala wa Ebedi, mwahitana kutsibu. 31  Neryo mwatuma abandu omo bubiso-biso bayabwire Abimeleki bati: “Hulikirira! Gaali, mughala wa Ebedi, n’abaghala babo bane e Shekemu lino. Banemubwira abandu b’omo muyi oyo bati isibakwama obusondoli bwaghu. 32  Neryo wase omo kiro, iwe, n’abalume baghu, ulimbayebo omo kisuki. 33  Omo tututu, eryuba rikendibya ryabihuluka, ukendibuka n’erilwa n’abandu b’omo muyi oyo. Omughulu iye n’abalume biwe bakendisyalwa naghu, ukole ekyosi-kyosi ekyo wangatoka utoke eribasinga.”* 34  Neryo Abimeleki n’abandu bosi ababya haghuma naye mubabuka omo kiro, bamayighaba mo bikuto bini, neryo bamalimbya abandu be Shekemu. 35  Gaali, mughala wa Ebedi, mwabya abihuluka n’erimana oko mulango w’omuyi, Abimeleki n’abandu ababya ibanemulimbya mubalua eyo babya babiseme. 36  Omughulu Gaali alangira abandu abo, mwabwira Zebuli ati: “Lebaya abandu banemulua oko syosingyi sy’ebitwa.” Aliwe Zebuli mwamubwira ati: “Ebitsutsu by’ebitwa byo ukalangira ng’abandu.” 37  Habere habilaba mughulu mulebe, Gaali mwabugha ati: “Lebaya! Abandu banemulua omo kiharo ekiri omo kati-kati k’ekihugho, n’ekikuto kighuma ky’abandu kinemwasira omo nzira eyilabire hakuhi n’omuti munene we Meonenimu.” 38  Zebuli mwamusubirya ati: “Lero wamataluka eriyipeta-peta. Si ulwe ukayipeta-peta uti Abimeleki nga nindi tutoke erimukolera. Abandu abo ukapokaya si babo, lero ghenda uyalwe nabo.” 39  Neryo Gaali mwabera abakulu be Shekemu b’embere bakayalwa na Abimeleki. 40  Abimeleki mwakwamirira Gaali, neryo Gaali amatibita. Abalume banene mubitibwa eriyahika oko mulango w’omuyi. 41  Abimeleki mwaendelea erikala e Aruma, na Zebuli mwatibita oko Gaali n’abaghala babo balue e Shekemu. 42  Ekiro ekikwamire, abandu b’omo muyi mubaya omo kisuki, na Abimeleki mwowa omwatsi oyo. 43  Neryo Abimeleki mwimya abalume, amabaghaba mo bikuto bisatu, n’eribahira omo kisuki batoke erilimbya abandu. Abere abilangira abandu bakalua omo muyi, mwalwa nabo n’eribita. 44  Abimeleki n’abalume ababya haghuma naye mubalw’ibayimana oko mulango w’omuyi. Oko mughulu oyo, ebikuto bibiri byabya bikalwa n’abosi ababya omo kisuki n’eritabo. 45  Omo kiro kyosi ekyo, Abimeleki mwalwa n’omuyi oyo, amahambagho. Mwita abandu, amahimbula omuyi, n’eryutamo omunyu. 46  Abakulu bosi b’enyumba nyiri-nyiri ye Shekemu babere babyowa ekyo, mubalw’ibaya omo mwangalu* w’ehekalu* ye El-beriti. 47  Babere babwira Abimeleki ngoko abakulu bosi b’enyumba nyiri-nyiri ye Shekemu babirihindana, 48  Abimeleki n’abalume bosi ababya haghuma naye muberukira oko Kitwa kye Zalmoni. Abimeleki mwimya embasa, amatwa omutahi w’omuti n’erihiragho oko kitigho kiwe. Enyuma sy’aho, mwabwira abalume ababya haghuma naye ati: “Ekyo mulyalangira ngakola nenyu kyo mukole, muyire-yire!” 49  Neryo abalume bosi mubatwa emitahi n’erikwama Abimeleki. N’enyuma sy’aho, mubahira emitahi eyo oko mwangalu oyo n’erihira omuliro w’oko mwangalu oyo. Neryo abandu bosi ababya omo nyumba nyiri-nyiri ye Shekemu nabo mubahola. Abalume n’abakali, abosi babya hakuhi 1 000. 50  Enyuma sy’aho, Abimeleki mwaya e Tebezi. Mwalwa n’omuyi oyo, amahambagho. 51  Omo kati-kati k’omuyi oyo mwabya enyumba nyiri-nyiri. Neryo abalume n’abakali bosi haghuma n’abakulu bosi b’omuyi mubatibitiramo, mubayikingira omo nyumba nyiri-nyiri eyo, n’erihetukira oko lutwe. 52  Abimeleki mwahika ahali enyumba nyiri-nyiri eyo, amalwa nayo. Mwahika hakuhi n’omulango w’enyumba nyiri-nyiri eyo, amahira kuyo kw’omuliro. 53  Neryo omukali mughuma mwimya engasirya,* amatogheryayo oko mutwe wa Abimeleki, yamatula amakuha w’oko mutwe wa Abimeleki. 54  Aho n’aho Abimeleki mwabirikira omundu oyo wabya akamuhekera ebindu biwe by’amalwa, n’erimubwira ati: “Lusaya omuyali waghu omo lubo* lwagho, uniite, abandu bakasyabugha bati, ‘Omukali yulyamwita.’” Neyo omundu oyo wabya akamuhekera ebindu biwe by’amalwa mwamutsimita, amahola. 55  Abalume be Israeli mubabya babilangira ngoko Abimeleki abirihola, abosi mubasuba ewabo. 56  OMungu kw’atuhuliraya atya Abimeleki busana n’ekibi ekyo akolera baba wiwe omw’iita abaghala babo 70. 57  Kandi oMungu mwahira ebibi byosi by’abalume be Shekemu oko mitwe yabo. Neryo ebinywa by’eritakira ebyo Yotamu, mughala wa Yerubaali abugha, mubyabererera.

Amaelezo awehikwa

Kinywa kwa kinywa, “n’abaghala babo mama wiwe.”
Kinywa kwa kinywa, “ekihanda ky’omo nyumba ya baba wa mama wiwe.”
Kutse alinga, “abenye bitaka.”
Kinywa kwa kinywa, “niri rikuha ryenyu n’omunyoku wenyu.”
Kinywa kwa kinywa, “Abaghala babo mama wiwe.”
Ni kindu ky’obughuli ekikalua omo kitaka.
Kutse “enafsi.”
Kutse “mwayiyira mo mukulu.”
Kutse “umukolere ekyo ebyala byaghu byangatoka.”
Kutse “aho omundu ateangahika bweghu-bweghu.”
Kinywa kwa kinywa, “w’enyumba.”
Ni ribwe eryo bakaswamo erikabya oko luso kw’endata.
Ni kindu ky’erihiramo muyali.