1. Kansi makolo ofunishisha kuchita chinji kuli ŵana ŵawo?

 MAKOLO, tuziŵa kuti mufuna kuyavya ŵana ŵanu kuti aziŵe Yehova komasoti kumukonda. Koma Mulungu ni wosawoneka. Lomba kansi mungayavye tyani ŵana ŵanu kuwona kuti Yove ni ngaye-ngaye komasoti kuti ankhale naye pa ushamwali?—Yak. 4:8.

2. Kansi makolo angaphunzise tyani ŵana ŵawo vokhuza minkhalidwe ya Yehova?

² Njila imozi yofunika ngako yamungayavyile ŵana ŵanu kuvwendela pafupi na Yehova ni kuphunzila nawo Baibolo. (2 Tim. 3:14-17) Koma olo n’tetyo, Baibolo yuwonesha njila iyakine yamene achilumbwana yangaphunzilile vokhuza Yehova. M’buku ya Miyambo, tata okumbusha mwana wake kuti osati aluŵe minkhalidwe ya Yehova yamene yuwonekela mu chilengedwe. (Miy. 3:19-21) Tiyeni tikambilane njila ziyakine zangakatishile ntchito chilengedwe makolo poyavya ŵana ŵawo kuphunzila vokhuza minkhalidwe ya Yehova.

3. Kansi makolo angaŵayavye tyani ŵana ŵawo?

³ Baibolo yunena kuti ‘kufumila pechilengewa chalo kuluta kusogolo, minkhalidwe ya Mulungu yosawoneka yuwonekela luweme kupitila mu vinthu vechilenga.’ (Aro. 1:20) Keno nimwe makolo, payakine mukonda kutandala na ŵana ŵanu panja. Katishilani ntchito nthawe yamene iyi poyavya ŵana kuwona kukatijana kulipo pakati pa “vinthu vechilenga” na minkhalidwe  yodabwisa ya Yehova. Pa nkhani yamene iyi, tiyeni tiwone vangaphunzilepo makolo kufumila pa chisanzo cha Yesu.

4. Kansi Yesu ekatishila ntchito tyani chilengedwe pophunzisa ophunzila ŵake? (Luka 12:24, 27-30)

⁴ Onani mwenzekatishila ntchito Yesu chilengedwe pophunzisa. Nthawe iyakine, Yesu esenga ophunzila ŵake kuti aloleshe akwalala komasoti maluŵa. (Ŵelengani Luka 12:24, 27-30.) Yesu sembe ekwanisha kutomola za nyama olo vomela viyakine, koma yove esankha kutomola tunyoni na maluŵa vamene ophunzila ŵake enzeviziŵa luweme. Ophunzila amene awo enzewona akwalala ondalala na maluŵa otumbila msanga. Kansi mwewo mungakwanishe kuganizila kuti mumuwona Yesu olaŵila uku olata vinthu vamene ivi na manja ŵake? Lomba kansi yove echita chinji pavuli potomola visanzo vamene ivi? Yesu, ephunzisa ophunzila ŵake phunzilo ya mphamvu yonena za kupasa na kuwama ntima kwa Atata ŵake akululu ponena kuti: Yehova azalyeshe atumiki ŵake okhulupilika monga mwakuchitila na akwalala komasoti maluŵa akusanga.

5. Kansi ni visanzo votyani va m’chilengedwe vangakatishile ntchito makolo pophunzisa mwana wawo vokhuza Yehova?

⁵ Makolo, kansi mukokonkheja Yesu pophunzisa? Mungauje mwana wanu za chinthu cha m’chilengedwe chamukonda mwewo monga nyama olo payakine vomela. Keno mulaŵila za chilengedwe na ŵana ŵanu, mufunika kuŵafotokozela vatuphunzila vokhuza Yehova kufumila ku vinthu vamene ivo. Pavuli pake mungakonshe mwana wanu za nyama olo vomela vakukonda. Keno mukatishila ntchito chinthu chakukonda kale yove, mosakaikila yove angakumvwishileni ngako pamulaŵila za minkhalidwe ya Yehova.

6. Kansi tingaphunzile chinji pa chisanzo cha amayi ŵake a Christopher?

⁶ Kansi makolo ofunika kutola nthawe ikulu ofufuza za vinyama olo vomela viyakine kuti akambilane bwino na ŵana ŵawo vakuphunzilapo vokhuza Yehova? Osati ngako-ngako. Yesu aliyelaŵile vinyinji vokhuza mwakulyela akwalala olo mwakukulila maluŵa. Olo kuti mwana wanu angakonde kuphunzila vinyinji vokhuza vinthu vechilenga Yehova, nthawe ziyakine mawu achidule olo makonsho angankhale okwanila kuti amvwishe mfundo yanu. Onani vakukumbukila m’bale muyakine zina yake Christopher kufumila ali ntontho yove enena kuti: “Amayi ŵangu enzefotokoza ndemanga zachidule kuti atiyavye kutembeja chilengedwe chilitizengulile. Mwachisanzo, petenze pafupi na malupili ove enena kuti: ‘Loleshani kukula kwa malupili aŵa komasoti kuwama kwake! Kansi Yehova ni wodabwisalini?’ Olosoti petenze pafupi na nyanja, ove enena kuti: ‘Onani mphamvu ya kuŵinduka kwa manzi aŵa! Kansi Mulungu ni wamphamvulini?’” Christopher enena kuti: “Mawu osavuta komasoti ochitisha chidwi amene awo, etikhuza ngako.”

7. Kansi mungaphunzise tyani ŵana ŵanu kuti akoganizila ngako vokhuza chilengedwe?

⁷ Ŵana ŵanu akokula mungaŵaphunzise kuti akoganizila ngako vokhuza chilengedwe komasoti kuti akophunzila vokhuza Yehova. Mungaŵawoneshe chimozi mwa vinthu vechilenga Mulungu noŵakonsha kuti, “Kansi vamene ivi vukuphunzisani chinji vokhuza Yehova?” Mungadabwe komasoti mungasangalale pakumvwa maganizo a ŵana ŵanu.—Mt. 21:16.

8. Kansi makolo Achiisiraeli enzenkhala na mwayi wochita tyani ‘akoyenda pa msewu’?

⁸ Makolo Achiisiraeli enzelimbikisiwa kuti akophunzisa ŵana ŵawo mawu a malamulo a Yehova poyenda “pa msewu.” (Deut.  11:19) Misewu yenzepita m’madela akuminzi a Aisiraeli, vinyama vosiyana-siyana, vinyoni, komasoti maluŵa venzewoneka. Mabanja Achiisiraeli akoyenda m’misewu, makolo enze na mwayi woyavya ŵana ŵawo kuchita chidwi na chilengedwe cha Yehova. Vingachitike kuti namwesoti makolo muli na mwayi wokatishila ntchito chilengedwe pophunzisa ŵana ŵanu. Tiyeni tiwone mwakuchitila makolo ayakine pa nkhani yamene iyi.

9. Kansi mungaphunzile chinji kufumila kwa Punitha na Katya?

⁹ Mama muyakine zina yake Punitha wamene onkhala mu tawuni ikulu ku India, enena kuti: “Tikoyendela banja yasu kuminzi, tuwona kuti ni mwayi woyavya ŵana ŵasu kuphunzila za chilengedwe chodabwisa cha Yehova. Nuwona kuti ŵana ŵangu omvwisha luweme chilengedwe akankhala kutali na misewu yozula na ŵanthu komasoti mamotoka anyinji a m’tawuni.” Makolo, n’vowonekelatu kuti ŵana ŵanu azaluŵelini nthawe yakunkhala namwe mmalo aweme. Mulongo muyakine waku Moldova wa zina yakuti Katya, enena kuti: “Nukumbukila luweme kuti penenze mwana nenzenkhala na makolo ŵangu kuminzi. Nutembeja chifukwa choniphunzisa kufumila nili ntontho kuti nipaname nololesha vechilenga Yehova nomuwona kupitila m’chilengedwe chake.”

10. Kansi n’chinji chingayavye makolo a m’tawuni keno kuyenda ulwendo woluta kumunzi ni kovuta? (Onani bokosi yakuti “ Mfundo zothandiza makolo.”)

¹⁰ Lomba tyani keno n’vosakwanishika kuli mwewo kuyenda ulwendo woluta kumunzi? Amol, wamene onkhalasoti ku India, enena kuti: “Kwanunkhala, makolo okata ntchito kwa ma awazi anyinji, ndipo ulwendo woluta kumunzi ungankhale wovuta. Koma olo n’tetyo, mwewo mungakwanishe kuwona chilengedwe cha Yehova, nokambilana vokhuza minkhalidwe yake olo mukankhala kuli kamalo katontho kosungilako vinyama kapena pakholido ya ng’anda ya mmululu.” Mukololeshesha  mosamala, muzawonesoti vinthu vinyinji va m’chilengedwe vamungawoneshe ŵana ŵanu. (Sal. 104:24) Mosakaikila, muzawone tunyoni, tudoyo, vomela na vinthu viyakine vinyinji. Karina, wa ku Germany, enena kuti: “Amama okonda maluŵa, tetyo enzeniwonesha maluŵa aweme nthawe zonse tikoyenda pamozi.” Makolo, mungakatishilesoti ntchito mavidiyo, na mabuku anyinji onena za chilengedwe ŵayafalisa gulu yasu pophunzisa ŵana ŵanu. Viliye kanthu kuti vinthu vili tyani kwamunkhala, mungayavye ŵana ŵanu kuwona vinthu vechilenga Mulungu. Lomba tiyeni tikambilane minkhalidwe iyakine ya Yehova yamungaphunzise ŵana ŵanu.

11. Kansi makolo angayavye tyani ŵana ŵawo kuziŵa chikondi cha Yehova?

¹¹ Kuti muyavye ŵana ŵanu kuziŵa chikondi cha Yehova mungaŵauje mwazusamalilila nyama zinyinji ŵana ŵazine. (Mt. 23:37) Mungafotokozesoti vinthu vosiyana-siyana vatusangalala navo m’chilengedwe. Karina, watatomola poyamba, enena kuti: “Tikaluta kuyayenda amayi ŵangu enzenilimbikisa kuti niwone mwayuwonekela liluŵa iliyonse munjila yapadela komasoti mwamene kuwama kwake mwakuwoneshela chikondi cha Yehova. Pepapita vyaka vinyinji, nipitilija kulolesha mosamala maluŵa—kuwona mwaulili ntundu wake, nowona mwayusiyanilana iliyonse na iyake. Ndipo maluŵa epitilija kunikumbusha mwakutikondela Yehova.”

12. Kansi Makolo angayavye tyani ŵana ŵawo kuziŵa nzelu za Mulungu? (Salimo 139:14) (Onanisoti chithunzi.)

¹² Mukoyavya ŵana ŵanu kuziŵa nzelu za Mulungu. N’chendi Yehova ni wanzelu ngako kupambana sewo. (Aro. 11:33) Mungaŵafotokozele mwamene manzi mwakupangila mikumbi kuchoka pa malo ayakine kuluta pa malo ayakine. (Yobu 38:36, 37) Mungaŵawoneshe soti mweupangiliwa muŵili wa munthu modabwisa. (Ŵelengani Salimo 139:14.) Ganizilani vechichita mwanalume muyakine zina yake Vladimir. Yove enena kuti: “Nsiku iyakine mwana wasu epona panjinga yake nolichita. Pepapita masiku, chilonda chamene icho chipola. Newo na mwanakazi wangu tifotokoza kuti Yehova elenga maselo ŵasu m’njila yakuti akokwanisha kulikonza ŵeka. Timuuja kuti paliye chilichonse pa vinthu vakupanga ŵanthu  chamene chingakwanishe kuchita vamene ivi. Mwachisanzo, motoka yulikonzalini yeka ikachita ngozi. Nkhani yamene iyi iyavya mwana wasu wamene uyo kumvwisha nzelu za Yehova.”

13. Kansi makolo angayavye tyani ŵana ŵawo kuziŵa mphamvu za Mulungu? (Yesaya 40:26)

¹³ Yehova otisenga kuti tiloleshe kululu noganizila mwamene mphamvu zake zodabwisa mwazuyavyila kuti nyenyezi zipitilije kunkhalapo. (Ŵelengani Yesaya 40:26.) Mungalimbikise ŵana ŵanu kulolesha kululu noganizila pa vinthu vakuwona. Ganizilani vakukumbukila mulongo muyakine wa ku Taiwan zina yake Tingting kufumila ali ntontho yove enena kuti: “Nthawe iyakine amama eluta nane ku misasa ndipo tenzekwanisha kuwona nyenyezi zinyinji kululu chifukwa tenze kunja kwa tauni. Yamene iyi yenze nthawe yamene ayangu akusikulu enzeyeja-yeja kunichitisha kuti osati nikomvwila Mulungu. Amayi ŵangu eniyavya kuganizila mphamvu zechikatishila ntchito Yehova polenga nyenyezi komasoti kukumbukila kuti yove angakatishile ntchito mphamvu zamene izo kuti aniyavye kulimbana na mayeselo aliwonse. Pavuli powona chilengedwe chamene icho, zenichitisha kunkhala na cholinga chakuti nimuziŵe luweme Yehova, ndipo nesimikija ntima kuti nikomutumikila.”

14. Kansi makolo angakatishile ntchito tyani chilengedwe poyavya ŵana ŵawo kuwona kuti Yehova ni Mulungu wachisangalalo?

¹⁴ Chilengedwe cha Yehova chuwonesha kuti yove ni wosangalala komasoti wanthabwala. Asayansi ewona kuti vinyama vinyinji kupamikijapo vinyoni komasoti nsomba vuchita masoŵela. (Yobu 40:20) Kansi ŵana ŵanu oseka akowona nyama ? Payakine ewonapo kamwana ka chona koutukisha bola kapena tuŵana twa imbwa tuniyatana. Nthawe ziyakine ŵana ŵanu akoyamba kulolela masoŵela anyama noyamba kuseka, kansi muwona tyani kuzaŵakumbusha kuti Mulungu watutumikila ni wachisangalalo?—1 Tim. 1:11.

15. Kansi n’chinji chingayavye makolo kuziŵa maganizo a ŵana ŵawo? (Miyambo 20:5) (Onanisoti chithunzi.)

¹⁵ Nthawe ziyakine makolo angavutike kuuja ŵana ŵawo mavuto ŵakukumana nawo. Keno  namwe mukumvwa tetyo, payakine mungafunikile kuziŵa vakuganiza ŵana ŵanu. (Ŵelengani Miyambo 20:5.) Makolo ayakine owona kuti kuchita vamene ivi n’kosavuta akapatula nthawe yosangalala na chilengedwe pamozi na ŵana ŵawo. Ndaŵa yanji? Chifukwa chimozi n’chakuti pangankhale tyala vovuta vitontho pakati pa ŵana na makolo ŵawo. Mwanalume muyakine waku Taiwan zina yake Masahiko elaŵila chifukwa chiyakine, yove enena kuti: “Tikotandala panja na ŵana ŵasu, kuyenda nawo m’malupili kapena m’mbali mwa nyanja—ŵana ŵasu onkhala omasuka nase ngako. Tetyo, vunkhala vosavuta kuli sewo kuŵafotokozela vili m’maganizo mwasu komasoti kuziŵa vili m’maganizo mwawo.” Katya watatomola poyamba enena kuti: “Nikakotoka ku sikulu amama enzenitola nonipitisha pa nsuwa iyakine iweme ngako. Malo oteti enzenichitisha kunkhala womasuka ndipo nenzemasuka kuŵafotokozela venzechitika ku sikulu kapena venzenidesa nkhaŵa.”

16. Kansi mabanja angakatishile ntchito tyani chilengedwe kuti akonkhala momasukilana komasoti mosangalala?

¹⁶ Chilengedwe cha Yehova chingayavye mabanja kuti akomasukilana komasoti kuti akonkhala osangalala. Vamene ivi vingaŵayavye soti kuti akokondana ngako muyake na muyake. Baibolo yunena kuti pali “nthawe yoseka” na “nthawe yovina.” (Mlal. 3:1, 4) Kupitila mu ntchito ya manja ŵake, Yehova etipasa malo aweme ngako kuti tikosangalala na vinthu viweme. Mabanja anyinji okonda kunkhalila pamozi kumalo osungilako vachilengedwe, kuminzi, kumalupili, olo kunyanja. Ŵana ayakine okonda kuutuka komasoti kusoŵela kumalo osungilako vinyama, kuwona nyama nonyaya m’mimana kapena m’nyanja. Tunkhala na mipata iweme ngako yosangalala tikankhala panja mozengulukiwa na vechilenga Yehova.

17. Ndaŵa yanji makolo ofunika kuyavya ŵana ŵawo kusangalala na chilengedwe cha Mulungu?

¹⁷ M’chalo chanyowani cha Mulungu, makolo pamozi na ŵana ŵawo azasangalale na chilengedwe cha Yehova kupambana kuvuli konse. Mosiyana na masiku ŵano, tizaŵeve chifukwa choyopela nyama komasoti nazo zizatiyopelini. (Yes. 11:6-9) Tizaŵe na nthawe yosasila yosangalala na chilengedwe cha Yehova. (Sal. 22:26) Koma makolo, osati muyembekeze mpaka nthawe yamene iyo kuti muyavye ŵana ŵanu kusangalala na chilengedwe. Keno mukatishila ntchito chilengedwe poyavya ŵana ŵanu kuphunzila za Yehova, mosakaikila, ove azakatijane na vechinena Mfumu Davide kuti: “Mwewo Yehova paliye ntchito zilizonse zolingana na zanu.”—Sal. 86:8.