1, 2. Ni mabulyo wahi awo abandu bakayibulaya ngendo nyingyi?

ABANA bakabulaya amabulyo mangyi. Wanganabasubirya, aliwe ngendo nyingyi bakabulaya bati, ‘Busana naki?’ Na kandi ukabya wabibasubirya, ibanganatasyabulya bati, ‘Ibwa busana naki?’

² Mo twangabya bana kutse bakulu, tukabulaya amabulyo. Twanganayibulya nga tukendiryaki, nga tukendiambalaki, kutse nga tukendighulaki. Kandi twanganabya n’amabulyo aw’omughaso munene awalebirye engebe n’ebiro ebikasa. Aliwe tutetabana eby’erisubirya ebitolere oko mabulyo ano, itwanganaleka erisondya eby’erisubirya.

3. Busana naki abandu bangyi bakalengekanaya bati sibangabana eby’erisubirya oko mabulyo wabo w’omughaso?

³ EBiblia yinemo eby’erisubirya oko mabulyo w’omughaso awo tukayibulaya? Abandu balebe banganalengekania batya, aliwe bakalangira bati ebyo eBiblia yikakangiriraya bikalire kutsibu eryowika. Banganalengekania bati abasondoli b’ebisomo basa bo bawite eby’erisubirya. N’abandi bakalangira nga bakendihemuka bamabugha bati sibasi eby’erisubirya. Naghu ukalengekanayaki?

4, 5. Ni mabulyo wahi w’omughaso awo ukayibulaya? Busana naki litolere iwalolya embere erisondya eby’erisubirya?

⁴ Wanganabya iwunanzire iwabana eby’erisubirya oko mabulyo ng’aya: Nyiriho busana naki? Omundu amahola akaya hayi? OMungu asosire ati? Yesu, Omukangirirya mukulu, mwabugha ati: “Mubulaye, mwasyahebwakyo, musonda-sondaye, neryo mwasyabanakyo; mukongote oko luyi, neryo mwasyakyingulirwalo.” (Matayo 7:7) Isiwaluha  eribulya utewabana eby’erisubirya ebyo wangayiketera.

⁵ Kwenene ‘wamasonda-sondya,’ iwukendibana eby’erisubirya by’omo Biblia. (Emisyo 2:1-5) Sirikalire eryowa eby’erisubirya ebi. Emyatsi eyo ukend’igha ikendikuletera obutseme lino, n’eriyiketera eryuwene omo biro bikasa. Tukanaye oko libulyo lighuma eryo abandu bangyi bakayibulaya.

6. Busana naki abandu balebe bakalengekanaya bati oMungu syatsomene eriaghalwa lyabo?

⁶ Abandu bangyi bakalengekanaya bati oMungu syatutsomene. Bakalengekanaya bati kwenene oMungu amabya inianatutsomene, ekihugho sikyangabere ngoko kiri munabwire. Ehosi tukalangira amalwa, abandu eriponana, n’obusama. Abandu bakalwala, ibaghalwa, n’erihola. Neryo abaghuma ibayibulya bati, ‘oMungu amabya inianatutsomene, ekikaleka inialekerania eriaghalwa lyosi eri niki?’

7. (a) Abakulu b’ebisomo babirileka abandu ibalengekania bati oMungu syalikwa obulighe bati? (b) Busana naki oMungu sy’angaleghwa busana n’ebindu bibi ebikakoleka?

⁷ Abakulu b’ebisomo bakaleka abandu ibalengekania bati oMungu syalikwa obulighe. Hamabya ekitsibu ekikalire, bakabugha bati n’isonda ly’oMungu. Bati oMungu alianza ati kibye. Eribugha batya bakabya ibakalegha oMungu. Aliwe eBiblia yikakangiriraya yiti oMungu yuteleta obubi. Yakobo 1:13, NWT yikatubwira yiti oMungu syalilenga oko mundu omo bindu bibi. Yikabugha yiti: “Omundu syabughe omughulu akalengawako ati, oMungu yukamulengako [kutse, yukamupima]. Kusangwa oMungu syalitoka erilengwako n’ekibi, kandi syalilenga oko  mundu [omo kibi].” Ni bughambu, oMungu mwangabya isyalikakiriraya ebindu bibi ebi eribya, yutebugha ati bibyeho. (Soma Yobu 34:10-12.) Tulete eky’erileberyako.

8, 9. Busana naki eribugha tuti oMungu yukatwaghalaya ni bula obwenge? Leta eky’erileberyako.

⁸ Terilengekania omulwana oyo w’ikere n’ababuti biwe. Tata wiwe amwanzire kutsibu kandi abirimukangirirya ngoko angabya akayihamulira ebyuwene. Neryo omulwana ono amaghana erihulikirira ababuti biwe n’erighenda. Amayakola ebindu bibi, neryo amaghalwa. Wanganabugha uti tata wiwe yulyialeka iniaghalwa kundi mwatamughanira erilua omo nyumba? Iyehe. (Luka 15:11-13) Nga tata oyo, oMungu syalikakiriraya abandu omughulu bakaghana erimuhulikirira n’erikola ebindu bibi. Neryo ekindu kibi kyamabya, itwibuka ngoko si y’oMungu yukaleka ikyabya. Si kyangabya ky’obwenge eribugha tuti oMungu yukatwaghalaya.

⁹ Hane ekikaleka oMungu iniatakakirirya ebindu bibi eribya. Omo Sura 11, ukendisyaminya ekyo eBiblia yikakangiriraya oko mwatsi oyo. Aliwe, utolere iwaminya ngoko oMungu atwanzire, neryo sitwangabugha tuti niye yukaleta ebitsibu ebikatuhikira. Kwenene, Iye musa yo wangabughaho ebitsibu byosi.​—Isaya 33:2.

10. Busana naki tukayiketera ndeke-ndeke ngoko oMungu akasyakokotya ebyosi ebyo abandu babi babiritsandya?

¹⁰ OMungu abuyiríre. (Isaya 6:3) Obuli kindu kyosi eky’akakola kibuyiríre, kandi kyowene. Kwesi litolere itwayiketera iye. Abandu ko bate batya. Ibo bakabya ibanemukola ebituwene. Nibya n’abatabali abakayikasa erikwama ekwenene sibawite obutoki obw’erikokotya ebyo abandu babi bakatsandaya. Sihali omundu n’omughuma oyuwite obutoki obulingene n’obo Mungu. Iye yo wangatoka erikokotya ebyosi ebyo abandu babi babiritsandya, kandi  akasyakikola. Akendisyabughaho obubi bwosi kera na kera.​—Soma Esyonyimbo 37:9-11.

11. OMungu akayowa ati akalangira ukaghalwa?

¹¹ OMungu akayowa ati akalangira ebikakoleka omo kihugho n’ebikakuhikira? EBiblia yikakangiriraya yiti oMungu “anzire eritswera eritunganene [kutse ehaki.]” (Esyonyimbo 37:28, NWT) Kwenene, anzire ebyuwene, aliwe aponire ebituwene. Akapona akalangira abandu bakaghalwa. EBiblia yikabugha yiti kera oMungu ‘mwabya n’obulighe omo mutima wiwe’ omughulu alangira obubi bukakanya omo kihugho. (Enzuko 6:5, 6) OMungu syaliatabinduka. (Malaki 3:6) EBiblia yikabugha yiti oMungu akutsomene kundu.​—Soma 1 Petero 5:7.

12, 13. (a) Busana naki tukanza abandi n’eribatsomana, kandi tukayowa tuti busana n’eryaghalwa eriri omo kihugho? (b) Ekyangaleka itwikirirya ngoko oMungu akendisyabughaho eryaghalwa n’ebitatunganene byosi niki?

¹² EBiblia yikabugha yiti oMungu mwatuhangika omo kisosekanio kiwe. (Enzuko 1:26) Ekyo kikakanganaya ngoko mwatuhangika itune n’emibere eyuwene ng’eyiwe. Neryo wamabya iwukayowa muhanda ukalangira abandu abate n’olubanza bakaghalwa, uminye ngoko oMungu iye akayowa muhanda kutsibu. Tukaminya ekyo kyo tuti?

¹³ EBiblia yikatukangiriraya yiti “oMungu ni lwanzo.” (1 Yoane 4:8) Obuli kindu ekyo oMungu akakola akakikola omo lwanzo lwiwe. Netu tukabya n’olwanzo kundi oMungu awite olwanzo. Terilengekania oko kino: Wamabya n’obutoki, wanganabughaho eryaghalwa lyosi n’obubi obuli omo kihugho? Kwenene, wanganakikola kundi wanzire abandu. N’oMungu naye angakolaki? Iye awite obutoki, kandi kundi atwanzire, akasyabughaho  eryaghalwa n’ebitatunganene byosi. Utolere iwaminya ngoko emilaghe yosi eyiri oko nzuko y’ekitabu kino ikasyabererera! Aliwe, eritoka eriyiketera emilaghe eyo, utolere iwaminya oMungu yo ndeke.

14. Erina ly’oMungu nindi, kandi tukaminya tuti ngoko tutolere eribya tukalyahula?

¹⁴ Wamanza eribya mwira w’omundu, ekyo ukatsuka erimubwira niki? Erina lyaghu. OMungu anawite erina? Ebisomo bingyi bikabugha biti erina liwe yo “Mungu” kutse “Mukama,” aliwe ayo si mena kundu. Ni mena w’erisikya ng’eribugha tuti, “omwami” kutse “prezida.” OMungu abiritubwira ngoko erina liwe kundu yo Yehova. Esyonyimbo 83:18, NWT sikabugha siti: ‘Abandu baminye ngoko, iwe ukahulawa mo Yehova, n’iwe musa oyuli Endata Kutsibu oko kihugho kyosi.’ Abahandiki b’eBiblia mobahula erina ly’oMungu lyo ngendo nyingyi omo Biblia. Yehova anzire iwaminya erina liwe n’eribya ukalyahula. Akakubwira erina liwe kundi anzire iwabya mwira wiwe.

15. Erina Yehova ni bughambu ki?

¹⁵ Erina ly’oMungu, Yehova, likaminyisaya bingyi. Ni bughambu oMungu akaberereraya ekyosi eky’akalagha n’ekyasondire kikakoleka.  Syangataluka oko kindu. Yehova musa yutolere erina eryo. *

16, 17. Amena w’erisikya ano ni bughambuki: (a) “Omutoki w’Ebyosi”? (b) “Omwami w’erikota”? (c) “Omuhangiki”?

¹⁶ Ngoko tunalyasoma, Esyonyimbo 83:18, NWT sikabugha oko Yehova siti: “N’iwe musa oyuli Endata Kutsibu oko kihugho kyosi.” Kandi, Eribisulirwa 15:3 likabugha  liti: ‘Iwe, [Yehova Mungu], Omutoki w’Ebyosi, emibiri yaghu ni minene-minene, n’ey’eriswekya. Iwe [Mwami w’erikota], esyonzira syaghu situnganene, kandi ni sy’ekwenene.’ Erina ly’erisikya “Omutoki w’Ebyosi” ni bughambu ki? Ni bughambu omo kihugho n’omo kyanya kyosi, sihali oyuwite obutoki obuhikire oko bwa Yehova. Erina ly’erisikya “Omwami w’erikota” ni bughambu n’iye musa yuliho erilwa kera na kera. Esyonyimbo 90:2 sikakanganaya ngoko syawite enzuko kutse enduli. Ekyo ka kikaswekaya!

¹⁷ Yehova musa yo Muhangiki. Eribisulirwa 4:11 liti: ‘Omukama wetu n’[oMungu] wetu, iwe utolere eribana olukengerwa, n’erisikya, n’obutoki, kusangwa wahangika ebindu ebyosi kandi busana n’erisonda lyaghu mobyabyaho kandi mobyahangikwa.’ Kwenene, obuli kindu kyosi ekyo wangalengekaniako, eritsuka oko bamalaika omo lubula, esyongununu omo kyanya, ebighúma ebikaheta  oko miti, esyosamaki omo syongetse​—Yehova yo wabihangika!

18. Busana naki abandi bakalengekanaya bati sibangabya bira b’oMungu? Aliwe eBiblia yikabugha yitiki oko mwatsi oyo?

¹⁸ Abandu balebe bakabya babisoma oko mibere ya Yehova eyikaswekaya, bakubaha n’erilengekania bati, ‘oMungu ni w’obutoki bunene kutsibu, ni w’omughaso munene, kandi ali hali kutsibu, ekyangaleka inianzomana niki?’ Aliwe, kwenene oMungu anzire itwalengekania tutya? Iyehe. Yehova anzire itwabya bira biwe. EBiblia yikabugha yiti oMungu ‘syali hali oko buli mundu w’okw’itwe.’ (Emibiri 17:27) OMungu anzire iwayitunda hakuhi naye, kandi akalagha ati ‘naye akendiyitunda hakuhi naghu.’​—Yakobo 4:8.

19. (a) Wangabya mwira w’oMungu wuti? (b) Oko mibere ya Yehova, ni mubere wahi ow’akakutsemesaya?

¹⁹ Wangabya mwira w’oMungu uti? Yesu mwabugha ati: “Neryo eyi ni ngebe y’erikota, abandu bakuminye, iwe [oMungu] mughuma w’ekwenene, n’eriminya Yesu Kristo, oyo watuma.” (Yoane 17:3) Ulolaye embere erigha, neryo ukenditoka eriminya Yehova na Yesu. Kandi ekyo kikasyaleka iwabana engebe y’erikota. Eky’erileberyako, twabir’igha ngoko “oMungu ni lwanzo.” (1 Yoane 4:16) Aliwe anawite n’eyindi mibere mingyi eyuwene. EBiblia yikabugha yiti Yehova ni ‘[Mungu] oy’uswire n’erighanyira n’ow’olukogho, sianguhire okw’ihitana, oyo woswire n’obwenge b’olwanzo n’ekwenene.’ (Eriluayo 34:6) Yehova ni ‘mubuya, kandi akabuyira.’ (Esyonyimbo 86:5) OMungu awite omutima w’erilindirira kandi syalileghula. (2 Petero 3:9; 1 Abanya Korinto 1:9) Erilolya embere uk’igha eriminya oMungu omo Biblia, ukendiminya emwatsi mingyi eyilebirye emibere yiwe eyuwene.

20-22. (a) Twangabya tuti bira b’oMungu oy’utelangirika? (b) Wangakolaki abandi bamanza bati uleke erigha eBiblia?

 ²⁰ Wangabya mwira w’oMungu oyutelangirika uti? (Yoane 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Omughulu ukasoma oko mibere ya Yehova omo Biblia, ukatoka erimuminya ng’oMundu. (Esyonyimbo 27:4; Abanya Roma 1:20) Ukendibya unemw’igha eriminya Yehova, ukendimwanza ndekendeke, na kandi obwira bwaghu naye bukandikula.

²¹ Ukendiminya ngoko Yehova ni Thatha wetu. (Matayo 6:9) Mwatuha engebe, kandi anzire itwatsemera ndeke engebe eyo. Ekyo kyo thatha wosi ow’olwanzo angayisunzira abana biwe. (Esyonyimbo 36:9) Kwenene, eBiblia yikakangiriraya yiti wanganabya mwira wa Yehova. (Yakobo 2:23) Terilengekania okw’ekyo. Yehova, Omuhangiki w’ebihangikwa byosi, anzire iwabya mwira wiwe!

²² Abandu balebe bangananza bati uleke erigha eBiblia. Bangan’ubaha bati ukendilwa omo kisomo kyaghu. Aliwe isiwaligha omundu wosi-wosi akukakiriraye okw’ibya mwira wa Yehova. Iye yo mwira oyuwene oyo wangabya naye kulenga abosi.

23, 24. (a) Busana naki silitolere erileka eribulya amabulyo? (b) Esura eyikwamire yikendikania okuki?

²³ Omughulu uk’igha eBiblia, uminye ngoko hakendibya emyatsi eyo utendy’owa ndeke. Isiwakwa esisoni eribulya kutse erisaba obuwatikya. Yesu mwabugha ati litolere itwayikehya, ng’abana balere. (Matayo 18:2-4) Kwenene abana bakabulaya kutsibu. OMungu anzire iwabana eby’erisubirya. Neryo w’ighe eBiblia yo ndeke, eki kikendikuwatikya erikirirya ngoko ebyo uk’igha ni kwenene.—Soma Emibiri 17:11.

²⁴ Enzira eyuwene ey’erigha eriminya Yehova ly’erigha eBiblia. Omo sura eyikwamire, tukendiminya ekikaleka eBiblia ikyabya kitabu ekisighirene kutsibu n’ebindi bitabu.