1-3. Kansi ni makonsho otyani ŵakulikonsha ŵanthu ponena za imfwa, lomba a vipembezo opeleka mayankho otyani?

BAIBOLO yutilonjeza kuti nsiku iyakine “imfwa izaŵepolinisoti.” (Chivumbulutso 21:4) M’Mutu 5, tiphunzila kuti dipo ya Yesu niye ichitisha kuti tinkhale na mwayi wakuzafwana moyo wosasila. Koma ŵanthu opitilija mphela kufwa. (Mlaliki 9:5) Vamene ivi niye vuchitisha kuti tikonkhala na konsho yofunika ngako yakuti: Kansi n’chinji chuchitika tikafwa?

² Kuziŵa yankho ya konsho yamene iyi n’kofunika ngako ngati muyasu watukonda kapena mwenekwasu wamwalila. Tingalikonshe makonsho n’nga ni aŵa: ‘Kansi waluta kuni? Kansi oniwona? Kansi anganiyavye? Kansi nizamuwonesoti?’

³ Vipembezo vupeleka mayankho osiyana-siyana a makonsho amene aŵa. Vipembezo viyakine vuphunzisa kuti ngati munthu enzechita viweme akafwa akuya kululu, koma ngati enzechita viipa akafwa oluta kuyashokewa kumulilo. Viyakine vuphunzisa kuti munthu akafwa oyaluka mzimu nakuyankhala na enekwake echifwa kale. Viyakinesoti vuphunzisa kuti munthu akafwa oweluziwasoti pavuli pake ovyalika monga munthu payakina nyama.

4. Kansi vipembezo vuphunzisa mfundo yolingana yotyani ponena za vamene vuchika munthu akafwa?

⁴ Vipembezo vuphunzisa vinthu vosiyana-siyana ponena za vamene vuchitika munthu akafwa. Koma vipembezo vonse vuphunzisa mfundo imozi yolingana yakuti, munthu akafwa pali chinthu chiyakine chupitilija kunkhala na moyo. Kansi vamene ivi n’vachendi?

5, 6. Kansi n’chinji chuchitika tikafwa?

⁵ Yehova oziŵa vamene vuchitika munthu akafwa. Yove  otiuja kuti munthu akafwa, moyo wake usilila pamene apo. Imfwa yutanthauza kusaŵapo kwa moyo. Munthu akafwa paliye chilichonse chupitilija kunkhala na moyo kuyakine. * Munthu wakufwa angaonelini, angamvwelini komasoti kuganiza.

⁶ Mfumu Solomo elemba kuti: “Akufwa paliye chilichonse chakuziŵa.” Munthu wakufwa angakondelini olo kuzondana na aliyense. Komasoti “kuliye kukata ntchito, kuganiza vochita, kuziŵa vinthu, kapena nzelu ku Manda.” (Ŵelengani Mlaliki 9:5, 6, 10.) M’Baibolo, pa Salimo 146:4, ponena kuti munthu akafwa, “vonse venzeganiza” vusilila pamene apo.

7. Kansi Yesu eyelekezela imfwa na chinji?

⁷ Pechimwalila Lazaro, Yesu euja ophunzila ŵake kuti: “Shamwali wasu Lazaro aliyone.” Koma Yesu enzetanthauzalini kuti Lazaro enzeyone tulo ngato-ngato, n’chifukwa chake pavuli pake Yesu enena kuti: “Lazaro wamwalila.” (Yohane 11:11-14) Yesu eyelekezela imfwa na tulo, koma aliyenene kuti Lazaro waluta kululu kapena kwa enekwake emwalila kale. Komasoti aliyenene kuti onzunziwa kumulilo kapena kuvyalikasoti olo kuyaluka nyama. Kulaŵila chendi pechimwalila Lazaro vinkhala monga wayona tulo ngato-ngato. Pali malemba ayakine oyelekezela imfwa na tulo. Mwachisanzo, Baibolo yunena kuti Sitefano pechipaiwa “eyona tulo twa imfwa.” (Machitidwe 7:60) Ntumwi Paulo elemba kuti akhilisitu ayakine “eyona mu imfwa.”—1 Akorinto 15:6.

8. Kansi tuziŵa tyani kuti Mulungu aliye lenge ŵanthu kuti akokufwa?

⁸ Kansi Mulungu elenga Adamu na Hava kuti ankhale na  moyo kwa nthawe itontho pavuli pake n’kufwa? Yayi. Yehova eŵalenga kuti akosangalala na moyo wangwilo mpaka kale-kale. Ndipo Yehova elenga ŵanthu na chifuno chonkhala na moyo mpaka kale-kale. (Mlaliki 3:11) Paliye kolo ingakondwele kuwona ŵana ŵake ovutika olo kufwa, niye mwakumvwilasoti Yehova kuli sewo taŵanthu. Lomba ngati Yehova etilenga na cholinga chonkhala na moyo mpaka kale-kale, ndaŵa yanji tikufwa?

9. Ndaŵa yanji tinganene kuti lamulo yamene Yehova yenze epasa Adamu na Hava yenzelini yovuta kuikonkheja?

⁹ Adamu ali m’munda wa Edeni, Yehova emuuja kuti: “Vitwazi  va m’chimuti chilichonse cha m’munda wamene uyu ukokulya momasuka. Koma osalya vitwazi va m’chimuti chuziŵisha chiweme na chiipa. Ndaŵa nsiku yaukuti uzalye, uzafwe chendi.” (Genesis 2:9, 16, 17) Lamulo yamene iyi yenzelini yovuta kuikonkheja, ndipo Yehova niye enze na ufulu wouja Adamu na Hava viweme olo viipa. Kumumvwila Yehova, sembe kwiwonesha kuti enzemulemekeza. Sembe kwiwoneshasoti kuti enzetembeja vinthu vonse vechipasiwa.

10, 11. (a) Kansi Satana echita chinji kuti achitishe Adamu na Hava kusamvwila Mulungu? (b) Ndaŵa yanji tinganene kuti Adamu na Hava enzeve chifukwa chomvwika chosamvwila lamulo ya Mulungu?

¹⁰ Koma n’vochitisha chisoni kuti Adamu na Hava esalula kusamvwila Yehova. Satana ekonsha Hava kuti: “Kansi n’chendi kuti Mulungu enena kuti osalya vitwazi va m’chimuti chilichonse m’munda umu?” Hava eyankha kuti: ‘Vitwazi vonse va m’munda umu etiuja kuti tikokulya. Koma chitwazi cha m’chimuti chili pakati pa munda, Mulungu enena kuti: ‘Osalya vitwazi vake yayi, osachikumya ndaŵa mungafwe’’?—Genesis 3:1-3.

¹¹ Koma Satana enena kuti: “Kufwa mungafwelini yayi. Mulungu yove oziŵa kuti nsiku yamukuti muzalye chitwazi cha m’chimuti chamene ichi, menso ŵanu azaseguke chendi, komasoti muzalingane na Mulungu. Muzaziŵe chiweme na chiipa.” (Genesis 3:4-6) Satana enzefuna kuti Hava akoganizila kuti angakwanishe yeka kusankha kuti ichi n’chiweme olo n’chiipa. Komasoti emutalija wenye pechimuuja kuti angafwelini keno angalye chitwazi chamene Mulungu chechiŵalesha. Hava pechimvwa tetyo, echilya chala chitwazi chamene Mulungu chechiŵalesha, nakuyapasako mwanalume wake. Adamu na Hava enzeziŵa kuti Yehova eŵauja kuti osati azalye chitwazi chamene icho. Tetyo kulya chitwazi chamene icho kwenze kusamvwila mwalona lamulo yosavuta kuikonkheja komasoti yomvwika luweme yamene Mulungu yechiŵapasa. Pechichita vamene ivi  ewoneshelatu kuti enzelemekezalini Atata ŵawo ŵakululu. Ove enzeve chifukwa chochitila vamene ivi!

12. Ndaŵa yanji venze vokhumudwisa ngako Adamu na Hava paliyemvwile Yehova?

¹² N’vochitisha chisoni kuti makolo ŵasu oyambilila aliyelemekeze Nyamalenga wawo! Mwachisanzo, kansi mungamvwe tyani keno ŵana ŵanu akupandukilani noyamba kuchita vinthu voshushana namwe? N’vowonekelatu kuti vingakuŵaŵeni ngako.

13. Kansi Yehova enzetanthauza chinji pechiuja Adamu kuti “kulito kwameneuko uzajokele”?

¹³ Adamu na Hava pechisalula kusamvwila Mulungu, etaya mwayi wonkhala na moyo mpaka kale-kale. Yehova euja Adamu kuti: “Pakuti niwe lito, kulito kwameneuko uzajokele.” (Ŵelengani Genesis 3:19.) Vamene ivi venzetanthauza kuti Adamu azankhalesoti lito monga mwevenzele akaliyelengewa. (Genesis 2:7) Adamu pechichimwa echifwa ndipo ejokela kulito.

14. Ndaŵa yanji tikufwa?

¹⁴ Adamu na Hava kuti enze emvwila Mulungu, sembe alipo mpaka pano. Koma kusamvwila kwawo kwichitisha kuti achimwile Mulungu ndipo pavulipake echifwa. Uchimo uli monga ni matenda oyofya amene ŵetitolela ku makolo ŵasu oyambilila. Tonse tuvyalika tili ochimwa kale niye n’chifukwa chake tikufwa. (Aroma 5:12) Koma vamene ivi niyelini venzefuna Mulungu polenga ŵanthu. Mulungu ofunalini kuti ŵanthu akokufwa, ndipo Baibolo yunena kuti imfwa ni “mdani.”—1 Akorinto 15:26.

15. Kansi kuziŵa vinthu vachendi pa nkhani ya imfwa kungatiyavye tyani?

¹⁵ Kuziŵa vinthu vachendi pa nkhani ya imfwa kutiyavya kuti osati tisemphewe na wenye wosiyana-siyana. Baibolo yuphunzisa kuti munthu akamwalila akumvwalini kuŵaŵa kulikonse komasoti angazondanelini na liyense. Tingakwanishelini kulaŵila naye ndipo yove angalaŵilelini nase. Tingamuyavyelini ndipo naye angakwanishelini kutiyavya. Tetyo tufunikilalini kumuyopa chifukwa angatiwonongelini. Koma olo n’tetyo, vipembezo vinyinji vuphunzisa kuti munthu akafwa onkhalasoti na moyo kuyakine ndipo tingamuyavye popeleka ndalama kuli asogoleli avipembezo olo kuli ŵanthu ayakine amene owonewa kuti aliye uchimo kuti amupemphelele. Koma kuziŵa vinthu vachendi pa nkhani ya imfwa, kungatiyavye kuti osati tisemphewe na mfundo zawenye zamene izi.

16. Kansi vipembezo vinyinji vuphunzisa wenye wotyani wokhuza akufwa?

¹⁶ Satana okatishila ntchito vipembezo vawenye posempha ŵanthu kuti akokhulupilila kuti munthu akafwa onkhalasoti na moyo kuyakine. Mwachisanzo, asogoleli avipembezo ayakine ophunzisa kuti munthu akafwa, mzimu wake upitilija kunkhala na moyo kuyakine. Kansi vamene ivi niye vachuphunzisa chipembezo chanu, kapena chuphunzisa vayunena Baibolo? Satana akalikatishila ntchito wenye pofuna kuchitisha ŵanthu kuti osati akokhulupilila Yehova.

17. Ndaŵa yanji tinganene kuti mfundo yakuti Mulungu oshoka ŵanthu kumulilo nikumunyoza Yehova?

¹⁷ Vavuphunzisa vipembezo vinyinji n’vosiyana ngako na vayunena Baibolo. Mwachisanzo, vipembezo viyakine vuphunzisa kuti ŵanthu ochita viipa azashokewe kumulilo  mpaka kale-kale. Wamene uyu niwenye ndipo n’kumunyoza Yehova. Yove angalolelini kuti ŵanthu akonzunzika mwanjila yamene iyi! (Ŵelengani 1 Yohane 4:8.) Kansi mungamvwe tyani kuti muwone munthu muyakine olanga mwana wake pomushoka manja pamulilo? N’voziŵikilatu kuti mungamuone kuti ni munthu wankhanza komasoti mungafunelini kuti ankhale shamwali wanu. Satana ofuna kuti Yehova tikomuona teti.

18. Ndaŵa yanji tufunikalini kuyopa ŵanthu akufwa?

¹⁸ Vipembezo viyakine vunena kuti munthu akafwa, oyaluka mzimu. Vuphunzisasoti kuti tufunika kulemekeza komasoti kuyopa mizimu yamene iyi chifukwa nthawe iyakine ingankhale azishamwali olo adani ŵasu. Ŵanthu anyinji okhulupilila wenye wamene uyu. Vamene ivi vuŵachitisha kuyamba kuyopa ŵanthu akufwa noyamba kuŵalambila m’malo molambila Yehova. Koma osaluŵa kuti ŵanthu akufwa akumvwalini olo kuchita chilichonse, tetyo tufunikilalini kuŵayopa. Yehova niye etilenga. Yove ni Mulungu ngaye-ngaye ndipo tufunika kulambila yove yeka tyala.—Chivumbulutso 4:11.

19. Kansi kuziŵa vinthu ngavo-ngavo vamene vuchitika munthu akafwa kungatiyavye tyani?

¹⁹ Tikaziŵa vachendi vokhuza ŵanthu akufwa, tunkhala omasuka ku vinthu vawenye vakunena a vipembezo ayakine. Kuziŵa vachendi pa nkhani yamene iyi kutiyavya kumvwisha luweme vinthu viweme ngako vamene Yehova vawakonza vokhuza moyo wasu komasoti sogolo yasu.

20. Kansi tizaphunzile chinji m’mutu wokonkhapo?

²⁰ Vyaka vinyinji vapita kuvuli, ntumiki wa Mulungu muyakine zina yake Yobu ekonsha kuti: “Munthu akafwa, azankhalesoti na moyo?” (Yobu 14:14) Kansi vingakwanishike chendi kuti munthu echifwa kale-kale azankhalesoti na moyo? Vakutiuja Mulungu kufumila m’Baibolo n’vosangalasa ngako. M’Mutu wokonkhapo tizakambilane vamene ivi.