1, 2. Kansi ni makonsho yotyani yakukonsha ŵanthu kanyinji-kanyinji?

ŴANA okonsha makonsho anyinji. Mungaŵafotokozele ziyakine, koma kanyinji-kanyinji okonsha kuti, ‘Ndaŵa yanji?’ Mukayesa kuŵayankha, angakonshe kuti ‘Koma ndaŵanji?’

² Kaya nise akulu olo ŵana atontho, tonse tukonsha makonsho. Payakine tingaŵe na makonsho yokhuza vati tilye, tivwale keno vati tigule. Olo tingankhale na makonsho ofunika ngako okhuza moyo na sogolo. Koma keno tupeza lini mayankho okhutilisha pa makonsho yofunika ngako yamene aya, tingafwike poleka kusakila-sakila mayankho.

3. Ndaŵanji ŵanthu anyinji olingilila kuti angafwane lini mayankho pa makonsho yofunika ngako?

³ Kansi Baibolo ili na mayankho pa makonsho ofunika ngako yatukonsha? Ŵanthu ayakine angalingilile tetyo, koma oona kuti Baibolo ni yovuta kuimvwisha. Angalingilile kuti asogoleli acipembezo niye ali na mayankho. Nipo ayakine ocita nsoni kuvomelezhya kuti oziŵa lini mayankho. Ko mweo mulingilila tyani?

4, 5. Ni makonsho yofunika ngako yotyani yamungakonshe pa moyo? Ndaŵa yanji muwamila kusakila-sakila mayankho?

⁴ Mosakaikila, mufuna kupeza mayankho pa makonsho yofunika monga yakuti: Kansi lingo ya moyo ni yotyani? Ko n’cinji cucitika munthu akafwa? Kansi Mulungu ali na minkhalidwe yotyani? Yesu, Mphunzisi wochuka, elaŵila kuti: “Pitilizhyani kusenga, nipo akupeni; pitilizhyani kusakila-sakila nipo mupeze; pitilizhyani kugogoda nipo akusegulileni.” (Mateyu 7:7) Osaleka kusakila–sakila mpaka mufwange mayankho okhutilisha.

 ⁵ Keno “mupitilizhya kusakila-sakila,” mufwange mayankho m’Baibolo. (Miyambo 2:1-5) Mayankho yamene aya ni yosavuta kumvwisha. Zamungaphunzile zingacitishe kuti munkhale na moyo wokhutilisha lomba koma soti mungankhale na ciyembekezo cotemwesha ca kusogolo. Tiyeni lomba tilaŵizhyane za konsho yamene yavutisha ŵanthu anyinji.

6. Ndaŵa yanji ŵanthu ayakine olingilila kuti Mulungu osamala lini za mavuto yakukumana nayo?

⁶ Ŵanthu anyinji olingilila kuti Mulungu osamala lini za seo. Olaŵila kuti, keno Mulungu osamala za seo, calo cingaŵe lini mwacilili. Nkhondo, kuzondana na masoka vili paliponse. Ŵanthu olwala, ovutika nipo akufwa. Niye cifukwa cake ayakine okonsha kuti, ‘Keno Mulungu osamala za seo, ndaŵanji osilizhya lini mavuto?’

7. (a) Ni motyani mwamene asogoleli acipembezo acitishila ŵanthu kulingilila kuti Mulungu ni wankhanza? (b) Ndaŵa yanji tingankhale osimikizhyila kuti ni Mulungu lini ocitisha vinthu viipa vucitika?

⁷ Nthawi ziyakine asogoleli acipembezo ocitisha ŵanthu kulingilila kuti Mulungu ni wankhanza. Vinthu viipa vikacitika, olaŵila kuti ni cifunilo ca Mulungu. Olaŵila kuti cenze cifunilo cake kuti zicitike. M’cene-cene asogoleli acipembezo amene aŵa opasa Mulungu mlandu pa viipa vucitika. Koma Baibolo yuphunzisa kuti ni Mulungu lini ocitisha vinthu viipa. Lembo ya Yakobo 1:13 yulaŵila kuti: “Munthu akaŵa pa mayeselo asanene kuti: ‘Mulungu oniyesa.’ Pakuti Mulungu angayesewe lini na vinthu viipa nipo yove oyesa lini munthu na vinthu viipa.” Tetyo ni Mulungu lini ocitisha vinthu viipa vatuona m’calo. Nangu kuti olola vinthu viipa kucitika, ni yove lini ocitisha kuti vicitike. (Ŵelengani Yobu 34:10-12.) Tiyeni tione cisanzo.

8, 9. Ndaŵanji kungaŵe kusoŵa cilungamo kupasa Mulungu mlandu cifukwa ca mavuto yatukumana nayo? Twalani cisanzo.

 ⁸ Lingililani za mlumbwana wamene onkhala pa mlyango na makolo ŵake. Ausuwake om’konda ngako nipo emuphunzisa mwaangapangile zosankha zanzelu. Pavuli pake, mwana wamene uyu wapondokela ausuwake nipo wafuma pang’anda. Ocita vinthu viipa noloŵa m’vuto. Kansi mungalaŵile kuti ausuwake niye acitisha cifukwa cakuti aliyemuleshe kufuma pa ng’anda? Yai! (Luka 15:11-13) Molingana na zamene izi, Mulungu olesha lini ŵanthu akasankha kupondoka na kucita vinthu viipa. Tetyo vinthu viipa vikacitika, tuwamila kukumbukila kuti ni Mulungu lini ocitisha vinthu viipa. Kungaŵe kusoŵa cilungamo kupasa Mulungu mlandu.

⁹ Mulungu ali na cifukwa comvwika cololela vinthu viipa kucitika. M’mutu 11, mukaphunzile zayulaŵila Baibolo pa nkhani yamene iyi. Koma mungaŵe osimikizhya kuti Mulungu otikonda nipo tuwamila lini kumupa mlandu pa mavuto yatukumana nayo. Nipo ni Yove yeka tyala angasilizhye mavuto amene aŵa.—Yesaya 33:2.

10. Ndaŵa yanji tingaŵe osimikizhya kuti Mulungu akawamye vinthu vonse vaaceneka ŵanthu aipa?

¹⁰ Mulungu ni mtuŵa. (Yesaya 6:3) Vilivonse vakucita vikuŵa vituŵa, vaukhondo koma soti viweme. Tetyo tingamukhulupilile na mtima wonse. Ŵanthu ali lini tetyo. Nthawi ziyakine ocita vinthu viipa. Nangu wolamulila woona mtima aliye mphamvu zowamya vinthu vonse vakuceneka ŵanthu aipa. Kuliye munthu olingana mphamvu na Mulungu. Yove angakwanishe nipo akawamye vinthu vonse vaaceneka ŵanthu aipa. Yove akafumyepo vinthu vonse viipa mpaka kale-kale.—Ŵelengani Salimo 37:9-11.

11. Mwa Mulungu akumvwa tyani keno muvutika?

¹¹ Kansi Mulungu akumvwa tyani akaona vinthu vucitika m’calo koma soti akaona mavuto yamukumana nayo? Baibolo yulaŵila kuti Mulungu “okonda cilungamo.” (Salimo 37:28) Tetyo osamala ngako nkhani yokhuza ciweme na ciipa. Yove akumvwa lini luweme keno ŵanthu ovutika. Baibolo yulaŵila kuti “cemuŵaŵa ngako mu mtima” peciona kuti calo cazula na vinthu viipa m’nthawi zakuvuli. (Genesis 6:5, 6) Mulungu aliyocinje. (Malaki 3:6) Baibolo yulaŵila kuti Mulungu osamala za mweo.—Ŵelengani 1 Petulo 5:7.

12, 13. (a) Ndaŵa yanji tukonda nosamala za ŵanthu ayakine, nipo tikumvwa tyani tikaona ŵanthu ovutika m’calo? (b) Ndaŵanji tingaŵe osimikizhya kuti Mulungu akafumyepo mavuto onse na kusoŵa cilungamo?

¹² Baibolo yuphunzisa soti kuti Mulungu etilenga m’cifanizilo cake. (Genesis 1:26) Izi zutanthauza kuti Mulungu etilenga na minkhalidwe iweme yaali nayo yove. Tetyo, keno mweo mukumvwa caipa mukaona munthu wosalakwa ovutika, niye kuti Mulungu akumvwa caipa ngako. Kansi tuziŵa tyani zamene izi?

¹³ Baibolo yutiphunzisa kuti “Mulungu niye cikondi.” (1 Yohane 4:8) Zilizonse zakucita Mulungu, ozicita cifukwa ca cikondi. Tetyo tukonda ŵanthu ayakine cifukwa cakuti Mulungu okonda ŵanthu ayakine. Lingililani izi: Keno mwenze na mphamvu, ko mungafumyepo kuvutika na kusoŵa cilungamo kuli m’calo? Kulaŵila cendi, mungacite zamene izo cifukwa cakuti mukonda ŵanthu. Tyani ponena za Mulungu? Yove ali na mphamvu, nipo cifukwa cakuti otikonda, akafumyepo kuvutika konse pamo na kusoŵa cilungamo. Mungaŵe osimikizhya kuti malonjezo onse a Mulungu atomolewa koyambilila kwa buku ino akacitike cendi!  Koma kuti mukhulupilile malonjezo amene aŵa, muwamila kuziŵa zinyinji zokhuza Mulungu.

14. Ko zina ya Mulungu ni ŵani, nipo tuziŵa tyani kuti tuwamila kuiseŵenzesha?

¹⁴ Keno mufuna kuti munthu akuziŵeni, ko mucita cinji coyamba? Mumuuzhya zina yanu. Kansi Mulungu ali na zina? Vipembezo vinyinji vulaŵila kuti zina yake ni Mulungu olo Asikulu, koma aya ni mazina lini yene-yene. Ni mazina tyala audindo, monga mwayalili mazina yakuti “mfumu” olo “pulezidenti.” Mulungu watiuzhya kuti zina yake ni Yehova. Lembo ya Salimo 83:18 yulaŵila kuti: “Kuti ŵanthu aziŵe kuti mweo, amene zina yanu nimwe Yehova, mweo mweka nimwe Wapalulu ngako, wolamulila calo conse capansi.” Olemba Baibolo eseŵenzesha zina ya Mulungu nthawi masauzande anyinji. Yehova ofuna kuti muziŵe zina yake noiseŵenzesha. Okuuzhyani zina yake kuti munkhale shamwali wake.

15. Ko zina yakuti Yehova yutanthauza cinji?

¹⁵ Zina ya Mulungu yakuti Yehova, ili na tanthauzo ikulu ngako. Yutanthauza kuti Mulungu angakwanilishe lonjezo iliyonse yaangapange, koma soti angakwanilishe colinga  cake. Kuliye cingamusokoneze. Ni Yehova tyala ali na zina yamene iyi. *

16, 17. Kansi mazina aŵa audindo otanthauza cinji (a) “Wamphamvuyonse”? (b) “Mfumu yosasila”? (c) “Nyamalenga”?

¹⁶ Monga ni mwataŵelengela, lembo ya Salimo 83:18 yalaŵila zokhuza Yehova kuti: “Mweo mweka nimwe Wapalulu ngako.” Koma soti lembo ya Chivumbulutso 15:3 yulaŵila kuti: “Nchito zanu ni zikulu koma soti zodabwisa,  mweo Yehova Mulungu Wamphamvuyonse. Njila zanu ni zolungama koma soti zacendi, mweo Mfumu yosasila.” Kansi zina ya udindo yakuti “Wamphamvuyonse” yutanthauza cinji? Yutanthauza kuti Yehova ni wamphamvu ngako kupambana munthu aliyense m’cilengedwe conse. Koma soti zina ya udindo yakuti “Mfumu yosasila” yutanthauza kuti yove wankhalapo kwa nthawi zonse. Lembo ya Salimo 90:2 yufotokoza kuti “Mweo nimwe Mulungu kuyambila kale-kale mpaka kale-kale”. Kansi iyi ni mfundo lini yodabwisa!

¹⁷ Yehova tyala niye Nyamalenga. Lembo ya Chivumbulutso 4:11 yulaŵila kuti: “Nimwe woyenela, mweo Yehova Mulungu wasu wamphamvu, kulondela ulemelelo na ulemu, cifukwa cakuti mwelenga zinthu zonse, nipo mwa kufuna kwanu zenkhalapo nipo zelengewa.” Zili zonse zamungalingilile, kuyambila na angelo kululu, nyenyezi zili kululu, votwala vili m’vimiti mpaka nsomba zili mu m’mana—Yehova niye ezilenga.

18. Ndaŵa yanji ŵanthu ayakine olingilila kuti angaŵe lini pa ushamwali na Mulungu? N’nga Baibolo yulaŵila cinji pa nkhani yamene iyi?

¹⁸ Ŵanthu ayakine akaŵelenga zokhuza minkhalidwe yodabwisa ya Yehova, ocita wowa nolingilila kuti, ‘Mulungu ni wamphamvu ngako, ni wofunika ngako nipo ni wapalulu ngako koma soti angasamale lini za neo.’ Koma, ko Mulungu ofuna kuti tikokumvwa tetyo? Yai. Yehova ofuna kuti ankhale pafupi na seo. Baibolo yulaŵila kuti Mulungu “ali lini kutali na aliyense wa seo.” (Machitidwe 17:27) Mulungu ofuna kuti muvwendele pafupi na yove, nipo yove olonjeza kuti “avwendele pafupi na mweo.”—Yakobo 4:8.

19. (a) Kansi mungacite tyani kuti muŵe shamwali wa Yehova? (b) Ko ni minkhalidwe yotyani ya Yehova yamukonda ngako?

¹⁹ Kansi mungaŵe tyani shamwali wa Mulungu? Yesu elaŵila kuti: “Pakuti moyo wosasila akaupeze keno ophunzila noziŵa za mweo, Mulungu yeka amane ni wacendi, na za Yesu Khilisitu wemwetuma.” (Yohane 17:3) Pitilizhyani kuphunzila zinyinji nipo mufwike poziŵa Yehova na Yesu. Mukacita tetyo mungafwange moyo wosasila. Mwacisanzo, taphunzila kale kuti “Mulungu niye cikondi.” (1 Yohane 4:16) Koma Yehova ali soti na minkhalidwe iyakine iweme. Baibolo yutiuzhya kuti Yehova ni “wacifundo koma soti wacisomo, wosakalipa kamangu koma soti wozula na kuwama mtima kosasila na cendi.” (Ekisodo 34:6) Yehova ni “muweme koma soti wokonzeka kukhululukila.” (Salimo 86:5) Mulungu ni wodekha koma soti wokhulupilika. (2 Petulo 3:9; Chivumbulutso 15:4) Muphunzile zinyinji zokhuza minkhalidwe iweme ya Yehova pamuŵelenga za yove m’Baibolo.

20-22. (a) Kansi zingakwanishike tyani kuvwendela pafupi na Mulungu pamene mumuona lini? (b) Ko muwamila kucita cinji keno ŵanthu ayakine ofuna kuti muleke kuphunzila Baibolo?

 ²⁰ Kansi zingakwanishike tyani kuvwendela pafupi na Mulungu pamene mumuona lini? (Yohane 1:18; 4:24; 1 Timoteyo 1:17) Pamuŵelenga zokhuza Yehova m’Baibolo, mufwike pomuziŵa luweme monga Munthu ngaye-ngaye. (Salimo 27:4; Aroma 1:20) Pamuphunzila zinyinji zokhuza Yehova, mufwike pomukonda ngako nipo mulimvwe kuŵa pafupi na yove.

²¹ Mufwike pomvwisha kuti Yehova ni Ausuwasu. (Mateyu 6:9) Mulungu etipa moyo, nipo ofuna kuti tinkhale na umoyo uweme. Izi niye zaangafune atata wacikondi kuli ŵana ŵake. (Salimo 36:9) N’cendi, Baibolo yuphunzisa kuti mweo mungankhale shamwali wa Yehova. (Yakobo 2:23) Lingililani tyala zamene izi. Yehova, wamene ni Nyamalenga wacilengedwe conse, ofuna kuti mweo munkhale shamwali wake!

²² Ŵanthu ayakine angafune kuti mweo muleke kuphunzila Baibolo. Payakine ŵeve angalingilile kuti musiye cipembezo canu. Koma osalola kuti aliyense akukangisheni kunkhala shamwali wa Yehova. Yove ni Shamwali muweme ngako wam’kaliyonkhalapo naye.

23, 24. (a) Ndaŵanji muwamila kupitilizhya kukonsha makonsho? (b) Kansi m’mutu wokonkhapo tikaphunzile cinji?

²³ Pamuphunzila Baibolo, pankhale zinthu ziyakine zamungalekomvwisha. Koma osacita nsoni kukonsha makonsho olo kusenga kuti akuyavyeni. Yesu elaŵila kuti tuwamila kuŵa olicefya n’nga ni ŵana atontho. (Mateyu 18:2-4) Ŵana okonsha makonsho anyinji. Mulungu ofuna kuti mufwane mayankho. Tetyo, phunzilani Baibolo mosamala kuti muonesheshe kuti zamuphunzila n’zacendi.—Ŵelengani Machitidwe 17:11.

²⁴ Njila iweme yamungaphunzilile za Yehova ni mwa kuphunzila Baibolo. M’mutu wokonkhapo tione cifukwa cake Baibolo yusiyana na mabuku ayakine.