Dlulela kokumunyethweko

Dlulela erhelweni leenhloko

Kghani Bewazi?

Kghani Bewazi?

Kghani uMoridekayi bekakhona kwamambala?

UMORIDEKAYI obekamJuda udlala indima eqakathekileko ezenzakalweni ezisencwadini ka-Esta. BekamJuda othunjiweko obekasebenza ebukhosini esigodlweni sePheresiya. Indaba le ithoma ngekhulu lesihlanu B.C.E., ‘emihleni yekosi u-Arhatjhiverotjhi.’ (Ikosi le namhlanjesi yaziwa ngokuthi ngu-Aritarhitjhasta I.) UMoridekayi wavimba iqhinga lokubulawa kwekosi. Ngebanga lokufuna ukutjengisa ukuthokoza kwayo, ikosi yahlela ukuthi uMoridekayi ahlonitjhwe tjhatjhalazi. Ngokukhamba kwesikhathi, ngemva kokuhlongakala kwakaHamani, inaba lakaMoridekayi nelamaJuda, ikosi yanikela uMoridekayi isikhundla sokuba mlawuli wendlu kaHamani. Isikhundleso savumela uMoridekayi ukuthi akuphe umthetho ebewuzokutjhaphulula amaJuda ngaphasi kwegandelelo lomBuso wamaPheresiya.—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Ekuthomeni kwekhulu lama-20 isazimlando saveza ukuthi incwadi ka-Esta iyinolwana begodu uMoridekayi khenge abekhona. Nanyana kunjalo, ngo-1941, ezinye izazimlando zafumana lokho okungaba bufakazi obusekela iBhayibheli malungana noMordekayi. Khuyini abayifumanako?

Abarhubhululi bafumana umtlolo otlolwe ngedaka ngesiPheresiya, oveza igama lendoda ebizwa ngokuthi nguMarduka (NgesiNgisi Mordecai). Bekasebenza njengomphathi, okungaba mphathi weemali eTjhutjhani. U-Arthur Ungnad, osisazi semilando, waveza ukuthi idaka elafunyanwako beliveza ukuthi ‘ngiwo kwaphela umtlolo oveza ukubakhona kwakaMordekayi eBhayibhelini’ ngesikhatheso.

Ngemva kombiko ka-Ungnad, izazi zitjhugulule eminye imitlolo yedaka eyikulungwana ngesiPheresiya. Hlangana nayo kunelitje le-Persepolis elafunyanwa la bekubekwa khona izinto eziligugu, hlanu kwamaboda wedorobho. Amatje la asuka kude kusukela kubusa ikosi u-Aritarhitjhasta I. Angelimi lesi-Elamite begodu bewanamagama ambalwa afumaneka encwadini ka-Esta. a

Igama lakaMoridekayi (Marduka) njengombana livela emtlolweni wedaka wesiPheresiya

Amatje we-Persepolis aveza igama lakaMarduka, obekasebenza njengomtloli webukhosini eTjhutjhani ngesikhathi sokubusa kwaka-Aritarhitjhasta I. Elinye ilitje lihlathulula uMarduka njengomtjhugululi. Ihlathululo le ikhambelana kuhle neyeBhayibheli lokha nayihlathulula uMordekayi. Bekasikhulu ebesisebenza ekhotho lokha nakubusa iKosi u-Arhatjhiverotjhi (Xerxes I) obekakhuluma okungenani amalimi amabili. UMoridekayi bekajayele ukuhlala esangweni lekosi esigodlweni eTjhutjhani. (Est. 2:19, 21; 3:3) Isangweli belimumakhiwo omkhulu begodu kula iinkhulu ebezisebenza khona.

Ukufana okukhona hlangana kwakaMarduka okuligama elivezwe ematjeni noMoridekayi oseBhayibhelini kuyarara tle. Baphila ngesikhathi sinye nendaweni yinye bebaba ziinkhulu endaweni yinye. Koke ukufanokhu kuveza ukuthi izazimlando ezakufumanako, kuhlobana nalokho uMoridekayi ahlathululwa ngakho encwadini ka-Esta

a Ngo-1992 uPhrofesa u-Edwin M. Yamauchi wagadangisa amagama alitjhumi avela emtlolweni wesi-Persepolis afumaneka nencwadini ka-Esta.