KONSHO 9
Ko Nuwamila Kukhulupilila Kuti Zinthu Zecitoyaluka?
KO MWEO MUNGACITENJI?
Lingililani cocitika ici: Alex omvwisha lini. Yove wankhala okhulupilila kuti kuli Mulungu koma soti kuti zinthu zecitolengewa. Koma lelo aticha ŵake a sayansi aphunzisa mosimikizhya kuti nkhani yakuti zamoyo zecitoyaluka kufumila ku zinthu ziyakine ni yacendi. Aticha elaŵila kuti asayansi ecita kafukufuku pa nkhani yamene iyi nipo epeza umboni wodalilika. Alex ofuna lini kuoneka monga ni wosalila. Yove olingilila mumtima mwake kuti, ‘Keno asayansi osimikizhyila kuti zinthu zecitoyaluka kufumila ku zinthu ziyakine, nine ŵani neo kuti nisushe zamene izi?’
Kuti mwenze Alex, ko mungavomelezhye ciphunziso cakuti zinthu zecitoyaluka kufumila ku zinthu ziyakine tyala cifukwa cakuti mabuku a kusukulu ofotokoza kuti ciphunziso camene ici n’cacendi?
GANIZILANI IZI!
Ŵanthu a mbali zonse ziŵili ofotokoza kamangu zakukhulupilila akaliyoziŵa cifukwa cene-cene cakukhulupilila zamene izo.
-
Ŵanthu ayakine okhulupilila kuti zinthu zecitolengewa cifukwa niye zeciphunzisiwa kuchechi.
-
Ŵanthu ayakine okhulupilila kuti zamoyo zecitoyaluka kufumila ku zinthu ziyakine cifukwa niye zeciphunzisiwa kusukulu.
MAKONSHO 6 YATUWAMILA KUGANIZILA
Baibolo yulaŵila kuti: “Ng’anda iliyonse yemangiwa na munthu muyakine, koma epanga zinthu zonse ni Mulungu.” (Aheberi 3:4) Kansi muwamila kukhulupilila zamene izi?
Kulaŵila kuti kuliye Nyamalenga elenga zamoyo ni cimozi-mozi nolaŵila kuti ng’anda yengonkhalapo tyala paliye eimanga
ZAKUKHULUPILILA AYAKINE: Zinthu zonse zengonkhalako mwangozi.
1. Ko ni ŵani ecitisha kuti zinthu zinkhaleko mwangozi?
2. Kansi ni mfundo yotyani pa mfundo ziŵili izi yamuona kuti ni yomvwika—mfundo yakuti zamoyo zecitoyaluka kufumila ku zinthu ziyakine olo yakuti zecitolengewa?
ZAKUKHULUPILILA AYAKINE: Ŵanthu ecitoyaluka kufumila ku vinyama.
3. Keno ŵanthu efumila cendi ku vinyama—mwacisanzo, akolwe—ndaŵa yanji ŵanthu ni anzelu ngako kupambana akolwe?
4. Ndaŵanji zinthu zamoyo, nangu zitontho-zitontho ngako, ni zocitisha cidwi?
ZAKUKHULUPILILA AYAKINE: Pali umboni wakuti zamoyo zecitoyaluka kufumila ku zinthu ziyakine.
5. Kansi munthu olaŵila zamene izi euona umboni wamene uyo?
6. Ko ni ŵanthu angani okhulupilila kuti zamoyo zecitoyaluka kufumila ku zinthu ziyakine cifukwa cakuti ecimvwa kuti ŵanthu ophunzila ngako okhulupilila soti zamene izo?
“Lingililani kuti muyenda m’sanga nipo mwaona ng’anda yamapulanga yokongola ngako. Kansi mungaganize kuti; ‘Paliye eimanga koma vimiti vamene venzoponela pa malo amene aŵa niye vepanga ng’anda yamene iyi’? Zamene izi zingacitike lini, cifukwa n’zosamvwika. Kansi muona kuti n’cinthu canzelu kukhulupilila kuti zinthu zengonkhalako mwangozi?”—Julia.
“Lingililani kuti munthu muyakine wakuuzhyani kuti makina ya pafakitale iyakine yopulinta mabuku yephulika, inki notaikila m’vipupa na kusiling’i nipo inki yamene iyo koma soti mapepala zepanga dikishonale iweme ngako. Ko mungakhulupilile zamene izi?”—Gwen.
NDAŴANJI MUWAMILA KUKHULUPILILA KUTI KULI MULUNGU?
Baibolo yukulimbikishani kuti mukoseŵenzesha “mphamvu yoganiza.” (Aroma 12:1) Zamene izi zutanthauza kuti muwamila lini kungokhulupilila kuti kuli Mulungu cifukwa:
-
CONGOTOLEKA MAGANIZO (Nuona kuti powamila kunkhala munthu muyakine wamphamvu ngako)
-
CONGOTOLELA AYAKINE (Nunkhala m’dela yamene ŵanthu okonda kupemphela)
-
COKAKAMIZHYIKA (Makolo ŵangu enilela m’njila yakuti nikokhulupilila kuti kuli Mulungu—nenzeve ufulu wosankha)
Koma mweo pamweka muwamila kupeza zifukwa zomvwika zokucitishani kukhulupilila kuti kuli Mulungu.
“Nikankhala m’kilasi nomvwishila aticha ŵasu ofotokoza mwayuseŵenzela miŵili yasu, nukaikila lini nangu patontho kuti kuli Mulungu. Ciwalo ciliconse m’muŵili mwasu cukata nchito yake, nipo nchito ziyakine ni zitontho-zitontho ngako. Nthawi zinyinji ziwalo zamene izi zukata nchito yake pamene seo tuziŵako lini. N’cendi kuti muŵili wa munthu ni wodabwisa!”—Teresa.
“Nikaona ng’anda zitali-zitali ngako, sitima olo motoka, nuzikonsha kuti, ‘Ko epanga zinthu zamene izi ni ŵani?’ Kuti motoka ipangiwe, pofunika ŵanthu anzelu. Izi zili tetyo cifukwa motoka ili na zinthu zinyinji zitontho-zitontho zamene zuseŵenzela pamozi. Tetyo keno penzofunika munthu muyakine kuti apange motoka, n’zoonekelatu kuti pali soti muyakine wamene etilenga.”—Richard.
“Panuphunzila ngako zasayansi niye panupeza soti umboni wamphamvu woonesha kuti zamoyo ziliyocitoyaluke kufumila ku zinthu ziyakine. . . . Neo nuona kuti n’zosamvwika kukhulupilila kuti zinthu zengonkhalako zeka osati kuti zecitolengewa na Nyamalenga.”—Anthony.
ZAMUWAMILA KULINGILILAPO
Nangu kuti kwa nthawi itali asayansi ankhala ocita kafukufuku pa nkhani yamene iyi, akaliyopeza mfundo zakuti onse akatizhyane. Keno asayansi, amene olaŵila kuti ni akaswili, okatizhyana lini cimozi pa nkhani iyi, ko muona kuti ni cinthu canzelu kukhulupilila kuti zamoyo zecitoyaluka kufumila ku zinthu ziyakine?
