Vamoyo vuwoneka kuti vechitalengewa. Vinthu vamoyo vipangiwa na tunthu tuyakine tutontho-tutontho tutomolewa kuti maselo. Selo iliyonse yuchita vinthu vinyinji-nyinji kuti vinthu vamoyo vipitilije mphela kunkhala na moyo komasoti kuti vivyalane. Vamene ivi vuchitika olo kuli vamoyo viyakine vamene ni vitontho-vitontho ngako. Mwachisanzo, ganizilani za isiti wamene okatishiliwa ntchito mu vinthu monga vitumbuwa kuti vifufume, kamene ni kanthu katontho ngako. Selo ya isiti niyosadabwisa ngako polinganija na selo ya m’muŵili mwamunthu. Olo vili tetyo, yove payeka yukwanisha kuchita vinthu modadwisa ngako. Mu selo iliyonse munkhala DNA. Selo iliyonse yugaya vakulya vamene vuyavya kuti selo yamene iyo ipitilije mphela kunkhala na moyo. Chakulya chikayamba kuchepa, selo yamene iyi yuleka kuchita vinthu viyakine ndipo yunkhala monga yayona. N’chifukwa chake isiti okwanisha kusungika kwa nthawe itali nakuzakatishiliwasoti ntchito bwino-bwino.

Asayansi ankhala osakila-sakila za selo ya isiti kwavyaka vinyinji na cholinga chakuti aziŵe vokhuza maselo a ŵanthu. Koma olo n’tetyo pakali vinyinji vamene akaliyevimvwisha. Pulofesa muyakine zina yeke Ross King, wapa yunivesiti ya Chalmers ku Sweden, enena kuti: “Pali akaswili atontho amene angakwanishe kufufuza vinthu vonse vatufunikila kuziŵa mwavukatila ntchito monga isiti.”

Kansi mwewo muganiza tyani? Kansi vechingochitika veka kuti selo ya isiti ikokata ntchito modabwisa teti, olo ichita kulengewa?

Moyo wefumila kuvinthu vamoyo. DNA ipangiwa na tumamolekyu tutontho-tutontho tutomolewa  kuti manyukiliyotaidi. Selo iliyonse ya munthu ili na manyukiliyotaidi okwana 3.2 biliyoni. Tumamolekyu twamene utu, tweikiwa mu ndondomeko yapadela kuti selo ikokwanisha kupanga mapulotini komasoti tumanzi tuyakine.

Asayansi onena kuti manyukiliyotaidi oyanjikana paŵeka pofuna kupanga DNA, payakine vamene ivi vingakwanishike ulwendo umozi tyala pamaulwendo mathililiyoni anyinji oyeja-yeja. Vamene ivi vuwonesha kuti nivosakwanishika kuti manyukiliyotaidi apange DNA paŵeka.

Chendi chake n’chakuti asayansi akaliyepangapo chinthu chamoyo kufumila ku chinthu chiliye moyo.

Sewo taŵanthu nise apadela. Monga ŵanthu tili na minkhalidwe yamene yutiyavya kuti tikosangalala ngako na moyo kupambana chamoyo chilichonse. Tili na maluso osiyana-siyana, tunkhala luweme na ŵanthu ayakine, komasoti tuwoneshana chikondi. Tukwanisha kumvwa kuwama kwa vakulya, kununkhila, zungo komasoti tukwanisha kuwona mitundu ya vinthu vosiyana-siyana. Tukonza mapulani avinthu vakusogolo komasoti tusakila-sakila cholinga cha moyo.

Kansi mwewo muganiza tyani? Kansi vechingochitika veka kuti sewo tinkhale na minkhalidwe yamene iyi chifukwa chakuti niyofunika kuti tikwanishe kunkhala na moyo komasoti kuvyalana? Kapena vuwonesha kuti moyo nimphaso yofumila kuli Nyamalenga wachikondi?