Kanganaya emyatsi eyirimo

Kanganaya emyatsi eyirimo

ESURA 4

Busana naki litolere itwasikya abali n’ehamuli?

Busana naki litolere itwasikya abali n’ehamuli?

“Musikaye abandu bosi. Mwanze abalikyetu Abakristo, mukenge [oMungu], kandi musikaye omwami.”​—1 PETERO 2:17.

1, 2. (a) Ni busondoli bwandi bo tutolere itwakwama? (b) Ni mabulyo wahi awo tukendikaniako omo sura eno?

OMUGHULU wabya mwana mulere, ihakanabya akatambi ababuti baghu ibakuha omubírí owo utanzire erikola. Wabya wanzire ababuti baghu, kandi wabya w’asi ngoko litolere iwabowa. Aliwe, kwa muhwa esindi ndambi isiulyanza eribowa.

2 Tunasi ngoko Yehova, Thatha wetu, atwanzire. Atutsomene kandi akatuha ebyosi ebyo tuyitaghire tutoke eritsemera engebe. Akatuha obusondoli obo tuyitaghire tutoke eribya ndeke omo ngebe yetu. Oko sindi ndambi, akakolesaya abandi bandu batusondole. Tutolere itwasikya ehamuli ya Yehova. (Emisyo 24:21) Nikwa busana naki hakanabya akandi akatambi eriligha obusondoli iryatukalako? Busana naki Yehova akatusaba ati tukwame obusondoli bulebe? Kandi tukakanganaya tuti ngoko tusikirye ehamuli yiwe?​—Lebaya Endomeko 9.

BUSANA NAKI LIKALIRE?

3, 4. Eribya bandu abatahikahikene lyatsuka liti? Busana naki eyindi ndambi likatukalako erisikya obusondoli bw’abandi?

3 Abandu bali n’omutsye w’erighana erisikya obusondoli. Omutsye oyo akalangirika erilua oko mughulu omulume n’omukali ab’erimbere, yo Adamu na Eva, bakola erilolo. N’omo banahangikawa ibanahikahikene, mobahanganira oko hamuli y’oMungu. Eritsuka aho, abandu bosi bakabutawa isibahikahikene. Kundi situhikahikene ekyo kikaleka ikyatukalako erikwama obusondoli bwa Yehova n’obw’abandu. Kandi, n’abandu abo Yehova akakolesaya eritusondola n’abo sibahikahikene.​—Enzuko 2:15-17; 3:1-7; Esyonyimbo 51:5; Abanya Roma 5:12.

4 Kundi situhikahikene, twanganabya n’omutsye w’eriyiheka. Eriyiheka likaleka erikwama obusondoli ilyatukalako. Eky’erileberyako, omo Israeli ya kera, Yehova mwasombola Musa erisondola abandu Biwe. Omulume oyukahulawamo Kora, oyo wabya iniabirikolera Yehova oko myaka mingyi, mwabya mw’eriyiheka neryo mwaghana erisikya Musa. N’omo Musa anabya akasondola abandu b’oMungu, iye syabya mw’eriyiheka. Nibya, eBiblia yikabugha yiti abya iyo mundu oyukayikehaya kulenga abosi ab’oko mughulu oyo. Aliwe Kora mwataligha obusondoli bwa Musa. Nibya mwatebya abandu bangyi b’omo ndeko bamukwame omwitendisikya obusondoli bwa Musa. Kora n’abandu abamukwama mobayirwa bati? Mub’itibwa. (Emiganzo 12:3; 16:1-3, 31-35) Omo Biblia, muli eby’erileberyako bingyi ebikakanganaya ngoko eriyiheka likahutalaya.​—2 Emyatsi y’Emigulu 26:16-21; lebaya Endomeko 10.

5. Abandi bandu babirikolesya ehamuli yabo yo muhanda bati?

5 Wanganabya iwabiryowa ekinywa, “Eribya n’ehamuli likatsandaya abandu.” Erilua kera, abandu bangyi babirikolesya ehamuli yabo yo muhanda. (Soma Omugambuli 8:9.) Eky’erileberyako, Saulo abya mulume mubuya kandi oyukayikehaya omughulu Yehova amusombola eribya mwami we Israeli. Aliwe mwalekerania eriyiheka n’eritsuro bibye omo mutima wiwe, n’eryo mokyaleka iniaghalya Dawidi, omulume oyutabya n’olubanza. (1 Samweli 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Enyuma syaho, Dawidi mwabya mwami, kandi mwabya mughuma w’oko bami abuwene kundu abatabala e Israeli. Aliwe, Dawidi naye mwanakolesya ehamuli yiwe yo muhanda. Mwasingira na Batiseba, omukali w’omulume oyo abya akahulwamo Uria, kandi mwasondekania eribisa erilolo liwe, n’erituma Uria ayakwire omo malwa.​—2 Samweli 11:1-17.

EKIKALEKA ITWASIKYA EHAMULI YA YEHOVA

6, 7. (a) Erianza Yehova likaleka itwakolaki? (b) Ekyangatuwatikya eribya bandu abakowa nibya n’omughulu likalire erikola tutya niki?

6 Tukasikaya obusondoli bwa Yehova kundi tumwanzire. Kundi twanzire Yehova kulaba ekindu kyosi-kyosi kutse omundu wosi-wosi, twanzire erimutsemesya. (Soma Emisyo 27:11; Mariko 12:29, 30.) Eritsuka oko bandu b’erimbere ababya omw’irima lye Edeni, Sitani anzire ati abandu babye n’eritika-tika oko hamuli ya Yehova. Kandi Sitani anzire itwalengekania tuti Yehova syawite ehamuli y’eritubwira ekyo tutolere itwakola. Aliwe tunasi ngoko ayo ni mabehi. Twikirirye ebinywa bino ebiri omo Biblia: “Omukama wetu [n’oMungu wetu]! Iwe utolere eribana olukengerwa, n’erisikya, n’obutoki, kusangwa wahangika ebindu byosi.”​—Eribisulirwa 4:11.

7 Omughulu wabya mwana mulere, wanganabya imowakangiriribwa eriowa ababuti baghu nibya n’omughulu wabya isiwanzire. Ko bine bitya n’okwitwe baghombe ba Yehova, eribya bandu abakowa si mwatsi molo-molo oko buli ndambi. Aliwe, kundi twanzire Yehova n’erimusikya, tukakola ekyosi-kyosi ekyo twangatoka erimwowa. Yesu mwatusighira eky’erileberyako. Mwasikya Yehova nibya n’omughulu lyabya likalire erikola atya. Ky’ekyaleka iniabwira Thatha wiwe ati: “Nikwa erisonda lyawu, butsira eryaghe lyo likolawe.”​—Luka 22:42; lebaya Endomeko 11.

8. Yehova akatusondola omo nzira syahi? (Lebaya akasanduku “ Hulikirira Amahano.”)

8 Munabwire, Yehova akatusondola omo nzira mbiriri-mbiriri. Eky’erileberyako, abirituha eBiblia. Abirituha n’abasyakulu b’endeko. Tukakanganaya ngoko tusikirye obusondoli bwa Yehova omughulu tukasikaya abandu abo akakolesaya eritusondola. Twamaghana obuwatikya bwabo, itukendibya nga twamaghana Yehova. Omughulu Abaisraeli baghana Musa, Yehova mwahitana kutsibu. Mwalangira nga n’iye yo bakaghana.​—Emiganzo 14:26, 27; lebaya Endomeko 12.

9. Olwanzo lwangatuwatikya luti erikwama obusondoli?

9 Omughulu tukasikaya ehamuli, kikakanganaya kandi ngoko twanzire abaghala betu n’abali betu. Terilengekania: Hamabya omwatsi w’obulighe kutse ekisida, abakaleta obuwatikya bakakola omo bughuma batoke erilamya abandu bangyi ngoko bangatoka. Abandu abo bamasonda bati omubírí wabo akoleke ndeke, litolere ibabya m’omundu mulebe oyukendibateghekania, n’obuli mughuma w’okwibo litolere iniakwama obusondoli bw’omundu oyo. Neryo omughuma wa kubo amaghana erikwama obusondoli n’eriyihamulira erikola eby’anzire ibikendibya biti? N’omo angabya n’amalengekania awuwene, eritendikwama obusondoli lyanganaleka ibaghalwa, kutse lyanganaleka ibahutala kutsibu. Netu kutya, twamaghana erikwamaobusondolibwa Yehova n’obw’abandu abo ahere ehamuli, kyanganaleka abandi ibaghalwa. Aliwe omughulu tukowa Yehova, tukakanganaya ngoko twanzire abalikyetu kandi tusikirye ngoko Yehova abiriteghekania endeko y’abandu biwe.​—1 Abanya Korinto 12:14, 25, 26.

10, 11. Tukendikania oko myatsi yahi ko lino?

10 Ekyosi-kyosi ekyo Yehova akabugha ati tukole ni ky’endundi okw’itwe. Twamasikya ehamuli y’omo bunyumba bwetu, omo ndeko, n’ehamuli y’abakulu b’eguvernema, itwe bosi itukendibana endundi.​—Eryibuka Ebihano 5:16; Abanya Roma 13:4; Abanya Efeso 6:2, 3; Abaebrania 13:17.

11 Eriminya ekikaleka Yehova inianza ati tusikaye abandi kyanganatuwatikya eribasikya. Tukanaye buli ngoko twangakangania erisikya omo syonzira isatu esyo.

ERISIKYA OMO BUNYUMBA

12. Omulume oyutahirye angakangania ati kw’asikirye ehamuli?

12 Yehova yo watsukisaya obunyumba, neryo mwaha obuli mundu w’omo bunyumba y’ekyangakola. Obuli mundu omo bunyumba amaminya ekyo Yehova anzire iniakola, obunyumba ibukendibya m’obutseme kandi abosi abali omo bunyumba ibakendibya omo bughuma. (1 Abanya Korinto 14:33) Yehova abirihiraho omulume mo mutwe w’obunyumba. Ekyo ni bughambu Yehova anzire omulume inyatsomana kutse erisulubirira omukali wiwe n’abana biwe n’eribasondola omo lwanzo. Neryo omulume abye inianasi ngoko akendisyatonda embere sya Yehova busana n’ebyo akakolera ab’omo nyumba yiwe. Omulume Mukristo akabya n’olukogho, kandi akanza erikolera ab’omo nyumba yiwe ngoko Yesu akakolera endeko. Omulume amakola atya, iniamakangania ngoko asikirye Yehova.​—Abanya Efeso 5:23; lebaya Endomeko 13.

Omulume Mukristo amatsomana abomo nyumba yiwe, akabya iniamakwama emibere ya Kristo

13. Omukali angakangania ati kw’asikirye ehamuli?

13 Omukali Mukristo naye awite omubírí w’omughaso n’ow’olukengerwa. Akawatikaya mwira wiwe, oyukayikasa eribya mutwe w’obunyumba mubuya. Iye haghuma n’omulume, bawite omubírí w’erikangirirya abana babo. Enzira nguma y’erikangirirya abana biwe eribya n’erisikya, ly’eribya eky’erileberyako. (Emisyo 1:8) Akasikaya mwira wiwe n’erikola naye omo bughuma omughulu mwira wiwe akayisogha eby’erikola omo bunyumba. Nibya n’omughulu syalighire mwatsi mulebe, litolere iniamubwira ngoko akayowa n’omutima w’obolo n’owerisikya. Omukali Mukristo oyutahibwe n’omulume oyute Mwimiri wa Yehova, akabya n’ebikamwaghalaya ebite nge bikahikira abandi. Aliwe amayitsinga erimukangania olwanzo n’erisikya, kwa muhwa omwira wiwe naye anganasyanza erigha eriminya Yehova n’erimuramya.​—Soma 1 Petero 3:1.

14. Abana bangakangania bati ngoko basikirye ehamuli?

14 Abana ni b’obughuli embere sya Yehova, nikwa ekyo balaghireko kutsibu ly’eriteyibwa n’erisondolibwa. Abana bamabya bakowa ababuti babo, bakabatsemesaya. Nikwa eky’omughaso kutsibu, bamabya bana abakowa ibamakangania ngoko basikirye Yehova n’erimutsemesya. (Emisyo 10:1) Omo manyumba mangyi, abana bakakulibawa n’omubuti mughuma musa. Ekyo kyanganakala oko mubuti n’oko bana. Aliwe abana bamabya bakowa n’eriwatikya mama wabo kutse tata wabo, obunyumba obo ibukendyuwana kutsibu. N’omo bine bitya, sihali obunyumba obuhikahikene. Aliwe obuli mundu amakwama obusondoli bwa Yehova, obunyumba bwanganabya m’obutseme. Ekyo kikaletera Yehova y’olukengerwa, oyo watsukisaya obuli bunyumba.​—Abanya Efeso 3:14, 15.

ERISIKYA OMO NDEKO

15. Twangakangania tuti ngoko tusikirye ehamuli y’omo ndeko?

15 Yehova akatusondola erilabira omo ndeko y’eKikristo, kandi abiriha Yesu y’ehamuli yosi oko ndeko. (Abanya Kolosai 1:18) Na Yesu abiriha “omughombe oyuteleghula n’ow’amenge” y’omubírí w’eriteya abandu b’oMungu oko kihugho. (Matayo 24:45-47) Munabwire, “omughombe oyuteleghula n’ow’amenge” k’Akatunga Akakasondola. Akatunga Akakasondola kakatuha ebyo tuyitaghire oko ndambi eyitolere erituwatikya eribya n’erikirirya eriwatire. Abasyakulu, abaghombe bawatikya, n’abalebererya b’omutimbo bakawatikaya esyondeko omo kihugho kyosi kandi bakabana obusondoli erilua oko Katunga Akakasondola. Abalikyetu bosi aba bawite omubírí w’erituteya. Nabo bakasyatonda embere sya Yehova erikwamana ngoko bakakola omubírí oyo. Neryo twamasikya abalume abo, itwamasikya Yehova.​—Soma 1 Abanya Tesalonika 5:12; Abaebrania 13:17; lebaya Endomeko 14.

16. Ekyangaleka itwabugha tuti abasyakulu n’abaghombe bawatikya omo ndeko bakasombolawa n’ekirimu kibuyirire niki?

16 Abasyakulu n’abaghombe bawatikya bakawatikaya abali omo ndeko eribya abataleghula n’eribya omo bughuma. Aliwe nabo sibahikahikene ng’itwe. Nikwa bakasombolawa bati? Abaghala betu abo batolere ibabya n’emibere eyo eBiblia yikasaba. (1 Timoteo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Yehova mwakolesya ekirimu kibuyirire eriwatikya abahandika eBiblia erikania buli emibere eyo eBiblia yikasaba. Abasyakulu bakasaba Yehova y’ekirimu kiwe kibuyirire bakakania oko oyutolere eribya musyakulu kutse mughombe muwatikya. Kwenene, esyondeko sikakwama obusondoli bwa Yesu na Yehova. (Emibiri 20:28) Abalume abakasombolawa erituwatikya n’erituteya ni kihembo ky’oMungu.​—Abanya Efeso 4:8.

17. Mwali wetu angakolaki oko sindi ndambi erikangania ngoko asikirye ehamuli?

17 Oko sindi ndambi hanganabya isihali abasyakulu kutse abaghombe bawatikya abangakola omubírí mulebe w’omo ndeko. Abandi baghala betu ababatisibwe banganawatikya, aliwe hamabya isihali n’omughuma, mwali wetu anganakola omubírí owangakolirwe n’omughala wetu oyubatisibwe. omughulu oyo, atolere iniaswika omutwe wiwe, omo kitambara kutse esapwa. (1 Abanya Korinto 11:3-10) Amakola atya, akakanganaya ngoko asikirye ehamuli ya Yehova y’omo bunyumba, n’omo ndeko.​—Lebaya Endomeko 15.

ERISIKYA ABAKULU B’EGUVERNEMA

18, 19. (a) Tuk’ighaki omo Abanya Roma 13:1-7? (b) Twangakangania tuti ngoko tusikirye abakulu b’eguvernema?

18 Omughulu ono, Yehova akalighira esyoguvernema eribya n’ehamuli nyilebe, neryo litolere itwabasikya. Bakateghekanaya ebihugho n’emiyi n’erikolera abandu b’emibírí mbiriri-mbiriri. Abakristo bakasikaya obusondoli obuli omo Abanya Roma 13:1-7. (Soma.) Tukasikaya “abatabali” n’erisikya ebyalayiro by’ekihugho kutse ebyo muyi owo tulimo. Ebyalayiro ebi byanganabya ibilebirye obunyumba bwetu, omubírí wetu, kutse ebyo tuwiteko. Eky’erileberyako, tukasola kutse tukaliha ebitasi n’eriha eguvernema ebyo yikatusaba. Aliwe twangayira tuti eguvernema yamabugha yiti tukole ekindu ekitahambene n’ebyalayiro by’oMungu? Omukwenda Petero mwabugha ati: “Litolere itwakenga [oMungu] kwilaba abandu.”​—Emibiri 5:28, 29.

19 Kyamatuhikira eribya embere sy’omukulu w’eguvernema, ng’omutsweri kutse omupolisi, tutolere itwakania naye n’erisikya. Abakristo abakine balwana bakasikaya abalimu babo n’abandi abakakola omubírí w’ekalasi. Oko mubírí, tukasikaya omukulu w’omubírí, n’omo abandi bakoli bangabya isibalikola batya. Twamakola tutya, itwamakwama emibere y’omukwenda Paulo oyo wabya akasikya abakulu b’eguvernema n’omo byanabya bikalire oko sindi ndambi. (Emibiri 26:2, 25) N’omo hangabya abandi bakulu abakatwaghalaya, tukasikayabo.​—Soma Abanya Roma 12:17, 18; 1 Petero 3:15.

20, 21. Twamasikya abandi, ni bindu bibuya byahi ebyangabya?

20 Omo kihugho kyosi, omubere w’erisikya anemukeha oko bandu bangyi. Aliwe abandu ba Yehova sibali batya. Tukayikasa erisikya obuli mundu. Tukakwama obusondoli bw’omukwenda Petero buno: “Musikaye abandu bosi.” (1 Petero 2:17) Twamasikya abandi, ikikendilangirika. Yesu mwatubwira ati: “Muleke ekyakakala kyenyu kikoleraye kitya embere sy’abandu, balangire emibiri yenyu mibuya, bapipe Tata wenyu oyuli elubula.”​—Matayo 5:16.

21 Omughulu tukakanganaya erisikya omo bunyumba, omo ndeko, n’omo sindi nzira, tukabya eky’erileberyako ekyuwene oko bandi ekyangaleka ibanza erigha bingyi oko Yehova. Kandi n’omw’isikya abandi, tukabya itwamasikya Yehova iyuwene-wene. Ekyo kikatsemesaya Yehova kandi kikaleka iniaminya ngoko tumwanzire.