Skip to content

Skip to table of contents

NKHANI YOPHUNZILA N.° 35

Pitilijani kunkhala oleza ntima

Pitilijani kunkhala oleza ntima

“Vwalani . . . kuleza ntima.”—AKOL. 3:12.

NYIMBO N.° 114 “Nkhalani oleza ntima”

VATIKUTI TIPHUNZILE a

1. Ndaŵa yanji mwewo musangalala na ŵanthu oleza ntima?

 SEWO tonse tusangalala na ŵanthu oleza ntima. Ndaŵa yanji vili tetyo? Sewo tulemekeza ŵanthu amene angakwanishe kuyembekezela chinthu chiyakine paliye kukhumudwa. Tusangalala ŵanthu ayakine akatiwamila ntima tikaphoniyesha vinthu. Komasoti tutembeja kuti munthu wamene etiphunzisa Baibolo etilezela ntima petenzevutika kuphunzila, kuvomeleja, kapena kukatishila ntchito vayuphunzisa Baibolo. Kupambana vonse, tutembeja ngako kuti Yehova Mulungu otilezela ntima!—Aro. 2:4.

2. Kansi ni vinthu votyani vamene vingachitishe kuti kunkhala woleza ntima kunkhale kovuta ngako?

2 Koma olo kuti sewo tuwona kuti n’kofunika kuti ayasu akonkhala oleza ntima, nthawe ziyakine sewo amene tingavutike kunkhala oleza ntima. Mwachisanzo, nthawe ziyakine vingativute kunkhala odekha keno tili pa nzela utali, ndipo tuyembekezela chinthu chiyakine maka-maka keno nise okulumija. Tingakalipe ngako ŵanthu ayakine akatikhumudwisa. Ndipo nthawe ziyakine vingativute kuyembekezela chalo chanyowani chamene chakulonjeza Yehova. Kansi mwewo mungakonde kunkhala munthu woleza ntima? Mu nkhani ino tikambilane tanthauzo ya kuleza ntima, komasoti chifukwa chake kunkhala oleza ntima n’kofunika ngako. Tiwonesoti vamene vingatiyavye kunkhala oleza ntima ngako.

KANSI KUNKHALA WOLEZA NTIMA KUTANTHAUZA CHINJI?

3. Kansi munthu woleza ntima ochita tyani ayakine akamukalipisha?

3 Onani njila 4 zamene zatingawoneshele kuleza ntima. Choyamba, munthu woleza ntima okulumija lini kukalipa. Ayakine akachita vinthu vomukhumudwisa, yove onkhala wodekha ndipo oŵawejelalini. Komasoti yove ochitilalini nkhanza ŵanthu ayakine akasokonezeka maganizo. Mawu akuti “asakalipa kamangu” opezeka ulwendo woyamba m’Baibolo panthawe yamene Yehova yenzeliziŵikisha monga “Mulungu wachifundo na wachisomo asakalipa kamangu komasoti wozula na kuwama ntima kosasila na chendi.”—Eks. 34:6.

4. Kansi munthu woleza ntima ochita tyani keno pali vinthu vamene vakuyembekezela?

4 Chachiŵili, Munthu woleza ntima okwanisha kuyembekezela modekha. Keno chinthu chakuyembekezela chutola nthawe itali kupambana mwenzeganizila, munthu wotetyo okwanisha kunkhala wodekha olo kupewa kukalipa. (Mt. 18:26, 27) Pali vochitika vinyinji vamene vatufunikila kunkhala odekha. Mwachisanzo, tufunikila kumvwishila moleza ntima munthu muyakine akolaŵila paliye kumutenda mawu. (Yobu 36:2) Sewo tingafunikile soti kunkhala oleza ntima kuti tiyavye munthu watuphunzila naye kumvwisha vayuphunzisa Baibolo noleka viyoloŵezi vake viipa.

5. Kansi tingawoneshe kuleza ntima munjila iyakine yotyani?

5 Chachitatu, Munthu woleza ntima ochitalini vinthu akaliyeganiza.  N’chendi kuti nthawe ziyakine sewo tufunikila kuchita vinthu mokulumija. Koma olo n’tetyo, munthu woleza ntima akankhala na ntchito yofunika yakuti aikate, yove opewa ntima wofuna kukulumija kuiyamba kapena kukulumija kuisilija. Mmalo mwake, yove opatula nthawe yokwanila yakuti akonzekele vakuti azachite. Pavuli pake yove ofwana nthawe yokwanila kuti aikate bwino-bwino ntchito yamene iyo.

6. Kansi munthu woleza ntima ochita tyani akakumana na mayeselo?

6 Cha 4, munthu woleza ntima oyeja-yeja kupilila mayeselo paliye kudandaula. Pa nkhani yamene iyi, kuleza ntima kukatijana ngako na kupilila. N’chendi kuti n’kuphoniya lini kuuja muyasu wapantima mwatumvwila tikakumana na mavuto. Koma olo n’tetyo, munthu woleza ntima oganizilasoti vinthu viweme vamene vuchitika pa moyo wake ndipo oyeja-yeja kupitilija kutumikila Yehova mosangalala. (Akol. 1:11) Ŵanthu a Yehova ofunikila kuwonesha kuleza ntima mu njila zonse zamene izi. Ndaŵa yanji? Tiyeni tikambilane vifukwa vitontho tyala.

CHIFUKWA CHAKE KUNKHALA OLEZA NTIMA N’KOFUNIKA

Molingana na mulimi wamene oyembekezela moleza ntima nokhulupilila kuti panthawe yake azaweje, nase tuyembekezela moleza ntima tili na chidalilo chakuti Yehova azakwanilishe malonjezo ŵake onse panthawe yake (Onani ndime 7.)

7. Mokatijana na Yakobo 5:7, 8, ndaŵa yanji kuleza ntima n’kofunika? (Onanisoti chithunzi.)

7 Sewo tufunikila kunkhala oleza ntima kuti tizapulumuke. Molingana na atumiki okhulupilika a m’masiku akuvuli, sewo tufunikila kuyembekezela moleza ntima kuti Mulungu akwanilishe malonjezo ŵake. (Ahe. 6:11, 12) Baibolo yulinganija atumiki a Mulungu na mulimi. (Ŵelengani Yakobo 5:7, 8.) Mulimi okata ntchito mwakhama pokomola notilila mbewu zake, koma yove oziŵalini nthawe ngayo-ngayo yazikuti zizakule. Tetyo, mulimi oyembekezela moleza ntima komasoti mwachidalilo kuti azawenje. Molingana na vamene ivi, sewo tunkhala bize pa ntchito zauzimu olo kuti “tuziŵalini nsiku yakuti azawele Ambuye ŵasu.” (Mt. 24:42) Sewo tuyembekezela moleza ntima ndipo tili na chidalilo kuti pa nthawe iweme, Yehova azakwanilishe malonjezo onse amene ŵakulonjeza. Keno tingaleke kunkhala oleza ntima, tingaŵeŵe noyembekezela ndipo mwa patontho-patontho tingasiye kutumikila Yehova. Tingayambe soti kuika maganizo ŵasu pa vinthu vamene vatuganiza kuti vingatiyavye kunkhala osangalala palipano. Koma keno nise oleza ntima tingakwanishe kupilila mpaka pa mapeto nopulumushiwa.—Mik. 7:7; Mt. 24:13.

8. Kansi kuleza ntima kutiyavya tyani keno tuchita vinthu na ŵanthu ayakine? (Akolose 3:12, 13)

8 Tufunikila kunkhala oleza ntima kuti tinkhale pa ushamwali uweme na ayasu. Kuchita vamene ivi, kutiyavya kumvwishila mosamala ayasu akolaŵila. (Yak. 1:19) Kuleza ntima kutiyavyasoti kunkhala mwantendele na ayasu. Kutitetezasoti kupewa kulaŵila olo kuchita vinthu mosawama ntima tikasokonezeka maganizo. Komasoti keno nise oleza ntima tizapewe kukalipa munthu muyakine akazatikhumudwisa. Mmalo mowejela ‘tizapitilije kulolelana muyake na muyake nokhululukilana na ntima wonse.’—Ŵelengani Akolose 3:12, 13.

9. Kansi kuleza ntima kutiyavya tyani pa nthawe yatufunikila kusankha vochita? (Miyambo 21:5)

9 Kuleza ntima kungatiyavyesoti kupanga vosankha viweme. Mmalo mochita vinthu moutuka kapena tikaliye ganiza, tikopatula nthawe yofufuza nkhani zokhuzana na vosankha vatili navo, pavuli pake nopanga chosankha chiweme. (Ŵelengani Miyambo 21:5.) Mwachisanzo, keno tusakila-sakila ntchito tingankhale na ntima wofuna kuvomela ntchito iliyonse yamene ingapezeke olo kuti ntchito yamene iyo ingasokoneze kulambila kwasu Yehova. Mmalo mwake, keno nise oleza ntima tizapatule nthawe yoganizila ntundu wa ntchito yamene iyo, kutalimpha kwa nsenga watingoyenda poluta ku ntchito, ma awazi ŵatingazafunikila kuikata pansiku, komasoti mwaingakhuzile banja yasu na ushamwali wasu na Yehova. Tikankhala oleza ntima tizapewe kupanga vosankha viipa.

VATINGACHITE KUTI TINKHALE OLEZA NTIMA NGAKO

10. Kansi Nkhilisitu angachite tyani kuti apitilije kunkhala woleza ntima ngako?

10 Mukopemphela kuti munkhale oleza ntima ngako. Kuleza ntima ni mbali ya vitwazi va nzimu. (Aga. 5:22, 23) Tetyo, tingapemphele posenga nzimu utuŵa nomusenga Yehova kuti atiyavye kukulisha vitwazi va nzimu wamene uyo. Tikakumana na vinthu voyesa kuleza ntima kwasu ‘tikopitilija kusenga’ nzimu utuŵa kuti utiyavye kunkhala oleza ntima. (Lk. 11:9, 13) Tingamusengesoti Yehova kuti akotiyavya kuwona vinthu monga ni mwakuviwonela yove. Pavuli popemphela, tufunikila kuchita vonse vatingakwanishe kuti tikonkhala oleza ntima nsiku iliyonse. Keno tupemphela moweleja-weleja posenga kuleza ntima noyeja-yeja kuti tinkhale oleza ntima ngako, nkhalidwe yamene iyi izazike miju muntima mwasu nonkhala mbali ya umunthu wasu.

11–12. Kansi Yehova wawonesha tyani kuleza ntima?

11 Mukoganizila ngako visanzo va m’Baibolo. M’Baibolo muli visanzo vinyinji va ŵanthu amene enze oleza ntima. Mwakuganizila nkhani zamene izi, sewo tingaphunzile njila zatingawoneshele kuleza ntima. Tikaliye yamba kukambilana viyakine mwa visanzo vamene ivo, tiyeni tiwone chisanzo chiweme ngako cha kuleza ntima—Yehova.

12 Mmunda wa Edeni, Satana enyoza zina ya Yehova, poyeja kuchitisha Hava kukaikila kuti Yehova ni Wolamulila muweme komasoti wachikondi. Mmalo mokulumija kuwononga watonjo wamene uyo, Yehova ewonesha kuleza ntima na kulilesha poziŵa kuti penzefunikila nthawe yokwanila kuti yove awoneshe kuti ulamulilo wake ni uweme ngako. Mpaka nthawe yamene iyo izafwike, Mulungu wankhala opilila vinthu vawenye vokhuza zina yake. Kuyangijila pamene apo, yove wankhala oyembekezela moleza ntima, popeleka mwayi wofwana moyo wosasila kuli ŵanthu. (2 Pet. 3:9, 15) Monga vokonkhapo vake, ŵanthu mamiliyoni afwika pomuziŵa yove. Tikoganizila ngako vokhuza ubwino na kuleza ntima kwa Yehova, vizativute lini kuyembekezela nthawe yake yakuti azalete mapeto a ichi chalo.

Kuleza ntima kuzatiyavye kupewa kukulumija kukalipa tikazakhumudwisiwa (Onani ndime 13.)

13. Kansi Yesu ekonkheja tyani kuleza ntima kwa Atata ŵake? (Onanisoti chithunzi.)

13 Yesu okonkheja luweme ngako kuleza ntima kwa Atata ŵake, ndipo yove ewonesha nkhalidwe yamene iyi penze pano pachalo. Vuwoneka kuti nthawe ziyakine venzelini vipepu kuli yove kuwonesha kuleza ntima maka-maka pamenso pa alembi aliye chilungamo komasoti Afalisi. (Yoh. 8:25-27) Koma molingana na Atata ŵake, Yesu enzekalipa lini kamangu. Yove aliyewejele penzenyozewa olo penze kalipishiwa. (1 Pet. 2:23) Yesu epilila mavuto moleza ntima paliye kudandaula. N’pomvwika kuti Baibolo yutiuja kuti “ganizilani ngako za munthu wamene epilila mawu onyoza monga ni amene awo a ŵanthu ochimwa”! (Ahe. 12:2, 3) Na thandizo ya Yehova, sewo nase tingakwanishe kupilila moleza ntima mavuto aliwonse watingakumane nawo.

Tikankhala oleza ntima monga ni Abulahamu, tizankhale na chidalilo chakuti Yehova azatidalise palipano, komasoti azatidalise ngako m’chalo chanyowani chamene chakulonjeza (Onani ndime 14.)

14. Kansi tingaphunzile chinji kufumila pa kuleza ntima kwa Abulahamu? (Aheberi 6:15) (Onanisoti chithunzi.)

14 Lomba tyani keno vinthu vetenzeyembekezela ponena za mapeto vikaliye kwanilishiwa? Payakine sewo tenzeyembekezela lini kuti tingafwike mpaka masiku ŵano mapeto akaliyefwika. Vingachitike kuti ayakine a sewo tenzeyembekezela kuti mapeto afwike m’masiku akuvuli, ndipo pali pano tili na nkhaŵa kuti payakine tingakulumije kumwalila tikaliyewona kufwika kwa mapeto. N’chinji chingatiyavye kupitilija kuyembekezela moleza ntima? Ganizilani chisanzo cha Abulahamu. Pechikwanisha vyaka 75 aliye mwana, Yehova emulonjeza kuti: “Nizapange ntundu ukulu kupitila muli wewo.” (Gen. 12:1–4) Kansi Abulahamu ewona kukwanilishiwa kwa lonjezo yamene iyi? Osati ngako-ngako. Papita vyaka 25 kufumila pechitauka Mmana wa Firate, Abulahamu ewona kuvyalika kodabwisa kwa mwana wake Isaki, ndipo pavuli pa vyaka viyakine 60 azizukulu ŵake Esau na Yakobo evyalika. (Ŵelengani Aheberi 6:15.) Koma Abulahamu aliyewone mbadwa zake pezenzenkhala ntundu ukulu noloŵa m’Chalo Cholonjezewa. Koma olo n’tetyo, munthu wokhulupilika wamene uyu, enze paushamwali wotang’a na Nyamalenga wake. (Yak. 2:23) Ndipo Abulahamu akazaushiwa, azasangalale ngako kumvwa kuti chikhulupililo na kuleza ntima kwake vileta madaliso kumitundu yonse! (Gen. 22:18) Kansi tuphunzilapo chinji? Payakine sewo tingakwanishe lini kuwona malonjezo onse a Yehova okwanilishiwa. Koma olo n’tetyo, keno tingankhale oleza ntima monga ni Abulahamu, tingankhale na chidalilo chakuti Yehova azatidalise palipano, komasoti azatidalise ngako m’chalo chanyowani chamene chawalonjeza.—Mk. 10:29, 30.

15. Kansi n’chinji chatingaganizile pa phunzilo yapaseka?

15 M’Baibolo muli visanzo vinyinji va ŵanthu amene enze oleza ntima. (Yak. 5:10) Mungachite luweme kuphunzila mosamala visanzo va ŵanthu amene aŵa. b Mwachisanzo, olo kuti Davide ezozewa akali ntontho kuti azankhale mfumu ya Isiraeli, yove eyembekezela kwa vyaka vinyinji kuti alondele ufumu. Simiyoni na Ana enzelambila Yehova mokhulupilika pamene penzeyembekezela Mesiya wolonjezewa. (Lk. 2:25, 36-38) Pamuphunzila nkhani zamene izi, sakilani mayankho a makonsho aŵa okonkhapo: Kansi n’chinji chiyavya munthu wamene uyu kunkhala woleza ntima? Kansi kunkhala woleza ntima kwimuyavya tyani? Kansi ningamukonkheje tyani? Mwewo mungapindulesoti mwa kuphunzila za ŵanthu amene aliye woneshe kuleza ntima. (1 Sam. 13:8-14) Mungachite luweme kulikonsha kuti: ‘Kansi n’chinji chiŵachitisha kuti osati aleze ntima? Kansi n’vokonkhapo votyani vechikumana navo?’

16. Kansi ni madaliso ayakine otyani ŵatufwana chifukwa chonkhala oleza ntima?

16 Mukoganizila mapindu amene owela chifukwa cha kuleza ntima. Tikankhala oleza ntima, tukhala osangalala komasoti odekha. Tetyo, kunkhala oleza ntima kungativye kunkhala na thanzi iweme mwakuthupi komasoti mwa mmaganizo. Tikochita vinthu moleza ntima na ŵanthu ayakine, tingankhale nawo pa ushamwali uweme. Mpingo wonse unkhala wokatijana. Tikakhala osakulumija kukalipa ndipo munthu muyakine watikalipisha, tizapewe kuikulisha vuto yamene iyo. (Sal. 37:8; Miy. 14:29) Koma kupambana vonse tikankhala oleza ntima, tunkhala tukonkheja Atata ŵasu akululu, ndipo tizankhale nawo paushamwali wotang’a.

17. Kansi tufunikila kunkhala osimikijila kuchita chinji?

17 Kunkhala woleza ntima ninkhalidwe iweme ngako yamene yupindulisha aliyense wa sewo! Olo kuti nthawe ziyakine vingankhale vovuta kunkhala oleza ntima, moyavyiwa na Yehova, tingapitilije kukulisha nkhalidwe yamene iyi. Komasoti pamene patuyembekezela moleza ntima chalo chanyowani, tingankhale na chidalilo chakuti “linso ya Yehova ili pali ŵanthu amene omuyopa, amene oyembekezela kuwama ntima kwake kosasila.” (Sal. 33:18) Tiyeni tonse tinkhale osimikija ntima kuti tipitilije kuvwala kuleza ntima.

NYIMBO N.° 41 Mulungu mvwani Pemphelo yangu

a Ŵanthu anyinji masiku ŵano ni osaleza ntima. Koma olo n’tetyo, Baibolo yutiuja kuti vwalani kuleza ntima. Nkhani ino, itiyavye kuziŵa chifukwa chake nkhalidwe yamene iyi ni yofunika, komasoti vatingachite kuti tinkhale oleza ntima ngako.

b Kuti mufwane nkhani za m’Baibolo zokhuza kuleza ntima, pitani pamutu wakuti “Kuleza Mtima” Mu Buku Lofufuzira Nkhani la Mboni za Yehova la 2019.