NKHANI YOPHUNZILA N.° 5
“Mutu wa mwanalume aliyense ni Khilisitu”
“Mutu wa mwanalume aliyense ni Khilisitu.”—1 AKOR. 11:3.
NYIMBO N.° 9 Yehova ni Mfumu yasu
VATIKUTI TIPHUNZILE *
1. Kansi ni vinthu votyani vingasokoneze analume pa nkhani ya umutu?
KANSI mawu akuti “umutu” otanthauza chinji kuli mwewo? Analume ayakine olola kuti mwambo, chinkhalidwe, olo ntundu wa banja yawo visokoneze mwakuchitila vinthu na mwanakazi wawo komasoti ŵana ŵawo. Onani vechinena mulongo muyakine zina yake Yanita wamene onkhala ku Europa, yove enena kuti: “Kwanunkhala newo, ŵanthu okhulupilila kuti anakazi ni osafunika ngako polinganija na analume ndipo ofunika kuwonewa monga ni antchito.” Ndipo m’bale muyakine oitiwa kuti Luke, wamene onkhala ku United States, enena kuti: “Makolo ayakine ophunzisa ŵana ŵawo analume kuti paliye chilichonse chakulaŵila anakazi chamene ni chofunika komasoti kuti analume ofunikalini kuikila nzelu chilichonse changalaŵile anakazi.” Tetyo, Yehova ofunalini kuti analume akochita tetyo vinthu na anakazi ŵawo. (Yelekezelani na Maliko 7:13.) Lomba, kansi mwanalune, angaphunzile tyani kunkhala mutu uweme wa banja?
2. Kansi mutu wa banja ufunika kuziŵa chinji, ndipo ndaŵa yanji?
2 Kuti munthu ankhale mutu uweme wa banja, poyamba ofunika kumvwisha vakufuna Yehova kuli yove. Yove ofunikasoti kuziŵa chifukwa chamene Yehova chechiikila umutu, ndipo chikulu ngako, ni mwangakonkhejele chisanzo cha Yehova na Yesu. Ndaŵa yanji analume ofunika kuziŵa vinthu vamene ivi? Ndaŵa yakuti Yehova wapasako mitu ya mabanja mbali iyakine ya ulamulilo, ndipo ofuna kuti akoukatishila ntchito luweme.—Lk. 12:48b.
KANSI UMUTU NI CHINJI?
3. Mokatijana na mawu ali pa 1 Akorinto 11:3, kansi tuphunzilapo chinji pa nkhani ya umutu?
3 Ŵelengani 1 Akorinto 11:3. Lemba yamene iyi yufotokoza mwamene Yehova mwechilinganijila banja yake kululu na pano pachalo. Pakuti yove ni “mutu,” ali na ulamulilo wonse. Chifukwa cha dongosolo yake ya ulamulilo, yove epasako ulamulilo ŵanthu ayakine, koma ove azayankhe kwa Yehova mwakuukatishila ntchito ulamulilo wawo. (Aro. 14:10; Aef. 3:14, 15) Yehova epasa Yesu ulamulilo wosogolela mpingo, koma Yesu azayankhe kwa Yehova mwakuchitila vinthu potisamalila. Yehova epasasoti mwanalume ulamulilo wosogolela mwanakazi wake komasoti ŵana ŵake, koma mwanalume azayankhe mulandu kwa Yehova na kwa Yesu mwakuchitila vinthu na banja yake.—1 Pet. 3:7.
4. Kansi Yehova na Yesu ali na udindo wotyani?
4 Monga Mutu wa banja ya chilengedwe chonse, Yehova ali na udindo wopanga malamulo okhuza mwakufunikila kunkhalila ŵana ŵake, ndipo yove angakwanishe kusimikijila kuti ŵana ŵake omvwila malamulo amene awo. (Yes. 33:22) Yesu, monga mutu wa mpingo wa Chikhilisitu, naye ali na udindo woika komasoti kunkhazikisha malamulo.—Aga. 6:2; Akol. 1:18-20.
5. Kansi mutu wa banja ya Chikhilisitu uli na ulamulilo wochita chinji, ndipo ulamulilo wake uli na polekejela potyani?
5 Pokonkheja chisanzo cha Yehova na Yesu, mutu wa banja ya Chikhilisitu niye uli na ulamulilo wopanga vosankha va banja yake. (Aro. 7:2; Aef. 6:4) Tetyo, ulamulilo wake uli na polekejela. Mwachisanzo, malamulo ŵake ofunika kufumila mu mfundo zamene zili m’Mawu a Mulungu. (Miy. 3:5, 6) Ndipo mutu wa banja uliye udindo wopangila malamulo ŵanthu amene alilini m’banja mwake. (Aro. 14:4) Komasoti, ŵana ŵake akakula nofumapo pang’anda, ove opitilija kuŵalemekeza makolo, koma kolo yupitilijalinisoti kunkhala mutu wawo.—Mt. 19:5.
NDAŴA YANJI YEHOVA EPANGA MAKONZEDWE AKUTI AYAKINE ANKHALE NA ULAMULILO?
6. Ndaŵa yanji Yehova epanga makonzedwe akuti ayakine ankhale na ulamulilo?
6 Yehova epanga makonzedwe akuti ayakine akonkhala na ulamulilo chifukwa chokonda banja yake. Yamene iyi ni mphaso yofumila kuli yove. Umutu uchitisha banja ya Yehova kuchita vinthu mwantendele komasoti mwadongosolo. (1 Akor. 14:33, 40) Kuti ali na udindo oziŵikalini, sembe banja ya Yehova yunkhala iliye dongosolo komasoti iliye ntendele. Mwachisanzo, sembe paliye oziŵa wamene ofunikila kuika malamulo komasoti wamene ofunika kusogolela pochita vosankha vamene ivi.
7. Mokatijana na lemba ya Aefeso 5:25, 28, kansi Yehova ofuna kuti analume akochita tyani vinthu na anakazi ŵawo?
7 Keno dongosolo ya Mulungu ya ulamulilo ni iweme ngako, ndaŵa yanji anakazi anyinji masiku ŵano akumvwa kuti ni okandililiwa komasoti otongewa na analume ŵawo? Vamene ivi vuchitika chifukwa chakuti analume anyinji onyalanyaza malamulo a Yehova pa banja ndipo mmalo mwake osankha kukonkheja miyambo olo vinkhalidwe vawo. Okwanisha kutamanishasoti akazi ŵawo kuti akwanilishe vakufuna ove. Mwachisanzo, mwanalume angakandilile mwanakazi wake pomutonga pomukakamija kuti akomupasa ulemu ukulu olo pofuna kuwonesha ayake kuti yove ni “mwanalume ngaye-ngaye.” Yove angaganize kuti angakakamije lini mwanakazi wake kuti akomukonda, koma angamuchitishe kuti akomuyopa. Ndipo yove angakatishile ntchito njila yamene iyi yomuyofya monga njila yomutongelako. * Analume amene oganiza teti nochita vinthu voteti kulaŵila chendi ni ophoniya, ove olemekezalini anakazi monga ni mwakufunikila chifukwa cha vinthu vakuchita ndipo vamene ivi ni vosiyana ngako na vakufuna Yehova.—Ŵelengani Aefeso 5:25, 28.
KANSI MWANALUME ANGAPHUNZILE TYANI KUNKHALA MUTU UWEME WA BANJA?
8. Kansi mwanalume angaphunzile tyani kunkhala mutu uweme wa banja?
8 Mwanalume angaphunzile kunkhala mutu uweme wa banja pokonkheja mwakuchitila Yehova na Yesu mwakukatichila ntchito udindo wawo. Onani minkhalidwe iŵili tyala yuwoneshewa na Yehova komasoti Yesu, ndipo onani mwaungakonkhejele minkhalidwe yamene iyi mutu wa panja pochita vinthu na mwanakazi wake komasoti ŵana ŵake.
9. Kansi Yehova owonesha tyani kulichefya?
9 Kulichefya. Yehova ni Munthu wanzelu ngako wamene alipo; olo ni tetyo, yove omvwishila malingalilo ŵa atumiki ŵake. (Gen. 18:23, 24, 32) Yove elola ŵala amene ali pansi pa ulamulilo wake kuti apelekeko malingalilo. (1 Maf. 22:19-22) Yehova ni wangwilo, koma yove pakalipano, oyembekezelalini kuti sewo tikochita vinthu vangwilo. Mmalo mwake, yove oyavya ŵanthu aliye ungwilo amene omutumikila kuti akomutumikila m’njila iweme. (Sal. 113:6, 7) Kulaŵila chendi, Baibolo yunena kuti Yehova ni “mthandizi.” (Sal. 27:9; Ahe. 13:6) Mfumu Davide eziŵa kuti sembe ekwanisha kukata ntchito ikulu yechipasiwa chifukwa chakuti Yehova ni wolichefya.—2 Sam. 22:36.
10. Kansi Yesu ewonesha tyani kulichefya?
10 Ganizilani chisanzo cha Yesu. Olo kuti enze Mbuya komasoti Mphunzisi kuli ophunzila ŵake, yove esambika mendo ŵawo. Kansi chimozi mwa vifukwa vamene vechitisha Yehova kulola kuti nkhani yamene iyi ilembewe m’Baibolo ni chotyani? Paliye kukaikila kuti ni chifukwa chofuna kuwonesha mitu ya mabanja, komasoti ayakine, chisanzo chiweme changakonkheje. Yesu, yeka enena kuti: “Nakupasani chisanzo kuti mwanachitila newo kuli mwewo, mwewosoti mukochita vimo na vimo.” (Yoh. 13:12-17) Olo kuti enze na udindo ukulu, Yesu enzeyembezelalini kuti akotumikiliwa. Mmalo mwake yove etumikila ayakine.—Mt. 20:28.
Mutu wa banja ungawoneshe kuti ni wolichefya komasoti wachikondi pokatako ntchito zapang’anda komasoti kusamalila vosowa vauzimu va banja yake (Onani ndime 11, 13)
11. Kansi mutu wa banja ungaphunzile chinji pa kulichefya kwa Yehova na Yesu?
11 Phunzilo kuli sewo. Mutu wa banja ungawoneshe kulichefya mu njila zinyinji. Mwachisanzo, mutu wa banja uyembekezelalini kuti mwanakazi wake na ŵana ŵake akochita vinthu mwangwilo. Yove omvwishila malingalilo a mwanakazi wake komasoti a ŵana ŵake, olo kuti malingalilo ŵawo okatijanalini na ŵake. Marley, wamene onkhala ku United States, enena kuti: “Newo na mwanalume wangu nthawe ziyakine tunkhala na malingalilo osiyana. Koma nuziŵa kuti nine wofunika kuli yove ndipo onilemekeza chifukwa okonsha malingalilo ŵangu komasoti oŵaganizila mosamala akaliyesankha vochita.” Kuyangijila pali vamene ivi, mwanalume wolichefya onkhala wofunishisha kukata ntchito zapang’anda, olo kuti mu dela yamene iyo ntchito zamene izo zuwoneka monga ni ntchito za anakazi. Vamene ivi vingankhale vovuta. Ndaŵa yanji? Mulongo muyakine, oitiwa kuti Rachel, enena kuti: “Kwenifumila newo, keno mwanalume oyavya mwanakazi wake kusuka viya olo kupyela pang’anda, ŵanthu ŵakunkhala nawo pafupi komasoti enekwake angamukonshe makonsho kuti keno yove ni ‘mwanalume ngaye-ngaye.’ Ove angaganize kuti yove angakwanishelini kusogolela mwanakazi wake.” Keno kwamunkhala mwewo malingalilo amene aŵa aliko, kumbukilani kuti Yesu esambika mendo ŵa ophunzila ŵake, olo kuti yenzewonewa monga ni ntchito ya kapolo. Mwanalume wamene ni mutu uweme wa banja, ofunalini kuti ayakine akomuwona kunkhala wamphamvu komasoti wofunika, koma ofuna kukondwelesha mwanakazi wake na ŵana ŵake. Kuyangijila pa kulichefya, kansi mutu wa banja ufunika kunkhala na nkhalidwe iyakine yotyani?
12. Kansi chikondi chulimbikisa Yehova na Yesu kuchita chinji?
12 Chikondi. Vinthu vilichonse vakuchita Yehova ni vachikondi. (1 Yoh. 4:7, 8) Yove osamalila vosoŵa vasu vauzimu kupitila mu Mawu ŵake oujiliwa—Baibolo—komasoti mu gulu yake. Yove otiyavya kuti tikolimvwa kunkhala otetezeka notisimikijila kuti otikonda. Lomba tyani pa nkhani ya vosoŵa vasu vakuthupi? Yehova “otipasa mowolowa manja vinthu vonse kuti tisangalale.” (1 Tim. 6:17) Sewo tikaphoniya, yove otilangiza, koma olekalini kutikoknda. Chifukwa cha chikondi, Yehova epeleka dipo chifukwa cha sewo. Yesu naye, otikonda ngako mwakuti epeleka moyo wake chifukwa cha sewo. (Yoh. 3:16; 15:13) Paliye chinthu chilichonse chamene chingakangishe Yehova na Yesu kukonda ŵala amene ni okhulupilika kuli ove.—Yoh. 13:1; Aro. 8:35, 38, 39.
13. Ndaŵa yanji ni chinthu chofunika kuti mwanalune wamene ni mutu wa banja akowonesha chikondi kuli banja yake? (Onanisoti bokosi yakuti “ Kansi mwanalume wamene walungula lombapano angachite tyani kuti mwanakazi wake akom’pasa ulemu?”)
13 Phunzilo kuli sewo. Chinthu chilichonse chauchita mutu wa banja chufunika kuchitiwa mwachikondi. Ndaŵa yanji vamene ivi ni vofunika? Ntumwi Yohane oyankha kuti: “Pakuti wala asakonda nkwake [olo wa m’banja mwake], wakuwona, angakondelini Mulungu wamene akaliyemuwonapo.” (1 Yoh. 4:11, 20) Makamaka mwanalume wamene okonda banja yake komasoti wamene ofunishisha kukonkheja Yehova na Yesu, oyavya banja yake kunkhala pa ushamwali uweme na Yehova, noichitisha kulimvwa kunkhala yotetezeka komasoti kuisamalila mwakuthupi. (1 Tim. 5:8) Yove ophunzisa ŵana ŵake komasoti kuŵalangiza. Yove osalulasoti vinthu vamene vulemekeza Yehova komasoti kupindulisha banja yake. Lomba tiyeni tikambilane chimozi mwa vinthu vamene ivi komasoti kuwona mwamene mwanalume wamene ni mutu wa banja mwangakonkhejele Yehova na Yesu.
VAUFUNIKILA KUCHITA MUTU WA BANJA
14. Kansi mutu wa banja ungayavye tyani banja yake kuvwendela pafupi na Yehova?
14 Kupezela banja yake vosoŵa vauzimu. Pokonkheja Atata ŵake, Yesu ewonesha kuti enze monga ni Atata ŵake, chifukwa yove enzefunishisha kuyavya ophunzila ŵake kuti apitilije kunkhala na chikhulupililo chotang’a. (Mt. 5:3, 6; Mk. 6:34) Monga ni mwenzechitila Yesu, chinthu choyambilila kuli mutu wa banja ni kupezela banja yake vosoŵa vauzimu. (Deut. 6:6-9) Yove ochita vamene ivi powoneshesha kuti yove na banja yake oŵelenga na kuphunzila Mawu a Mulungu, opezeka pamisonkhano na kulalikila uthenga uweme komasoti opitilija kunkhala pa ushamwali uweme na Yehova.
15. Kansi mutu wa banja ungasamalile tyani vosoŵa vakuthupi va banja yake?
15 Kupezela banja yake vosoŵa vakuthupi. Yehova euja Yesu pamenso pa ŵanthu ayakine kuti omukonda. (Mt. 3:17) Yesu enzewonesha kuti oŵakonda ophunzila ŵake pa vonse venzechita komasoti kulaŵila. Ophunzila ŵake nawo emuujasoti kuti omukonda. (Yoh. 15:9, 12, 13; 21:16) Mwanalume wamene ni mutu wa banja angawoneshe kuti omukonda mwanakazi wake komasoti ŵana ŵake kupitila mu vinthu vakuchita, monga kuphunzila nawo Baibolo. Yove ofunikasoti kuŵauja kuti oŵakonda komasoti kuti ni ofunika ngako kuli yove, ndipo keno ni vokwanishika, angaŵatembeje pamenso pa ŵanthu.—Miy. 31:28, 29.
Kuti ulemekeze Yehova, mutu wa banja ufunika kupezela banja yake vofunika pa moyo (Onani ndime 16)
16. Kansi mutu wa banja ufunika kuchita chinji, ndipo yove ofunikasoti kuchita chinji kuti apitilije kunkhala wachikatikati?
16 Kupezela banja yake vofunika pa moyo. Yehova enzewoneshesha kuti Aisiraeli alinavo vinthu vofunika pa moyo olo kuti enzeŵalanga chifukwa cha kusamvwila. (Deut. 2:7; 29:5) Yove otipasasoti vatufunikila pa moyo masiku ŵano. (Mt. 6:31-33; 7:11) Molingana na vamene ivi, Yesu elyesha ŵala amene enzemukonkheja. (Mt. 14:17-20) Yove epojekasoti olwala anyinji. (Mt. 4:24) Kuti akondweleshe Yehova, mutu wa banja ufunika kupezela banja yake vinthu vofunika pa moyo. Koma pali vinthu viyakine vakufunikila kupewa kuti apitilije kunkhala wachikatikati. Yove ofunikalini kutangwanika ngako na vinthu vakuthupi kuti asamalile banja yake mpaka kufwika poleka kuisamalila mwauzimu.
17. Kansi Yehova na Yesu opeleka chisanzo chotyani potiphunzisa komasoti kutilangiza?
17 Kuŵaphunzisa. Yehova otiphunzisa komasoti kutilangiza chifukwa chakuti ofuna kutiyavya. (Ahe. 12:7-9) Molingana na Atata ŵake, Yesu ophunzisa ŵala amene ali pansi pa ulamulilo wake mu njila yachikondi. (Yoh. 15:14, 15) Yove opeleka malangizo mwamphamvu, koma mowama ntima. (Mt. 20:24-28) Yove omvwisha kuti niselini aungwilo ndipo tukonda kuphoniyesha vinthu.—Mt. 26:41.
18. Kansi mutu uweme wa banja ukumbukila chinji?
18 Mwanalume wamene ni mutu wa banja okonkheja Yehova na Yesu ndipo okumbukila kuti mwanakazi wake komasoti ŵana ŵake ni ŵanthu ochimwa. Yove “opyelalini ntima ngako” mwanakazi wake olo ŵana ŵake. (Akol. 3:19) Mmalo mwake, okatishila ntchito mfundo yamene ili pa Agalatiya 6:1, noyeja kuchinja “mu mzimu wofasa” nokumbukila kuti yove naye ni wochimwa. Molingana na Yesu, yove oziŵa kuti njila iweme yophunzisila ni kupeleka chisanzo chiweme.—1 Pet. 2:21.
19-20. Pa nkhani yopanga vosankha, kansi mutu wa banja ungakonkheje tyani Yehova na Yesu?
19 Pangani vosankha mosalikonda. Yehova opanga vosankha vamene vuyavya ayakine. Mwachisanzo, yove efuna kupanga moyo, osati pofuna kulipindulisha yeka, koma pofuna kuyaŵana nase chisangalalo chonkhala na moyo. Sembe paliye wamene emulesha kupeleka mwana wake kuti aziŵilije machimo ŵasu. Yove esankha mofunishisha kupeleka mwana wake. Echita vamene ivi chifukwa chofuna kutiyavya. Yesu naye, epanga vosankha vamene vipindulisha ayakine. (Aro. 15:3) Mwachisanzo, yove penze woŵeŵa ngako ephunzisa gulu ya ŵanthu mmalo mwakuti apumule.—Mk. 6:31-34.
20 Mutu uweme wa banja uziŵa kuti chinthu chimozi mwa vinthu vovuta ngako vakufunika kuchita ni kusankha mwanzelu vosankha va banja yake, ndipo udindo wamene uwu ouwona kunkhala wofunika ngako. Yove oyeja kupewa kusankha vochita paliye volinga viweme olo mwakumvwila pa nthawe yamene iyo. Mmalomwake, yove olola kuti Yehova amuphunzise mwangasankhile vinthu mwanzelu. * (Miy. 2:6, 7) Akochita vamene ivi, niye kuti oganizila mwangapindulishile ayake, osati kulipindulisha yove yeka.—Afil. 2:4.
21. Kansi tizakambilane chinji m’mutu wokonkhapo?
21 Yehova wapasa mitu ya mabanja ntchito yovuta, koma yove oyembekezela kuti ove achite vonse vangakwanishe kuti akwanishe ntchito yawo. Koma keno mwanalume oyeja-yeja kuti akonkheje chisanzo cha Yehova na Yesu, yove angankhale mutu uweme wa banja. Ndipo mwanakazi wake akokwanilisha udindo wake, banja yunkhala yosangalala. Kansi mwanakazi ofunika kuuwona tyani udindo wa mwanalume wake monga mutu wa banja, ndipo ni mavuto otyani ŵangakumane nawo? Mutu wokonkhapo uzayankhe mwakonsho amene aŵa.
NYIMBO N.° 16 Tamandani Yehova chifukwa cha mwana wake wozozewa
^ ndime 5 Mwanalume akalungula, onkhala mutu wa banja yanyowani. Mu nkhani ino, tikambilane kuti umutu ni chinji, chifukwa chechiikila umutu Yehova komasoti vangaphunzilepo analume pa chisanzo cha Yehova na Yesu. Mu nkhani yachiŵili, tizakambilane vangaphunzilepo mwanalume na mwanakazi kuli Yesu komasoti visanzo viyakine va m’Baibolo. Komasoti mu nkhani yachitatu, tizakambilane mwamene abale mwangakatishile ntchito udindo mu mpingo.
^ ndime 7 Malingalilo akuti ni vololeka kuti mwanalume akotamanisha mwanakazi wake, olo kumunyoza, nthawe ziyakine owoneshewa mu mafilimu, mu magemu, komasoti mu mabuku. Niye chifukwa chake ŵanthu angaganize kuti paliye vuto kuti mwanalume akolamulila mwanakazi wake mwankhanza.
^ ndime 20 Kuti muziŵe vinyinji vokhuza mwamungachitile vosankha viweme, onani nkhani yakuti, “Zosankha Zanu Zizilemekeza Mulungu,” yamene ili mu Nsanja ya Olonda ya April 15, 2011, pedji 13-17.
