1. Ko Yesu enze na nkhaŵa yotyani pekwesala siku imozi kuti apaiwe?

PEKWESALA siku imozi kuti Yesu apaiwe, eziŵa kuti wasala patontho kusiyana na ophunzila ŵake ndipo enze na nkhaŵa yokhuza sogolo yao. Eŵauzhya kuti: “Muli lini mbali ya calo.” (Yohane 15:19) Pavuli pake epemphela kuli Ausuwake kuti: “Nili lini mbali ya calo, ŵeve nao ali lini mbali ya calo.” (Yohane 17:15, 16) Ko Yesu etanthauzanji?

2. Kansi “calo” cecilaŵila Yesu n’cinji?

² Mau akuti “calo” otanthauza ŵanthu osaziŵa Mulungu ndipo olamuliliwa na Satana. (Yohane 14:30; Aefeso 2:2; Yakobo 4:4; 1 Yohane 5:19) Kansi tingacite tyani kuti ‘tisankhale mbali ya calo’? M’mutu uno tilaŵizhyane njila ziyakine zatingaoneshele kuti nise okhulupilika ku Ufumu wa Mulungu mwa kusatolamo mbali m’ndale, kupewa mzimu wa calo, kuvwala m’njila yolemekeza Mulungu, kunkhala na maganizo oyenela pa nkhani yokhuza ndalama koma soti kuvwala zida zonse za nkhondo.​—Onani Zakosilizhyila 16.

3. Kansi Yesu enzoiona tyani nkhani yotolamo mbali m’ndale?

³ Yesu peenze pacalo, eona kuti ŵanthu enze na mavuto anyinji ndipo umoyo wao wenze wovuta. Yove enzoŵadela nkhaŵa ndipo enzofuna kuŵayavya. Kansi enze enkhala msogoleli wa ndale? Yai. Enzoziŵa kuti ŵanthu enzofunikila Ufumu wa Mulungu. Yesu niye enzofunikila kuzonkhala Mfumu ya Ufumu wa Mulungu, ndipo Ufumu niye yenze nkhani ikulu ya ulaliki wake. (Danieli 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Yesu aliyotolemo mbali m’ndale. Yesu pecipanama pamenso pa kazembe Waciroma Pontiyo Pilato elaŵila kuti: “Ufumu wangu uli lini mbali ya calo.” (Yohane 18:36) Ophunzila ŵake aliyotolemo mbali m’ndale. Buku yakuti On the Road to Civilization yelaŵila kuti Akhristu oyambilila “enzonkhala lini na udindo ulionse m’ndale.” Nangu masiku ŵano, Akhristu acendi ocita cimozimozi. Ocilikiza mokhulupilika Ufumu wa Mulungu nopewa kutolamo mbali m’ndale za m’calo.​—Mateyu 24:14.

4. Kansi Akhristu acendi ocilikiza tyani Ufumu wa Mulungu?

⁴ Akazembe opanamila boma yao kucalo ciyakine. Cifukwa ca zamene izi otolamo lini mbali m’ndale za m’calo camene ico. Mtumwi Paulo elemba kuti: “Nise akazembe m’malo mwa Khristu.” (2 Akorinto 5:20) Akhristu ozozewa amene ali na ciyembekezo cakuyolamulila na Khristu opanamila Ufumu wa Mulungu. Tetyo otolamo lini mbali m’ndale na nkhani zokhuza maboma a cino calo. (Afilipi 3:20) M’malo mwake, oyavya ŵanthu mamiliyoni kuphunzila  za boma ya Mulungu. Ambelele ziyakine amene ali na ciyembekezo cakuzonkhala pacalo oyavya Akhristu ozozewa. Nao otolamo lini mbali m’ndale. (Yohane 10:16; Mateyu 25:31-40) N’zoonekelatu kuti Akhristu acendi angatolemo lini mbali m’ndale za cino calo.​—Ŵelengani Yesaya 2:2-4.

5. Ko n’cifukwa cimozi cotyani camene Akhristu ocitila lini nkhondo?

⁵ Akhristu acendi oona okhulupilila ayao monga banja yokatizhyana olo kuti ofumila m’vyalo vosiyanasiyana koma soti ekulila kosiyanasiyana. (1 Akorinto 1:10) Ngati tingalute ku nkhondo, tingayambe kuniyatana na ŵanthu a m’banja mwasu, okhulupilila ayasu amene Yesu etilamula kuti tikoŵakonda.  (Yohane 13:34, 35; 1 Yohane 3:10-12) Kupambana zonse, Yesu euzhya ophunzila ŵake kuti akokonda adani ŵao.​—Mateyu 5:44; 26:52.

6. Kansi atumiki a Yehova oyaona tyani maboma?

⁶ Nangu kuti Akhristu otolamo lini mbali m’ndale, oyesayesa kunkhala nzika ziweme. Mwacisanzo, tuonesha ulemu ku boma mwa kumvwila malamulo notwala misonkho. Koma nthawi zonse tunkhala osimikizhya kutwala “zinthu za Mulungu kwa Mulungu.” (Maliko 12:17; Aroma 13:1-7; 1 Akorinto 6:19, 20) “Zinthu za Mulungu” zuyangizhyilapo kukonda Mulungu, kumumvwila koma soti kumulambila. Nise okonzeka kutwala moyo wasu m’malo mokana kumvwila Yehova.​—Luka 4:8; 10:27; ŵelengani Machitidwe 5:29; Aroma 14:8.

7, 8. Kansi “mzimu wa calo n’cinji,” ndipo ukhuza tyani ŵanthu?

⁷ Kunkhala osiyana na calo ca Satana kutanthauza kusalola “mzimu wa calo” kutilamulila. Mzimu wa calo ni maganizo na minkhalidwe yamene yufumila kwa Satana ndipo ulamulila ŵanthu amene otumikila lini Yehova. Koma Akhristu opewa mzimu wamene uyu. Monga ni mwecilaŵilila mtumwi Paulo, “tiliyolondele mzimu wa calo, koma mzimu wa Mulungu.”​—1 Akorinto 2:12; Aefeso 2:2, 3; onani Zakosilizhyila  17.

⁸ Mzimu wa calo upangisha ŵanthu kunkhala ozikonda, omeka koma soti opondoka. Uŵapangisha kuti aleke kumvwila Mulungu. Satana ofuna kuti ŵanthu akocita vilivonse vakufuna mosaganizila  vofumapo vake. Ofuna kucitisha ŵanthu kukhulupilila kuti “cilakolako ca muŵili na cilakolako ca menso” niye vinthu vofunika ngako pa umoyo wao. (1 Yohane 2:16; 1 Timoteyo 6:9, 10) Maleŵaniya oyesayesa mwamphamvu kuti asoŵeshe atumiki a Yehova, noŵacitisha kuona kuti vocita vake n’viweme. Yohane 8:44; Machitidwe 13:10; 1 Yohane 3:8.

9. Kansi mzimu wa calo ungatikhuze tyani?

⁹ Monga ni mphepo yatufuza, mzimu wa calo uli paliponse. Ngati tucita lini nthina kuti tiziteteze, ungatikhuze. (Ŵelengani Miyambo 4:23.) Izi zingayambe mosavuta ngati tulola ŵanthu osalambila Yehova kuti akosogolela kaganizidwe kasu na kacitidwe kasu ka vinthu. (Miyambo 13:20; 1 Akorinto 15:33) Tingakhuziwe na vinthu monga vithunzithunzi voonesha cinthaku, ŵanthu ampatuko na mzimu wa mpikishano.​—onani Zakosilizhyila 18.

10. Kansi tingapewe tyani mzimu wa calo?

¹⁰ Tingapewe tyani kusogolelewa na mzimu wa calo? Tufunika kunkhala pa ushamwali na Yehova nolola kuti nzelu zake zikotisogolela. Tufunika kupemphela kwa Yehova kuti atipase mzimu wake utuŵa koma soti kunkhala otangwanika na utumiki. Yehova ni Mulungu wamphamvu ngako m’cilengedwe. Tili na cidalilo cakuti angatiyavye kupewa mzimu wa calo.​—1 Yohane 4:4.

11. Ko mzimu wa calo ungakhuze tyani kavwalidwe ka ŵanthu?

¹¹ Tuonesha soti kuti tili lini mbali ya calo ngati tuvwala nozikongolesha luweme. Ŵanthu anyinji m’calo ovwala m’njila yokopana koma soti yocitisha  ŵanthu kunkhala na cilakolako colalana. Ovwala mosiyana na ŵanthu akudela kwakunkhala. Ayakine ovwala teti cifukwa cofuna kuzioneshela na vinthu vaali navo. Ayakine osamala lini kaonekedwe kao, ndipo onkhala auve. Tufunika lini kulola kaganizidwe koteti kuti kakhuze kavwalidwe kasu na kuzikongolesha.

12, 13. Ni mfundo yotyani yamene ingatiyavye posankha vovwala?

¹² Monga atumiki a Yehova, nthawi zonse tuvwala vovwala viweme, vituŵa koma soti voyenelela  pa cocitika ciliconse. Tuvwala mozilemekeza kuti tioneshe kuti “tumvwila Mulungu.”​—1 Timoteyo 2:9, 10; Yuda 21

¹³ Kavwalidwe kasu kangakhuze mwamene ŵanthu angaonele Yehova na gulu yake. Tufuna kuti nthawi zonse ‘tikocita vinthu vamene vingatwale ulemelelo kwa Mulungu.’ (1 Akorinto 10:31) Kulicefya kuyangizhyilapo kulemekeza mwaakumvwila ŵanthu ayakine koma soti kulemekeza malingalilo yao. Tetyo ngati tusankha vovwala koma soti kuzikongolesha, tufunika kuganizila mwavingakhuzile ŵanthu ayakine.​—1 Akorinto 4:9; 2 Akorinto 6:3, 4; 7:1.

14. Tufunikila kuganizila cinji posankha vovwala vati tivwale pa vocitika Vacikhristu?

¹⁴ Kansi tuvwala tyani ngati tili pa misonkhano na mu utumiki? Ko tuika maganizo ŵasu onse pali seo? Kansi vovwala vasu vucitisha nsoni ŵanthu ayakine? Ko tuona kuti vilivonse vatingavwale viliye vuto iliyonse, n’kufuna kwasu? (Afilipi 4:5; 1 Petulo 5:6) N’cendi kuti tufuna kuoneka luweme, koma minkhalidwe Yacikhristu niye yofunika ngako. Minkhalidwe iyi niye yakufuna Yehova kuti tikoionesha. Yuonesha “umunthu wasu wa mkati . . . , wamene niye wofunika ngako kwa Mulungu.”​—1 Petulo 3:3, 4.

15. Ndaŵa yanji Yehova otipasa lini malamulo yacindunji pa nkhani ya kavwalidwe na kuzikongolesha?

¹⁵ Yehova aliyotipase m’ndandanda wa malamulo pa nkhani ya kavwalidwe. M’malo mwake watipasa mfundo za m’Baibolo zamene zingatiyavye kupanga zosankha ziweme. (Aheberi 5:14) Ofuna kuti cikondi casu pa yove cikotiyavya popanga vosankha vikulu olo  vitontho. (Ŵelengani Maliko 12:30, 31.) Pacalo conse Mboni za Yehova zuvwala mosiyanasiyana kulingana na cinkhalidwe ca kudela kwao. Koma ooneka luweme koma soti aulemu.

16. Kansi kaonedwe ka calo pa nkhani ya ndalama, kosiyana tyani na zeciphunzisa Yesu? Ni makonsho yotyani yatingazikonshe?

¹⁶ Satana ofuna kuti ŵanthu akoganiza kuti ndalama na vinthu vamuŵili vingaŵapangishe kunkhala osangalala. Koma atumiki a Yehova oziŵa kuti uyu ni  wenye. Tukhulupilila mau a Yesu akuti: “Nangu kuti munthu ankhale na vinthu vinyinji, moyo wake ufumila lini m’vinthu vamene ivo.” (Luka 12:15) Ndalama zuleta lini cimwemwe cenecene. Zingatiyavye lini kupeza ayasu ŵeneŵene, mtendele wenewene olo moyo wosasila. N’cendi kuti tufunikila vinthu vamuŵili, ndipo tufuna kusangalala na moyo. Koma Yesu ekamba kuti tingankhale osangalala ngati tili pa ushamwali wotang’a na Mulungu, ndipo kumulambila n’kofunika ngako pa umoyo wasu. (Mateyu 5:3; 6:22) Zikonsheni kuti: ‘Kansi kaonedwe ka calo pankhani ya ndalama konikhuza? Ko nuika maganizo wangu pa ndalama olo nukonda kulaŵila za ndalama nthawi zonse?’​—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yohane 6.

17. Kansi tingankhale tyani na umoyo watanthauzo ngati tupewa kaonedwe ka calo pa nkhani ya ndalama?

¹⁷ Ngati tuika maganizo ŵasu pa kutumikila Yehova na kukana kaonedwe ka calo pa nkhani ya ndalama, tingankhale na umoyo watanthauzo. (Mateyu 11:29, 30) Tinkhale okhutila ndipo tinkhale na mtendele wa mumtima na wa m’maganizo. (Mateyu 6:31, 32; Aroma 15:13) Tufunika kucepesha nkhaŵa ya vinthu vamuŵili. (Ŵelengani 1 Timoteyo 6:9, 10.) Tinkhale na cimwemwe camene cuwela cifukwa copasa ayakine. (Machitidwe 20:35) Tingankhale na nthawi iweme yotandala na ayasu ŵatukonda, umoyo uweme koma soti tulo tuweme.​—Mlaliki 5:12.

18. Kansi Satana ofuna kuti ticite cinji?

¹⁸ Satana ofuna kuononga ushamwali wasu na Yehova. Tetyo, tufunika kucita vilivonse vatingakwanishe  kuti tiuteteze. Tulimbana na ‘mizimu iipa.’ (Aefeso 6:12) Satana na viŵanda ofuna lini kuti tikonkhala osangalala olo kuti tikankhale na moyo wosasila. (1 Petulo 5:8) Adani ŵatulimbana nao ni amphamvu, koma na thandizo ya Yehova, tingapambane!

19. Kansi lemba ya Aefeso 6:14-18 yufotokoza tyani vida vankhondo Vacikhristu?

¹⁹ Nthawi zakale, masoja enzovwala vozitetezela ku nkhondo. Nase tufunika kuvwala ‘vovwala vozitetezela’ vawatipasa Yehova cifukwa vingatiteteze. (Aefeso 6:13) Tuŵelenga za vida vamene ivi pa Aefeso 6:14-18: “Tetyo nkhalani otang’a nomanga ngako bande m’luunda mwanu, muvwale soti cozitetezela ca cilungamo pacifuŵa panu, ndipo muvwale nsapato pokonzekela kulalikila uthenga uweme wa mtendele. Kupambana zonse, nyamulani cishango cikulu ca cikhulupililo, kuti mukwanishe kuzimya mikondo yonse yoyaka mulilo ya muipa. Londelani cisoti cacipulumuso na cipula ca mzimu camene ni mau a Mulungu, nopitilizhya kupemphela nthawi zonse.”

20. Kansi tufunika kucitanji kuti vovwala vonse vankhondo vititeteze?

²⁰ Ngati msoja angasiye covwala cozitetezela, adani ŵake angamugonjese mosavuta. Koma ngati tufuna kuti tinkhale otetezeka, tufunika kuvwala vovwala vonse va nkhondo. Tufunika kuvivwala nthawi zonse novisamalila. Nkhondo yasu ipitilizhye mpaka pati cikafumyiwepo calo ca Satana na viŵanda vake. (Chivumbulutso 12:17; 20:1-3) Ngati tulimbana na maganizo aipa olo zofooka ziyakine, tufunika lini kufooka, koma kupilila!​—1 Akorinto 9:27.

21. Kansi tingapambane tyani nkhondo yasu?

 ²¹ Tingakwanishe lini kugonjesa Maleŵaniya pa seo seka. Koma moyavyiwa na Yehova tingakwanishe! Kuti tipitilizhye kunkhala okhulupilika kwa Yehova, tufunika kuphunzila Mau ŵake, kupemphela nokatizhyana na akwasu koma soti azilongosi. (Aheberi 10:24, 25) Vinthu vamene ivi vingatiyavye kunkhala okhulupilika kwa Mulungu koma soti kuti tikwanishe kuteteza cikhulupililo casu.

22, 23. (a) Kansi tingacitenji kuti tinkhale okonzeka kuteteza cikhulupililo casu? (b) Tikalaŵizhyane cinji m’nkhani yokonkhapo?

²² Tufunika kunkhala okonzeka nthawi zonse kuti titeteze cikhulupililo casu. (Yohane 15:19) Pa vocitika viyakine, Mboni za Yehova zucita vinthu vosiyana na ayakine. Zikonsheni kuti: ‘Kansi numvwisha cifukwa cake tusiyana na ŵanthu ayakine? Kansi nukhulupilila kuti zayulaŵila Baibolo na Kapolo wokhulupilika na wanzelu ni zacendi? Kansi numekela kuziŵika kuti n’ne Mboni ya Yehova? (Salimo 34:2; Mateyu 10:32, 33) Kansi ningakwanishe kufotokoza zanukhulupilila?’​—Mateyu 24:45; Yohane 17:17; ŵelengani 1 Petulo 3:15.

²³ Tuziŵa luweme kuti tufunika kunkhala osiyana na ŵanthu a m’calo pa zinthu zosiyanasiyana. Koma nthawi ziyakine zunkhala zovuta. Satana otiyesa m’njila zosiyanasiyana. Njila imozi yakuseŵenzesha ni vosangulusha. Kansi tingasankhe tyani vosangulusha mwanzelu? Tikalaŵizhyane zamene izi m’mutu wokonkhapo.