1. Ko Mulungu ali na colinga canji pa ŵanthu?

MULUNGU ali na colinga ciweme ngako pa ŵanthu. Elenga munalume na munakazi oyambilila, Adamu na Eva, kuti ankhale m’munda uweme ngako. Colinga cake cenze cakuti avyale ŵana, apange calo kunkhala paladaiso nosamalila nyama.—Genesis 1:28; 2:8, 9, 15; onani Nkhani 6 ya Zakosilizhyila.

2. (a) Mwa tuziŵa tyani kuti Mulungu akakwanilishe colinga cake? (b) Kansi Baibolo yulaŵila cinji pa nkhani yonkhala na moyo kosasila?

² Ko mulingilila kuti colinga ca Mulungu cakuti ŵanthu ankhale m’paladaiso pacalo cikacitike cendi? Yehova otiuzhya kuti: “Nakonza zamene izi nipo nikazicite cendi.” (Yesaya 46:9-11; 55:11) Kulaŵila cendi, yove akakwanilishe colinga cake nipo paliye ciliconse cingamukangishe. Yehova olaŵila kuti enze na colinga polenga calo. Yove “aliyocilenge paliye colinga.” (Yesaya 45:18) Ofuna kuti ŵanthu ankhale pacalo conse. Kansi Mulungu enzofuna kuti pacalo pankhale ŵanthu otyani, nipo enzofuna kuti ankhalepo kwa nthawi itali tyani? Baibolo yulaŵila kuti: “Olungama [olo, omvwila] akalondele calo capansi, nipo akankhalemo mpaka kale-kale.”—Salimo 37:29; Chivumbulutso 21:3, 4.

3. Pofwana kuti ŵanthu olwala na kufwa, ko ni makonsho yotyani yamungakonshe?

³ Koma masiku ŵano ŵanthu olwala na kufwa. M’madela anyinji, ŵanthu oniyatana nopayana. Kulaŵila cendi, Mulungu enzofuna lini kuti calo cinkhale teti.  Tetyo, ni cinji cecitika, nipo ndaŵa yanji? Ni Baibolo tyala ingafotokoze.

4, 5. (a) Ni ŵani elaŵila na Eva kupitila m’njoka m’munda wa Edeni? (b) Kansi munthu wamene poyamba enze woona mtima ocinja tyani nonkhala kawalala?

⁴ Baibolo yutiuzhya kuti Mulungu ali na mlwani wamene “oitiwa kuti Maleŵanya koma soti Satana.” Satana eseŵenzesha njoka kulaŵila na Eva m’munda wa Edeni. (Chivumbulutso 12:9; Genesis 3:1) Yove ecitisha kuti malizu ŵake amvweke n’nga enzofumila ku njoka.—Onani Nkhani 7 ya Zakosilizhyila.

⁵ Ko Mulungu niye elenga Satana Maleŵanya? Yai! Mngelo wamene enze kululu Mulungu penzolenga calo kuti Adamu na Eva ankhalepo, ecinja nonkhala Maleŵanya. (Yobu 38:4, 7) Mwa zamene izi zecitika tyani? Ciweme, kansi munthu wamene poyamba enze woona mtima ocinja tyani nonkhala kawalala? Yove aliyevyalike kawalala. Koma olaka-laka olo kufuna cinthu cisali cake. Opitilizhya kulingilila za cinthu camene ico, nipo cilako-lako cake ciipa cukula nonkhala camphamvu. Pavuli pake, mpata ukapezeka, ociiŵa. Walipanga yeka kunkhala kawalala.—Ŵelengani Yakobo 1:13-15; onani Nkhani 8 ya Zakosilizhyila.

6. Mwa mngelo enkhala tyani mlwani wa Mulungu?

⁶ Izi niye zecitika kuli mngelo wamene uyu. Pavuli pakuti Yehova walenga Adamu na Eva, eŵauzhya kuti avyale ŵana “nozuzhya calo.” (Genesis 1:27, 28) Cuoneka kuti mngelo uyu elingilila kuti, ‘Ŵanthu onse aŵa angolambila neo m’malo molambila Yehova!’ Pecipitilizhya kulingilila zamene izi, cilako-lako cokumbwila zinthu za Yehova cekula mu mtima mwake. Mngelo wamene uyu enzofuna kuti ŵanthu akolambila yove. Tetyo etala wenye kwa Eva  nomunyengelela. (Ŵelengani Genesis 3:1-5.) Mwa kucita zamene izo, enkhala Satana Maleŵanya, mlwani wa Mulungu.

7. (a) Ndaŵa yanji Adamu na Eva ecifwa? (b) Ndaŵa yanji tukulukazhya na kufwa?

⁷ Adamu na Eva epondokela Mulungu na kulya cotwala. (Genesis 2:17; 3:6) Ove ecimwila Yehova, nipo m’kuluta kwa nthawi ecifwa n’nga ni mwecilaŵilila Yehova. (Genesis 3:17-19) Ŵana ŵa Adamu na Eva evyalika ocimwa, tetyo nao ecifwa. (Ŵelengani Aroma 5:12.) Kuti timvwishe cifukwa cake nao ŵana ŵa Adamu na Eva enze ocimwa, tiyeni tilingilile cisanzo ici. Lingililani kuti muchaya nchelwa mu cikombole cobenda. Nchelwa iliyonse yunkhala yobenda n’nga ni mwacilili cikombole. Adamu pecipondokela Mulungu, enkhala wocimwa. Cifukwa cakuti nise ŵana ŵa Adamu, tonse nise ocimwa, keno kuti “obenda” n’nga ni Adamu. Nipo cifukwa cakuti tonse nise ocimwa, tukulukazhya na kufwa.—Aroma 3:23; onani Nkhani 9 ya Zakosilizhyila.

8, 9. (a) Kansi Satana enzofuna kuti Adamu na Eva akhulupilile cinji? (b) Ndaŵa yanji Yehova aliyeŵapaye opondoka nthawi yamene iyo?

⁸ Satana enkhala msogoleli wa gulu yopondokela Yehova pecisonkhezela Adamu na Eva kupondokela Mulungu. Enzofuna kuti Adamu na Eva akhulupilile kuti Yehova ni wawenye, nipo ni wolamulila muipa wamene enzoŵafunila lini zinthu ziweme. Satana elaŵila kuti ŵanthu ofunikila lini Mulungu kuŵauzhya zocita nipo kuti Adamu na Eva enzowamila kulisankhila ŵeka ciweme na ciipa. Tetyo, ko Yehova sembe ecita cinji? Sembe epaya opondoka nosilizhya ukapondo. Koma ko kucita tetyo sembe kweonesha kuti Satana ni wawenye? Yai, sembe kuliye.

⁹ Tetyo, Yehova aliyoŵapaye opondoka nthawi yamene iyo. M’malo mwake, elola kuti ŵanthu azilamulile kwa  kanthawi. Zamene izi zizaoneshe patuŵa kuti Satana ni wawenye na kuti Yehova oziŵa luweme zakufunikila ŵanthu. Tikaphunzile zinyinji m’Mutu 11. Koma ko mulingilila cinji pa cosankha ca Adamu na Eva? Mwa ecita luweme kukhulupilila Satana nopondokela Mulungu? Yehova enze epasa Adamu na Eva ciliconse ceenze naco. Yove enze eŵapa  moyo wangwilyo, malo aweme onkhalapo na nchito yotemwesha. Koma Satana enze akaliyoŵacitilapo cinthu ciliconse ciweme. Kuti mwenze mweo, ko sembe mwecita cinji?

10. Kansi ni cosankha cofunika cotyani cakuwamila kupanga aliyense?

¹⁰ Masiku ŵano, aliyense wa seo ali na cosankha cakuwamila kupanga, nipo umoyo wasu udalila pa cosankha camene ico. Tingasankhe kumvwila Yehova n’nga Wolamulila wasu noyavya kuonesha kuti Satana ni wawenye. Olo tingasankhe Satana kuŵa wolamulila wasu. (Salimo 73:28; ŵelengani Miyambo 27:11.) Ni ŵanthu atontho ngako m’calo omvwila Mulungu. Nipo Mulungu niye lini olamulila calo. Keno ni Mulungu lini olamulila calo, mwa ni ŵani olamulila?

11, 12. (a) Kansi tuphunzilapo cinji pa zinthu zecilaŵila Satana kuti apase Yesu? (b) Ko ni malembo otyani oonesha kuti Satana niye wolamulila wa cino calo?

¹¹ Yesu enzoziŵa wolamulila calo wene-wene. Pa nthawi iyakine, Satana “emuonesha maufumu onse a pacalo na ulemelelo wao.” Pavuli pake Satana elonjeza Yesu kuti: “Nikupaseni zinthu zonse izi keno mungagwade pansi noniŵelamila kamozi tyala.” (Mateyu 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Mungazikonshe kuti, ‘Kuti maufumu yala yenze lini ya Satana, mwa sembe elaŵila kuti angamupase Yesu?’ Yai. Maboma onse ali m’manja mwa Satana.

¹² Payakine mungakonshe kuti: ‘Mwa Satana angankhale tyani wolamulila wa calo? Ko Yehova Mulungu Wamphamvuyonse niye lini elenga cilengedwe conse?’ (Chivumbulutso 4:11) Eee, ni yove elenga, koma Yesu elaŵila mosapita m’mbali kuti Satana niye “wolamulila wa cino calo.” (Yohane 12:31; 14:30; 16:11) Mtumwi Paulo elaŵila  kuti Satana Maleŵanya ni “mulungu wa nthawi ino.” (2 Akorinto 4:3, 4) Nipo mtumwi Yohane elemba kuti “calo conse cili m’manja mwa munthu muipa.”—1 Yohane 5:19.

13. Ndaŵa yanji tufunikila calo calomba?

¹³ Calo cuipila-ipila caka ciliconse. Pacalo pali nkhondo, ciphuphu, cinyengo na ukapondo. Ŵanthu angakwanishe lini kufumyapo mavuto onse aŵa, nangu kuti ayese-yese tyani. Koma lombapano Mulungu akaceneke ŵanthu aipa pa nkhondo ya Aramagedo, nipo akalete calo calomba colungama.—Chivumbulutso 16:14-16; onani Nkhani 10 ya Zakosilizhyila.

14. Ko Mulungu esankha ŵani kunkhala Mfumu ya Ufumu Wake? Mwa Baibolo yelosela cinji zokhuza Yesu?

¹⁴ Yehova esankha Yesu Khilisitu kunkhala Mfumu ya boma Yake ya kululu, keno kuti Ufumu. Vyaka masausande vapita, Baibolo yelosela kuti Yesu akalamule n’nga “Kalonga Wamtendele” nipo ulamulilo wake ukasile lini. (Yesaya 9:6, 7) Yesu ephunzisa okonkha ŵake kusenga kuti: “Ufumu wanu uwele. Cifunilo canu cicitike, n’nga ni kululu, cimozi-mozi na pano pansi.” (Mateyu 6:10) M’Mutu 8, tikaphunzile mwamene Ufumu wa Mulungu ukaloŵele m’malo maboma onse a pacalo. (Ŵelengani Danieli 2:44.) Pavuli pake Ufumu wa Mulungu ukalete paladaiso pacalo conse capansi.—Onani Nkhani 11 ya Zakosilizhyila.

15. Kansi “calo capansi calomba” ni cinji?

¹⁵ Baibolo yulonjeza kuti: “Pali kululu kwalomba na calo capansi calomba zatulindilila,” nipo “mwamene umo mukaŵe cilungamo.” (2 Petulo 3:13; Yesaya 65:17) Nthawi ziyakine Baibolo ikalaŵila za “calo capansi,” yutanthauza ŵanthu onkhala pacalo. (Genesis 11:1) Tetyo “calo capansi  calomba” colungama cutanthauza ŵanthu omvwila Mulungu nipo ni odalisiwa na yove.

16. Ko ni mphoto yamtengo wapatali yotyani yati akalondele ŵanthu ati akankhale m’calo calomba, nipo tuwamila kucita cinji kuti tikalondele mphoto yamene iyi?

¹⁶ Yesu elonjeza kuti ŵanthu ati akankhale m’calo calomba ca Mulungu akalondele “moyo wosasila.” (Maliko 10:30) Mwa tuwamila kucita cinji kuti tikalondele mphoto yamene iyi? Ŵelengani Yohane 3:16 na 17:3 kuti mufwane yankho. Lomba tiyeni tione madaliso otomolewa m’Baibolo yati akalondele ŵanthu ati akankhale m’Paladaiso pacalo.

17, 18. Mwa tuziŵa tyani kuti kulikonse pacalo kukaŵe mtendele na kuti tikankhale motetezeka?

¹⁷ Viipa vonse, nkhondo, ukapondo na ndeo vikasile. Pacalo pakaŵe lini soti ŵanthu ocita viipa. (Salimo 37:10, 11) Mulungu “akafumyepo nkhondo mpaka kosilizhyila kwa calo capansi.” (Salimo 46:9; Yesaya 2:4) Calo cikazule na ŵanthu okonda Mulungu nomumvwila. Kukankhale mtendele mpaka kale-kale.—Salimo 72:7.

¹⁸ Ŵanthu a Yehova akankhale motetezeka. M’nthawi za m’Baibolo, Aisiraeli peenzomvwila malamulo a Mulungu, enzonkhala otetezeka cifukwa cakuti yove enzoŵateteza. (Levitiko 25:18, 19) M’Paladaiso, tikoyopa lini cinthu ciliconse olo munthu aliyense. Nthawi zonse tikozimvwa kuti nise otetezeka!—Ŵelengani Yesaya 32:18; Mika 4:4.

19. Ndaŵa yanji tingankhale osimikizhya kuti m’calo calomba ca Mulungu mukankhale vakulya vinyinji?

¹⁹ Kukaŵe vakulya vinyinji. “Pacalo capansi pakaŵe tiligu unyinji. Palulu pa malupili pakaŵe tiligu unyinji.” (Salimo 72:16) Yehova, “Mulungu wasu, akatidalise,” nipo “calo capansi cikatwale votwala vake.”—Salimo 67:6.

20. Mwa tuziŵa tyani kuti calo conse cikaŵe paladaiso?

²⁰ Calo conse capansi cikankhale paladaiso. Ŵanthu  akankhale na mang’anda aweme na minda iweme. (Ŵelengani Yesaya 65:21-24; Chivumbulutso 11:18.) Calo conse cikankhale paladaiso n’nga ni mwewenzele munda wa Edeni. Yehova nthawi zonse akotipasa zilizonse zatufuna. Ponena za yove, Baibolo yulaŵila kuti: “Mutambulula kwanja yanu nokhutilisha zofuna za camoyo ciliconse.”—Salimo 145:16.

21. Kansi tuziŵa tyani kuti pakaŵe mtendele pakati pa ŵanthu na nyama?

²¹ Pakaŵe mtendele pakati pa ŵanthu na nyama. Nyama zikoceneka lini ŵanthu. Ŵana atontho akoyopa lini nyama zamene ni zoyofya pali pano.—Ŵelengani Yesaya 11:6-9; 65:25.

22. Ko Yesu akacite cinji kuli ŵala olwala?

²² Matenda akasile. Yesu peenze pacalo, epolesha ŵanthu anyinji. (Mateyu 9:35; Maliko 1:40-42; Yohane 5:5-9) Koma n’nga Mfumu ya Ufumu wa Mulungu, Yesu akapoleshe munthu aliyense. Paliye aliyense ati akanene kuti: “Nulwala.”—Yesaya 33:24; 35:5, 6.

23. Kansi Mulungu akacite cinji kuli ŵala ecifwa?

²³ Akufwa akankhale soti na moyo. Mulungu olonjeza kuti akaukishe mamiliyoni ya ŵanthu ecifwa. “Kukaŵe kuuka kwa olungama pamo na osalungama.”—Ŵelengani Yohane 5:28, 29; Machitidwe 24:15.

24. Ko mukumvwa tyani mukalingilila zonkhala m’Paladaiso pacalo?

²⁴ Tonse tili na cosankha catuwamila kupanga. Tingasankhe kuphunzila za Yehova nomutumikila, olo tingasankhe tyala kucita zinthu zatufuna. Keno tasankha kutumikila Yehova, tingankhale na sogolo iweme ngako. Munthu muyakine pecisenga Yesu kuti akam’kumbukile pavuli pakuti wafwa, Yesu emulonjeza kuti: “Weo ukaŵe na neo m’Paladaiso.” (Luka 23:43) Tiyeni tiphunzile zinyinji zokhuza Yesu Khilisitu na mwati akakwanilishile malonjezo aweme a Mulungu.