1. Kansi chingachitike n’chinji keno ŵanthu ayakine oyeja kuliwona kuti ni ofunika ngako kupambana ayawo?

MASIKU ŵano pano pachalo, ŵanthu anyinji oyeja-yeja kuti akowoneka kunkhala ofunika ngako kupambana ayawo ndipo ove odelakolini nkhaŵa na mwavukhuzila ayakine. Mwachisanzo, payakine munthu wamene ochita malonda angafune kuchita luweme ngako kupambana ayake, tetyo, yove angachite vinthu vamene vuwononga ayake. Munthu wamene otchaya bola ya mpikishano angachite muyake wa timu iyakine mwalona kuti yove awine. Mwana wa sikulu payakine angaiŵile mayeso na cholinga chakuti ayenelele kuyaphunzila ku yunivesiti yotchuka. Monga Akhilisitu, sewo tuziŵa kuti vamene ivi ni vophoniyeka ndipo ni mbali ya “ntchito za muŵili.” (Aga. 5:19-21) Koma kansi vingachitike abale ayakine komasoti alongo kuyeja kuliwona kuti ni ofunika ngako kupambana ayawo noyeja kuchitisha ayakine kuliwonasoti tetyo koma ove osaziŵa kuti ochita vamene ivo? Konsho yamene iyi ni yofunika ngako ndaŵa yakuti ntima wa mpikishano ungawononge mgwilizano wa ubale wasu.

2. Kansi tikambilane chinji mu nkhani ino?

² Mu nkhani ino, tikambilane vinthu vamene vingatichitishe kuliwona kuti nise ofunika ngako kupambana abale ŵasu. Tiwonesoti visanzo va analume na anakazi ofotokozewa m’Baibolo amene aliyeyambishe ntima wa mpikishano. Choyamba, tiyeni tikambilane vatingachite kuti tikoziŵa volinga vasu.

3. Kansi ni makonsho otyani ŵatufunika kulikonsha?

³ Nthawe na nthawe, ni bwino kuziŵa volinga vasu. Payakine tingalikonshe kuti: ‘Kansi newo nukumwa luweme muntima mwangu peka-peka nikawona kuti nupambana ayangu pa vinthu  viyakine? Kansi nukata ntchito mwakhama mumpingo chifukwa chofuna kunkhala wofunika ngako kupambana ayakine? Olo nukata ntchito mwakhama chifukwa chakuti nufuna kukondwelesha Yehova?’ Ndaŵa yanji tufunika kulikonsha makonsho amene aŵa? Tiyeni tiwone vakunena Mawu a Mulungu.

4. Mokatijana na lemba ya Agalatiya 6:3, 4, ndaŵa yanji tufunika kupewa kulilinganija na ŵanthu ayakine?

⁴ Baibolo yunena kuti tufunikalini kulilinganija na ŵanthu ayakine. (Ŵelengani Agalatiya 6:3, 4.) Ndaŵa yanji? Chifukwa chimozi n’chakuti, keno tingoganiza kuti tuchita luweme ngako kupambana m’bale wasu, tingayambe kumeka. Chifukwa chiyakine n’chakuti, keno tuganiza kuti abale ŵasu ochita luweme ngako kupambana sewo, mosakaikila tingafoke. Maganizo onse aŵili amene aŵa ni anzelulini yayi. (Aro. 12:3) Mulongo muyakine zina yake Katerina, * wamene onkhala ku Greece, enena kuti: “Nenzelilinganija na ŵanthu ayakine amene enzewoneka aweme ngako, aluso pokata ntchito yolalikila, komasoti amene enzefwana azishamwali mosavuta. Monga vokonkhapo vake, nenzelimvwa kunkhala watyala-tyala.” Tufunika kukumbukila kuti Yehova niye etiita kuti tinkhale naye pa ushamwali, osati chifukwa chakuti nise owoneka luweme, aluso polaŵila, olo payakine otchuka koma chifukwa chofunishisha kumukonda na kumvwila Mwana wake.​—Yoh. 6:44; 1 Akor. 1:26-31.

5. Kansi mwewo muphunzilapo chinji pa vinthu vechichita m’bale muyakine zina yake Hyun?

⁵ Konsho iyakine yatufunika kulikonsha pa nkhani yamene iyi ni yakuti, ‘Kansi nuziŵika monga munthu oleta ntendele, olo nine munthu wamene kanyinji-kanyinji nukonda mikangano?’ Onani chichitikila m’bale muyakine zina yake Hyun, wamene onkhala ku South Korea. Yove enzekonda kuganiza kuti abale amene anze na maudindo mumpingo enzeyeja kuti akoliwona kunkhala ofunika ngako kupambana yove. Yove enena kuti, “Nenzekonda kuweluza abale amene aŵa, ndipo kanyinji-kanyinji nenzekatijanalini navo vinthu venzelaŵila.” Kansi vokonkhapo vake venze votyani? Yove evomekeja kuti: “Nkhalidwe yangu isokoneza mgwilizano mumpingo.” Azishamwali ayakine a Hyun emuyavya kumvwisha vuto yake. Hyun echinja vinthu venzefunikila ndipo pano patunena yove ni nkulu muweme ngako. Keno tawona kuti tili na ntima woyambisha mpikishano mmalo molimbikisa ntendele, tufunika kuchinja nthawe yamene iyo.

6. Mokatijana na lemba ya Agalatiya 5:26, kansi ni minkhalidwe yotyani iipa yamene yulimbikisa mpikishano?

⁶ Ŵelengani Agalatiya 5:26. Kansi ni minkhalidwe yotyani iipa yamene ingayambishe ntima wa mpikishano? Yoyamba ni kulikuja. Munthu wolikuja onkhala womeka komasoti wolikonda. Nkhalidwe iyakine iipa ni njilu. Munthu wanjilu akungokumbwilalini tyala vinthu valinavo muyake, koma yove ofunasoti kumutolela vinthu vamene ivo. Tetyo, munthu wamene ochitila njilu muyake, kulaŵila chendi yove omuzonda munthu wamene uyo wakuchitila njilu. Sewo tufunika kupewelatu minkhalidwe iipa yamene iyi, molingana na mwatingapewele mulili uliwonse woyofya!

7. Kansi ni chisanzo chotyani chamene chuwonesha kuti kulikuja na njilu ni vinthu viipa?

⁷ Kulikuja na njilu tingavilinganije na vinyanswa vamene valoŵa m’mafuta oikiwa mu ndeke. Ndeke ingakwanishe kunyamuka, koma vinyanswa vamene ivo vingavale mapaipi mupita mafuta, vamene vingachitishe kuti injini ileke kukata ntchito luweme ndipo ndeke yamene iyo ingapone. Molingana na vamene ivi, munthu angatumikile Yehova kwa vyaka vinyinji, koma keno yove ni wolikonda komasoti wanjilu, angalutelini patali. (Miy. 16:18) Yove angaleke kutumikila Yehova ndipo vamene  ivi vingamuwononge yove komasoti ŵanthu ayakine. Lomba kansi tingachite tyani kuti tikopewa njilu komasoti ntima wolikuja?

8. Kansi tingapewe tyani ntima wolikuja?

⁸ Tingakwanishe kupewa kulikuja pokonkheja malangizo a ntumwi Paulo ŵechilembela Akhilisitu aku Filipi akuti: “Osachita chilichonse na ntima wokonda mikangano olo wolikuja, koma molichefya, nowona ayakine kuti okupambanani.” (Afil. 2:3) Keno tuwona ayakine kuti otipambana tingayambelini kuchita mpikishano na ŵanthu amene okwanisha kuchita luweme vinthu viyakine, olo amene ali na luso kupambana sewo. Mmalomwake, tingayambe kusangalala na vinthu vakukwanisha kuchita. Ndipo tingachite tetyo, keno ove okatishila ntchito luso yawo potumikila Yehova na kumutamanda. Ndipo keno abale amene awo okonkheja malangizo a Paulo, nawosoti angayambe kuwona minkhalidwe iweme yamene yatili nayo. Pamapeto pake tonse tingalimbikise ntendele komasoti mgwilizano mumpingo.

9. Kansi tingachite tyani kuti tipewe chiyoloŵezi chochitila njilu ayakine?

⁹ Tingapewe chiyoloŵezi chochitila njilu ayakine tikankhala olichefya, kapena kuti tikaziŵa vatingakwanishe kuchita olo vatingaleke kwanisha. Keno nise olichefya tingayambelini kuliwoneshela kuti tili na luso kapena tuchita luweme vinthu kupambana munthu aliyense. Mmalomwake, tingayambe kuganizila vatingaphunzile kuli ayakine amene ali na luso kupambana sewo. Tiyelekezele kuti mumpingo muli m’bale muyakine wamene okamba bwino nkhani, tingamukonshe kuti ochita tyani kuti akonzekele luweme nkhani. Keno mulongo muyakine opika luweme chakulya, tingamukonshe kuti atiyavye kuziŵa vatingachite kuti nase tikopika luweme. Keno Mkhilisitu wachilumbwana ovutika kufwana ayake otandala nawo, angasenge malangizo kuli munthu muyakine wamene ovutikalini kuchita vamene ivo. Tikochita tetyo, tingapewe njilu komasoti tingaphunzile vinyinji.

10. Kansi Gidiyoni ekumana na vuto yotyani?

¹⁰ Ganizilani vamene vichitika pakati pa Gidiyoni, wamene enze wa fuko ya Manase, na  analume a fuko ya Efuraimu. Yehova eyavya Gidiyoni na masodja ŵake okwana 300 kuti apambane pa nkhondo vamene sembe viŵachitisha kuti ayambe kumeka ngako. Analume aku Efuraimu echiyakumana na Gidiyoni, osati chifukwa chofuna kumutembeja, koma kuti akangane naye. Ove ekalipa ngako ndaŵa yakuti Gidiyoni aliyeŵaite kuyambila poyamba kuti akaŵepamozi pa nkhondo yolimbana na adani a Mulungu. Ove enzeganizila ngako za kulemekezewa kwa fuko yawo ndipo ekangiwa kuti awone kufunika kwa vinthu vechichita Gidiyoni​—vamene ni kulemekeza zina ya Yehova komasoti kuteteza ŵanthu Ŵake.​—Ower. 8:1.

11. Kansi Gidiyoni eŵayankha tyani analume aku Efuraimu?

¹¹ Molichefya, Gidiyoni ekonsha analume aku Efuraimu kuti: “Kansi newo nachita chinji polinganija na mwewo? Pavuli pake yove eŵapasa chisanzo chowonesha mwamene Yehova mwechiŵadalisila. Analume amene aŵa pechimvwa vamene ivi “ukali ŵawo wisila.” (Ower. 8:2, 3) Gidiyoni enze wokonzeka kunkhala wolichefya na cholinga chakuti alimbikise ntendele pakati pa ŵanthu a Mulungu.

12. Kansi tuphunzilapo chinji pa chisanzo cha Gidiyoni komasoti analume aku Efuraimu?

¹² Kansi sewo tingaphunzilepo chinji pa nkhani yamene iyi? Kufumila pa chisanzo cha analume aku Efuraimu tuphunzilapo kuti tufunikalini kuikila nzelu pa nkhani yolipezela ulemu sewo seka yayi koma tufunika kuikila nzelu pa kulemekeza Yehova. Monga mitu ya mabanja komasoti akulu, pali chatingaphunzilepo kufumila kwa Gidiyoni. Keno munthu muyakine wakhumudwa na vinthu vatachita, tufunika kuyeja kumvwisha chifukwa chake munthu wamene uyo wakhumudwa. Komasoti tingamutembeje munthu wamene uyo chifukwa cha vinthu vakuchita luweme. Tufunika kunkhala olichefya kuti tichite vamene ivi, makamaka keno munthu muyakine owonekelatu kuti waphoniya. Komasoti kulimbikisa ntendele ni kofunika ngako kupambana kuwonesha ayakine kuti sewo tiliyeifye chilichonse.

13. Kansi Hana ekumana na vuto yotyani, ndipo yove echita chinji?

¹³ Ganizilanisoti chisanzo cha Hana. Yove elunguliwa na Mlevi muyakine zina yake Elikana, wamene enzemukonda ngako. Elikana enze na mwanakazi muyakine zina yake Penina. Yove enzekonda ngako Hana kupambana Penina. Olo n’tetyo, “Penina enze na ŵana, koma Hana enzeve ŵana.” Chifukwa cha vamene ivi, Penina enzenyoza Hana “na cholinga chakuti amukhumudwise.” Kansi Hana echita tyani? Yove ekhumudwa ngako! “Hana enzelila komasoti enzekulyalini.” (1 Sam. 1:2, 6, 7) Koma paliye paliponse m’Baibolo patuŵelenga kuti Hana ewejela venzemuchitila Penina. Mmalomwake, yove efotokozela Yehova mwenzemvwila ndipo enzekhulupilila kuti achitepo kanthu. Kansi Penina eleka kumutamanisha Hana? Baibolo yufotokozalini. Koma chatuziŵa n’chakuti  Hana efwanasoti ntendele wamuntima ndipo “aliyenkhalesoti na nkhaŵa.”​—1 Sam. 1:10, 18.

14. Kansi tuphunzilapo chinji pa chisanzo cha Hana?

¹⁴ Kansi sewo tingaphunzilepo chinji kufumila pa chisanzo cha Hana? Keno munthu muyakine ofuna kuti mukopikishana, mukokumbukila kuti mwewo mungakwanishe kupewa vamene ivi. Osalola kuyambisha mpikishano. Mmalo mowejela chiipa pa chiipa, mukoyeja-yeja kunkhala naye pa ntendele. (Aro. 12:17-21) Olo vingawoneke kuti munthu wamene uyo ofunalini kuti munkhazikishe ntendele, mwewo mungankhale na ntendele wamuntima.

15. Kansi Apolo na Paulo enze olingana pa vinthu votyani?

¹⁵ Posilijila tiyeni tiwone vatingaphunzile kufumila pa chisanzo cha Apolo na ntumwi Paulo. Onse aŵili amene aŵa enzeŵaziŵa luweme Malemba. Onse enze aphunzisi aweme komasoti oziŵika. Komasoti onse aŵili enze eyavya ŵanthu anyinji kunkhala ophunzila. Koma paliye wamene enzewona muyake monga wopikishana naye.

16. Kansi mungafotokoze kuti Apolo enze munthu wotyani?

¹⁶ Apolo enze “mbadwa yaku Alekizandiriya,” kwamene kwenzeziŵika ngako pa nkhani ya maphunzilo mu nthawe ya atumwi. Yove enze na luso yolaŵila komasoti “enzeŵaziŵa luweme Malemba.” (Mac. 18:24) Pa nthawe yenze ku Korinto, ayakine mumpingo ewonesha kuti enzemukonda ngako poyelekezela na abale ayakine, kupamikijapo Paulo. (1 Akor. 1:12, 13) Kansi Apolo elimbikisa maganizo amene aŵa oyaŵanisha? Tufunikalini kuganizila tetyo. Chifukwa papita nthawe Apolo pechifumako ku Korinto, Paulo emulimbikisa kuti ajokelekosoti. (1 Akor. 16:12) Paulo sembe aliyemutume kuti ajokeleko kuti enze echimvwa kuti Apolo enzeyaŵanisha mpingo. Vuwonekelatu kuti Apolo enzekatishila ntchito luweme luso yake​—polalikila uthenga uweme komasoti kulimbikisa abale.  Tingalaŵilesoti mosimikijila kuti Apolo enze wolichefya. Mwachisanzo, paliye paliponse m’Baibolo pamene powonesha kuti yove ekhumudwa pamene Akula na Purisikila pechimutola na “kumufotokozela njila ya Mulungu momvwika luweme.”​—Mac. 18:24-28.

17. Kansi Paulo elimbikisa tyani ntendele?

¹⁷ Ntumwi Paulo enzeziŵa ntchito iweme yenzekata Apolo. Koma yove enzedelakolini nkhaŵa kuti ŵanthu ayakine akowona kuti Apolo omupambana. Malangizo ŵechipeleka Paulo ku mpingo wa ku Korinto ewonesha kuti yove enze wolichefya komasoti woganiza luweme. Mmalo mokopeka na venzenena ayakine kuti “newo nine wa Paulo,” yove eyavya ŵanthu onse kuti akolemekeza Yehova Mulungu na Yesu Khilisitu.​—1 Akor. 3:3-6.

18. Mokatijana na 1 Akorinto 4:6, 7, kansi tuphunzilapo chinji pa chisanzo cha Apolo na Paulo?

¹⁸ Kansi sewo tuphunzila chinji kufumila pa chisanzo cha Apolo na Paulo? Tingakwanishe kuchita khama potumikila Yehova komasoti tingayavye ŵanthu anyinji kuti apite pasogolo nobatiziwa. Koma sewo tuziŵa kuti vamene ivi vukwanishika chifukwa chakuti Yehova otiyavya. Pa chisanzo cha Apolo na Paulo, tufwanapo phunzilo iyakine yakuti​—keno tili na maudindo mumpingo tingachitesoti vinyinji polimbikisa ntendele. Sewo tutembeja ngako keno abale audindo olimbikisa ntendele komasoti mgwilizano. Ove ochita vamene ivi popeleka malangizo kufumila m’Mawu a Mulungu komasoti poyavya onse kuti osati akoganizila ngako vokhuza ove ŵeka, koma vokhuza Yesu Khilisitu wamene ni chisanzo chasu!​—Ŵelengani 1 Akorinto 4:6, 7.

19. Kansi aliyense wa sewo ofunika kuchita chinji? (Onanisoti bokosi yakuti “ Mukopewa kuyambisha mpikishano.”)

¹⁹ Aliyense ali na mphaso olo luso yechipasiwa na Mulungu. Sewo tingakwanishe kukatishila ntchito mphaso zamene izi “potumikilana.” (1 Pet. 4:10) Payakine tingowona kuti vatuchita mumpingo ni vitontho ngako. Koma vinthu vitontho-vitontho vatuchita polimbikisa mgwilizano vili monga ni usalu wosonela wamene uyavya kuti chovwala chikatane. Tetyo, tiyeni tikochita khama kuchosa maganizo aliwonse a mpikishano ŵatingankhale nawo. Komasoti tiyeni tinkhale osimikija ntima kuchita vonse vatingakwanishe polimbikisa ntendele na mgwilizano mumpingo.—Aef. 4:3.