Skip to content

Skip to table of contents

NKHANI YOPHUNZILA N.° 37

Mukokhulupilila abale ŵanu

Mukokhulupilila abale ŵanu

“Chikondi . . . chukhulupilila vinthu vonse, chulindilila vinthu vonse.”1 AKOR. 13:4, 7.

NYIMBO N.° 124 Tinkhale okhulupilika nthawe zonse

VATIKUTI TIPHUNZILE *

1. Ndaŵa yanji n’vosadabwisa kuwona kuti ŵanthu anyinji muli ichi chalo vuŵavuta kukhulupilila ayakine?

 ŴANTHU m’chalo ichi cha Satana oziŵalini ŵangakhulupilile. Kanyinji-kanyinji ove okhumudwisiwa na amalonda, andale komasoti asogoleli avipembezo. Vamene ivi vuchitisa kuti osati akokhulupililasoti azishamwali ŵawo, ŵanthu ŵakunkhala nawo pafupi, olosoti achibale ŵawo. Vamene ivi vufunikalini kutidabwisa. Baibolo inenelatu kuti: “M’masiku osilijila . . . , ŵanthu azankhale . . . osakhulupilika, . . . olaŵilila ayawo viipa, . . . komasoti akaŵiŵe.” M’mawu ayakine, tinganene kuti ŵanthu owonesha minkhalidwe ya mulungu wa nthawe ino, wamene ni wosadalilika.—2 Tim. 3:1-4; 2 Akor. 4:4.

2. (a) Kansi niŵani ngaye-ngaye watingakhulupilile na ntima wonse? (b) Kansi ayakine angokaikila chinji?

2 Olo n’tetyo, monga Akhilisitu, tuziŵa kuti tingakwanishe kukhulupilila Yehova na ntima wonse. (Yer. 17:7, 8) Tukaikilalini kuti yove otikonda komasoti kuti ‘aŵasiyelini’ azishamwali ŵake. (Sal. 9:10) Tingamukhulupililesoti Yesu Khilisitu chifukwa yove epeleka moyo wake chifukwa cha sewo. (1 Pet. 3:18) Komasoti vinthu vamene vankhala vutichitikila pa moyo wasu vutiyavya kukhulupilila kuti Baibolo yupeleka malangizo odalilika. (2 Tim. 3:16, 17) Nise osimikija kuti tikokhulupilila Yehova, Yesu, na Baibolo. Olo n’tetyo, ayakine angokaikila keno angakwanishe kukhulupilila abale na alongo ŵawo mumpingo. Lomba keno tufunika kuŵakhulupilila, ndaŵa yanji?

TUFUNIKILA ABALE NA ALONGO ŴASU

Pachalo chonse, tili na abale na alongo odalilika, amene nawo okondasoti Yehova (Onani ndime 3)

3. Kansi ni mwayi wotyani wapadela watili nawo? (Maliko 10:29, 30)

3 Yehova watisankha kuti tinkhale mbali ya banja yake ya pachalo chonse yamene yumulambila. Wamene uyu ni mwayi wapadela ngako wamene utiletela madaliso anyinji! (Ŵelengani Maliko 10:29, 30.) Pachalo chonse, tili na abale na alongo amene okonda Yehova molingana na sewo ndipo oyeja-yeja kuchita vonse vangakwanishe pokonkheja mfundo zake pa moyo wawo. Chilaŵilo chasu, chinkhalidwe chasu, na kavwalidwe kasu vingankhale vosiyana na ove, koma tuŵakonda olo kuti tangowonana nawo ulwendo woyamba. Tuwamijiwa ngako kunkhala nawo potamanda na polambila Atata ŵasu akululu amene ni achikondi.—Sal. 133:1.

4. Ndaŵa yanji tufunikila abale na alongo ŵasu?

4 Masiku ŵano, tufunika kunkhala okatijana ngako na abale na alongo ŵasu kupambana kale yonse. Nthawe ziyakine ove otiyavya polimbana na mavuto ŵasu. (Aro. 15:1; Aga. 6:2) Otilimbikisasoti kupitilija kunkhala akhama potumikila Yehova, nopitilija kunkhala naye pa ushamwali wotang’a. (1 Ates. 5:11; Ahe. 10:23-25) Ganizilani kuti sembe tikumvwa tyani kuti tutezewalini na mpingo kuti tinkhale otang’a polimbana na adani ŵasu onse—amene ni Satana Mdyelekezi na chalo chake chiipa. Satana pamozi na ŵanthu ŵake ŵakulamulila kwalombapano azaukile atumiki a Mulungu. Koma pa nthawe yamene iyo tizasangalale ngako kuwona abale na alongo ŵasu otiyavya!

5. Ndaŵa yanji ayakine vingoŵavuta kukhulupilila abale na alongo?

5 Olo n’tetyo, ayakine vuŵavuta kukhulupilila abale na alongo ŵawo. Payakine chifukwa chakuti euja Mkhilisitu muyake vinthu viyakine vachisinsi ndipo munthu wamene uyo echiyauja ŵanthu ayakine olo payakine ekangiwa kukwanilisha lonjezo. Olosoti payakine munthu muyakine mumpingo elaŵila olo kuchita vinthu vamene vimukhumudwisa ngako. Vamene ivi vikachitika tingovutika kukhulupilila ŵanthu ayakine. Lomba kansi n’chinji chingatiyavye kuti tikokhulupilila ngako Akhilisitu ayasu?

KUKONDA ABALE ŴASU KUTIYAVYA KUTI TIKOŴAKHULUPILILA

6. Kansi chikondi chingatiyavye tyani kuti tikokhulupililana? (1 Akorinto 13:4-8)

6 Chikondi niye chutiyavya kuti tikokhulupilila ayakine. Chapitala 13 cha 1 Akorinto chufotokoza mbali zinyinji za chikondi zamene zingatiyavye kuti tikokhulupilila olo kuyambasoti kukhulupilila ŵanthu ayakine. (Ŵelengani 1 Akorinto 13:4-8.) Mwachisanzo, vesi 4 yunena kuti “chikondi n’choleza ntima komasoti n’chiweme ntima.” Yehova otilezela ntima olo tikamuchimwila. Tetyo, tufunika kunkhala oleza ntima na abale na alongo ŵasu akalaŵila olo kuchita vinthu viyakine vamene vatikhumudwisa. Vesi 5 yuyangijila kuti: “[Chikondi] chukalipalini. Chusungalini vifukwa.” Tetyo, tufunikalini ‘kusunga vifukwa’ kapena kuti kupitilija kukumbukila vinthu vechitiphoniyela abale ŵasu. Lemba ya Mlaliki 7:9 yunena kuti ‘osati tikokulumija kukalipa muntima mwasu.’ Tingachite bwino ngako kukatishila ntchito malangizo opezeka pa Aefeso 4:26 akuti: “Osati zuŵa ichome mukalikalipe”!

7. Kansi mfundo zupezeka pa Mateyu 7:1-5 zingatiyavye tyani kuti tikokhulupililana?

7 Chinthu chiyakine chingatiyavye kuti tikokhulupilila abale na alongo ŵasu ni kuŵaona mwakuŵaonela Yehova. Mulungu oŵakonda ndipo oŵasungilalini vifukwa. Nase tufunika kuchitasoti chimozi-mozi. (Sal. 130:3) Mmalo mongoganizila tyala vinthu vakuphoniya, tufunika kuwona minkhalidwe yawo iweme nowona vinthu viweme vangakwanishe kuchita. (Ŵelengani Mateyu 7:1-5.) Tukhulupilila kuti ove ofuna kuchita vinthu viweme osati kutikhumudwisa, chifukwa chikondi “chukhulupilila vinthu vonse.” (1 Akor. 13:7) Mawu amene aŵa otanthauzalini kuti Yehova ofuna kuti tikokhulupilila ŵanthu ayakine paliye vifukwa vomvwika, olo n’tetyo oyembekezela kuti tikoŵakhulupilila chifukwa chakuti ove owonesha kuti ni odalilika. *

8. Kansi mungachite tyani kuti mukokhulupilila abale ŵanu?

8 Molingana na kulemekeza ayakine, potola nthawe kuti tiyambe kukhulupilila munthu. Lomba kansi mungachite tyani kuti mukokhulupilila abale ŵanu? Mufunika kuŵaziŵa luweme. Mukolaŵila nawo kumisonkhano ya mpingo, mukoloŵa nawo mu utumiki, mukoleza nawo ntima komasoti mokoŵapasa mpata wakuti awoneshe kuti ni odalilika. Payakine poyamba mungafunike kusankha nkhani zamungauje munthu wamwaziŵana naye kwalombapano. Mukayamba kuziŵana ngako payakine mungamasuke noyamba kumufotokozela mwamumvwila. (Lk. 16:10) Koma kansi mungachite tyani keno m’bale wachita vinthu vuwonesha kuti ni wosadalilika? Osati mukokulumija kuleka kukatijana naye. Osalola kuti vochita va ŵanthu ayakine vikuchitisheni kuti osati mukokhulupilila abale na alongo onse. Pa nkhani yamene iyi, tiyeni tiwone visanzo va atumiki anyinji okhulupilika a Yehova amene aliyeleke kukhulupilila ayakine olo kuti ekhumudwisiwa.

MUKOPHUNZILAPO KANTHU KUFUMILA KULI ŴANTHU AMENE ALIYELEKE KUKHULUPILILA AYAKINE

Olo kuti poyamba Eli aliyelaŵile bwino, Hana epitilija kukhulupilila makonzedwe a Yehova okhuza kulambila (Onani ndime 9)

9. (a) Kansi Hana echita chinji kuti apitilije kukonkheja makonzedwe a Yehova okhuza kulambila olo kuti ŵanthu ayakine audindo enzephoniyesha vinthu? (b) Kansi vechitikila Hana vakuphunzisani chinji pa nkhani yokhulupilila makonzedwe a Yehova? (Onani chithunzi.)

9 Kansi mwikhumudwisiwapo kale na vochita va m’bale muyakine waudindo? Keno n’tetyo, kuganizila chisanzo cha Hana kungakuyavyeni. Pa nthawe yamene iyo, Eli monga Nkulu wa Ansembe niye enzesogolela kulambila Yehova ku Isiraeli. Koma banja yake yenzelini ya chisanzo chiweme. Ŵana ŵake amene enzetumikila monga ansembe, kanyinji-kanyinji enzechita vinthu viipa koma atata ŵawo enzeŵazuzulalini. Yehova aliyechose Eli pa udindo wake nthawe yamene iyo. Koma Hana aliyeleke kukonkheja makonzedwe a Yehova poleka kulambila pa chihema pa nthawe yamene Eli enze nkulu wa ansembe. Pa nthawe iyakine, Eli pechiwona Hana wamene enze wokhumudwa ngako opemphela, eganiza kuti wakolwa. Mmalo mofufuza vachendi pa nkhani yamene iyo, yove eyamba kumuzuzula. (1 Sam. 1:12-16) Olo venze tetyo, Hana elonjeza kuti akazankhala na mwana mwanalume, azamupeleke kuti akotumikila ku chihema kwamene enzesamaliliwa na Eli. (1 Sam. 1:11) Koma kansi Yehova enze esilija kale nkhani yokhuza ŵana a Eli? Yayi. Koma echitapo kanthu pa nthawe yoyenela. (1 Sam. 4:17) Poyembekezela nthawe yamene iyo, Mulungu epasa Hana mwana mwanalume zina yake Samueli.—1 Sam. 1:17-20.

10. Kansi Davide ewonesha tyani kuti aliyeleke kukhulupilila ŵanthu ayakine olo kuti ayakine emukhumudwisa?

10 Kansi nshamwali wanu wapantima ekukhumudwisamponi kale? Keno n’tetyo, ganizilani vichitikila Mfumu Davide. Yove enze na nshamwali wake wapantima zina yake Ahitofeli. Koma Abisalomu mwana wa Davide penzefuna kutola ufumu wa atata ŵake, Ahitofeli ekatijana naye pa kuukila kwamene uku. Ganizilani tyala mwechimvwila Davide chifukwa choukiliwa na mwana wake komasoti munthu wenzewona kuti ni nshamwali wake! Olo n’tetyo, Davide aliyelole kuti vamene ivi vimuchitishe kuleka kukhulupilila ayakine. Yove epitilija kukhulupilila nshamwali wake muyakine zina yake Husai wamene aliyenkhale kumbali youkila yamene iyo. Pamene apa Davide aliyephoniyeshe kumukhulupilila. Husai ewonesha kuti enze nshamwali wake muweme chifukwa elolela kuika moyo wake pangozi kuti ayavye Davide.—2 Sam. 17:1-16.

11. Kansi wantchito wa Nabala ewonesha tyani kuti enzekhulupilila ayakine?

11 Ganizilanisoti chisanzo cha mmozi wa antchito a Nabala. Mowama ntima Davide pamozi na analume ŵenze nawo eteteza antchito a mu Isiraeli muyakine zina yake Nabala. Pa nthawe iyakine, Davide esenga Nabala kuti ayaŵile analume ŵenze nawo chakulya changakwanishe kupeleka. Nabala pechikana, Davide ekalipa ngako ndipo eganiza zopaya mwanalume aliyense m’ng’anda ya Nabala. Wantchito wamene uyo echiyauja mwanakazi wa Nabala zina yake Abigayeli vamene ivo vichitika. Monga mmozi wa ŵanthu am’ng’anda ya Nabala yove enzeziŵa kuti Abigayeli, angakwanishe kupulumusha moyo wake. Mmalo mothaŵa, yove enzekhulupilila kuti Abigayeli angakwanishe kukonza vinthu. Enzekaikilani vamene ivi chifukwa Abigayeli enzeziŵika kuti enze mwanakazi wanzelu. Vichitika pavuli pake viwonesha kuti yove aliyephoniyeshe kumukhulupilila. Abigayeli echita vinthu motang’a ntima pokangisha Davide kuti osati achite vinthu viipa venze ekonza. (1 Sam. 25:2-35) Abigayeli enzekhulupilila kuti Davide achite vinthu mwanzelu.

12. Kansi Yesu ewonesha tyani kuti enzekhulupilila ophunzila ŵake olo kuti ove enzephoniyesha vinthu viyakine?

12 Yesu enzekhulupilila ophunzila ŵake olo kuti ove enzephoniyesha vinthu viyakine. (Yoh. 15:15, 16) Yakobo na Yohane pechimusenga malo apadela mu Ufumu, Yesu aliyekaikile volinga vawo potumikila Yehova olo kuŵachosa kuti osati ankhalesoti ophunzila ŵake. (Mk. 10:35-40) Papita nthawe, ophunzila ŵake onse emuthaŵa pa usiku wechikatiwa. (Mt. 26:56) Olo n’tetyo, Yesu aliyeleke kuŵakhulupilila. Yove enzeziŵa bwino vofoka vawo; olo n’tetyo, “eŵakonda mpaka pamapeto a moyo wake.” (Yoh. 13:1) Pechiushiwa Yesu epasa ophunzila ŵake okwana 11 okhulupilika, udindo wofunika ngako wosogolela pa ntchito yophunzisa ŵanthu komasoti kusamalila mbelele zake za ntengo wapatali. (Mt. 28:19, 20; Yoh. 21:15-17) Yove aliyephoniyeshe kukhulupilila ŵanthu amene enzelini angwilo amene aŵa. Ove epitilija kunkhala okhulupilika mpaka pamapeto a moyo wawo pano pachalo. Tetyo, Hana, Davide, wantchito wa Nabala, Abigayeli na Yesu ni visanzo viweme ngako pa nkhani yokhulupilila ŵanthu amene ni angwilolini.

KUYAMBASOTI KUKHULUPILILA ŴANTHU AYAKINE

13. Kansi n’chinji chingatikangishe kuti tikokhulupilila ayakine?

13 Kansi mwifotokozelako kale m’bale muyakine nkhani ya chisinsi, pavuli pake noziŵa kuti yove aliyesunge chisinsi chamene icho? Vamene ivi vingankhale vokhumudwisa ngako. Pa nthawe iyakine, mulongo muyakine efotokoza nkhani yake kuli nkulu muyakine. Nsiku yokonkhapo, mwanakazi wa nkulu wamene uyo emutumila foni kuti amulimbikise vamene viwoneshelatu kuti eiziŵa nkhani yamene iyo yachisinsi. N’vomvwika kuti mulongo wamene uyo viyamba kumuvuta kuti akomukhulupilila nkulu wamene uyo. Koma olo n’tetyo, mulongo wamene uyo echita vonse vangakwanishe posenga kuti ayavyiwe. Yove ekambilana na nkulu muyakine wamene emuyavya kuti ayambesoti kukhulupilila akulu.

14. Kansi n’chinji chiyavya m’bale muyakine kuti ayambesoti kukhulupilila ayakine?

14 M’bale muyakine enkhala ophoniyana maganizo kwa nthawe itali na akulu ayakine aŵili amene enzeŵaona kuti angaŵakhulupililelinisoti. Koma olo n’tetyo, eyamba kuganizila vechinena m’bale muyakine wenzelemekeza ngako. Yove enena mawu osavuta komasoti amphamvu akuti: “Mdani wasu ni Satana, osati abale ŵasu.” M’bale wamene uyo epemphela noŵaganizila ngako mawu amene awo ndipo pavuli pake ekwanisha kunkhalasoti pa ntendele na ŵala akulu aŵili.

15. Ndaŵa yanji vingatitolele nthawe kuti tiyambesoti kukhulupilila ayakine? Pelekani chisanzo.

15 Kansi mwesiishiwapo kale mwayi uyakine wa utumiki? Vamene ivi vingankhale voŵaŵa ngako. Grete pamozi na amayi ŵake enkhala Mboni zokhulupilika pa nthawe ya ulamulilo wa chipani cha Nazi ku Germany cham’ma 1930 ntchito yasu peyenze yoleshewa. Yove enze na mwayi wolemba magazini a Nsanja ya Mulonda kuti akopelekewa kuli Akhilisitu ayakine. Koma abale pechiziŵa kuti atata ŵake enzeshusha choonadi, emusiisha kuchita vamene ivi poyopa kuti atata ŵake amene awo angauje ŵanthu oshusha vinthu vokhuza mpingo. Koma ni aŵa lini ŵeka mayeselo ŵechikumana nawo. Pa nthawe yonse ya nkhondo yachiŵili ya pachalo chonse, abale enzemupasalini magazini Grete pamozi na amayi ŵake. Ndipo enzepewa kuŵalaŵija akakumana nawo munsewu. Vamene ivi venze voŵaŵa ngako! Ove ekhumudwa ngako mwakuti Grete efotokoza kuti vimutolela nthawe itali kuti akhululuke noyambasoti kukhulupilila abale amene awo. Olo n’tetyo, papita nthawe yove eziŵa kuti Yehova eŵakhululukila ndipo naye enzefunika kuchitasoti tetyo. *

“Mdani wasu ni Satana osati abale ŵasu”

16. Ndaŵa yanji tufunika kuchita khama kuti tikokhulupilila abale na alongo?

16 Keno mwewo namwe mwekhumudwisiwapo, mukoyeja-yeja kuti muyambesoti kukhulupilila ŵanthu ayakine. N’chendi kuti pangafunike nthawe koma olo n’tetyo, khama yanu ingankhale na vokonkhapo viweme. Mwachisanzo, keno mwelyapo kale vakulya va poizoni mungayambe kunkhala osamala na vakulya vamukulya. Olo n’tetyo, chakulya cha poizoni chamene icho chingakuchitishelini kuti muleke kulya vakulya viyakine vonse. Molingana na vamene ivi, tufunikalini kulola kuti vinthu vamene vetichitikila vitichishe kuleka kukhulupilila abale na alongo ŵasu amene tuŵaziŵa kuti ni angwilolini. Tikayambasoti kukhulupilila ayakine, tikonkhala osangalala ndipo tiyambe kuganizila vatingachite sewo poyavya ayakine mumpingo kuti akokhulupililasoti ŵanthu ayakine.

17. Ndaŵa yanji kukhulupililana n’kofunika, lomba tizakambilane chinji mu nkhani ikuza?

17 M’chalo ichi cha Satana, ŵanthu anyinji okhulupililalini ayawo. Koma sewo tingakhulupilile abale na alongo ŵasu chifukwa tuŵakonda ndipo nawo otikondasoti. Kukhulupilila koteti kungatiyavye kuti tikosangalala nonkhala okatijana pali pano ndipo kuzatiteteze pa nthawe yovuta kusogolo. Lomba tyani keno mwekhumudwapo chifukwa cha kusadalilika kwa ŵanthu ayakine? Mukowona vinthu mwakuviwonela Yehova, mukokatishila ntchito mfundo za m’Baibolo, mukokonda ngako abale ŵanu komasoti mukophunzilapo kanthu pa visanzo va ŵanthu otomolewa m’Baibolo. Tingakwanishe kuleka kunkhala okhumudwa noyambasoti kukhulupilila ayakine. Keno tuchita vamene ivi, tingankhale na azishamwali anyinji aweme amene otalamukalini ‘kupambana m’bale wasu.’ (Miy. 18:24) Olo n’tetyo, kungokhulupilila tyala ŵanthu ayakine n’kosakwanila. Nase tufunika kunkhala ŵanthu ŵakuti ayakine akotikhulupilila. Mu nkhani ikuza, tizakambilane mwatingawoneshele sewo kuti nise odalilika kuli abale ŵasu.

NYIMBO N.° 130 Mwaokhululukilana

^ Tufunika kukhulupilila abale ŵasu. Kuchita vamene ivi kunkhalalini kupepu nthawe zonse, chifukwa nthawe ziyakine angatikhumudwise. Mu nkhani ino, tikambilane mwamene kukatishila ntchito mfundo za m’Baibolo komasoti kuganizila visanzo va ŵanthu akale mwakungatiyavyile kuti tikodalila Akhilisitu ayasu olo kuyambasoti kuŵakhulupilila pavuli pakuti atikhumudwisa.

^ Baibolo yutichenjeja kuti pali ayakine mumpingo amene tufunikalini kuŵadalila. (Yuda 4) Nthawe ziyakine abale awenye angayeje kuluŵilisha ayakine mwa kulaŵila “vinthu vosokonezeka.” (Mac. 20:30) Tufunikalini kuŵakhulupilila ŵanthu amene aŵa olo kumvwishila vakulaŵila.

^ Kuti muziŵe vinyinji vamene vichitikila Grete, onani Buku Lapachaka la Mboni za Yehova ya 1974 yachingelezi, pedji 129-131.