1, 2. (a) Yini esiza abantu abatjha bakghone ukulwisana noSathana namadimonakhe? (Qala isithombe esisekuthomeni.) (b) Sizokucoca ngani esihlokwenesi?

UMPOSTOLI uPowula wasifanisa namasotja asepini. Watjho kufanele ngombana vele sisepini kodwana asilwi nabantu kunalokho silwa noSathana namadimonakhe. Kazi amanabethu la kade asepini, kuhlekuhle ipi ibuzwa kiwo. Yeke lokho kungakwenza ubone ngasuthi ngeze wayithumba ipi le, khulukhulu nawusesemutjha. Alo yini engasiza abantu abatjha bahlule inabakazi elimbi nelinamandla angaphezu kewomuntu? Iqiniso elimsulwa kukuthi abantu abatjha bangathumba begodu sikhuluma nje bayathumba vele. Yini le ebenza bathumbe? ‘Baragele phambili bafumana amandla eKosini.’ Abafumani amandla kuZimu kwaphela kodwana bambethe nezembatho zepi. Banjengamasotja abanduliweko, bambethe “izembatho zepi ezipheleleko ezivela kuZimu.”—Funda kwebe-Efesu 6:10-12.

² UPowula nakazakwenza umfanekiso lo kungenzeka bekacabanga ngezambatho zamasotja weRoma. (IzE. 28:16) Kwanjesi akhesicoce ngokuthi kubayini umfanekiso lo ufaneleka. Njengombana sifunda nje tjheja ukuthi abantu abatjha bathini ngemiraro abaqalana nayo, nokuthi kubasiza ngani ukumbatha zoke izembatho zepi ezivela kuZimu.

3, 4. Kubayini iBhayibheli ifanisa iqiniso nebhande ebelimbathwa masotja weRoma?

³ Funda kwebe-Efesu 6:14. Ibhande lamasotja weRoma belinesimbi ekulu evikela idini lesotja. Amanye amabhande bewenziwe ngendlela yokuthi asekele nesivikelo sesifuba bona singadisibezi isotja. Beliqine kangangobana isotja belikghona ukulengisa isabula nomukhwa kilo. Nalibotjhwe laqiniswa belenza isotjha lizizwe linesibindi sokuya epini.

⁴ Yeke namaqiniso esiwafunda eliZwini lakaZimu ayasivikela ekutheni singasilaphazwa ziimfundiso zamala. (Jwa. 8:31, 32; 1 Jwa. 4:1) Nasizifundisa ukuthanda amaqiniso la khulu kuzokuba bulula ukuthi sithwale “isivikelo sesifuba,” okutjho bona sizokuphila ngeenkambisolawulo zakaZimu. (Rhu. 111:7, 8; 1 Jwa. 5:3) Kanti godu nasizwisisa amaqiniso aseliZwini lakaZimu kuhle, sizokukghona ukuwavikela amanabethu nakasahlelako.—1 Pit. 3:15.

5. Kubayini kufuze sikhulume iqiniso?

⁵ Nange iqiniso leBhayibheli silibophe saliqinisa kwanga libhande, sizokutjhukumiseleka bona siphile ngokuvumelana nalo begodu sizokukhuluma iqiniso ngaso soke isikhathi. Kubayini sizokubalekela ukukhuluma amala? Kazi amala ngesinye sesikhali sakaSathana asisebenzisa khulu. Amala alimaza umuntu owakhulumako nomuntu owakholwako. (Jwa. 8:44) Yeke ngitjho nanyana singakapheleli nje, kufuze senze koke okusemandlenethu bona singakhulumi amala. (Efe. 4:25) Akusilula ngaso soke isikhathi ukukhuluma iqiniso. U-Abigail uneminyaka eli-18 uthi, “Ngezinye iinkhathi kuba nobujamo obonako ukuthi nange ungakhuluma iqiniso uzokungena emrarweni, kubonakale kuncono ukuleya amala.” Alo yini engakangaka emenza ahlale afuna ukukhuluma iqiniso? Uthi, “Nangikhuluma iqiniso ngiba nonembeza omsulwa. Ababelethi bami nabangani bami bayangithemba.” UVictoria oneminyaka ema-23 uthi, “Nawukhuluma iqiniso bewukujamele nalokho okukholelwako abantu bangakuphatha kabuhlungu. Kodwana kunengi okuhle okutholako ngokwenza njalo, ufunda ukuzithemba, utjhidelana noZimu begodu nabantu abakuthandako bayakuhlonipha.” Soke siyabona kwanjesi bona kuqakatheke kangangani ukuhlala ‘sibophe ibhande leqiniso emadinini wethu.’

6, 7. Kubayini ukulunga kufaniswa nesivikelo sesifuba?

⁶ Omunye umhlobo wesivikelo sesifuba ebewumbathwa masotja weRoma bewenziwe ngeensimbi. Iinsimbezi bezigotjwa bona zilingane emzimbeni wesotja begodu zibotjhelwe eentanjeni zesikhumba ngamawugu wesimbi. Isivikelwesi besisuka entanyeni besiyokufika edinini, sibotjhwe ngeentambo zesikhumba. Bese kuthi enye isimbi ivale amahlombe wesotja nayo beyibotjhwe ngeentambo zesikhumba. Isembathwesi besenza isotja bona lingakghoni ukukhamba ngendlela elingathanda ngayo begodu bekutlhogeka bona linande liqala ukuthi sisahlezi kuhle na. Isivikelwesi besivikela isotja bona lingahlatjwa yisabula ehliziyweni namkha kwezinye izinto zomzimba.

⁷ Lokho kuyifanekisa kuhle khulu indlela imithetho kaJehova evikela ngayo iinhliziyo zethu. (IzA. 4:23) Isotja angeze lakhetha isivikelo sesifuba esenziwe ngesimbi engakaqini kunalokho lizokukhetha esenziwe ngesimbi eqinileko. Yeke angekhe salahla imithetho kaZimu sakhetha ukuzenzela yethu. Asikwazi ukwahlulela kuhle, kuyatjho-ke nokuthi nokuzivikela kuzosibhalela. (IzA. 3:5, 6) Kungebangelo sihlala siqala ukuthi isivikelo sesifuba uJehova asiphe sona sisayivikela na ihliziywethu.

8. Kubayini kufuze silalele imithetho kaJehova qobe?

⁸ Kghani ngasikhathi khewuzizwe ngasuthi imithetho kaJehova iyakugandelela namkha ikwenza ungabi nekululeko? UDaniel oneminyaka  ema-21 uthi, “Abotitjhere bami nabantwana engifunda nabo vane bangihleke ngebanga lokuthi ngiphila ngemithetho yeBhayibheli. Lokho kwenza ngagandeleleka begodu ngangasazithemba isikhatjhana.” Wasizwa yini? Uthi: “Ngokukhamba kwesikhathi, ngabona indlela ukuphila ngemithetho kaJehova okuzuzisa ngayo. Abanye ‘babangani’ bami bathoma ukusebenzisa kumbi iindakamizwa, abanye balisa nesikolo. Indlela abaphetha ngayo yaba buhlungu khulu. Nambala uJehova uyasivikela.” UMadison oneminyaka eli-15 uthi, “Yipi yangamalanga kimi ukuphila ngemithetho yeBhayibheli nokuhlala ngingenzi izinto ezenziwa ziintanga zami nezizenza zizibone bahlakaniphile.” Alo uqalana njani nomraro lo? Uthi, “Ngihlala ngizikhumbuza ukuthi kazi nanginje ngithwele ibizo lakaJehova begodu isilingweso siyindlela kaSathana yokulwisana nami. Qobe nangihlula iinlingo zakhe ngithaba khulu.”

9-11. (a) Ngiwaphi amanyathelo amfanekiso ambathwa maKrestu? (b) Yini ezokwenza ukutjhumayela iindaba ezimnandi kube lula?

⁹ Funda kwebe-Efesu 6:15. Isotja leRoma elingakambathi amabhudzu belingakakulungeli ukuyokulwa. Amabhudzwalo anjengamapatlagwana la, bewenziwe ngeemkhumba ezilakaniswe kathathu ebezilenza likwazi ukukhamba kamnandi. Godu indlela amabhudzu la ebekenziwe ngayo, beyiwenza akghone ukuhlala isikhathi eside.

¹⁰ Amabhudzu wamasotja weRoma bekasiza amasotja bona aye epini, kodwana amanyathelo angokomfanekiso ambathwa maKrestu awasiza atjhumayele umlayezo wokuthula. (Isa. 52:7; Rom. 10:15) Nanyana kunjalo kufuze abe nesibindi bona atjhumayele. UBo oneminyaka ema-20 uthi, “Bekungithusa ukutjhumayeza abantwana engifunda nabo. Bekungenza ngibe neenhloni. Nangiqala emva, angazi bona kubayini bengizizwa njalo. Nje kungithabisa khulu ukutjhumayeza iintanga zami.”

¹¹ Abantu abatjha abanengi balemuke ukuthi nabalungiselele kuhle kuba lula ukutjhumayela iindaba ezimnandi. Yini wena ongayenza bona uzilungiselele? UJulia oneminyaka eli-16 uthi, “Ngiphatha iincwadi zehlangano esikhwameni sami sesikolo begodu ngiyabalalelisisa abantwana engifunda nabo nabahlathulula ngezinto abazikholelwako. Lokho kungenza ngibe sebujamweni obuhle bokucabanga ngokuthi yini ezobasiza. Nangilungiselele kuhle, ngingakghona ukukhuluma nabo, ngisize ngamunye wabo ngento ayitlhogako.” UMakenzie oneminyaka ema-23 uthi, “Nawumumuntu onomusa begodu ulalelisisa abantu nabakhulumako uzokuzwisisa ukuthi baqalene nani. Ngenza isiqinisekiso sokuthi ngifunda zoke iincwadi ezikhitjhwe yihlangano zabantu abatjha. Lokho kungisiza bona ngikghona ukusiza iintanga zami ngeBhayibheli namkha ngizitjele zingene ku-jw.org bona zisizeke.” Njengombana sebatjhwile, ukulungiselela kuhle ngikho okuzokusiza utjhumayele kuhle, kuzokuba ngasuthi “amabhudzwakho” akulingana patsi.

12, 13. Ngiziphi ezinye iindlela uSathana asihlasela ngazo ezifana ‘nemisubela evuthako’?

¹² Funda kwebe-Efesu 6:16. “Isihlangu esikhulu” ebesiphathwa libutho leRoma besisikhulu ngokwaneleko bona sivikele isotja kusukela emahlombe kufikela emadolweni. Besikghona ukuthi silivikele emisubeleni.

¹³ USathana usebenzisa iinkhali ezifana ‘nemisubela evuthako.’ Iinkhalezo zihlanganisa ukukhuluma amanga ngoJehova, athi akanandaba nawe nokuthi angekhe kwenzeka ukuthi akuthande. U-Ida oneminyaka eli-19 ulwisana nokuzizwa angathandeki. Uthi, “Kukanengi ngizizwa ngingakatjhidelani noJehova, ngizizwe ngasuthi akafuni ukuba Mnganami.”  Yini emsizako? Uthi, “Ukuya esifundweni kungisiza khulu. Kade bekhe ngihlale phasi ngingaphenduli, ngizitjela ukuthi akekho umuntu ofuna ukuzwa ukuthi ngicabangani. Kodwana nje ngiyalungiselela ngaphambi kokuthi ngiye esifundweni begodu ngilinge ukuphendula kabili namkha kathathu. Nanje kusesebudisi kodwana ngizizwa kamnandi khulu nakhe ngaphendula. Abafowethu nabodadwethu bayangikhuthaza tle! Qobe nakuphela isifundo ngiyaqiniseka ukuthi uJehova uyangithanda.”

14. Izinto ebezenzeka ekuphileni kwaka-Ida zisifundisani?

¹⁴ Izinto ebezenzeka ekuphileni kwaka-Ida zisifundisa nakhu: Isihlangu sesotja senziwe ngendlela ethileko, ubukhulu nokusinda kwaso akutjhuguluki kodwana isihlangu esimfanekiso esivikela ukukholwa kwethu sona singakghona ukukhula nokuncipha. Ngithi esizikhethelako. (Mat. 14:31; 2 Thes. 1:3) Yeke kuqakatheke khulu ukuthi sakhe ukukholwa kwethu.

15, 16. Ithemba esinalo lifana ngayiphi indlela nesikoporo?

¹⁵ Funda kwebe-Efesu 6:17. Isikoporo sesotja elimRoma besenziwe ngendlela yokobana sivikele iinkhali eziza ehloko, entanyeni nebusweni. Ezinye iinkoporo bezinesibambo esenza isotja likghone ukusibamba ngesandla.

¹⁶ Isikoporo sivikela ihloko yesotja, ngendlela efanako ‘ithemba lesindiso’ ngengomuso livikela ingcondwethu nendlela esicabanga ngayo. (1 Thes. 5:8; IzA. 3:21) Ithemba esinalo lisisiza sihlale sicabanga ngeenthembiso uZimu azenzileko, libuye lisisize bona siqale imiraro esihlangabezana nayo ngendlela elungileko. (Rhu. 27:1, 14; IzE. 24:15) Nasifuna  “isikoporo” sethu bona sisebenze kuhle kufuze sisithwale ehloko singasibambi ngezandla.

17, 18. (a) USathana angasenza njani bona sihlubule isikoporo sethu? (b) Singatjengisa njani ukuthi asiwakholwa amanga kaSathana?

¹⁷ USathana angasenza njani bona sisithule ehloko isikoporo sethu? Akhucabange indlela aphatha ngayo uJesu. Siyaqiniseka ukuthi uSathana bekazi ukuthi uJesu bekanethemba lokuthi ngokukhamba kwesikhathi uzokubusa iphasi. Nanyana kunjalo, uJesu bekusafuze alinde bekube sikhathi uJehova asibekileko sokuthi abuse. Ngaphambi kobana kufike isikhatheso bekusafuze ahlunguphazwe bekabulawe. Yeke uSathana wanikela uJesu ithuba lokuthi ebekakulindeleko kufike msinyana. USathana wathi batjho nange uJesu angenza isenzo esisodwa kwaphela sokumlotjha, bekangathoma khonokho ukubusa. (Luk. 4:5-7) Nanje uSathana uyazi bona uJehova usithembise izinto ezihle ezizokwenzeka esikhathini esizako. Kodwana njengoJesu kufuze silinde, njengombana silindile njalo singakhe sihlunguphazeke. USathana uyasilinga ngokuthi asitjengise izinto ezingakalungi ezingasenza sithabele ipilo efana naleyo okwanje. Ufuna sisebenzise isikhathi esinengi sifuna izinto ezihle, ezinengi ngendlela esingakghona ngayo begodu sizifumane zoke nje. Ufuna singazitshwenyi ngomBuso kaZimu.—Mat. 6:31-33.

¹⁸ UKiana oneminyaka ema-20 akhenge awakholwe amala kaSathana la, singatjho okufanako nangamaKrestu asesematjha amanengi. Uthi, “Ngiyazi ukuthi yinye kwaphela into engaphelisa imirarwethu, mBuso kaZimu.” Kumsize njani lokho uKiana? Ungezelela ngokuthi, “Ithemba enginalo ngepharadesi lingisiza ngazi la umsebenzami kufuze ngiwubeke khona. Angimotjhi isikhathi sami esinengi ngilokho ngifuna ukuthuthukisa amakghono nefundo enginayo. Kunokwenza njalo, ngisebenzisa isikhathi sami esinengi emigomweni enginayo yokusebenzela uZimu.”

19, 20. Singathuthuka njani ekusebenziseni iliZwi lakaZimu?

¹⁹ Isabula ebeyisetjenziswa lisotja elimRoma ngesikhathi uPowula nakatlola incwadakhe, beyimasenthimitha ama-50 ubude begodu beyenzelwe abantu abalwa basemaduzelana. Enye into ebeyenza amasotja weRoma ukuthi akghone ukulwa kukuthi bewazibandula qobe langa.

²⁰ UPowula ufanisa iliZwi lakaZimu nesabula esiyinikelwe nguJehova. IliZwi lakaZimeli kufuze silisebenzise kuhle nasihlathulula esikukholelwako namkha nasilisebenzisa ekuphileni kwethu. (2 Kor. 10:4, 5; 2 Thim. 2:15) Ungayithuthukisa njani indlela olisebenzisa ngayo iBhayibheli? USebastian oneminyaka ema-21 uthi, “Qobe nangifunda iBhayibheli bengitlola ivesi linye kesinye nesinye isahluko engisifundako. Ngitlola imitlolo engiyithanda khulu. Ukwenza njalo kungenze ngizwisise indlela uJehova acabanga ngayo.” UDaniel ekhesakhuluma ngaye uthi, “Nangifunda iBhayibheli ngikhetha amavesi engicabanga ukuthi azokusiza abantu engihlangana nabo esimini. Ngitjhejile ukuthi esimini, abantu bayazimisela ukukulalela nababona ukuthi iBhayibheli uyalazi, uyalithanda bewenza koke okusemandlenakho ukubasiza.”

21. Kubayini kungakafuzi sithuswe nguSathana namadimonakhe?

²¹ Njengombana sesibonile ngabantu abatjha esikhulume ngabo esihlokwenesi, akukafuzi simsabe uSathana namadimonakhe. Bona bayakwazi ukulwa kodwana singakghona ukuyithumba ipi le. Begodu angeze baphila unomphela. Ingasikade nase siphila eminyakeni eyiKulungwana yokuBusa kwakaJesu uSathana namadimonakhe bazokuvalelwa, angeze basakghona ukudurhisa abantu, ngemva kwalokho bazokubhujiswa. (IsAm. 20:1-3, 7-10) Siyalazi inaba lethu, ihloswalo nendlela elilwa ngayo. UJehova angasisiza sibambelele ngokuqinileko ekukholweni kwethu begodu silwe noSathana.