1. Tufunika kucita cinji kuti kulambila kwasu kusangalashe Yehova? Ndaŵa yanji?

YESU elaŵila kuti: “Olambila acendi akalambile Atata mosogolelewa na mzimu na cendi, pakuti Atata ofuna kuti ŵanthu oteti akomulambila.” (Yohane 4:23; 6:44) Aliyense ofunika “kusimikizhyila kuti covomelezhyeka kwa Asikulu n’cotyani.” (Aefeso. 5:10.) Kucita izi ni kupepu lini. Satana oyesayesa kuti atisoŵeshe kuti tiyambe kucita vinthu vamene vukondwelesha lini Yehova.​—Chivumbulutso 12:9.

2. Fotokozani zecitika Aisiraeli pecifwika pa Lupili ya Sinai.

² Kansi Satana ocita cinji kuti atisoŵeshe? Njila imozi yakuseŵenzesha ni kupangisha ciipa kuti cikooneka ciweme. Ganizilani zecitikila Aisiraeli pecifwika pa Lupili ya Sinai. Mose eluta ku lupili ndipo ŵeve eona kuti wacelwa ndipo esenga Aroni kuti aŵapangile mulungu. Eŵapangila mwana wa ng’ombe wa golide. Ndipo ŵanthu enkhala na cikondwelelo. Eyamba kuvina mozunguluka mwana wa ng’ombe nomugwadila. Enzoganiza kuti kugwadila mwana wa ng’ombe niye kuti olambila Yehova. Nangu kuti enzoona kuti ocita “cikondwelelo ca Yehova,” Yehova eona kuti enzolambila fano ndipo  anyinji ecifwa pa nthawi yamene iyi. (Eksodo 32:1-6, 10, 28) Kansi tuphunzilapo cinji? Osapusishiwa. “Osakhuza cinthu ciliconse ciipa.” Ndipo lolani Yehova kuti akuphunziseni ciweme na ciipa.​—Yesaya 52:11; Ezekieli 44:23; Agalatiya 5:9.

3, 4. Ndaŵa yanji n’cinthu cofunika kuziŵa ciyambi ca vikondwelelo vochuka?

³ Yesu peenze pacalo ephunzisa ophunzila ŵake kulambila kutuŵa. Pavuli pa imfwa yake, ophunzila ŵake epitilizhya kuphunzisa mfundo za Yehova ku ophunzila alomba. Koma atumwi pecisila kumwalila, aphunzisi awenye ewela mumpingo, eyamba kuphunzisa vinthu vawenye na vikondwelelo na miyambo yacikunja mumpingo. Ecinja mazina ya vikondwelelo vacikunja kuti vikooneka monga ni Vacikhristu. (2 Atesalonika 2:7, 10; 2 Yohane 6, 7) Vikondwelelo vamene ivi vikali vowanda masiku ŵano. Ndipo vikalulimbikisha vikhulupililo vawenye na kukhulupilila viŵanda. *​—Chivumbulutso 18:2-4, 23.

⁴ Ŵanthu anyinji pacalo conse, oona vikondwelelo na maholide kunkhala vofunika ngako pa umoyo wao. Koma akaphunzila mwamene Yehova oonela vikondwelelo vamene ivi, oona kufunika kocinja kaganizidwe kao. Kucita zamene izi n’kosapepuka, koma mungankhale osimikizhya kuti Yehova akuyavyeni. Lomba tiyeni tione mweveyambila vikondwelelo vamene ivi kuti vitiyavye kumvwisha mwakuvionela Yehova.

5. Kansi pali umboni wotyani woonesha kuti Yesu aliyovyalike pa 25 December?

⁵ Ŵanthu anyinji pacalo conse, ocita cikondwelelo ca Khilisimasi pa 25 December, siku yamene ŵanthu oona kuti niye pecivyalika Yesu. Baibolo yutiuzhya lini siku olo mwezi wecivyalikilamo Yesu, koma yutiuzhya za zocitika m’caka. Luka elemba kuti Yesu evyalikila ku Betelehemu, ndipo “aciŵeta enze kuyolalila kusanga kuŵetela mbelele.” (Luka 2:8-11) M’mwezi wa December, ku Betelehemu kunkhala kozizila ngako koma soti kunkhala mvula. Tetyo aciŵeta enzonkhala lini panja usiku na viŵeto vao. Kansi tuphunzilapo cinji? Yesu evyalika panthawi yakuti nyengo yenze bwino osati m’December. Baibolo koma soti mbili zuonesha kuti eyvalika pakati pa mwezi wa September na October.

6, 7. (a) Kansi vikondwelelo vinyinji vochuka veyamba tyani? (b) Ko tufunika kunkhala na colinga cotyani popasa ayakine mphaso?

⁶ Kansi Khilisimasi yeyamba tyani? Yefumila ku vikondwelelo vacikunja monga cikondwelelo Caciroma coitiwa kuti Saturnalia, camene enzocitila mulungu waulimi woitiwa kuti Saturn. Buku yakuti The Encyclopedia Americana yelaŵila kuti: “Cikondwelelo Caciroma ca Saturnalia cenzocitika mkati mwa mwezi wa December.” Vinthu viyakine veenzocitika pa mwambo wamene uyu ni kucita phwando, kupasana mphaso na kuyasha makhendulu. Cikondwelelo ciyakine camene cenzocitika pa 25 December ni cokumbukila kuvyalika kwa mulungu wa zuŵa wa ku Perisiya woitiwa kuti Mithra.

⁷ Nangu n’tetyo, ŵanthu anyinji amene ocita cikondwelelo  ca Khilisimasi masiku ŵano oziŵa lini kweceyambila. Oona kuti Khilisimasi ni nthawi yotandala na banja yao, kulya vakulya na kupasana mphaso. N’cendi kuti tukonda mabanja ŵasu na ayasu, ndipo Yehova ofuna kuti atumiki ŵake akoyaŵana na ayakine vinthu vaali navo. Lemba ya 2 Akorinto 9:7 yutiuzhya kuti: “Mulungu okonda munthu wopeleka mokondwela.” Yehova ofuna lini kuti tikopasa vinthu ayakine tyala  pa siku yapadela. Atumiki a Yehova osangalala kupasana mphaso, kutandala na ayao na banja yao. Angacite izi nthawi iliyonse m’caka mosayembekezela kuti ayakine akaŵawezhyele. Opasana mphaso cifukwa cokondana.​—Luka 14:12-14.

8. Kansi openda nyenyezi epasa mphaso Yesu peenze lucece? Fotokozani.

⁸ Kuti acilikize lingalilo yao yopasana mphaso pa Khilisimasi, ŵanthu anyinji olaŵila kuti analume atatu anzelu etwala mphaso kwa Yesu peenze lucece. N’cendi kuti gulu ya analume yetwala mphaso kwa Yesu. M’nthawi zakuvuli, cenze cowanda kupasa munthu wochuka mphaso. (1 Mafumu 10:1, 2, 10, 13) Ko muziŵa kuti Baibolo yulaŵila kuti analume amene aŵa enze openda nyenyezi amene enzocita zamasenga koma soti enzolambila lini Yehova? Analume amene aŵa aliyolute kuyoona Yesu peecingovyalika m’khola. Eciyomuona pa nthawi iyakine peenze “mwana” ali na amai ŵake m’ng’anda.​—Mateyu 2:1, 2, 11.

9. Ko ni vikondwelelo votyani va kuvyalika vutomolewa m’Baibolo?

⁹ Mwana akavyalika yunkhala siku yokondwelesha. (Salimo 127:3) Izi zutanthauza lini kuti tufunikila kukondwelela siku yovyalika. Baibolo yutomola vikondwelelo vakuvyalika viŵili tyala. Cikondwelelo coyamba ni ca Farao wa ku Iguputo, ndipo caciŵili ni ca Mfumu Herode Antipa. (Ŵelengani Genesis 40:20-22; Maliko 6:21-29.) Ŵanthu amene aŵa enze lini atumiki a Yehova. Tikaliyoŵelengapo m’Baibolo kuti olambila Yehova enzokondwelela siku yovyalika.

10. Kansi Akhristu oyambilila enzoviona tyani vikondwelelo va siku yovyalika?

 ¹⁰ Buku yakuti The World Book Encyclopedia yelaŵila kuti Akhristu oyambilila “enzoona kuti cikondwelelo ca kuvyalika kwa munthu cefumila ku cikunja.” Miyambo yamene iyi ni yozikiwa pa vikhulupililo vawenye. Mwacisanzo, Agiriki akale enzokhulupilila kuti munthu aliyense enzotetezewa na mzimu wamene unkhalapo pa nthawi yovyalika. Ndipo enzokhulupilila kuti mzimu wamene uyu ni wokatizhyana na mulungu wamene ovyalika pa siku yawavyalika munthu. Kuyangizhyila apo, vikondwelelo va siku yovyalika ni vokatizhyana na kukhulupilila nyenyezi.

11. Kansi Yehova akumvwa tyani ngati tuonesha wanzi?

¹¹ Ŵanthu anyinji oona kuti siku yovyalika ni yapadela. Oona kuti pa siku yamene iyi pofunika kucitika vinthu voonesha kuti oyamikiliwa nokondewa. Koma tingaoneshe cikondi ku banja yasu na ayasu nthawi iliyonse, osati tyala pa siku yoikika. Yehova ofuna kuti tikonkhala aweme mtima koma soti awanzi nthawi zonse. (Ŵelengani Machitidwe 20:35.) Tufunika kuyamikila Yehova siku iliyonse cifukwa ca mphaso ya moyo, osati tyala pa cikondwelelo ca siku yovyalika.​—Salimo 8:3, 4; 36:9.

12. Ko siku yomwalila yupambana tyani siku yovyalika?

¹² Lemba ya Mlaliki 7:1 yulaŵila kuti: “Mbili iweme yupambana mafuta onunkhila, ndipo siku yomwalila yupambana siku yovyalika.” Kansi siku yomwalila yupambana tyani siku yovyalika? Tikavyalika, tunkhala tiliye mbili iliyonse, iweme olo iipa. Koma tikayamba kutumikila Yehova nocitila ayakine viweme, tupanga “zina iweme” olo mbili iweme, ndipo Yehova  akatikumbukile tikayomwalila. (Yobu 14:14, 15) Atumiki a Yehova okondwelela lini siku yao yovyalika olo yecivyalika Yesu. Koma cocitika cecitilamula ni Kukumbukila imfwa yake.​—Luka 22:17-20; Aheberi 1:3, 4.

13, 14. Kansi cikondwelelo ca Isitala n’cokatizhyana na cinji?

¹³ Ŵanthu anyinji oganiza kuti ngati ocita cikondwelelo ca Isitala niye kuti okondwelela kuukishiwa kwa  Yesu. Koma cikondwelelo ca Isitala n’cokatizhyana na mulungu wacikunja wa m’matemwakuca koma soti nyengo yakuti vomela vayamba kutumba, woitiwa kuti Eostre. Buku iyakine yefotokoza kuti enze soti mulungu wovyalisha. (The Dictionary of Mythology) Miyambo iyakine ya Isitala ni yokatizhyana na vamene ivi. Mwacisanzo, buku yakuti Encyclopædia Britannica yefotokoza kuti malungu yankhala cizindikilo cochuka ca moyo wamene wangoyamba na ciukililo. Koma soti tukalulu twankhala tuseŵenzeshewa monga vizindikilo va kuvyala pa kulambila kwacikunja. Izi zuoneshelatu kuti Isitala ni yosakatizhyana na kuukishiwa kwa Yesu.

¹⁴ Ko Yehova osangalala akaona ŵanthu osakanizhya miyambo ya cipembezo cawenye na kuukishiwa kwa Mwana wake? Yai. (2 Akorinto 6:17, 18) Yehova aliyotilamule kuti tikokumbukila kuuka kwa Yesu.

15. Kansi nyuyele yeyamba tyani?

¹⁵ Pa December 31, ŵanthu anyinji oyona lini mpaka pakati pa usiku. Ofuna kuona mwati cisilile caka. Koma akaloŵa m’caka calomba, onkhala na madyelelo, kumwa walwa, kupasana mphaso na kufunilana mafuno aweme. Kukondwelela caka calomba kweyamba kale-kale. Zolemba zakalekale zuonesha kuti Nyuyele yenzocitika ku Babulo m’ma 2000 B.C.E. Malinga ni kulaŵila kwa buku iyakine (The World Book Encyclopedia) “mu mzinda wa Roma wakale, siku yoyamba ya caka yenze yokondwelela Junasi mulungu wa mageti na viseko koma soti wa ciyambi na masilizhyilo. . . . M’machechi Yacikhristu, nyuyele yenkhazikishiwa mu A.D 487.”  M’vyalo vinyinji, ŵanthu pa siku yamene iyi ocita maphwando, kumwa na kuvina. Koma Aroma 13:13 yutiuzhya kuti, “Tiyeni tiyende moyenela monga mzuŵa, osati m’maphwando acongo na kumwa mwaucakolwa, osati m’ciwelewele na nkhalidwe yotailila.”

16, 17. Kansi tufunika kuganizila cinji ngati tukonzekela phwando ya ukwati?

¹⁶ Ukwati n’cocitika cokondwelesha. Ukwati ucitika m’njila zosiyanasiyana pacalo conse. Kanyinji-kanyinji ŵanthu oganizila lini kweyefumila miyambo yamene yucitika pa ukwati, ndipo oziŵa lini kuti iyakine yefumila ku miyambo yacikunja. Koma Akhristu amene oganizila zolungulana ofunika kuoneshesha kuti phwando ya ukwati wao ikakondweleshe Yehova. Akaziŵa mweyeyambila miyambo iyakine ya ukwati, zingaŵayavye kupanga zosankha zanzelu.​—Maliko 10:6-9.

¹⁷ Ŵanthu ayakine okhulupilila kuti miyambo iyakine ya ukwati yuleta ‘mwai’ kuli olungulana. (Yesaya 65:11) Mwacisanzo, m’madela ayakine, ŵanthu owazhya mpunga olo cinthu ciyakine pamutu pa ŵanthu olungulana. Ocita izi cifukwa cokhulupilila kuti zucitisha ŵanthu olungulana kunkhala na ŵana, kusangalala, kunkhala na moyo utali nakuti atetezewe ku mizimu iipa. Koma Akhristu ofunika kupewa miyambo yacipembezo cawenye.​—Ŵelengani 2 Akorinto 6:14-18.

18. Ko ni mfundo ziyakine zotyani zatingaseŵenzeshe pokonzekela phwando ya ukwati?

¹⁸ Olungulana ofuna kuti phwando ya ukwati wao ikankhale yokondwelesha, koma soti yosangalasa kuti opezekapo akakondwele. Ŵala opezekapo ofunika lini kulaŵila mau onyoza, okhuza kulalana kapena ocitisha  nsoni ŵanthu olungulana na ayakine. (Miyambo 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Phwando ya ukwati ya Akhristu yufunika lini kunkhala ‘yozioneshela na zaali nazo munthu.’ (1 Yohane 2:16) Ngati mukonzekela phwando ya ukwati, onesheshani kuti ikankhale siku yakuti mukaikumbukila mukosangalala.​—Onani Zakosilizhyila 28.

19, 20. Ko mwambo wogundanisha matambula noyaimya m’mululu weyamba tyani?

¹⁹ Mwambo wochuka wakukonda pa maphwando aukwati na maphwando ayakine, ni kugundanisha matambula noyaimya m’mululu. Ngati muyakine walaŵila mau oonesha kufunila ziweme, oimya m’mululu matambula. Ko Akhristu ofunika kuuona tyani mwambo wogundanisha matambula?

²⁰ Buku iyakine yelaŵila kuti, kugundanisha matambula kwefumila ku mwambo wakale wacikunja. Pa mwambo uyu, “enzotola milopa na walwa notwala ku milungu.” Enzocita izi pofunilana ziweme koma soti enzotwala pemphelo yacidule yakuti ‘moyo utali’ olo munkhale na thanzi iweme.’ (International Handbook on Alcohol and Culture) Ŵanthu akale enzoimya m’mululu matambula nosenga daliso kuli milungu yao. Koma Yehova oseŵenzesha lini njila yoteti potwala madaliso.​—Yohane 14:6; 16:23.

21. Kansi ni vikondwelelo viyakine votyani vakufunikila kupewa Akhristu?

²¹ Ngati mufuna kuziŵa kuti mungapezekeko ku  cikondwelelo olo yai, mufunika kuziŵa vinthu vati vikacitike kwamene uko. Mwacisanzo, kuvikondwelelo viyakine kunkhala kuvina kousha cilakolako colalana, kumwa mwaucakolwa olo ciwelewele. Vikondwelelo voteti vulimbikisha kulalana kwa analume olo anakazi ŵeka-ŵeka olo kukonda calo canu. Ngati tutolamo mbali m’vikondwelelo voteti, ko tuonesha kuti tuzonda cendi vinthu vakuzonda Yehova?​—Salimo 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. N’cinji cingayavye Mkhristu kusankha ngati angapezekeko ku cikondwelelo olo yai?

²² Akhristu ofunika kunkhala osamala kuti apewe vikondwelelo vamene vulemekeza lini Mulungu. Mtumwi Paulo elemba kuti: “Niye cifukwa cake, kaya mukulya olo mukumwa olo mucita ciyakine ciliconse, citani zonse kuti zitwale ulemelelo kwa Mulungu.” (1 Akorinto 10:31; onani Zakosilizhyila 29.) Koma ni vikondwelelo lini vonse vamene vulimbikisha kulalana, vukatizhyana na cipembezo cawenye olo kulimbikisha kukonda calo. Ngati cikondwelelo cusemphana lini na mfundo za m’Baibolo, tufunika kusankha kupezekako olo yai. Tufunika soti kuganizila mwamene cosankha casu cingakhuzile ayakine.

23, 24. Kansi abanja ŵasu amene ni Mboni lini tingaŵafotokozele tyani cosankha casu cokhuza vikondwelelo viyakine?

²³ N’zoonekelatu kuti mweo mweleka kutolamo mbali m’vikondwelelo vamene vulemekeza lini Yehova. Koma abanja ŵanu ayakine amene ni Mboni lini angaganize kuti muŵakonda lini olo mufuna lini kukatizhyana nao. Angaone kuti maholide niye tyala nthawi  yamene banja ingatandalile pamozi. Zikankhala teti mungacite tyani? Pali vinthu vinyinji vatingacite kuti tioneshe kuti tuŵakonda koma soti kuti ni ofunika ngako kuli seo. (Miyambo 11:25; Mlaliki 3:12, 13) Tingaŵaite kuti titandale nao ku ng’anda kwasu.

²⁴ Ngati abanja ŵanu oziŵa lini cifukwa camusakondwelela maholide, mungafufuze m’zofalisa olo pa jw.org kuti mupeze mfundo zakuti muŵafotokozele. Osankhala na maganizo oonesha kuti mufuna kusushana nao olo kuŵakakamizhya kuti akocita zamuganiza mweo. Yavyani abanja ŵanu kuziŵa kuti mweganizila mbali zinyinji, ndipo mwepanga cosankha canu. Nkhalani odekha ndipo “Nthawi zonse mau ŵanu akonkhala acisomo, aweme monga kuti mwaŵatila munyu.”​—Akolose 4:6.

25, 26. Ko makolo angayavye tyani ŵana ŵao kukonda mfundo za Yehova?

²⁵ Aliyense wa seo ofunika kuziŵa bwino vifukwa vatisatolelamo mbali m’vikondwelelo viyakine. (Aheberi 5:14) Colinga casu ni kukondwelesha Yehova. Ngati nise makolo, tufunika kunkhala na nthawi yophunzisa ŵana ŵasu kumvwisha nokonda mfundo za m’Baibolo. Akayamba kuona kuti Yehova ni wenewene, akofuna kumukondwelesha.​—Yesaya 48:17, 18; 1 Petulo 3:15.

²⁶ Yehova okondwela akaona kuti tuyesayesa kumulambila m’njila ituŵa koma soti yoyenela. (Yohane 4:23) Koma ŵanthu anyinji oona kuti zingakwanishike lini kunkhala oona mtima m’calo cosaona mtima. Ko n’cendi? Tikalaŵizhyane nkhani yamene iyi m’nkhani yokonkhapo.