1, 2. Ndaŵa yanji Baibolo ni mphaso iweme ngako yofumila kwa Mulungu?

KANSI mukumvwa tyani keno muyanu wakupasani mphaso? Mosapenekela mukuŵa otemwa noona kuti muyanu okulingililani. Nipo mumuyamikila cifukwa ca mphaso yamene iyi.

² Baibolo ni mphaso yofumila kwa Mulungu. Yutiuzhya zinthu zinyinji zamene tingazipeze lini kulikonse. Mwacisanzo, yutiuzhya kuti Mulungu elenga kululu, calo koma soti munalume na munakazi oyambilila. Ili na mfundo zingatiyavye tikakumana na mavuto. Baibolo yutiuzhya mwamene Mulungu akakwanilishile colinga cake copanga calo kuŵa malo aweme. Kulaŵila cendi, Baibolo ni mphaso iweme ngako!

3. Ko muziŵe zinthu zotyani pamuphunzila Baibolo?

³ Pamuphunzila Baibolo, muziŵe kuti Mulungu ofuna kuti munkhale shamwali wake. Pamupitilizhya kuphunzila zinyinji za yove, ushamwali wanu na yove unkhale wotang’a.

4. Mwa ni cinji cukucitishani cidwi pa nkhani yokhuza Baibolo?

⁴ Baibolo yamasuliliwa m’vilaŵilo pafupi-fupi 2,800, nipo ma Baibolo mabiliyoni yafalisiwa. Ŵanthu 90 pa 100 alionse pacalo angaŵelenge Baibolo m’cilaŵilo cao. Nipo sondo iliyonse, ŵanthu opitilila 1 miliyoni onkhala nayo Baibolo! Kulaŵila cendi, paliyeletu buku ingalingane na Baibolo.

5. Ndaŵanji tinganene kuti Baibolo ni “youzhyiliwa na Mulungu”?

 ⁵ Baibolo ni “youzhyiliwa na Mulungu.” (Ŵelengani 2 Timoteyo 3:16.) Koma ayakine angalingilile kuti, ‘Baibolo yelembewa na ŵanthu, tetyo ingankhale tyani buku yofumila kwa Mulungu?’ Baibolo yuyankha kuti: “Ŵanthu elaŵila malizu a Mulungu motanguliliwa na mzimu utuŵa.” (2 Petulo 1:21) Mwacisanzo, lingililani kuti Ambuya auzhya mzukulu wao kuti aŵalembele kalata. Mwa tinganene kuti malizu ali m’kalata ni ya ŵani? Mosapenekela ni malizu ya Ambuya ŵake. Molingana na izi, elemba Baibolo ni Mulungu osati ŵanthu ŵeciseŵenzesha kulemba. Mulungu eŵatangulila na mzimu wake kuti alembe malingililo ŵake. Kulaŵila cendi, Baibolo ni “malizu a Mulungu.”—1 Atesalonika 2:13; onani Nkhani 2 ya Zakosilizhyila.

6, 7. Ndaŵanji tinganene kuti Baibolo ni yokatizhyana?

⁶ Baibolo yetola vyaka vopitilila 1,600 kuti isile kulembewa. Ŵanthu elemba Baibolo enkhalapo pa nthawi zosiyana-siyana. Ayakine enze ophunzila ngako nipo ayakine enze lini ophunzila ngako. Mwacisanzo, muyakine enze dokotala. Ayakine enze alimi, okasha nsomba, aciŵeta, aneneli, oweluza na mafumu. Nangu kuti elemba Baibolo enze osiyana-siyana, nkhani zake n’zokatizhyana. Yulaŵila lini zinthu zosiyana na zulaŵiliwa m’capitala ciyakine. *

⁷ Macapitala oyambilila a Baibolo ofotokoza mweyeyambila mavuto pacalo, nipo macapitala osilizhyila otiuzhya mwati akayasilizhyile Mulungu mwa kupanga calo kunkhala paladaiso. Nkhani zonse za m’Baibolo zufotokoza mbili ya vyaka masauzande anyinji nipo zuonesha kuti cifunilo ca Mulungu cukwanilishika nthawi zonse.

8. Fotokozani visanzo voonesha kuti Baibolo yulaŵila cendi pa nkhani za sayansi.

⁸ Baibolo iliyolembewe na lingo yophunzisa sayansi olo kuti inkhale buku yophunzisila ŵana a sukulu, koma zayulaŵila zokhuza sayansi n’zacendi. Izi niye zatuyambekezela m’buku yofumila kwa Mulungu. Mwacisanzo, buku ya Levitiko ili na malangizo yamene Mulungu epasa Aisiraeli yokhuza mwaangapewele kuwandisha matenda opasilana. Izi zelembewa nthawi itali ŵanthu akaliyeziŵa mwatuyambishila matenda tudoyo. Koma soti Baibolo yuphunzisa kuti calo capansi cekoloŵekewa m’malele. (Yobu 26:7) Nangu ŵanthu anyinji peenzolingilila kuti calo capansi ni ca fulati, Baibolo yelaŵila kuti calo capansi ni cozungulila n’nga ni bola.—Yesaya 40:22.

9. Kansi kuona mtima kwa olemba Baibolo kutiyavya kumvwisha mfundo yanji?

 ⁹ Baibolo ikalaŵila za mbili yakale, nthawi zonse yufokokoza zacendi. Koma mabuku anyinji ofotokoza mbili yakale, ofotokoza lini zacendi cifukwa cakuti olemba mabuku amene aŵa ni osaona mtima. Mwacisanzo, nthawi zinyinji olemba lini zokhuza kugonjesewa kwa mtundu wao. Mosiyana na izi, elemba Baibolo enze oona mtima nangu pamene mtundu wa Aisiraeli wegonjesewa. Koma soti elemba zokhuza zinthu zecipumvya. Mwacisanzo, buku ya Numeri yutiuzhya kuti Mose ecita vinthu volakwika nipo Mulungu emupa cilango cifukwa ca vinthu vecicita. (Numeri 20:2-12) Kuona mtima kwa olemba Baibolo kuonesha kuti Baibolo ni buku yofumila kwa Mulungu, nipo zamene izi zingaticitishe kuikhulupilila Baibolo.

10. Ndaŵa yanji malangizo a m’Baibolo ni oyavya kuli seo masiku ŵano?

¹⁰ Baibolo “yeuzhyiliwa na Mulungu nipo ni yopindulisa pa kuphunzisa, kuzuzula, kulungamika zinthu.” (2 Timoteyo 3:16) Kulaŵila cendi, malangizo a m’Baibolo ni oyavya kuli seo masiku ŵano. Yehova oziŵa mwecitipangila, tetyo omvwisha mwatulingililila na mwatumvwila. Yove otiziŵa luweme kupambana mwatuziziŵila seka, nipo ofuna kuti tinkhale otemwa. Yove oziŵa zinthu ziweme na ziipa kuli seo.

11, 12. (a) Mwa ni malangizo yaweme yotyani yecitipasa Yesu yopezeka m’macapitala 5 mpaka 7 a buku ya Mateyu? (b) Ko ni cinji ciyakine catingaphunzile m’Baibolo?

¹¹ M’buku ya Mateyu macapitala 5 mpaka 7, tupezamo malangizo a Yesu okhuza mwatingankhalile otemwa, mwatingankhalile pamtendele na wanthu ayakine, mwatingapemphelele na mwatuwamila kuonela ndalama. Nangu  kuti malangizo aŵa yetwaliwa vyaka 2,000 vapita, yakali na mphamvu nipo ni yoyavya nangu masiku ŵano.

¹² M’Baibolo, Yehova otiphunzisa soti mfundo zingatiyavye kunkhala na umoyo wa banja uweme, kunkhala anyanchito aweme na mwatingankhalile mwamtendele na ŵanthu ayakine. Mfundo za m’Baibolo zingatiyavye nthawi zonse mosasamala kanthu kuti nise ŵani, tunkhala kuni olo tukumana na mavuto yotyani.—Ŵelengani Yesaya 48:17; onani Nkhani 3 ya Zakosilizhyila.

13. Kansi mneneli Yesaya elaŵila kuti n’cinji cati cikacitikile mzinda wa Babulo?

¹³ Maulosi anyinji a m’Baibolo ekwanilishika kale. Mwacisanzo, mneneli Yesaya elosela kuti mzinda wa Babulo ukacenekewe. (Yesaya 13:19) Efotokoza zonse zokhuza mwati ukacenekewele mzinda wamene uyu. Mzinda wa Babulo wenze wotetezeka na viseko vikulu koma soti m’mana. Koma mneneli Yesaya elaŵililatu kuti m’mana ukapwile nipo viseko vikasiiwe vosegula. Masoja oukila akagonjese mzinda paliye wokangana naye. Mneneli Yesaya elosela kuti Koresi niye ati akagonjese Babulo.—Ŵelengani Yesaya 44:27–45:2; onani Nkhani 4 ya Zakosilizhyila.

14, 15. Ko ulosi wa Yesaya wekwanilishika tyani?

¹⁴ Vyaka 200 pavuli pakuti ulosi walembewa, masoja efwika nipo enze okonzeka kugonjesa Babulo. Kansi ni ŵani enzotangulila gulu ya masoja? N’nga ni mwewelaŵilila ulosi, enze Koresi, mfumu ya ku Perisiya. Zonse zekonzeka kuti ulosi ukwanilishiwe.

¹⁵ Usiku wamene uyo, Ababulo enze pa cikondwelelo. Ezimvwa kuti ni otetezeka cifukwa ca vipupa votang’a na m’mana. Kunja kwa mzinda, Koresi na masoja ŵake  epatusha manzi kuti yacepe mu m’mana. Manzi yecepa mu m’mana mwakuti masoja a Chiperisiya etauka. Koma ko sembe masoja ekwanisha tyani kuloŵa mu mzinda wa Babulo? N’nga ni mwewefotokozela ulosi, viseko va mzinda vesiiwa voseguka, tetyo masoja egonjesa mzinda paliye wolimbana naye.

16. (a) Kansi mneneli Yesaya elosela cinji zokhuza sogolo ya mzinda wa Babulo? (b) Mwa tuziŵa tyani kuti ulosi wa Yesaya wekwanilishika?

 ¹⁶ Mneneli Yesaya elosela kuti m’kuluta kwa nthawi mu mzinda wa Babulo mukankhale lini ŵanthu. Elemba kuti: “M’Babulo mukankhale lini soti ŵanthu, nipo yove akankhalepo lini soti ku mibadwo-mibadwo.” (Yesaya 13:20) Mwa zamene izi zecitika cendi? Malo pamene penze mzinda wa Babulo, yamene yali pamsenga wa makilomita 80 kum’mwela kwa Baghdad, m’calo ca Iraq, kuli tyala matongwe. Mpaka lelo, ponkhala lini ŵanthu. Yehova epyela mzinda wa Babulo “na cisankhu cocenekela.”—Yesaya 14:22, 23. *

17. Ndaŵanji tingakhulupilile malonjezo onse a Mulungu?

¹⁷ Cifukwa cakuti maulosi anyinji a m’Baibolo akwanilishika kale, izi zuoneshelatu kuti tingakhulupilile vonse  vayulaŵila Baibolo vokhuza sogolo. Tingaŵe osimikizhya kuti Yehova akakwanilishe malonjezo ŵake opanga calo kuŵa paladaiso. (Ŵelengani Numeri 23:19.) Eee, tili na ciyembekezo ca “moyo wosasila, camene Mulungu wamene angatale lini wenye, elonjeza kale-kale.”—Tito 1:2 *

18. Kansi mtumwi Paulo efotokoza cinji zokhuza “malizu a Mulungu”?

¹⁸ Taphunzila kuti kuliye buku iyakine ingalingane na Baibolo. Ni yokatizhyana, nipo ikalaŵila nkhani za sayansi olo nkhani za mbili yakale, nthawi zonse yulaŵila zacendi. Yutipa soti malangizo aweme nipo ili na maulosi anyinji akwanilishiwa kale. Koma Baibolo yutipindulisha soti m’njila ziyakine. Mtumwi Paulo elemba kuti: “Malizu a Mulungu ni amoyo koma soti amphamvu.” Ko zamene izi zutanthauzanji?–Ŵelengani Aheberi 4:12

19, 20. (a) Ko Baibolo ingakuyavyeni tyani kuzifufuza pamweka? (b) Mwa mungaoneshe tyani kuti muyamikila mphaso ya Baibolo?

¹⁹ Baibolo ingacinje umoyo wanu. Ingakuyavyeni kuziziŵa mwamulili, nipo ingakuyavyeni soti kuti muziŵe luweme malingililo yanu na mwamumvwila. Mwacisanzo, tingolingilila kuti tukonda Mulungu. Koma kuti tioneshe cikondi camene ici, tuwamila kucita vayulaŵila Baibolo.

²⁰ Kulaŵila cendi, Baibolo ni buku yofumila kwa Mulungu. Yove ofuna kuti mukoiŵelenga, kuiphunzila noikonda. Muwamila kuyamikila mphaso yamene iyi nipo pitilizhyani kuiphunzila. Mukacita tetyo, mumvwishe colinga ca Mulungu pa ŵanthu. M’mutu wokonkhapo, tikaphunzile zinyinji zokhuza colinga camene ici.