1. Kansi payakine ni chinji chikudabwisani mwewo pemwiyeja kuujako ayakine vokhuza uthenga wa m’Baibolo?

KANSI mwewo mukumbukila nthawe yemwiziŵa kuti mwafwana choonadi m’Baibolo? Vinkhala vosavuta kumvwisha vonse vemwiphunzila—m’Baibolo! Mwewo mwiganiza kuti munthu aliyense angasangalale kuphunzila viphunziso vemwiyamba kukhulupilila mwewo. Mwewo mwenze wosimikijila kuti uthenga wa m’Baibolo ungaŵapase moyo uweme ngako palipano komasoti chiyembekezo chiweme kusogolo. (Sal. 119:105) Tetyo, mwewo mwiujako azishamwali ŵanu onse komasoti enekwanu vokhuza chendi chemwiphunzila. Koma kansi chichitika ni chinji? Mwewo mwidabwa ngako, chifukwa anyinji ekana vemwiŵauja.

2-3. Kansi ŵanthu anyinji m’masiku ŵa Yesu emuchita tyani?

² Tufunikalini kudabwa keno ayakine okana uthenga watulalikila. M’masiku ŵa Yesu, ŵanthu anyinji emukana, olo kuti yove echita vinthu vodabwisa komasoti esimikijila kuti enzeyavyiwa na Mulungu. Mwachisanzo, Yesu eusha Lazaro​—chamene ichi chenze chodabwisa chamene ŵala enzemushusha enzefunikilalini kumukana. Olo n’tetyo, asogoleli Achiyuda enzekhulupililalini kuti Yesu enze Mesiya. Ove mpaka enzefuna kupaya onse aŵili Yesu pamozi na Lazaro!​—Yoh. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesu enzeziŵa kuti ŵanthu anyinji azakane kukhulupilila kuti yove enze Mesiya. (Yoh. 5:39-44) Yove euja gulu ya ophunzila ŵa Yohane m’Batizi kuti: “Wosangalala ni wala wamene ofwanalini chokhumudwisa muli newo.” (Mt. 11:2, 3, 6) Ndaŵa yanji anyinji emukana Yesu?

4. Kansi tikambilane chinji mu nkhani ino?

⁴ Mu nkhani ino, komasoti ikuza tikambilane viyakine mwa vifukwa  vamene vichitisha kuti ŵanthu anyinji mu nthawe ya Yesu amukane. Tiwonesoti chifukwa chake ŵanthu anyinji masiku ŵano okana uthenga wasu. Chikulu ngako, tiphunzile chifukwa chake tingankhale na chikhulupililo chotang’a mwa Yesu kuti chinthu chilichonse osati chitikangishe kunkhala ophunzila ŵake.

5. Ndaŵa yanji ayakine eganiza kuti Yesu angankhalelini Mesiya wolonjezewa?

⁵ Ŵanthu anyinji ekana Yesu chifukwa cha kwechikulila yove. Ove eziŵa kuti Yesu enze mphunzisi wochitisha chidwi komasoti kuti enzechita vinthu vodabwisa. Koma kuli ove eganiza kuti yove enze tyala mwana wa kalipentala wosauka. Ndipo enze wofumila ku Nazareti, tauni yamene payakine ŵanthu enzeiwona kuti ni yatyala-tyala. Olo Natanayeli, wamene echizankhala wophunzila wa Yesu, poyamba enena kuti: “Kansi mu Nazareti mungafume kanthu kaweme?” (Yoh. 1:46) Natanayeli payakine enzekondwelalini na tauni yenzenkhala Yesu pa nthawe yamene iyo. Olo payakine enzeganizila za ulosi wamene upezeka pa lemba ya Mika 5:2, wamene wilosela kuti Mesiya azavyalikile ku Betelehemu, osati ku Nazareti.

6. Kansi ni chinji chenzefunikila kuyavya ŵanthu m’masiku ŵa Yesu kuziŵa kuti Yesu niye Mesiya?

⁶ Kansi Malemba onena kuti tyani? Mneneli Yesaya elosela kuti adani a Yesu azakwanishelini “kumvwisha vonse vokhuza nzela wa makolo [ŵa Mesiya].” (Yes. 53:8) Vinyinji mwa vinthu vamene ivi venze viloselewa. Kuti ŵanthu amene awo enkhala na nthawe yoganizila kuti aziŵe nkhani yonse, ove sembe ephunzila kuti Yesu evyalikila ku Betelehemu komasoti kuti yove enze mwana wa Mfumu Davide. (Lk. 2:4-7) Tetyo, Yesu evyalikila ku malo amene eloselewa pa Mika 5:2. Lomba kansi vuto yenze yotyani? Ŵanthu enze na maganizo ophoniyeka. Ove enzeziŵalini nkhani yonse. Chifukwa cha vamene ivi, ove emukana Yesu.

7. Ndaŵa yanji anyinji masiku ŵano okana ŵanthu a Yehova?

⁷ Kansi masiku ŵano tukumana na vuto imo na imo? Eye. Ŵanthu a Yehova anyinji ni olemelalini yayi olo kuziŵika. Tetyo, ŵanthu anyinji oganiza kuti ni “osaphunzila komasoti ŵanthu wamba.” (Mac. 4:13) Ŵanthu ayakine oganiza kuti ŵanthu a Yehova ofunikalini kuphunzisa Baibolo chifukwa chakuti aliyelute ku masikulu avipemphezo ofunika ngako. Ayakine osimikijila kuti Mboni za Yehova ni “chipembezo chaku America.” Koma chendi chake ni chakuti a Mboni za Yehova anyinji onkhalalini ku United States. Komasoti ayakine onena kuti a Mboni okhulupililalini Yesu. Kwa vyaka vinyinji, ŵanthu a Yehova ankhala oitiwa kuti “Achikomyunizimu,” “azondi aku America,” komasoti “ochita vinthu monyanyila.” Tetyo, ŵanthu anyinji ofunalini kunkhala mmozi mwa ŵanthu a Yehova chifukwa omvwila nkhani zamene izi ndipo oziŵalini vachendi vokhuza ŵanthu a Yehova.

8. Mokatijana na lemba ya Machitidwe 17:11, kansi ŵanthu ofunika kuchita chinji keno ofuna kuziŵa atumiki a Mulungu masiku ŵano?

⁸ Kansi ni chinji chingayavye munthu kuti osati ataye chikhulupililo chake? Ŵanthu ofunika kuyeja-yeja kuiziŵa luweme nkhani yonse. Vamene ivi niye vechiyeja-yeja kuchita wolemba Baibolo muyakine zina yake Luka. Yove ekata ntchito mwakhama kuti aphunzile “vinthu vonse mosamala ngako kufumila pa chiyambi.” Yove enzefuna kuti ŵanthu amene oŵelenga mawu ŵake ‘aziwe bwino-bwino za vinthu’ venze echimvwa vokhuza Yesu. (Lk. 1:1-4) Ŵanthu Achiyuda ku Bereya wakale enze monga ni Luka. Ove pechimvwa uthenga uweme wonena za Yesu nthawe yoyamba, elinganija uthenga wamene uyo na Malemba Achiheberi kuti asimikijile kuti vinthu venze eujiwa venze vachendi. (Ŵelengani Machitidwe 17:11.) Molingana na vamene ivi, ŵanthu masiku ŵano ofunika kuyeja-yeja kuti aziŵe luweme nkhani  yonse. Ove ofunika kulinganija vinthu vakuphunzisiwa na ŵanthu a Mulungu na vala vakunena Malemba. Ofunikasoti kuphunzila vinthu vachita ŵanthu a Yehova masiku ŵano. Keno ove angayeje-yeje “kuiziŵa luweme nkhani yonse poyamba,” alolelini kuti sankho olo nkhani zawenye ziŵasokoneze.

9. Kansi chichitika ni chinji Yesu pechikana kuwonesha chizindikilo chofumila kululu?

⁹ Venzephunzisa Yesu venze vosakwanila kuli ŵanthu ayakine. Ove enzefuna vinyinji. Ove emukakamija kuti awoneshe “chizindikilo chofumila kululu,” chowonesha kuti yove enze Mesiya. (Mt. 16:1) Payakine ove enzefuna kuti yove achite vamene ivi chifukwa cha vechiŵelenga pa Danieli 7:13, 14. Olo n’tetyo, yenzelini nthawe ya Yehova kuti ulosi wamene uyu ukwanilishiwe. Venzephunzisa Yesu venzefunika kunkhala vokwanila kuti viŵasimikijile kuti yove enze Mesiya. Koma yove pechikana kuŵapasa chizindikilo chenzefuna, ove emukana.​—Mt. 16:4.

10. Kansi Yesu ekwanilisha tyani vechilemba Yesaya vokhuza Mesiya?

¹⁰ Kansi Malemba onena kuti tyani? Ponena za Mesiya, mneneli Yesaya elemba kuti: “Yove azaŵilikijelini olo kukweja mawu ŵake, ndipo mawu ŵake azamvwikelini mu nsewu.” (Yes. 42:1, 2) Yesu echita utumiki wake mosaliwoneshela. Yove aliyemange makachisi akulu-akulu ndipo enzevwalalini vovwala vapadela vachipembezo olo kufuna kuti ŵanthu akomuita mazina apadela achipembezo. Pa nthawe yenzemuimba mulandu, Yesu ekana kuyeja kukondwelesha Mfumu Herode pochita chodabwisa, olo kuti moyo wa Yesu wenze pa ngozi. (Lk. 23:8-11) Yesu echita chendi vodabwisa viyakine, koma cholinga chake chikulu chenze kulalikila uthenga uweme. Chamene ichi “niye cholinga cheniwelela,” yove eŵauja tetyo ophunzila ŵake.​—Mk. 1:38.

11. Kansi ni maganizo otyani ophoniyeka ŵalinawo ŵanthu anyinji masiku ŵano?

¹¹ Kansi masiku ŵano tukumana na vuto imo na imo? Eye. Masiku ŵano ŵanthu anyinji ochita chidwi na ng’anda zikulu-zikulu zachipembezo zopangiwa na vinthu vodula, kuchita chidwi na  asogoleli achipembezo amene oziŵika na mazina audindo, miyambo yamene ŵanthu anyinji eiluŵa mweiyambila komaosti miyambo yachikunja. Koma ŵanthu amene opezeka pa misonkhano ya vipembezo yamene iyi ophunzilalini vinyinji vokhuza Mulungu na volinga vake. Ŵanthu amene owela ku misonkhano yasu ya Chikhilisitu ophunzila vakufuna Yehova kuti tikochita mokatijana na chifunilo chake. Ng’anda zasu za Ufumu ni malo owoneka luweme komasoti tuziwamililishalini mopitilila malile. Amene osogolela ovwalalini vovwala vapadela ndipo aliye mazina oliwonesha kuti ni apalulu ngako. Vatuphunzisa komasoti vatukhulupilila vufumila m’Baibolo. Olo n’tetyo, ŵanthu anyinji masiku ŵano okana uthenga wasu chifukwa chakuti tiliye miyambo yochitisha chidwi ndipo vatuphunzisa vukatijanalini na vakufuna kumvwa ove.

12. Monga ni mwayufotokozela lemba ya Aheberi 11:1, 6, kansi chikhulupililo chasu chufunika kutang’ishiwa na chinji?

¹² Kansi ni chinji chingatiyavye kuti osati titaye chikhulupililo chasu? Ntumwi Paulo euja Akhilisitu amene enzenkhala ku Roma kuti: “Munthu onkhala na chikhulupililo chifukwa cha vinthu vawamvwa. Ndipo vinthu vawamvwa vamene ivo vufumila mu mawu onena za Khilisitu.” (Aro. 10:17) Tetyo, tutang’isha chikhulupililo chasu pophunzila Malemba, osati kutolamo mbali mu miyambo ya vipembezo yamene Baibolo yuwonesha kuti ni yophoniyeka, olo kuti miyambo yamene iyi yuwoneka kunkhala iweme komasoti yokondwelesha. Tufunika kunkhala na chikhulupililo chotang’a chifukwa choziŵa ngavo-ngavo chifukwa chakuti “paliye chikhulupililo n’vosakwanishika kukondwelesha Mulungu.” (Ŵelengani Aheberi 11:1, 6.) Tetyo, tufunikalini kuwona chizindikilo chofumila kululu kuti tisimikijile kuti tafwana choonadi. Kuphunzila mosamala ngako viphunziso votang’isha chikhulupililo va m’Baibolo ni kokwanila kuti tisimikijile kuti tili na choonadi komasoti kuti tisilije kukaikila kulikonse.

13. Kansi ni chinji chichitisha anyinji kukana Yesu?

¹³ M’masiku ŵa Yesu, ophunzila ŵa Yohane m’Batizi edabwa chifukwa ophunzila a Yesu enzesalalini kulya. Yesu eŵafotokozela kuti ove  enzeve chifukwa chosalila kulya yove penze akali moyo. (Mt. 9:14-17) Olo n’tetyo, Afarisi pamozi na oshusha ayakine a Yesu emuweluza chifukwa chakuti yove enzekonkhejalini chinkhalidwe komasoti miyambo yawo. Yove pechisankha kupojeka olwala pa nsiku ya Sondo ove ekalipa. (Mk. 3:1-6; Yoh. 9:16) Kumbali iyakine, ove enzemeka kuti olemekeza nsiku ya Sondo; koma kumbali iyakine enzewona kuti paliye vuto kuchita malonda mu kachisi. Ove ekalipa ngako Yesu pechiŵazuzula chifukwa cha vamene ivi. (Mt. 21:12, 13, 15) Ndipo ŵala echimvwa Yesu penzelalikila mu sunagoge ku Nazareti, ekalipa ngako yove pechikatishila ntchito visanzo va mbili yakale ya Isiraeli pofuna kuwonesha kulikonda kwawo komasoti kusoŵa chikhulupililo kwawo. (Lk. 4:16, 25-30) Ŵanthu anyinji emukana Yesu ndaŵa yakuti aliyechite venzeganiza ove kuti azachite.​—Mt. 11:16-19.

14. Ndaŵa yanji Yesu eshusha miyambo ya ŵanthu yamene yukatijanalini na Malemba?

¹⁴ Kansi Malemba onena kuti tyani? Kupitila mwa mneneli Yesaya, Yehova enena kuti: “Aŵa ŵanthu avwendela kuli newo na pakamwa pawo tyala, ndipo anilemekeza na milomo yawo tyala koma ntima wawo auika kutali na newo, komasoti akungophunzila malamulo a ŵanthu noganiza kuti kuchita vamene ivo niye kuniyopa.” (Yes. 29:13) Yesu enzephoniyalini penzeshusha miyambo isakatijana na Malemba. Ŵala amene enzeganiza kuti malamulo komasoti miyambo ya ŵanthu ni vofunika ngako kupambana Baibolo, ove emukanasoti Yehova pamozi na wala wechituma monga Mesiya.

15. Ndaŵa yanji ŵanthu anyinji masiku ŵano okondalini Mboni za Yehova?

¹⁵ Kansi masiku ŵano tukumana na vuto imo na imo? Eye. Ŵanthu anyinji okalipa ngako keno a Mboni za Yehova okatijanalini nawo pa miyambo ya vikondwelelo yamene yukatijanalini na Malemba, monga kukondwelela masiku ovyalika komasoti Khisimisi. Ayakine okalipa keno a Mboni za Yehova otolamolini mbali mu vikondwelelo va mu chalo chawo olo keno okonkhejalini miyambo ya malilo yakunena Mawu a Mulungu kuti ni yophoniyeka. Ŵala amene okalipa na a Mboni za Yehova chifukwa cha vifukwa vamene ivi angakhulupilile kuti Mulungu ovomeleja njila yakumulambilila. Koma ove angamukondweleshelini keno okonda miyambo ya kuchalo kupambana viphunziso vomvwika luweme vofumila m’Baibolo.​—Mk. 7:7-9.

16. Mokatijana na lemba ya Salimo 119:97, 113, 163-165, kansi tufunika kuchita chinji ndipo tufunika kupewa chinji?

¹⁶ Kansi ni chinji chingatiyavye kuti osati titaye chikhulupililo chasu? Tufunika kukulisha chikondi chasu pa malamulo komasoti pa mfundo za Yehova. (Ŵelengani Salimo 119:97, 113, 163-165.) Tikomukonda Yehova, tikane miyambo iliyonse yamene ingamukhumudwise. Tilolelini kuti chilichonse chinkhale chofunika ngako kupambana chikondi chasu pa Yehova.

17. Kansi anyinji mu nthawe ya Yesu enzeyembekezela kuti Mesiya azachite tyani?

¹⁷ Ayakine mu nthawe ya Yesu enzefuna kuti boma ichinje. Ove enzeyembekezela kuti Mesiya azaŵamasule ku ulamulilo wokandilila Wachiroma. Koma ove penzefuna kumupasa ufumu kuti ankhale mfumu yawo, yove ekana. (Yoh. 6:14, 15) Ansembe​—komasoti ayakine enzepasiwako mphamvu komasoti mbali iyakine ya ulamulilo na Aroma. N’chifukwa chake ove enzeyopa kuti Yesu ayeje kuchinja boma. Chifukwa chakuti enze na nkhaŵa pa vinthu vandale, Ayuda anyinji emukana Yesu.

18. Kansi ni maulosi otyani a m’Baibolo ŵechinyalanyaza ŵanthu anyinji?

¹⁸ Kansi Malemba onena kuti tyani? Olo kuti maulosi anyinji enenelatu kuti Mesiya azapambane poniyata Nkhondo, maulosi ayakine ewonesha kuti yove poyamba azafunikile kufwa chifukwa cha machimo ŵasu. (Yes. 53:9, 12)  Lomba ndaŵa yanji Ayuda enze na malingalilo aipa okhuza Mesiya? Anyinji mu nthawe ya Yesu enyalanyaza ulosi uliwonse wamene wenzelonjezalini kusilija mavuto ŵawo mu nthawe yamene iyo.​—Yoh. 6:26, 27.

19. Kansi ni malingalilo otyani ophoniyeka amene achitisha ŵanthu anyinji kukana uthenga wasu masiku ŵano?

¹⁹ Kansi masiku ŵano tukumana na vuto imo na imo? Eye. Ŵanthu anyinji masiku ŵano otikana chifukwa chakuti tukana kutolamo mbali mu ndale. Ove oganiza kuti tufunika kuvota pa visankho. Olo n’tetyo, keno tingasankhe nsogoleli kuti atilamulile, tunkhala kuti tukana Yehova. (1 Sam. 8:4-7) Ŵanthu angoganizasoti kuti tufunika kumanga masikulu na vipatala komasoti vinthu viyakine kuti viyavye ŵanthu mmunzi. Ove okana uthenga wasu chifukwa chakuti tuikila nzelu pa ntchito yolalikila mmalo moyeja kusilija mavuto ŵatukumana nawo pano pachalo.

20. Mokatijana na vechinena Yesu pa lemba ya Mateyu 7:21-23, kansi ni chinji chufunika kunkhala chofunika ngako kuli sewo?

²⁰ Kansi ni chinji chingatiyavye kuti osati titaye chikhulupililo chasu? (Ŵelengani Mateyu 7:21-23.) Cholinga chasu chikulu chufunika kunkhala chokata ntchito yechitilamula Yesu. (Mt. 28:19, 20) Tufunikalini kutangwanika noyeja kusilija mavuto a ichi chalo. Sewo tuŵakonda ngako ŵanthu ndipo tuganizila za mavuto ŵawo, koma tuziŵa kuti njila iweme yoyavyilako ayasu ni kuŵaphunzisa vokhuza Ufumu wa Mulungu komasoti kuŵayavya kuti ankhale pa ushamwali na Yehova.

21. Kansi tufunika kusimikija ntima kuchita chinji?

²¹ Mu nkhani ino, takambilana vifukwa 4 vamene vichitisha ŵanthu anyinji kumukana Yesu mu nthawe yake komasoti vamene vingachitishe kuti ayakine masiku ŵano akane ophunzila ŵa Yesu. Koma kansi ni vamene ivi veka vatufunika kupewa? Yayi. Mu nkhani ikuza tizakambilanesoti vinthu viyakine vokwana 4 vichitisha ŵanthu kukana Yesu. Tiyeni tinkhale osimikija ntima kuti osati timukane Yesu komasoti kuti tipitilije kutang’isha chikhulupililo chasu!