1, 2. Kansi nthawe ziyakine ŵanthu onkhala na makonsho onena za chinji?

ŴANA okonda kukonsha makonsho. Nthawe ziyakine mungaŵayankhe noŵafotokozela koma angakonshesoti kuti, ‘Ndaŵa?’ Mungayeje kuyankha makonsho ŵawo, koma payakine angakukonshenisoti kuti, ‘Ndaŵa yanji?’

² Keno nise ŵana olo n’takulu, tonse tukonsha makonsho. Tukonsha za vinthu vatufuna kulya, kuvwala olo kugula. Nthawe ziyakine tukonsha makonsho ofunika okhuza moyo komasoti vamene viti vizachitike kusogolo. Koma ngati tufwana lini mayankho okata ntima pa makonsho amene aŵa, payakine tingaleke kusakila-sakila mayankho ŵake.

3. Ndaŵa yanji ŵanthu anyinji oganiza kuti angaŵafwane lini mayankho amakonsho ŵawo?

³ Kansi m’Baibolo muli mayankho a makonsho ofunika ŵatukonsha? Ee, koma ŵanthu ayakine owona kuti Baibolo ni yovuta kuimvwisha. Ndipo ayakine ochita nsoni ngako kuvomekeje kuti oŵaziŵa lini mayankho. Ove owona kuti amene angayankhe makonsho ŵawo na asongoleli avipembezo. Kansi mwewo muganiza tyani?

4, 5. Kansi ni makonsho ofunika otyani ŵamungakonshe? N’nga ndaŵa yanji muwamila kuyeja-yeja kusakila mayankho ŵake?

⁴ Payakine mungafune kufwana mayankho amakonsho n’nga ni aŵa: Ndaŵa yanji nili na moyo? Kansi n’chinji chiti chizanichitikile nikazakufwa? Kansi Mulungu ali na minkhalidwe yotyani? Yesu, wamene ni Mphunzisi wotchuka, elaŵila kuti: ‘Pitilijani kusenga, ndipo azakupaseni. Pitilijani kusakila-sakila, ndipo muzafwane. Pitilijani kugogoza ndipo azakusegulileni.’ (Mateyu 7:7) Tetyo osaleke kusakila-sakila mpaka mufwane mayankho okata ntima.

 ⁵ Lemba ya Mateyu 7:7 yuwonesha kuti Baibolo ili na mayankho ndipo mungakwanishe kuŵafwana keno ʻmungapitilije kusakila-sakila.’ (Miyambo 2:1-5) Mayankho a m’Baibolo ni osavuta. Vamuphunzila m’Baibolo vingakuyavyeni kunkhala okondwela pakali pano komasoti muzafwane moyo wosasila kusogolo. Lomba tiyeni tikambilane konsho yamene yusokoneza maganizo ŵanthu anyinji.

6. N’chinji chuchitisha ŵanthu anyinji kuganiza kuti Mulungu oŵaganizila lini?

⁶ Ŵanthu anyinji oganiza kuti Mulungu otiganizila lini. Ove olaŵila kuti, sembe kuti Mulungu otiganizila chendi sembe vinthu vililini teti mwavilili lomba. Vinthu monga nkhondo, kuzondana komasoti mavuto osiyana-siyana ali paliponse. Taŵanthu tulwala, tutamana, komasoti tikufwa. Ŵanthu anyinji odabwa nolaŵila kuti, ʻNgati Mulungu otiganizila, ndaŵa nyanji olesha lini vinthu viipa kuti osati vikochitika?’

7. (a) Kansi asogoleli avipembezo ochitisha tyani ŵanthu kuganiza kuti Mulungu oŵaganizila lini? (b) Kansi tuziŵa tyani kuti ni Mulungu lini ochitisha vinthu viipa vamene vutichikila?

⁷ Nthawe ziyakine asogoleli avipembezo niye ochitisha kuti ŵanthu akoganiza kuti Mulungu oŵaganizila lini. Mwachisanzo, chinthu chikachitika chiipa, olaŵila kuti ni chifunilo cha Mulungu. Ove olaŵila kuti niye vawakonza Mulungu kuti vichitike. Ove akolaŵila vamene ivi niye kuti oimba mulandu Mulungu kuti niye ovichitisha. Koma Baibolo yuphunzisa kuti Mulungu niye lini ochitisha vinthu viipa. Lemba ya Yakobo 1:13 yutiuja kuti Mulungu oyesa lini munthu na vinthu viipa. Lemba yamene iyi ikuti: ‘Munthu akankhala kuti oyesewa osalaŵila kuti: ‘Mulungu oniyesa.’ Chifukwa Mulungu oyesa lini munthu na vinthu viipa, soti yove oyesewa lini na vinthu viipa.’ N’chendi kuti Mulungu olesha lini vinthu viipa kuti osati vikochitika,  koma niyove lini ovichitisha. (Ŵelengani Yobu 34:10-12.) Tiyeni tiwone chisanzo.

8, 9. Ndaŵa yanji kunkhala kuifya kumuimba mulandu Mulungu chifukwa cha mavuto ŵatukumana nawo? Pelekani chisanzo.

⁸ Lingalilani za mulumbwana wamene onkhala na makolo ŵake. Atata ŵake omukonda ngako soti emuphunzisa mwangosalulila vochita mwanzelu. Tetyo, wala mulumbwana wayamba kuchita vinthu vosamvwila atata ŵake soti wasankha kufumapo pang’anda. Wala mwana wayamba kuchita minkhalidwe iipa, tetyo wayamba kukumana na mavuto. Kansi mwewo mungalaŵile kuti atata ŵake niye achitisha mavuto amene awo ndaŵa yakuti emulekelela kufumapo pang’anda? Yayi! (Luka 15:11-13) Molinga na kolo yamene iyi, Mulungu olesha lini ŵanthu akasalula kuchita vinthu vosamumvwila komasoti keno ochita viipa. Tetyo munthu akakumana na mavuto, ofunika kukumbukila kuti ni Mulungu lini wachitisha mavuto amene awo. Tetyo kungankhale kuifya kumuimba mulandu Mulungu kuti niye ochitisha vinthu viipa.

⁹ Mulungu ali na chifukwa chomvwika chamene chawalekelelela kuti vinthu viipa vikochitika mphela pakali pano. M’Mutu 11, muzaphunzile vinyinji vayunena Baibolo pa nkhani yamene iyi. Koma mufunika kiziŵa kuti Mulungu otikonda ndipo niye lini ochitisha mavuto ŵatukumana nawo. Kulaŵila chendi, ni Yove tyala wamene angatiyavye tikakumana na mavuto.​—Yesaya 33:2.

10. Ndaŵa yanji tukaikila lini kuti Mulungu azawamye vinthu vonse vawononga ŵanthu aiipa?

¹⁰ Mulungu ni ntuŵa. (Yesaya 6:3) Tingakwanishe kumukhulupilila chifukwa chakuti vilivonse vangachite vunkhala vituŵa komasoti viweme. Koma ŵanthu tingaŵakhulupilile lini teti chifukwa chakuti nthawe ziyakine ochita vinthu viipa. Olo wolamulila wamene oyeja-yeja kuchita vinthu mwachilungamo onkhala lini na mphamvu zakuti angawamye vinthu vonse vakuwononga ŵanthu aipa. Paliye munthu  wamene angalingane mphamvu na Mulungu. Yove niye angawamye vinthu vonse vamene viwonongeka soti azafumyepo ŵanthu onse ochita viipa.—Ŵelengani Salimo 37:9-11.

11. Kansi Mulungu akumvwa tyani akawona mwewo mutamana?

¹¹ Kansi Mulungu akumvwa tyani akawona vinthu vamene vuchitika pano pa chalo komasoti mavuto ŵamukumana nawo mwewo? Baibolo yuphunzisa kuti Mulungu ‘okonda chilungamo.’ (Salimo 37:28) Tetyo yove okhuziwa na vinthu viweme olo viipa vakuchita ŵanthu. Vamene ivi vuwonesha kuti yove onyasiwa akawona kuti ŵanthu ovutika. Baibolo yufotokoza kuti nthawe iyakine kuvuli Mulungu ‘vimuŵaŵa ngako mu ntima’ pechiwona kuti chalo chazula na ŵanthu ochita viipa. (Genesis 6:5, 6) Mulungu ochinja lini. (Malaki 3:6) Baibolo yunena kuti Mulungu okudelani nkhaŵa mwewo.—Ŵelengani 1 Petulo 5:7.

12, 13. (a) Ndaŵa yanji tukwanisha kukonda ayasu, lomba tikumvwa tyani tikawona mavuto ali pano pa chalo? (b) Ndaŵa yanji tufunikila lini kukaikila kuti Mulungu azasilije mavuto na vinthu vonse viliye chilungamo?

¹² Baibolo yunena kuti Mulungu etilenga m’chifanizilo chake. (Genesis 1:26) Vamene ivi vutanthauza kuti Mulungu etilenga na minkhalidwe iweme yulingana na yake. Tetyo keno mwewo mukhuziwa mukawona ŵanthu osalakwa otamana, ziŵani kuti Mulungu niye okhuziwa ngako! Kansi tuziŵa tyani vamene ivi?

¹³ Baibolo yutiphunzisa kuti ‘Mulungu niye chikondi.’ (1 Yohane 4:8) chilichonse chakuchita, ochichita chifukwa cha chikondi. Ganizilani ivi: Tiyelekezele kuti mwewo muli na mphamvu, kansi sembe mwasilija mavuto na vinthu vonse viliye chilungamo vuchitika pano pa chalo? Tuziŵa kuti sembe mwichita vamene ivi chifukwa chakuti mukonda ayanu. Lomba tyani na Mulungu? Yove ali na mphamvu  komasoti otikonda, tetyo azasilije mavuto na vinthu vonse viliye chilungamo. Mufunika lini kukaikila kuti malonjezo onse a Mulungu amene ali kumayambililo kwa buku ino azakwanilishiwe. Koma kuti tikokhulupilila malonjezo amene aŵa tufunika kuziŵa vinthu vinyinji vokhuza Mulungu.

14. Kansi zina ya Mulungu niŵani, ndipo tuziŵa tyani kuti ofuna kuti tikoikatishila ntchito?

¹⁴ Kansi mwewo muchita tyani kuti ŵanthu akuziŵeni? Poyamba muŵauja zina yanu. Kansi Mulungu ali na zina? Vipembezo vinyinji vulaŵila kuti zina yake ni Mulungu kapena Ambuye, koma lomba amene aŵa ni mazina lini ngawo-ngawo. Nimazina tyala audindo mwalili akuti ‘mfumu’ olo ‘pulezidenti.’ Mulungu otiuja kuti zina yake ni Yehova. Lemba ya Salimo 83:18 yunena kuti: ‘Kuti ŵanthu aziŵe kuti mwewo, zina yanu nimwe Yehova, mwewo mweka nimwe Wapalulu ngako, mutonga chalo chonse.’ Ŵanthu elemba Baibolo ekatishila ntchito zina ya Mulungu maulwendo anyinji ngako. Yehova ofuna kuti mwewo muiziŵe zina yake ndipo mukoikatishila ntchito. Yove okuujani zina yake na cholinga chakuti munkhale shamwali wake.

15. Kansi zina yakuti Yehova yutanthauza chinji?

¹⁵ Zina ya Mulungu yakuti Yehova, ili na tanthauzo yofunika  ngako. Zina yamene iyi yutanthauza kuti Mulungu angakwanilishe lonjezo iliyonse komasoti angakwanilishe cholinga chilichonse changankhale nacho, paliye chingamukangishe kuchita vamene ivi. Tetyo ni Yehova yeka ofunika kunkhala na zina yamene iyi. *

16, 17. Kansi aŵa mazina audindo okonkhapo otanthauza chinji (a) ‘Wamphamvuzonse’? (b) ʻMfumu yamuyaya’? (c) ʻNyamalenga’?

¹⁶ Monga mwataphunzilila m’ndime zapita, polaŵila za  Yehova, lemba ya Salimo 83:18 yunena kuti: ‘Mwewo mweka nimwe Wapalulu ngako.’ Komasoti lemba ya Chivumbulutso 15:3 yunena kuti: ‘Ntchito zanu n’zikulu komasoti n’zodabwisa, mwewo Yehova Mulungu, Wamphamvuzonse. Njila zanu n’zolungama soti n’zachendi, mwewo Mfumu yosasila.’ Kansi zina yaudindo yakuti ‘Wamphamvuzonse’ yutanthauza chinji? Yutanthauza kuti Yehova ali na mphamvu kupambana aliyense. Zina yaudindo yakuti ‘Mfumu yamuyaya’ yutanthauza kuti Yehova aliye poyambila komasoti aliye polekejela. Lemba ya Salimo 90:2 yufotokoza kuti yove ni Mulungu kufumila kale-kale mpakila kale-kale. Ndipo vamene ivi n’vochitisha chidwi ngako!

¹⁷ Ni Yehova tyala wamene ni Nyamalenga. Lemba ya Chivumbulutso 4:11 yunena kuti: ‘Nimwe wowamila, mwewo Yehova Mulungu wasu wamphamvu, kulondela ulemelelo na ulemu, ndaŵa mwilenga vinthu vonse, ndipo mwakufuna kwanu, vinkhalapo soti vilengewa.’ Tetyo Yehova niye elenga vinthu vonse kuyambila angelo akululu, nyenyezi,  vitwazi komasoti nsomba zam’nyanja—Yehova niye elenga vilivonse vamungaganizile!

18. Ndaŵa yanji ŵanthu ayakine oganiza kuti angankhale lini paushamwali na Mulungu? Lomba Baibolo yunena chinji pa nkhani yamene iyi?

¹⁸ Ŵanthu ayakine akaziŵa minkhalidwe yodabwisa ya Yehova, ochita wowa soti oyamba kuganizila kuti, ‘Pakuti Mulungu ni wamphamvuzonse, wapalulu ngako komasoti onkhala kutali, kansi vingakwanishike kuti akoniganizila?’ Kansi Mulungu ofuna kuti tikomuwona tetyo? Yayi. Yehova ofuna kuti tinkhale naye pa ushamwali. Baibolo yunena kuti Mulungu ‘alilini kutali na aliyense wa sewo.’ (Machitidwe 17:27) Tetyo Mulungu ofuna kuti mukomuvwendelela soti olonjeza kuti ‘yove naye azakuvwendeleleni.’—Yakobo 4:8.

19. (a) Kansi mungachite tyani kuti Mulungu ankhale shamwali wanu? (b) Kansi ni minkhalidwe yotyani ya Mulungu yukuwamijani ngako?

¹⁹ Kansi mungachite tyani kuti Mulungu ankhale shamwali wanu? Yesu elaŵila kuti: ‘Pakuti moyo wosasila akaufwane akophunzila, noziŵa za mwewo mweka Mulungu wachendi, na wala wemutumija, Yesu Khilisitu.’ (Yohane 17:3) Tetyo pitilijani kuphunzila Baibolo ndipo muziŵe za Yehova na Yesu. Mukachita tetyo muzakwanishe kufwana moyo wosasila. Mwachisanzo, taphunzila kale kuti ‘Mulungu niye chikondi.’ (1 Yohane 4:16) Koma lomba Mulungu ali na minkhalidwe iyakine iweme. Baibolo yutiuja kuti Yehova ni ‘wachifundo, wachisomo, okalipa lini kamangu komasoti ni wozula na kuwama ntima kosasila na choonadi.’ (Ekisodo 34:6) Yehova ni ‘muweme soti ni wokonzeka kukhululuka.’ (Salimo 86:5) Mulungu ni woleza ntima komasoti ni wokhulupilika. (2 Petulo 3:9; Chivumbulutso 15:4) Mukapitilija kuphunzila Baibolo, muziŵe vinyinji vukatijana na minkhalidwe iweme yali nayo Mulungu.

20-22. (a) Kansi vingakwanishike tyani kunkhala pa ushamwali na Mulungu wamene tumuwona lini? (b) Lomba mungachite tyani keno ŵanthu ayakine okuujani kuti muleke kuphunzila Baibolo?

 ²⁰ Kansi vingakwanishike kumuvwendelela Mulungu olo kuti tukwanisha lini kumuwona? (Yohane 1:18; 4:24; 1 Timoteyo 1:17) Mukophunzila za Yehova m’Baibolo muziŵe kuti yove ni ngaye-ngaye. (Salimo 27:4; Aroma 1:20) Mukapitilija kuphunzila vinyinji vokhuza Yehova, muyambe kumukonda ngako ndipo aŵe shamwali wanu wapa ntima.

²¹ Mumvwishe chifukwa chake tuwona kuti Yehova na Atata ŵasu. (Mateyu 6:9) Yove etipasa moyo koma lomba ofuna kuti tinkhale na moyo uweme ngako. Vamene ivi n’volingana na vamene tata wachikondi vangafunile ŵana ŵake. (Salimo 36:9) Baibolo yuphunzisa kuti vingakwanishike kunkhala pa ushamwali na Yehova. (Yakobo 2:23) Ganizilani ivi. Yehova, Nyamalenga wachilengedwe chonse, ofuna kuti mwewo munkhale shamwali wake!

²² Ŵanthu ayakine angafune kukuleshani kuphunzila Baibolo. Ove angachite vamene ivi chifukwa choyopa kuti mungasiye chipembezo chanu. Koma osavomela kuti aliyense akukangisheni kunkhala pa ushamwali na Yehova chifukwa chakuti yove ni Shamwali muweme ngako kupambana aliyense.

23, 24. (a) Ndaŵa yanji mufunikila lini kuleka kukonsha makonsho? (b) Kansi m’mutu wokonkhapo tizakambilane chinji?

²³ Pamuphunzila Baibolo, mungawone kuti vinthu viyakine ni vovuta kuvimvwishisha. Koma osachita nsoni kukonsha makonsho. Yesu elaŵila kuti tufunika kunkhala olichefya monga ni ŵana. (Mateyu 18:2-4) Chifukwa chakuti ŵana okonsha makonsho anyinji. Mulungu ofuna kuti mufwane mayankho a makonsho ŵanu. Tetyo pamuphunzila Baibolo, yeja-yejani kufufuza kuti musimikijile kuti vamuphunzila n’vachendi.—Ŵelengani Machitidwe 17:11.

²⁴ Kuti muziŵe vinthu vinyinji vokhuza Yehova mufunika kuphunzila Baibolo. Mutu wokonkhapo utiyavye kuziŵa kusiyana kulipo pakati pa Baibolo na mabuku ayakine.