1, 2. Kansi Yehova ofuna kuti mabanja ankhale na moyo wotyani?

YEHOVA MULUNGU niye eyambisha banja. Baibolo yutiuja kuti epanga mwanakazi woyamba ndipo “emuleta kuli mwanalume.” Adamu ekondwela ngako mpaka elaŵila kuti: “Uyu lomba niye chifupa cha vifupa vangu na mnyomfu wa mnyomfu wangu.” (Genesis 2:22, 23) Ivi vuwonesha kuti Yehova ofuna kuti ŵanthu olungulana akonkhala osangalala.

² N’vochitisha chisoni kuwona kuti ŵanthu anyinji onkhalalini osangalala m’banja. Olo n’tetyo, Baibolo ili na mfundo zinyinji zamene zingayavye kuti mabanja ankhale otang’a komasoti achimwemwe.—Luka 11:28.

3, 4. (a) Kansi mwanalume ofunika kuchita tyani vinthu na mwanakazi wake? (b) Ndaŵa yanji mwanalume na mwanakazi ofunika kukhululukilana?

³ Baibolo yunena kuti mwanalume muweme ofunikila kukonda nkazi wake nomulemekeza. Ŵelengani Aefeso 5:25-29. Nthawe zonse, mwanalume ofunika kuchita vinthu mwachikondi na nkazi wake. Yove ofunikasoti kumuteteza, kumusamalila komasoti ofunikalini kumuchitila nkhanza.

⁴ Koma kansi mwanalume ofunika kuchita chinji keno nkazi wake waphoniya? Analume olungula oujiwa kuti: “Osaleka kukonda anakazi ŵanu, soti osaŵapyela ntima ngako.” (Akolose 3:19) Mwewo analume, kumbukilani kuti namwe muphoniya. Ndipo keno mufuna kuti Mulungu akokukhululukilani, mufunika kukhululukila nkazi wanu. (Mateyu 6:12, 14, 15) Keno mwanalume na  mwanakazi okhululukilana na ntima wonse, vingayavye kuti banja yawo inkhale yosangalala.

5. Ndaŵa yanji mwanalume ofunika kulemekeza mwanakazi wake?

⁵ Yehova ofuna kuti mwanalume akolemekeza mwanakazi wake. Mwanalume ofunika kuganizila vosoŵa va mwanakazi wake mosamala ngako. Iyi ni nkhani yofunika ngako. Keno mwanalume osamalilalini luweme mwanakazi wake, Yehova angaleke kumvwishila mapemphelo ŵake. (1 Petulo 3:7) Chuchitisha munthu kunkhala wofunika kwa Yehova n’chikondi kuli yove. Ndipo yove owonalini kuti analume ni ofunika ngako kupambana anakazi.

6. Kansi mawu akuti mwanalume na mwanakazi ni “muŵili umo” otanthauza chinji?

⁶ Yesu efotokoza kuti mwanalume na mwanakazi olungulana “alilinisoti aŵili, koma muŵili umo.” (Mateyu 19:6) Ivi vuwonesha kuti ofunika kunkhala okhulupilika kuli muyake na muyake. (Miyambo 5:15-21; Aheberi 13:4) Pa nkhani yokhuza kuyonana, mwanalume na mwanakazi olungulana ofunika kuganizila mwachikondi vosoŵa va muyake na muyake. (1 Akorinto 7:3-5) Mwanalume ofunika kukumbukila kuti “paliye munthu ezondapo kale muŵili wake, koma oulyesha noukonda.” Tetyo mwanalume ofunika kukonda nosamalila mwanakazi wake. Kupambana chinthu chilichonse mwanakazi ofuna kuti mwanalume wake akomuwamila ntima nomukonda.—Aefeso 5:29.

7. Ndaŵa yanji banja yufunika kunkhala na mutu?

⁷ Banja iliyonse yufunika kunkhala na mutu, wamene osogolela kuti banja ikoyenda luweme. Pa lemba ya 1 Akorinto 11:3, Baibolo yunena kuti: “Mutu wa mwanalume aliyense ni Khilisitu, mutu wa mwanakazi ni mwanalume, soti mutu wa Khilisitu ni Mulungu.”

8. Kansi mwanakazi angawoneshe tyani ulemu ukulu kuli mwanalume wake?

 ⁸ Mwanalume aliyense ophoniya. Koma keno mwanakazi ochilikiza vosankha va mwanalume wake soti okatijana naye mofumila pansi pa ntima, banja yonse yupindula. (1 Petulo 3:1-6) Baibolo yunena kuti: “Mwanakazi akolemekeza ngako mwanalume wake.” (Aefeso 5:33) N’nga tyani keno mwanalume okhulupililalini vinthu vakukhulupilila mwanakazi wake? Mwanakazi ofunika mphela kumulemekeza ngako mwanalume wake. Baibolo yunena kuti: “Mwewo anakazi, mukogonjela analume ŵanu kuti keno ni osamvwila mawu akopeke, osati na mawu, koma na nkhalidwe yanu, powona ŵeka namenso ŵawo nkhalidwe yanu ituŵa na ulemu wanu ukulu.” (1 Petulo 3:1, 2) Chisanzo chiweme cha mwanakazi chingayavye mwanalume wake kumvwisha nolemekeza chikhulupililo chake.

9. (a) Kansi mwanakazi angachite chinji keno wasiyana maganizo na mwanalume wake? (b) Kansi lemba ya Tito 2:4, 5 yulimbikisa anakazi olunguliwa kuchita chinji?

⁹ Kansi mwanakazi angachite chinji keno wasiyana maganizo na mwanalume wake? Ofunika kufotokoza maganizo ŵake mwaulemu. Mwachisanzo, Sara elaŵila mawu  amene mwanalume wake Abulahamu aliyekondwele nawo, koma Yehova euja Abulahamu kuti: “Mvwila mawu ŵake.” (Genesis 21:9-12) Nthawe ziyakine vosankha va mwanalume Wachikhilisitu vunkhala vokatijana na vayunena Baibolo, tetyo mwanakazi wake ofunika kumuchilikiza. (Machitidwe 5:29; Aefeso 5:24) Mwanakazi muweme ofunika kusamalila luweme banja yake. (Ŵelengani Tito 2:4, 5.) Mwanalume wake komasoti ŵana akawona mwakukatila ntchito na mphamvu poŵasamalila, ofwika pomukonda nomulemekeza ngako.—Miyambo 31:10, 28.

10. Kansi Baibolo yunena chinji pa nkhani yokhuza kupatukana komasoti kulekana?

¹⁰ Nthawe ziyakine ŵanthu olungulana akayamba kukumana na mavuto outukila kupatukana olo kulekana. Koma Baibolo yunena kuti, “mwanakazi osati asiye mwanalume wake” komasoti “mwanalume naye osati asiye mwanakazi wake.” (1 Akorinto 7:10, 11) Pali vinthu viyakine vingachitishe kuti ŵanthu olungulana apatukane, koma chamene ichi n’chosankha chikulu. Lomba tyani pa nkhani yokhuza kulekana? Baibolo yuwonesha kuti pali tyala chifukwa chimo chomvwika chingachitishe mwanalume na mwanakazi kulekana. Ŵanthu olungulana angalekane keno mwanalume olo mwanakazi wachita chigololo.—Mateyu 19:9.

11. Kansi n’chinji chakufunikila ngako ŵana kupambana chinthu chilichonse?

¹¹ Makolo, mufunika kunkhala na nthawe ikulu yotandala na ŵana ŵanu. Ŵana ŵanu ofuna kutandala na mwewo, soti chinthu chofunika ngako kupambana vonse, mufunika kuŵaphunzisa za Yehova.—Deuteronomo 6:4-9.

12. Kansi makolo ofunika kuchita chinji kuti ateteze ŵana ŵawo?

¹² Chalo cha Satana chuipila-ipila, soti pali ŵanthu ayakine amene angafune kuwononga ŵana ŵasu, olo kuyona  nawo mochita kuŵakakamija. Makolo ayakine owona kuti n’kovuta kukambilana nkhani yamene iyi na ŵana ŵawo. Koma makolo ofunika kuchenjeja ŵana ŵawo za ŵanthu amene awo noŵaphunzisa mwangaŵapewele. Makolo, mufunika kuteteza ŵana ŵanu. *—1 Petulo 5:8.

13. Kansi makolo ofunika kuphunzisa tyani ŵana ŵawo?

¹³ Makolo ali na udindo wophunzisa ŵana ŵawo mwangankhalile na minkhalidwe iweme. Kansi mungaŵaphunzise tyani ŵana ŵanu? Ŵana ŵanu ofunikila kuphunzisiwa komasoti kulangiziwa, koma chilango chufunikalini  kupelekewa mwaukali olo mwankhanza. (Yeremiya 30:11) Tetyo mufunikalini kupasa mwana wanu chilango mulikalipe. Mufunikalini kukatishila ntchito mawu “olasa monga n’chibemba” amene angaŵakhumudwishe. (Miyambo 12:18) Aphunziseni ŵana ŵanu kumvwisha chifukwa chake ofunika kunkhala omvwila.—Aefeso 6:4; Aheberi 12:9-11; onani Mawu Akumapeto 30.

14, 15. Ndaŵa yanji ŵana ofunika kumvwila makolo ŵawo?

¹⁴ Yesu enzemvwila Atata ŵake nthawe zonse, olo pa nthawe yechikumana na mavuto. (Luka 22:42; Yohane 8:28, 29) Yehova oyembekezelasoti kuti ŵana akomvwila makolo ŵawo.—Aefeso 6:1-3.

¹⁵ Ŵanamwe, olo kuti kumvwila makolo ŵanu mungakuwone kunkhala chinthu chovuta, kumbukilani kuti keno mumvwila, mukondwelesha Yehova pamozi na makolo ŵanu. *—Miyambo 1:8; 6:20; 23:22-25.

16. (a) Kansi Satana oyesa tyani kunyengelela achilumbwana kuchita vinthu viipa? (b) Ndaŵa yanji kusankha azishamwali okonda Yehova n’chinthu chofunika ngako?

¹⁶ Mdyelekezi angakatishile ntchito azishamwali ŵanu komasoti ŵanthu ayakine kukunyengelelani kuti muchite vinthu viipa. Yove oziŵa kuti chiyeso choteti chingankhale chovuta kuchipewa. Mwachisanzo, Dina, mwana mwanakazi wa Yakobo, enze na azishamwali amene enzetumikilalini Yehova. Ichi chinkhala na vokonkhapo viipa kuli yove komasoti ku banja yake. (Genesis 34:1, 2) Keno azishamwali ŵanu otumikilalini Yehova, angakunyengeleleni kuti muchite vinthu vakuzonda Yehova, vamene vingakuleteleni mavuto mwewo komasoti vingakhumudwishe makolo ŵanu komasoti Mulungu. (Miyambo 17:21, 25)  N’chifukwa chake mwewo mufunika kunkhala na azishamwali amene okonda Yehova.—1 Akorinto 15:33.

17. Kansi aliyense m’banja ali na udindo wotyani?

¹⁷ Keno ŵanthu onse m’banja okonkha malangizo a Mulungu, angapewe mavuto anyinji. Tetyo keno nimwe mwanalume wolungula, mufunika kukonda mwanakazi wanu nomuchitila vinthu mwachikondi. Keno nimwe mwanakazi wolunguliwa, mukolemekeza komasoti mukogonjela mwanalume wanu notolelako chisanzo cha mwanakazi ofotokozewa pa lemba ya Miyambo 31:10-31. Keno nimwe kolo, mukophunzisa ŵana ŵanu kukonda Mulungu. (Miyambo 22:6) Keno nimwe mutu wa banja, sogolelani “luweme” banja yanu. (1 Timoteyo 3:4, 5; 5:8) Soti mwewo ŵanamwe, mvwilani makolo ŵanu. (Akolose 3:20) Kumbukilani kuti munthu aliyense m’banja angaphoniyeshe vinthu, tetyo nkhalani olichefya, soti mufunika kukhululukilana muyake na muyake. Kulaŵila chendi, Baibolo ili na malangizo a Yehova amene angayavye munthu aliyense m’banja.