1. Ekyahanga-hangaya Yesu y’omo kiro ky’embere sy’oluholo lwiwe niki?

BYAKOLEKA omo kiro ky’embere sy’oluholo lwa Yesu. Yesu inianasi ngoko hakisiya hake iniasighania abigha biwe, neryo mwayihangya-hangya kutsibu busana n’ebiro byabo ebikasa. Mwabwirabo ati: ‘Simuli b’ekihugho.’ (Yoane 15:19) Enyuma syaho, mwabasabira oko Thatha wiwe ati: “Si b’ekihugo, ngoko nyite w’ekihugo.” (Yoane 17:15, 16) Yesu asonda eribugha atiki?

2. “Ekihugho” ekyo Yesu akanayako niki?

² “Ekihugho” ekyo Yesu akanayako b’abandu abatekolera oMungu kandi abali omo butabali bwa Sitani. (Yoane 14:30; Abanya Efeso 2:2; Yakobo 4:4; 1 Yoane 5:19) Twangabya ‘isituli b’ekihugho’ tuti? Omo sura eno, tukendikania oko nzira nyingyi: Tukayitsinga eribya bataleghula oko Bwami bw’oMungu kandi situlibya n’oluhande olo tweghemereko kutse situlibya oko luhande losi-losi, ni bughambu, situliyingiraya omo myatsi y’ekipolitike. Tukaghana erisondolibwa n’ekirimu ky’ekihugho. Tukambala n’eriyikomya omo lulengo olutolere, kandi tuli n’amalengekania awatolere oko syofranga. Kandi tukambala ebindu byosi by’amalwa eby’oMungu akatuha.​—Lebaya Endomeko 16.

3. Yesu mwalangira emyatsi ey’ekipolitike yw’ati?

³ Omughulu Yesu abya oko kihugho mwalangira ngoko abandu bawite amaligho kutse amagumu mangyi kandi ngoko amaisa wabo akalire. Mwakangania ngoko abatsomene kutsibu kandi mwanza eribawatikya. Neryo Yesu mwanabya mutabali w’ekipolitike kwehi? Iyehe. Abya inianasi ngoko ekyo abandu balaghireko bw’oBwami bw’oMungu, kutse obutabali bwiwe. Na kandi Yesu abya inianasi ngoko angabere Mwami w’oBwami obo. Kandi omwatsi mukulu owabya akatulira abandu bw’oBwami obo. (Danieli 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Yesu mwatayingirya omo myatsi y’ekipolitike, kandi abya isyawite oluhande olw’aseghemereko kutse mwatayihira oko luhande losi-losi. Omughulu Yesu abya embere sy’oMutabali we Roma, yo Pontio Pilato, mwabugha ati: “oBwami bwage si bw’ekihugo kino.” (Yoane 18:36) N’abigha biwe nabo mobatayihira oko luhande losilosi. Ekitabu “On the Road to Civilization” kikabugha kiti aBakristo abakera “isibalirondaya eribya n’ebitumbi omo myatsi y’ekipolitike.” Munabwire, aBakristo b’ekwenene, lino nabo ko bakakola batya. Tukayikasa eribya abataleghula oko Bwami bw’oMungu kandi situlibya n’oluhande olo tuseghemereko omo myatsi ey’ekipolitike.​—Matayo 24:14.

4. ABakristo b’ekwenene bakakanganaya bati obutaleghula oko Bwami bw’oMungu?

⁴ Abaambasadere bakimanira eguvernema yabo y’omo kindi kihugho, busana n’ekyo sibaliyingiraya omo by’ekipolitike eby’ekihugho ekyo. Abahirirwe kw’amaghuta, abali n’eriyiketera ly’erisyatabala ‘haghuma na Kristo omo lubula, nabo ko bane nga baambasadere. Paulo mwahandikira aBakristo abahirirwe kw’amaghuta ati: “Tuli bakwenda [abaambasadere, NWT] busana na Kristo.” (2 Abanya Korinto 5:20) Abahirirwe kw’amaghuta  bakimanira eguvernema y’oMungu. Sibaliyingiraya omo myatsi y’ekipolitike kutse omo myatsi y’eguvernema ey’ekihugho kino. (Abanya Filipi 3:20) Aliwe, abahirirwe kw’amaghuta babiriwatikya esyomiliyoni sy’abandu b’eriminya obutabali bw’oMungu. “Esindi mbuli,” esiri n’eriyiketera ly’erisyikala kera na kera omo kihugho kihya-kihya ky’oMungu, bakawatikaya abahirirwe kw’amaghuta. Nabo sibaliyihira oko luhande losi-losi. (Yoane 10:16; Matayo 25:31-40) Kwenene, oMukristo w’ekwenene syangayingirya omo myatsi y’ekipolitike ey’ekihugho kino.​—Soma Isaya 2:2-4.

5. Ekikaleka aBakristo ibatayingirya omo malwa niki?

⁵ ABakristo b’ekwenene bakalangira aBakristo balikyabo abosi mo bandu bw’omo kihanda kyabo kandi bali omo bughuma n’omo bangabya ibakalua omo bihugho kutse emibere eyisighene. (1 Abanya Korinto 1:10) Twamaya oko malwa kutse oko vita, itukendilwa n’abalikyetu, ni bughambu  bali betu n’abaghala betu abo tuli nabo omw’ikirirya lighuma, abo Yesu atulayira ati twanze. (Yoane 13:34, 35; 1 Yoane 3:10-12) Kandi, Yesu mwabwira abigha biwe ati banze n’esyonzighu syabo.​—Matayo 5:44; 26:52.

6. Abaghombe ba Yehova ababiriyiherera okwiye bakalangira esyoguvernema syo bati?

⁶ Itwe Bakristo b’ekwenene n’omo twangabya isituli oko luhande losi-losi, tukayikasa kutsibu eribya bikalani babuya. Eky’erileberyako, tukaha eguvernema y’olukengerwa omw’isikya byalayiro byayo n’erisola kutse eriliha ebitasi. Aliwe tukayikasa ‘eriha oMungu y’ebindu by’oMungu.’ (Mariko 12:17; Abanya Roma 13:1-7; 1 Abanya Korinto 6:19, 20) ‘Ebindu by’oMungu’ muli olwanzo lwetu okwiye, erimwowa lyetu, n’eriramya lyetu. Tukasombola eryowa Yehova y’omughulu wosi n’omo kyangatukolya okwiherya engebe yetu.​—Luka 4:8; 10:27; soma Emibiri 5:29; Abanya Roma 14:8.

7, 8. “Ekirimu ky’ekihugho” niki, kandi kikaleka abandu ibabya n’emibere yahi?

⁷ Eriyihighula oko kihugho kya Sitani, ni bughambu tukaghana erisondolibwa “n’ekirimu ky’ekihugho.” Ekirimu ekyo y’emighendere n’amalengekania awakalwa oko Sitani, kandi kikasondola abandu abatekolera Yehova. Aliwe Abakristo bakayihighula okw’ebyo. Ngoko Paulo anabugha, ‘itwe sitwet’angirira ekirimu ky’ekihugho, nikwa twabiriangirira ekirimu eky’[oMungu] atuma.’​—1 Abanya Korinto 2:12; Abanya Efeso 2:2, 3; lebaya Endomeko 17.

⁸ Ekirimu ky’ekihugho kikahira omo bandu m’omutima w’eriyitsomana ibibene, eriyiheka,n’eriyisamambula. Kikaleka ibalengekania bati sibatolere eriowaoMungu. Sitani  anzire abandu ibakola ekyosi-kyosi ekyo banzire butsira erilengekania oko eby’angabahikira. Anzire abandu ibikirirya bati “esyongumbu sy’omubiri, n’esyongumbu sy’ameso” by’eby’omughaso kutsibu omo ngebe. (1 Yoane 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10) Sitani anemuyikasa kutsibu eritebya abaghombe ba Yehova, kandi akasonda eritutebya tutoke erilengekania ng’iye.​—Yoane 8:44; Emibiri 13:10; 1 Yoane 3:8.

9. Ekirimu ky’ekihugho kyanganatulendya kiti kutse kyanganatukolya okw’ikola myatsi yahi?

⁹ Ekirimu ky’ekihugho kiri ehosi-hosi ng’omuka owo tukahumula. Tutetayikasa kutsibu eriyikakirya oko kirimu ekyo, ikikenditulendya kutse erituherya. (Soma Emisyo 4:23.) Ekyo kyanganatsuka omo mibere eyikalangirika nga si mibi, ng’eriligha erighendera oko malengekania n’emibere y’abandu abateramaya Yehova. (Emisyo 13:20; 1 Abanya Korinto 15:33) Kutse itwanganatsuka erilebya epornografi, erileka erikirirya, kutse erisata oko bitsange by’amatangwa ni bughambu eriyikasa eribya w’erimbere.​—Lebaya Endomeko 18.

10. Twangayihighula tuti oko kirimu ky’ekihugho?

¹⁰ Nikwa, twangayihighula tuti okw’isondolibwa n’ekirimu ky’ekihugho? Litolere itwayitsinga eribya hakuhi na Yehova n’erisondolibwa n’amenge wiwe. Litolere itwabya tukasaba ekirimu kiwe kibuyirire n’eriyiherera kutsibu omo mubírí wiwe. Yehova yuwite obutoki obulengire obw’abosi omo kihugho n’omo kyanya kyosi. Tw’ikirirye kwenene ngoko akendituwatikya, itwatoka eriyihighula oko kirimu ky’ekihugho.​—1 Yoane 4:4.

11. Ekirimu ky’ekihugho ky’abiringira kiti omo myambalire y’abandu?

¹¹ Kandi tukakanganaya ngoko situli b’ekihugho omo  myambalire n’eriyikomya lyetu. Emyambalire y’abandu bangyi omo kihugho yikakanganaya ngoko banzire eriyikangania, erihira omo bandi mw’amalengekania mabi, erikangania ngoko babiriyisamambula oko bandu, kutse erikangania ngoko bawite esyofranga. Abandi bakambala butatsomana. Bakambala kitya-kitya, kandi bakabya ibanatundatundire. Sitwangaligha tuti emyambalire n’eriyikomya lyetu likwame emibere eyiri ng’eyo.

12, 13. Ni syokanuni syahi esyangatuwatikya erisombola emyambalire yetu?

¹² Kusangwa tuli baghombeba Yehova,omughulu wosi tukambalaesyongyimba esitolere, esyerire,  esyuwene, n’esitolere oko ndambi nyilebe eyo twangabyamo. Tukambala‘esyongyimbaesitolereitunayiteyirye’ tutoke erikangania ngoko tulibandu‘abakakenga oMungu.’​—1 Timoteo 2:9, 10; Yuda 21.

¹³ Emyambalire yetu yanganaleka abandu ibabya n’amalengekania awuwene kutse awatuwene oko Yehova n’abandu biwe. Twanzire itwakola ‘ebyosi busana n’eriha oMungu y’olukengerwa.’ (1 Abanya Korinto 10:31) Eryambala omo nzira eyitolere ni kangania ngoko tusikirye abandi n’amalengekania wabo. Busana n’ekyo, omughulu tukasombola esyongyimba sy’eryambala kutse ngoko twanzire itwasosa, tw’ibuke ngoko ekyo kyanganatsemesya kutse erihitania abandi.​—1 Abanya Korinto 4:9; 2 Abanya Korinto 6:3, 4; 7:1.

14. Omughulu tukasombola eby’eriambala omo mibírí y’eKikristo litolere itwalengekania oko myatsi yahi?

¹⁴ Omughulu tuli oko mihindano kutse omo mubírí w’eritulaghania engulu mbuya, tukambala tuti? Tukambala esyongyimba esikaleka abandu ibatusamalira kutsibu? Kutse esyongyimba syetu sikaleka abandi ibayowa muhanda? Tukalengekanakaya tuti emyambalire yetu siyilebirye abandi, itulebirye itwibene? (Abanya Filipi 4:5; 1 Petero 5:6) Kwenene, tukanza itwalangirika ndeke, aliwe ekikatsemesaya abandu bo kutsibu y’emibere yetu y’eKikristo. Emibere yetu y’eKikristo yo Yehova akalangira omughulu akatusamalira. Yikakanganaya ngoko tuli kwenene emwisi syetu, ‘obubuya bw’omutima owali omwisi w’omundu . . . , obubuya obo ni bw’obughuli bunene embere sy’oMungu.’​—1 Petero 3:3, 4.

15. Busana naki Yehova syalitutondogholera ebyalayiro ebilebirye eryambala kutse erilangirika omo meso w’abandi?

¹⁵ Yehova syalitutondogholera ebyalayiro ebilebirye esyongyimba esyo tutolere kutse esyo tutatolere eryambala. Aliwe, abirituha esyokanuni sy’eBiblia esyangatuwatikya  erisombola ndeke. (Abaebrania 5:14) Anzire ati erisombola lyetu, omo mwatsi muke kutse munene, itwakolalyo busana n’olwanzo lwetu okwiye n’oko bandi. (Soma Mariko 12:30, 31.) Omo kihugho kyosi, abandu ba Yehova bawite emyambalire eyitasosene erikwamana n’aho obuli mundu akulira kutse erikwamana n’eby’omundu anzire. Emyambalire eyitasosene eyo yighambire kandi yikatsemesaya.

16. Amalengekania w’ekihugho oko syofranga asighene ati n’ebyo Yesu akangiriraya? Tutolere itwayibulya amabulyo wahi?

¹⁶ Sitani anzire abandu ibalengekania bati esyofranga  n’ebindu byo byangabaletera obutseme, aliwe abaghombe ba Yehova basi ndeke ngoko amalengekania ayo si w’ekwenene. Tw’ikirirye ebinywa bya Yesu bino: “Kusangwa engebe y’omundu si busana n’obungyi bw’ebindu biwe.” (Luka 12:15) Esyofranga sisyangatuletera obutseme bw’ekwenene. Sisyangatuha abira b’ekwenene, eritekana omo mutima, kutse engebe y’erikota. Ni kwenene, tunalaghire oko bindu by’ekinya-mubiri, kandi twanzire eritsemera engebe. Aliwe Yesu mwatukangirirya ati twamabya n’obwira obuwene n’oMungu kandi eriramya lyetu lyamabya ikyo kindu ky’omughaso munene omo ngebe yetu, itukendibya n’obutseme. (Matayo 5:3; 6:22, NWT ebinywa by’ahikwa) Teriyibulya: ‘Amalengekania waghe oko syofranga anasosire aw’abandu b’ekihugho? Ebyo ngakanaya, n’ebyo ngalengekanaya biseghemere oko syofranga sisa?’​—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yoane 6.

17. Wamaghana eribya n’amalengekania w’ekihugho oko syofranga, engebe yaghu yang’uwana yiti?

¹⁷ Amalengekania wetu wosi amabya okw’ikolera Yehova kandi twamatendibya n’amalengekania w’ekihugho oko syofranga, engebe yetu iyikendibya n’omughaso. (Matayo 11:29, 30) Itukenditsemera ebyo tuwite n’eritekana omo malengekania n’omo mutima. (Matayo 6:31, 32; Abanya Roma 15:13) Isitwendibya n’amaghaniryo busana n’ebindu by’ekinya-mubiri. (Soma 1 Timoteo 6:9, 10.) Itukendibana obutseme bw’erihitya. (Emibiri 20:35) N’omo ngebe yetu itukendibya n’endambi nene y’erilabya n’abandu abo twanzire. Nibya itwanganabya n’otughotseri otuhehere.​—Omugambuli 5:12.

18. Sitani akasondekanaya eritukola ko mwatsi wahi?

¹⁸ Sitani akasondekanaya eritsandya obwira bwetu na Yehova, neryo tutolere itwakola ekyosi-kyosi ekyo twangatoka eriteya obwira obo. Tukalwa “n’emilondo y’ebirimu  by’ebibi.” (Abanya Efeso 6:12) Sitani n’esyombinga siwe sibanzire tukatsema kutse erisyabyaho kera na kera. (1 Petero 5:8) Esyonzighu sy’akaghala esi sikalwa netu, aliwe twamayiketera obuwatikya bwa Yehova twanganakindasyo.

19. Abanya Efeso 6:14-18 yikakanaya buli yiti oko ‘byamano byosi by’amalwa’ eby’oMukristo?

¹⁹ Kera, abasuda ibakambala ebyamano kutse ebindu by’amalwa ebyabya bikabateya omo malwa. Netu kutya, litolere itwambala ‘ebyamano byosi by’amalwa’ ebyo Yehova abirituha. (Abanya Efeso 6:13) Bikendituteya. Ebyamano ebyo tukabanabyo omo Abanya Efeso 6:14-18: ‘Neryo muhangane, musike, muhire omwatsi w’ekwenene ng’omukoba omo mbindi syenyu. Mwambale eritunganene ng’ekindu ky’amalwa ekikateghaya ekikuba. Kandi mwambale ebiryato by’engulu yuwene y’obuholo. Kandi oko mighulu yosi muhambe engabo y’erikirirya erikatoka eririmya emisoha yosi y’omubi. Kandi muhambe akakira [“esapwe,” NWT] k’omulamo. Kandi muhambe ekinywa ky’oMungu ng’omuyali w’ekirimu kibuyirire. Musabe kutsibu n’eribulya oMungu eribawatikya. Kandi musabe omo mighulu yosi ngoko kirimu kibuyirire kikasondola.’

20. Tutolere itwakolaki twamanza tuti ‘ebyamano byosi by’amalwa’ bituwatikaye?

²⁰ Omusuda am’ibirirwa ekighuma ky’oko byamano biwe eby’amalwa neryo iniatateya ekitsweka kighuma ky’oko mubiri wiwe, aho h’enzighu yiwe yikendilengerera. Twamanza tuti ‘ebyamano byetu by’amalwa’ bituteghaye, isitwibirirawa n’ekighuma. Tutolere itwambalabyo omughulu wosi kandi ibyabya ibinuwene. Amalwa wetu akasyahwa omughulu ekihugho kya Sitani kikasyatoghotibawa, Sitani n’esyombinga siwe bakalusibwa oko kihugho. (Eribisulirwa 12:17; 20:1-3) Busana  n’ekyo, twamabya itunemulwa n’esyongumbu nyibi kutse obulema bulebe, siritolere eriluha!​—1 Abanya Korinto 9:27.

21. Twangasinga amalwa awo tukalwa na Sitani wo tuti?

²¹ Itw’ibene, sitwangalengya Sitani y’akaghala. Aliwe busana n’obuwatikya bwa Yehova, tukamulengaya akaghala! Eritoka eribya abataleghula, litolere itwasaba Yehova, itw’igha Ekinywa kiwe, n’erihindana n’abalikyetu. (Abaebrania 10:24, 25) Emyatsi eyo ikendituwatikya eribya itune bataleghula oko Mungu n’eribya itunayiteghekire erilwira okw’ikirirya lyetu.

22, 23. (a) Twangatoka eribya itunayiteghekenie erilwira okw’ikirirya lyetu ko tuti? (b) Omo sura eyikwamire tukendikania okoki?

²² Mughulu wosi tutolere eribya itunayiteghekenie erilwira okw’ikirirya lyetu. (Yoane 15:19) Oko myatsi milebe, Abimiri ba Yehova bakabya n’amalengekania awasighene n’aw’abandi bandu bangyi. Teriyibulya: ‘Nyinasi ndeke ekikaleka itwabya n’amalengekania aya? Nyin’ikirirye ngoko ebyo eBiblia n’ebyo omughombe oyuteleghula n’owamenge akabugha ni bya kwenene? Nganayiketera eribya Mwimiri wa Yehova? (Esyonyimbo 34:2; Matayo 10:32, 33) Nanganatoka eribwira abandi oko ebyo n’ikirirye?’​—Matayo 24:45; Yoane 17:17; soma 1 Petero 3:15.

²³ Omo mibere mingyi, ekyo tutolere itwakola eriyihighula oko kihugho kikabya ikinalangirikire. Aliwe, omo yindi mibere sibiribya bitya. Sitani akasonda eritutegha omo nzira mbiriri-mbiriri. Ekighuma ky’oko bitegho biwe by’eby’eriyitsemesyamo. Twangasombola ndeke eby’eriyitsemesyamo tuti? Tukendikania okw’ekyo omo sura eyikwamire.