1-2. Kansi makolo ofunikila kumvwa tyani keno mwana wawo waŵakonsha vokhuza Mulungu komasoti Baibolo?

 ŴANTHU anyinji, oziŵa kuti kulela mwana kupamikijapo vinthu vinyinji. Keno mwewo muli na mwana ntontho, tukutembejani chifukwa chokata ntchito mwakhama pomuyayva kuti atang’ishe chikhulupililo chake. (Deut. 6:6, 7) Mwana wanu akayamba kukula angakukonsheni makonsho ayakine ovuta okhuza vinthu vamukhulupilila, kupamikijapo mfundo za m’Baibolo za minkhalidwe iweme.

² Mwana wanu akakukonshani konsho yovuta, nthawe ziyakine mungaganize kuti yove okhulupililalini ngako Mulungu komasoti Baibolo. Koma ziŵani kuti ŵana akayamba kukula ofunikila kukonsha makonsho kuti aziŵe vinthu vamene vingaŵayavye kunkhala na chikhulupililo chotang’a. (1 Ako. 13:11) Tetyo, paliye chifukwa chochitila wowa keno mwana wanu wakukonshani konsho yovuta. Mwana wanu akakukonshani konsho yovuta mukowona kuti ni mwayi wanu wakuti mumuyavye kukulisha luso yake yoganiza.

3. Kansi tikambilane chinji munkhani ino?

³ Munkhani ino, tikambilane vangachite makolo kuti ayayve ŵana ŵawo kuti akokhulupilila ngako Mulungu komasoti Baibolo, kuziŵa kuti vinthu vingaŵayendele luweme keno okonkheja mfundo za m’Baibolo pankhani ya chiweme na chiipa, komasoti kuziŵa mwangafotokozele kuli ayawo vinthu vakukhulupilila. Tikambilanesoti chifukwa chake vunkhala luweme keno ŵana ŵanu okonsha makonsho, komasoti vinthu viyakine vamungachite pamozi na ŵana ŵanu vamene vingakuyavyeni kuti mukokambilana vinthu vamukhulupilila vokhuza Baibolo.

 YAVYANI ŴANA ŴANU KUTI AKOKHULUPILILA NGAKO MULUNGU KOMASOTI BAIBOLO

4. Kansi ni makonsho otyani ŵangankhale nawo ŵana, ndipo ndaŵa yanji?

⁴ Ŵana ŵanu angayambelini kukhulupilila Mulungu pachifukwa tyala chakuti mwewo mumukhulupilila. Panthawe yemwivyalika, mwewo mwenzekhulupililalini Yehova. N’chimozi-mozisoti na ŵana ŵanu. Chifukwa cha vamene ivi ŵana ŵanu angalikonshe kuti: ‘Kansi newo nuziŵa tyani kuti kuli Mulungu? Kansi nufunikila chendi kukhulupilila vayunena Baibolo?’ Kulaŵila chendi, Baibolo yutilimbikisa kuti tikokatishila ntchito “luso yoganiza” komasoti kuti ‘tikofufuza vinthu vonse nosimikijila.’ (Alo. 12:1; 1 Ates. 5:21) Koma kansi mungamuyavye tyani mwana wanu kuti atang’ishe chikhulupililo chake?

5. Kansi makolo angachite tyani poyavya ŵana ŵawo kuti akokhulupilila ngako Baibolo? (Aloma 12:2)

⁵ Yavyani ŵana ŵanu kuwona maumboni owonesha kuti vinthu vayuphunzisa Baibolo n’vachendi. (Ŵelengani Aloma 12:2.) Mwana wanu akakukonshani konsho, katishilani ntchito mpata wamene uyo kuti mumuwoneshe mwangafwanile yankho pokatishila ntchito vipangizo vasu vofufuzila, monga Watch Tower Publications Index komasoti Buku ya Mboni za Yehova yofufuzila nkhani. Chakumapeto kwa mutu wakuti “Baibulo,” mwana wanu angafufuze pa kamutu kakuti “Kuuziridwa ndi Mulungu”, kuti afwane umboni uwonesha kuti Baibolo ni bukulini tyala iweme yolembewa na ŵanthu. M’malo mwake, Baibolo ni “Mawu a Mulungu.” (1 Ates. 2:13) Mwachisanzo, yove angafufuze vokhuza tauni yakale ya Nineve kwenzenkhala Asuli. Kuvuli, ŵanthu ayakine oshusha vayunena Baibolo enzenena kuti tauni ya Nineve iliyenkhaleko. Koma cham’ma 1850, akaswili ofukula vinthu vakale efwana matongwe atauni yakale ya Nineve yofwichilika pansi, vamene vuwonesha kuti vayunena Baibolo ni vachendi. (Zef. 2:13-15) Kuti awone ulosi wa m’Baibolo wokhuza kuwonongewa kwa tauni ya Nineve, yove angaŵelenge nkhani yakuti “Kansi mwewo muziŵa?” mu Nsanja ya Mulonda ya Novemba 2021. Mwakulinganija vinthu vakuphunzila m’mabuku ŵasu na vinthu vakuphunzila m’ma encyclopedias komasoti mabuku ayakine ŵakulemekeza ngako ŵanthu, mwana wanu azankhale na vifukwa vokwanila vokhulupilila kuti vinthu vayuphunzisa Baibolo ni vachendi.

6. Kansi makolo angachite tyani poyavya ŵana ŵawo kukulisha luso yoganiza? Pelekani chisanzo. (Onanisoti chithunzi.)

⁶ Yavyani ŵana ŵanu kukulisha luso yoganiza. Mwewo monga makolo, muli na mipata inyinji ngako yamungakambilane na ŵana ŵanu vokhuza Baibolo komasoti kukhulupilila Mulungu. Mwewo mungakwanishe kuphunzisa ŵana ŵanu mukaluta kumalo osiyana-siyana, monga malo osungilako vinthu vakale, m’munda wamaluŵa, olo ku ofesi ya nthambi ya Mboni za Yehova. Mwachisanzo, mukaluta kuyawona malo osungilako vinthu vakale, viliye kanthu keno n’pamenso na pamenso olo kupitila pa intaneti, mungamuwoneshe mwana wanu kukatijana kwa vinthu vakale-kale vakuwona na vayunena Baibolo. Vamene ivi  vingamuyayve kuwona kuti vinthu vayuphunzisa Baibolo ni vachendi. Kansi mwana wanu oziŵa kuti zina ya Mulungu yupezeka pa mwala uyakine wamene wankhalapo kwa vyaka 3.000, wamene ŵanthu ouita kuti Mwala wa Chimowabu? Mwala wa Chimowabu wamene uyu uli ku malo osungila vinthu vakale ku Louvre Paris, m’chalo cha France. Komasoti chithunzi cha Mwala wa Chimowabu, chupezeka pa “Baibolo komasoti Zina ya Mulungu” yamene ili ku Likulu ya Mboni za Yehova ku Warwick, mu tauni ya New York. Mwala wa Chimowabu uwonesha kuti Mfumu yaku Mowabu zina yake Mesa ipandukila Israeli. Nkhani yamene iyi yukatijana na vayunena Baibolo. (2 Maf. 3:4, 5) Mwana wanu akawona yeka maumboni amene owonesha kuti vayunena Baibolo n’vodalilika komasoti n’vachendi, chikhulupililo chake chizatang’e ngako.—Yelekezelani na 2 Mbiri 9:6.

7-8. (a) Kansi tingaphunzile chinji kufumila pakuwama komasoti luso ya mwevipangiliwa vinthu vam’chilengedwe? Pelekani chisanzo. (Onanisoti chithunzi.) (b) Kansi nimakonsho otyani ŵamungakonshe mwana wanu kuti mumuyavye kuti akokhulupilila ngako Nyamalenga?

⁷ Yavyani ŵana ŵanu kuti akoganizila vinthu vechilenga Yehova. Keno muyenda nsanga olo mmunda wanu wamaluŵa pamozi na mwana wanu, mukomuyavya kuwona vinthu vochitisha chidwi vamene ŵanthu ovilaŵila kaŵili-kaŵili. Mukomuyayva mwana wanu kuziŵa kuti pali muyakine wanzelu ngako wamene epanga vinthu vam’chilengedwe. Mwachisanzo, vinthu vinyinji vam’chilengedwe vepangiwa mwanjila yalaundi. Asayansi aphunzila vinyinji pa nkhani ya vinthu vopangiwa mwanjila yamene iyi. Kaswili muyakine wasayansi ya vinthu vamoyo zina yake Nicola Fameli, efotokoza kuti mukaŵelenga manamba a vinthu valaundi vam’chilengedwe mufwana manamba anyinji ngako. Manamba amenewo oitiwa kuti manamba a Fibonacci. Sewo tingakwanishe kuwona vinthu valaundi vam’chilengedwe kupitila muvinthu vinyinji, monga mwayuwonekela milalang’amba iyakine, chigoba chankhono zammanzi, matepo avimiti viyakine, komasoti sendefulawu. a

⁸ Akankhala kusikulu, mwana wanu angaphunzile malamulo a vinthu viyakine vam’chilengedwe amene ni oziŵika ngako. Mwachisanzo, vimiti vinyinji vukonkheja malamulo olingana. Chimuti chupanga misambo, komasoti misambo yupanga nthyo-nthyo. Ntundu wamene uyu wa malamulo avinthu vam’chilengedwe uitiwa kuti Fractal. Malamulo a Fractal opezekasoti muvinthu viyakine vam’chilengedwe. Koma kansi niŵani wamene eika malamulo amene aŵa aweme teti m’chilengedwe? Mwana wanu akayamba kuganizila ngako makonsho amene aŵa, vingamuyavye kuti akokhulupilila ngako kuti Yehova niye elenga vinthu vonse. (Ahe. 3:4) Mwana wanu akayamba kukula, mufunikila kumuyayva kuziŵa chifukwa chake kumvwila malamulo a Mulungu nikofunika ngako. Pochita vamene ivi mwewo mungamukonshe kuti, “Keno Mulungu niye wamene etilenga, kansi uganiza kuti yove oziŵa luweme vinthu vatufunikila kuchita kuti tinkhale osangalala?” Pavuli pake, mungamufotokozele kuti Mulungu etipasa Baibolo kuti itiyavye kuziŵa vatufunikila kuchita kuti tikosangalala.

 YAYVANI ŴANA ŴANU KUZIŴA CHIFUKWA CHAKE OFUNIKILA KUKONKHEJA MFUNDO ZA M’BAIBOLO PANKHANI YA CHIWEME NA CHIIPA

9. Kansi n’chinji chingachitishe kuti mwana wanu akukonsheni vokhuza mfundo ziyakine za m’Baibolo zaminkhalidwe iweme?

⁹ Mwana wanu akakukonshani za kuwama kokonkheja mfundo za m’Baibolo pankhani ya chiweme na chiipa, yejani kuziŵa chamuchitisha kuti akukonsheni tetyo. Kansi vuto yake niyakuti okhulupililalini kuti vayunena Baibolo ni vachendi? Olo oziŵalini mwangafotokozele vinthu vakukhulupilila kuli ayake? Muli monse mwavingankhalile, mungachite luweme kumuyavya mwana wanu kuziŵa kuwama komvwila malamulo a Yehova. Kuti muchite vamene ivi mungaphunzile naye buku ya Sangalalani na moyo kosasila!. b

10. Kansi mungamuyavye tyani mwana wanu kuti akoganizila ngako vokhuza ushamwali wake na Yehova?

¹⁰ Yavyani ŵana ŵanu kuti ankhale paushamwali uweme na Yehova. Panthawe yamuphunzila Baibolo na mwana wanu, yejani kumukopa chidwi pokatishila ntchito makonsho amene angamuyavye kuganiza komasoti mafanizo opezeka m’buku ya Sangalalani na moyo kosasila!. (Miy. 20:5) Mwachisanzo, phunzilo 8, yulinganija Yehova na nshamwali wasu muweme wamene otikumbusha vinthu vamene vingatiteteze komasoti kutiyavya. Pavuli pokambilana naye 1 Yohani 5:3, mungamukonshe kuti, “Pakuti lomba taziŵa kuti Yehova ni nshamwali wasu muweme, kansi tufunikila kuziwona tyani mfundo zakutiuja?” Konsho yamene iyi ingawoneke monga niyachidule ngako, koma ingayavye mwana wanu kuziŵa kuti Mulungu otipasa malamulo ŵake chifukwa chakuti otikonda.—Yes. 48:17, 18.

11. Kansi mungamuyayve tyani mwana wanu kuziŵa kufunika kokatishila ntchito mfundo za m’Baibolo? (Miyambo 2:10, 11)

¹¹ Mukoŵauja ŵana ŵanu kuti kukatishila ntchito mfundo za m’Baibolo kutipindulisha. Panthawe yamuŵelenga Baibolo olo lemba ya nsiku pamozi na mwana wanu, kambilannani mwazukuyavyilani mfundo za m’Baibolo m’banja mwanu. Mwachisanzo, kansi ŵana ŵanu owona mapindu amene owela chifukwa cholimbikila ntchito komasoti kuchita vinthu mwachilungamo? (Ahe. 13:18) Mungaŵafotokozelesoti kuti kukonkheja malangizo am’Baibolo kutiyayva kunkhala na thanzi iweme komasoti osangalala ngako. (Miy. 14:29, 30) Kukambilana mfundo monga ni zamene izi, kungayayve mwana wanu kuti akotembeja ngako malangizo am’Baibolo.—Ŵelengani Miyambo 2:10, 11.

12. Kansi tata muyakine ochita tyani poyavya mwana wake kuziŵa kuti kukonkheja mfundo za m’Baibolo ni kuweme?

¹² Tata muyakine waku France, zina yake Steve efotokoza vakuchita yove pamozi na mwanakazi wake poyavya mwana wawo Ethan, kuziŵa kuti malamulo ŵakutipasa Yehova owonesha kuti yove otikonda. Yove enena kuti: “Sewo tumukonsha makonsho monga akuti, ‘Ndaŵa yanji Yehova ofuna kuti sewo tikokonkheja mfundo yamene iyi? Kansi mfundo yamene iyi yuwonesha tyani kuti Mulungu otikonda? Kansi n’chinji chingakuchitikile ukafwaya mfundo yamene iyi?’” Makambilano amene aŵa emuyavya Ethan kuti akokhulupilila kuti vinthu vakutiuja Yehova niviweme. Steve enenasoti kuti: “Cholinga chasu nikumuyayva Ethan kuziŵa kuti nzelu za m’Baibolo nizapalulu ngako kupambana nzelu za ŵanthu.”

13. Kansi makolo angachite tyani poyavya mwana wawo kuti akokonkheja mfundo za m’Baibolo? Pelekani chisanzo.

¹³ Phunzisani ŵana ŵanu kuti akokatishila ntchito mfundo za m’Baibolo. Mpata uyakine wamungachitile vamene ivi na mwana wanu, nipanthawe yawapasiwa mbali kuti akaŵelenge buku kusikulu. Mabuku ayakine akusikulu anganene kuti ŵanthu achiwele-wele komasoti asachelwa kukalipa tufunikila kuŵakonkheja. Mungamusenge mwana wanu kuti afotokoze mwakumvwila Yehova akawona ŵanthu olaŵila olo kuchita vinthu monga nivamene ivi. (Miy. 22:24, 25; 1 Ako. 15:33; Afil. 4:8) Vamene ivi vingayavye mwana wanu kuziŵa kuti ŵanthu amene omvwila Yehova ni anzelu. Komasoti aticha olo ayake akusikulu akamukonsha vakuganiza vokhuza buku yamene iyo, yove  azankhale wokonzeka kulaŵila vinthu vakukhulupilila.

PHUNZISANI ŴANA ŴANU KUZIŴA MWANGAUJILEKO AYAWO VINTHU VAKUKHULUPILILA

14. Kansi ninkhani zotyani zingaŵavute Akhilisitu achilumbwana kuti aujeko ayawo, ndipo ndaŵa yanji?

¹⁴ Nthawe ziyakine, Akhilisitu achilumbwana ochita wowa kuujako ayawo vinthu vakukhulupilila. Mwachisanzo, ove angachite nsoni kuti afotokoze chifukwa chake okhulupililalini kuti vinthu vichita kuchinja kufumila kuvinthu viyakine. Ndaŵa yanji? Payakine maticha ŵawo oŵaphunzisa kuti nkhani yakuti vinthu vechita kuchinja kufumila kuvinthu viyakine, ninthanolini tyala, koma ninkhani yachendi. Kansi n’chinji chingayavye ŵana ŵanu kuti akokhulupilila na ntima wonse kuti vinthu vakukhululupilila n’vachendi?

15. Kansi n’chinji chingamuyavye Nkhilisitu wachilumbwana kuti akokhulupilila ngako vinthu vakuphunzila m’Baibolo?

¹⁵ Yavyani ŵana ŵanu kuti akokhulupilila na ntima wonse kuti vayunena Baibolo n’vachendi. Ŵana ŵanu ofunikilalini kuchita nsoni chifukwa chakuti okhulupilla kuti kuli Nyamalenga. (2 Tim. 1:8) Ndaŵa yanji? Nkhani niyakuti asayansi anyinji okhulupililalini kuti vinthu vamoyo vinkhalako veka mwangozi olo kuchinja kufumila kuvinthu viyakine. Asayansi amene aŵa owona umboni wamene uwonesha kuti pali muyakine wanzelu ngako wamene elenga vinthu vonse vamoyo vamene n’vovuta kuvimvwisha. Chifukwa chavamene ivi, ove ovomekejalini kuti vinthu vechita kuchinja kufumila kuvinthu viyakine, chamene nichiphunziso choziŵika ngako m’masikulu kuzenguluka pachalo chonse. Mwana wanu angatang’ishe chikhulupililo chake poganizila veyayva Akhilisitu ayakine kuziŵa kuti vinthu vamoyo vechita kulengewa. c

16. Kansi makolo angamuyavye tyani mwana wawo kuziŵa mwangafotokozele kuli ayake kuti kuli Nyamalenga? (1 Petulo 3:15) (Onanisoti chithunzi.)

¹⁶ Yavyani ŵana ŵanu kuziŵa mwangafotokozele kuli ayawo vinthu vakukhulupilila kuti kuli Nyamalenga. (Ŵelengani 1 Petulo 3:15.) Vingankhalesoti voyavya kuŵelengela pamozi na mwana wanu nkhani zapa jw.org pagawo yakuti “Zimene Achinyamata Amadzifunsa—Kodi Zinthu Zinachita Kulengedwa?” Pavuli pake, mwana wanu angasankhe nkhani zakuwona kuti zingayavye ayake kumvwisha kuti kuli Nyamalenga. Kambilannani na mwana wanu kuziŵa vangachite pofotokozela ayake nkhani zamene izi kusikulu. Mukumbusheni kuti akopewa kukangana na ayake kusikulu pokambilana nawo. Mukumbushenisoti kuti akofotokoza mwachidule komasoti mwanjila yosavuta kumvwa kuli ayake amene awonesha chidwi na nkhani  zamene izo. Mwachisanzo, muyake wakusikulu angamukonshe kuti: “Newo nukhulupilila vinthu vanukwanisha kuwona, ndipo Mulungu nikaliyemuwonapo.” Nkhilisitu wachilumbwana angayankhe kuti: “Tiyelekezele kuti uli kusanga ndipo wafwana chisime chamanzi. Kansi n’chinji chaungaganize? Keno kunkhalapo kwachisime kupeleka umboni wamphamvu wakuti pali muyakine wanzelu wamene echipanga, tyani kunkhalapo kwa vinthu vonse vam’chilengedwe!”

17. Kansi makolo angamuyavye tyani mwana wawo kufwana njila zangakatishile ntchito poujako ayakine chonadi cha m’Baibolo? Pelekani chisanzo.

¹⁷ Yavyani ŵana ŵanu kusakila mipata yangaujileko ayakine za chonadi cha m’Baibolo. (Alo. 10:10) Mungayelekezele khama yakuchita kuti aujeko ayawo vinthu vakukhulupilila, na khama yakufunikila munthu kuti aziŵe kukatishila ntchito chipangizo choimbila nyimbo. Poyamba, munthu oyeselela nyimbo zatchuni yosavuta kuimba. Pakapita nthawe, yove okulisha luso yake yoimba nyimbo. Molingana na vamene ivi, Nkhilisitu wachilumbwana angayambe na nkhani zosavuta poujako ayake vinthu vakukhulupilila. Mwachisanzo, yove angakonshe muyake wakusikulu kuti: “Kansi wewo uziŵa kuti akaswili avopanga-panga nthawe zinyinji otolela vinthu vam’chilengedwe? Leka nikuwoneshe vidiyo iyakine yochitisha chidwi.” Pavuli pomuwonesha vidiyo yofumila munkhani zakuti series Kodi Zamoyo Zinachita Kulengedwa? Nkhilisitu wachilumbwana anganene kuti: “Keno asayansi opasiwa ulemu chifukwa cha vinthu vakupanga potolela vinthu vam’chilengedwe, kansi niŵani wamene owamila kupasiwa ulemu chifukwa cha vinthu vam’chilengedwe?” Nkhani zosavuta monga nizamene izi, zingayavye wachilumbwana kunkhala na chidwi chofuna kuphunzila vinthu vinyinji.

PITILIJANI KUYAVYA ŴANA ŴANU KUTI ATANG’ISHE CHIKHULUPILILO CHAWO

18. Kansi makolo angapitilije tyani kuyavya ŵana ŵawo kuti akokhulupilila ngako Mulungu?

¹⁸ Sewo tunkhala m’chalo chamene n’chozula na ŵanthu asakhulupilila Yehova. (2 Pet. 3:3) Koma olo n’tetyo, mwewo makolo panthawe yamuphunzila Baibolo na ŵana ŵanu mukoŵalimbikisa kuti aziŵe vinyinji vokhuza nkhani zamene zingaŵayavye kuti akolemekeza ngako Mawu a Mulungu komasoti mfundo zake zaminkhalidwe iweme. Ayavyeni kukulisha luso yawo yoganiza poŵayavya kuganizila ngako vinthu vodabwisa vechilenga Yehova. Ayavyeni kuganizila ngako maulosi ochitisha chidwi am’Baibolo amene ekwanilishiwa kale. Ndipo kupambana chilichonse, mukopemphela pamozi na ŵana ŵanu, komasoti mukosenga Mulungu kuti aŵayavye. Mukachita vamene ivi mungankhale osimikijila kuti Mulungu azadalise khama yamuchita poyavya ŵana ŵanu kuti atang’ishe chikhulupililo chawo.—2 Mbiri 15:7.